Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 253/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Jolanta Frańczak
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z powództwa R. W.
przeciwko Urzędowi Wojewódzkiemu w K.
o przywrócenie do pracy na dotychczasowych warunkach, ustalenie i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 22 lipca 2015 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 10 kwietnia 2014 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej
rozstrzygnięcia o roszczeniu o przywrócenie do pracy na
dotychczasowych warunkach i w tej części przekazuje sprawę
Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego,
2. oddala skargę kasacyjną w pozostałym zakresie.
2
UZASADNIENIE
Powód R. W. domagał się od strony pozwanej Urzędu Wojewódzkiego w K.
przywrócenia do pracy na dotychczasowe stanowisko inspektora wojewódzkiego do
spraw […] oraz ustalenia wynagrodzenia i wyrównania wynagrodzenia (zasądzenia
różnicy między wynagrodzeniem otrzymywanym a - jego zdaniem - należnym).
Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.
Wyrokiem z 14 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy w K. oddalił powództwo.
Sąd Rejonowy ustalił, że powód R. W. jest pracownikiem Urzędu
Wojewódzkiego w K. Od 15 grudnia 2005 r. powód został zatrudniony na podstawie
umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku starszego inspektora. Z dniem
15 lipca 2006 r. Dyrektor Generalny ustalił powodowi stanowisko inspektora
wojewódzkiego, wskazując, że pobierane przez powoda wynagrodzenie pozostaje
bez zmian. Z dniem 1 września 2008 r. Dyrektor Generalny ustalił powodowi
stanowisko starszego inspektora wojewódzkiego w Wydziale […], informując, że
pozostałe warunki pozostają bez zmian. Awanse powoda nie wiązały się z
podwyższeniem wynagrodzenia. Powód został o tym fakcie poinformowany i
stwierdził, iż akceptuje to, albowiem zna sytuację finansową strony pozwanej i
„chodzi mu o awans”. W 2008 r. powód otrzymał podwyżkę wynagrodzenia
zasadniczego w wysokości 200 zł. Wynagrodzenie otrzymywane przez powoda
mieściło się w ramach przewidzianych zarówno dla zajmowanego przez niego
stanowiska pracy jak i stanowiska wyższego hierarchicznie. Wynagrodzenie
powoda było ustalane w oparciu o analogiczne zasady jak wynagrodzenie innych
urzędników w Urzędzie Wojewódzkim w K.
Miesięczne wynagrodzenie powoda wynosiło w 2007 r. – 2.936,83 zł brutto,
w 2008 r. od 2.936,83 zł do 3.494,24 zł brutto, w 2009 r. od 3.576,12 zł do
3.913,39 zł brutto, w 2010 r. – 3.826 zł brutto, w 2011 r. – 3.826,80 zł brutto.
U strony pozwanej awans urzędnika na wyższe stanowisko służbowe nie był
związany z automatyczną podwyżką wynagrodzenia zasadniczego. Wielokrotnie
zdarzały się u strony pozwanej przypadki awansowania pracowników bez
podwyższania im wynagrodzenia zasadniczego. Formą gratyfikacji finansowej u
strony pozwanej były nagrody.
3
Z dniem 1 listopada 2009 r. powód został przeniesiony z Wydziału […], gdzie
zajmował stanowisko starszego inspektora wojewódzkiego do Wydziału […] na
stanowisko starszego inspektora wojewódzkiego. Podstawą przeniesienia powoda
do wydziału […] był art. 62 ustawy o służbie cywilnej. Wynagrodzenie powoda
pozostało bez zmian.
Przeniesienie powoda podyktowane było brakami kadrowymi w Wydziale
[…],w związku z napływem spraw dotyczących postępowań […] w 2009 r. W
związku z tym kierownik Wydziału wystosował zapotrzebowanie na dwa etaty i w
odpowiedzi na to zapotrzebowanie do Wydziału został przeniesiony powód.
Przeniesienie powoda podyktowane było również brakiem możliwości właściwej
współpracy powoda z przełożonymi w Wydziale […]. Powód często składał skargi
na sposób funkcjonowania Wydziału i prowadzenie Wydziału przez kierownika,
kwestionując jego przydatność do pracy i podnosząc częściowo argumenty natury
pozamerytorycznej, czym doprowadził do utraty zaufania do niego ze strony
dyrektora Wydziału. Ponadto powód od dłuższego czasu chciał objąć stanowisko
kierownicze w Wydziale […], tymczasem nie było takiej możliwości. Zatem
przeniesienie miało również na celu rozwiązanie sytuacji w Wydziale […] i
stworzenie powodowi szansy rozwoju zawodowego w nowym środowisku.
Zdaniem przełożonych powód posiadał odpowiednie przygotowanie
zawodowe do objęcia stanowiska starszego inspektora wojewódzkiego w Wydziale
[…]. Powód ma wyższe wykształcenie […] oraz tytuł magistra inżyniera […], a także
ukończył studia podyplomowe w zakresie […]. Powód ma wieloletnie
doświadczenie w pracy w administracji publicznej, w tym na stanowisku inspektora.
W poprzednich latach powód był trzykrotnie oddelegowany czasowo do
wykonywania obowiązków w wydziale […]. Powód bezpośrednio po przeniesieniu
został przeszkolony z zakresu nowych zagadnień przez pracownika, który zajmował
się tymi zagadnieniami. W początkowym okresie pracy powodowi zostały
przydzielone sprawy, które „nie były na biegu, wyjeżdżał do W. na sprawy
prowadzone przez panią N. celem wdrożenia się do pracy jak również otrzymał
zadanie przeglądania przydzielonych mu spraw i referowania ich kierownikowi
wydziału”. Powód był oceniany pod względem merytorycznym wysoko, zarówno
przez przełożonych jak i współpracowników.
4
Stworzono opis stanowiska pracy w Wydziale […] na które został
przeniesiony powód, jednak spełnienie wszystkich założeń z opisu było wymagane
jedynie przy zatrudnieniu pracownika „z zewnątrz” do urzędu a nie w stosunku do
urzędników przenoszonych w ramach urzędu do innego wydziału. Zgodnie z
opisem stanowiska pracy wymagane było: ukończenie studiów wyższych prawa lub
administracji, znajomość Kodeksu postępowania administracyjnego oraz ustaw
związanych z […], umiejętności stosowania prawa w praktyce, analizy przepisów,
umiejętność argumentowania i negocjacji, odporność na stres, zdolność
interpersonalna oraz doświadczenie zawodowe w wymiarze 1 roku pracy w
administracji publicznej oraz wymogiem dodatkowym była praca przez 6 miesięcy w
zakresie […].
W ocenie Sądu Rejonowego, przeniesienie urzędnika w obrębie tego
samego urzędu jest suwerenną decyzją pracodawcy i przeniesiony urzędnik nie
może kwestionować faktu i prawidłowości przeniesienia w drodze sądowej lub
administracyjnej. W przypadku przeniesienia pracownika na podstawie art. 63
ustawy o służbie cywilnej, tj. do innego urzędu, ustawa w sposób jednoznaczny
przewiduje możliwość zakwestionowania przeniesienia na podstawie art. 67 ustawy
o służbie cywilnej. Ponadto urzędnik służby cywilnej powinien być dyspozycyjny, a
przenoszenie go w ramach urzędu jest znacznie łagodniejszą formą ingerencji w
jego stosunek służby niż przeniesienie poza urząd, które powinno być dokonane
przez wyższy organ, w przypadku którego jest przewidziana wyraźna możliwość
zakwestionowania tej decyzji. W przypadku przeniesienia w trybie art. 62 ustawy o
służbie cywilnej podobnej regulacji brak. Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że
pełnomocnik powoda nie wskazał, jaka byłaby podstawa prawna domagania się
przywrócenia do pracy na poprzednie warunki w wyniku przeniesienia w trybie art.
62 ustawy o służbie cywilnej. Nawet przy założeniu, że w przypadku przeniesienia
urzędnika w trybie art. 62 ustawy o służbie cywilnej ma on możliwość
zakwestionowania tej decyzji pracodawcy i domagania się przywrócenia do pracy
na poprzednie warunki, przeniesienie powoda odpowiadało przesłankom
określonym w tym przepisie. Jak wynika z art. 62 ustawy o służbie cywilnej,
przeniesienie powinno być uzasadnione potrzebami urzędu oraz przy przeniesieniu
pracownika należy uwzględnić jego przygotowanie zawodowe.
5
W niniejszej sprawie powodem przeniesienia powoda ze stanowiska
starszego inspektora wojewódzkiego w Wydziale […] na stanowisko starszego
inspektora wojewódzkiego w Wydziale […] były braki kadrowe w tym Wydziale i
zwiększenie liczby spraw […]. Wobec powyższego Sąd uznał, że przesłanka
potrzeb urzędu została spełniona. Z uwagi na napływ nowych spraw w […]
utworzono dwa nowe stanowiska pracy i jedno z tych stanowisk zajął powód w
wyniku przeniesienia. Drugim powodem, zdaniem Sądu Rejonowego, był konflikt
pomiędzy powodem, a dyrekcją Wydziału […]. Przeniesienie powoda do innego
wydziału miało załagodzić konflikt i dać powodowi szansę rozpoczęcia pracy w
nowym środowisku. Zdaniem Sądu rozwiązanie sytuacji konfliktowych w interesie
prawidłowego funkcjonowania urzędu może stanowić uzasadnioną potrzebę urzędu
realizowaną przez pracodawcę w drodze przeniesienia pracownika.
Sąd Rejonowy podniósł, że przesłanka uwzględnienia przygotowania
zawodowego jest określona ogólnie; urzędnik służby cywilnej powinien być osobą
dyspozycyjną i dyrektor generalny może kierować urzędnika na różne stanowiska
ze względu na uzasadnione potrzeby urzędu. Przesłanka przygotowania
zawodowego nie będzie spełniona jedynie wtedy, gdy powierzone stanowisko w
sposób rażący odbiega od kwalifikacji i wykształcenia pracownika. Powód posiadał
wykształcenie wyższe a skoro zdał egzamin urzędniczy, miał obowiązek znać
przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Ponadto posiadał wieloletni
staż pracowniczy i urzędniczy w administracji publicznej. W trakcie wykonywania
pracy w służbie cywilnej powód był kilkukrotnie delegowany do innych wydziałów,
gdzie poszerzał swoje przygotowanie do wykonywania innych zadań
administracyjnych. Powód miał opinię pracownika dobrze przygotowanego
merytorycznie do wykonywania zadań, a nie ujawniły się przeciwwskazania
osobowościowe lub zdrowotne do podjęcia przez niego zadań w Wydziale […].
Ponadto, jak zauważył Sąd Rejonowy, kierownik Wydziału […] po przeniesieniu nie
zlecił powodowi wykonywania pracy merytorycznej jaką wykonywali inni pracownicy
Wydziału, ale zlecił powodowi poznawanie jej i wdrażanie się do wykonywania, aby
powód nabył niezbędnego doświadczenia i po pewnym czasie mógł wykonywać
zadania samodzielnie. Zdaniem Sądu nie miało decydującego znaczenia,
zamieszczenie w opisie stanowiska pracy wymagania co do wykształcenia
6
prawniczego lub administracyjnego, którego powód nie posiadał, gdyż ścisłe
zasady rekrutacji wskazane w opisie stanowiska obowiązywały przy „rekrutacji
zewnętrznej” a nie przy przeniesieniu urzędników. Z art. 62 ustawy o służbie
cywilnej wynika przesłanka uwzględnienia przygotowania zawodowego, która
zdaniem Sądu została spełniona a nie zgodności kwalifikacji z opisem stanowiska
pracy. Sąd uznał zatem, że przeniesienie powoda nie zostało dokonane z
naruszeniem prawa.
Odnosząc się do zarzutu ustalenia wynagrodzenia zasadniczego powoda od
1 września 2008 r. i od 1 września 2009 r. oraz wniosku o zasądzenie od
pozwanego kwoty 18.438,88 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem wyrównania
wynagrodzenia Sąd uznał, że awanse powoda na wyższe stanowiska nie łączyły
się ze wzrostem wynagrodzenia. Powód jako podstawę swoich roszczeń
wskazywał zarządzenie Dyrektora Generalnego nr 17 z dnia 17 kwietnia 2004 r. w
sprawie polityki i zasad awansowania oraz przeszeregowania pracowników Urzędu
Wojewódzkiego w K. oraz Zarządzenie Dyrektora Generalnego nr 21 z dnia 30
maja 2007 r. zmieniające zarządzenie w sprawie polityki i zasad awansowania oraz
przeszeregowania pracowników Urzędu Wojewódzkiego w K. Powód wskazywał,
że zgodnie z § 2 ust. 1 zarządzenia nr 17 awansowanie pracownika jest możliwe
wyłącznie z jego przeszeregowaniem, a wynagrodzenie pobierane w wyniku
przeszeregowania może wzrosnąć od 5% do 15%. Natomiast na podstawie
zarządzenia zmieniającego wynagrodzenie pobierane w wyniku przeszeregowania
może wzrosnąć od 5% do 30%.
Sąd Rejonowy stwierdził, że z przepisów tych wynika możliwość wzrostu
wynagrodzenia, a więc może ono utrzymać się na tym samym poziomie. W
przypadku awansu obligatoryjne jest tylko i wyłącznie przeszeregowanie
pracownika do wyższej kategorii zaszeregowania, natomiast kwestia zmiany
wynagrodzenia jest sprawą fakultatywną. Powód otrzymując awans i zostając
zaszeregowany do wyższej kategorii otrzymywał wynagrodzenie, które mieściło się
we właściwych granicach.
Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją wniesioną przez powoda.
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 10
kwietnia 2014 r., oddalił apelację.
7
W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew podnoszonym w apelacji zarzutom, Sąd
pierwszej instancji poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne, dokonał
wszechstronnego i wnikliwego rozważenia zebranego w sprawie materiału
dowodowego oraz prawidłowej wykładni i zastosowania wskazanych w
uzasadnieniu rozstrzygnięcia przepisów.
Sąd odwoławczy podzielił stanowisko apelującego, że urzędnik przeniesiony
na inne stanowisko w tym samym urzędzie może domagać się przed sądem pracy
weryfikacji decyzji o jego przeniesieniu. Włączenie urzędników służby cywilnej do
grona członków korpusu służby cywilnej sprawia, że ich stosunki pracy podlegają
unormowaniom ustawy o służbie cywilnej, w tym także jej art. 9 ust. 2, w myśl
którego spory o roszczenia dotyczące stosunku pracy w służbie cywilnej
rozpatrywane są przez sądy pracy. Z uwagi na to, iż ustawa o służbie cywilnej nie
przewiduje odmiennego trybu dochodzenia ochrony roszczeń pracowniczych z
tytułu przeniesienia urzędnika służby cywilnej jako pracownika mianowanego na
inne stanowisko, rozpoznanie roszczeń pracownika z tego tytułu niewątpliwie leży
w gestii sądu pracy. Kontrola sądu pracy jest konieczna a istnienie rzeczywistych
„potrzeb urzędu” podlega kontroli sądu pracy.
Sąd Okręgowy uznał, że zgodnie z art. 62 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej,
możliwe jest wprawdzie w przypadkach uzasadnionych potrzebami urzędu
przeniesienie na inne stanowisko służbowe w tym samym urzędzie w tej samej
miejscowości, jednakże wyłącznie urzędnika służby cywilnej, a nie pracownika.
Powód jest urzędnikiem służby cywilnej, zdał egzamin na urzędnika służby cywilnej
i pracował w kilku różnych wydziałach strony pozwanej. Zróżnicowanie sytuacji
prawnej członków korpusu służby cywilnej w zależności od tego, czy mamy do
czynienia z urzędnikiem służby cywilnej, czy też z „umownym” pracownikiem służby
cywilnej, stanowi konsekwencję szczególnego statusu prawnego urzędników służby
cywilnej, którzy posiadają wprawdzie wyższy standard ochrony stosunku pracy
przed jego rozwiązaniem niż pracownicy umowni, ale równocześnie muszą
podporządkować się szczególnym przepisom pragmatyk służbowych dotyczącym
zmiany niektórych warunków ich pracy. Przesłanką dopuszczalności przeniesienia
urzędnika służby cywilnej w trybie przepisów ustawy o służbie cywilnej na inne
stanowisko w tym samym urzędzie jest wystąpienie po stronie urzędu potrzeb,
8
rozumianych jako konieczność dokonania zmian personalnych na konkretnym
stanowisku w urzędzie, z uwzględnieniem przygotowania zawodowego pracownika.
Z tej regulacji płynie upoważnienie dyrektora generalnego urzędu do określenia
urzędnikowi służby cywilnej nowego miejsca pracy w danym urzędzie. Takie
przeniesienie może oznaczać dla urzędnika tylko zmianę stanowiska pracy (czyli
przejście do innej komórki organizacyjnej urzędu, zmianę rodzaju obowiązków) albo
także zmianę pozycji urzędnika w hierarchii służbowej (jeśli zostanie mu
wyznaczone inne stanowisko z katalogu stanowisk urzędniczych ustalonych przez
Prezesa Rady Ministrów). W niniejszej sprawie wystąpiła szczególna potrzeba
rozumiana jako konieczność dokonania zmian personalnych. W ocenie Sądu
Okręgowego powód miał przygotowanie zawodowe na stanowisku, na które został
przeniesiony. Zdał egzamin na urzędnika służby cywilnej i pracował w kilku różnych
wydziałach strony pozwanej. W związku z egzaminem na urzędnika służby cywilnej
„był weryfikowany z obszaru wiedzy z zakresu Kodeksu postępowania
administracyjnego”. Sąd Okręgowy podniósł też, że zgodnie z art. 76 ust. 1 pkt 6
ustawy o służbie cywilnej członek korpusu służby cywilnej jest obowiązany rozwijać
wiedzę. Wyznaczone dla stanowiska pracy (w przypadku awansowania i
przeszeregowania) wynagrodzenie może zarówno wzrosnąć ale również może
utrzymać się na tym samym poziomie. W tym stanie rzeczy nie jest zasadne
kwestionowanie przez powoda wysokości wynagrodzenia, ponieważ mieściło się
ono w zakresie wynagrodzenia dla wyższego stanowiska. Należy podkreślić, iż
powyższe przepisy przewidują jedynie możliwość wzrostu wynagrodzenia a nie jest
to wymóg obligatoryjny.
Powyższy wyrok został w całości zaskarżony skargą kasacyjną wniesioną
przez powoda, w której zarzucono naruszenie „1. przepisów prawa materialnego,
tj.:
1) art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U.
Nr 227, poz.1505 z późn. zm - dalej jako „uosc”) poprzez jego niewłaściwą
wykładnie, tj.:
1. przyjęcie, że konflikt z przełożonym stanowi uzasadnioną potrzebę urzędu
pozwalającą na przeniesienie urzędnika na inne stanowisko w tym samym
urzędzie,
9
2. przyjęcie, że dla właściwej oceny przygotowania zawodowego urzędnika
w celu przeniesienia na inne stanowisko w tym samym urzędzie nie jest
konieczny opis tego stanowiska,
3.przyjęcie, że dla właściwej oceny przygotowania zawodowego urzędnika w
celu przeniesienia na inne stanowisko w tym samym urzędzie nie mają
znaczenia wymagania konieczne określone dla tego stanowiska zgodnie z
zarządzeniem nr 81 Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 2007 r. w
sprawie zasad dokonywania opisów i wartościowania stanowisk pracy w
służbie cywilnej (M.P. Nr 48, poz. 566 oraz z 2008 r. Nr 15, poz. 163),
4.przyjęcie, że dla właściwej oceny przygotowania zawodowego urzędnika w
celu przeniesienia na inne stanowisko w tym samym urzędzie nie ma
znaczenia podział stanowisk urzędniczych na stanowiska samodzielne i
wspomagające dokonany w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia
9 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych,
wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby
cywilnej, mnożników do ustalenia wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad
ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu
służby cywilnej (Dz.U. Nr 211, poz. 1630);
- co w efekcie doprowadziło do wadliwego zastosowania tego przepisu i
przeniesienia powoda na stanowisko nieodpowiadające jego przygotowaniu
zawodowemu,
2) § 2 ust. 1 i § 4 Zarządzenia Dyrektora Generalnego Urzędu
Wojewódzkiego z dnia 17.04.2004 r. w sprawie polityki i zasad awansowania
oraz przeszeregowania pracowników Urzędu Wojewódzkiego w K.
zmienione Zarządzeniem Dyrektora Generalnego Urzędu Wojewódzkiego z
dnia 30.05.2007 r. zmieniające zarządzenia w sprawie polityki i zasad
awansowania oraz przeszeregowania pracowników Urzędu Wojewódzkiego
w K. (znajduje się w aktach sprawy) w zw. z art. 65 § 1 kc, w zw. z art. 300
kp, w zw. z art. 9 ust. 1 uosc, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i
przyjęcie, że wyznaczenie powoda na stanowiska inspektora wojewódzkiego
a następnie starszego inspektora wojewódzkiego mogło nastąpić bez
przeszeregowania;
10
2. przepisów prawa procesowego, tj: art. 382 kpc poprzez pominięcie części
zebranego materiału dowodowego, co miało istotne znaczenie dla
rozstrzygnięcia sprawy”.
Wskazując na powyższe wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz
przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd Okręgowy oraz
rozstrzygnięcia o kosztach procesu za wszystkie instancje.
Pozwany, w odpowiedzi na skargę kasacyjną powoda, wniósł o jej oddalenie
i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego
wg norm przepisanych.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest częściowo uzasadniona.
Nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 382 k.p.c. przez - jak to ujęto w
skardze – „pominięcie części zebranego materiału dowodowego”. W uzasadnieniu
podstaw skargi skarżący podnosi, że pewne „okoliczności” lub „fakty” a nawet treść
przepisu zostały pominięte przez „sąd”. W końcowym fragmencie uzasadnienia
podstaw skargi wymienione zostały „okoliczności”, które nie zostały dostrzeżone
przez Sąd pierwszej instancji a Sąd drugiej instancji również je pominął.
Wymienione zostały „w szczególności” fragmenty zeznań świadków odnoszące się
do tego, kto wystąpił z inicjatywą przeniesienia powoda, utraty zaufania do powoda
jako przyczyny wystąpienia o przeniesienie, braku opisu stanowiska na które
powód został przeniesiony i zmian w tym opisie, wspomagającego charakteru
stanowiska powoda, braku wykształcenia prawniczego tylko w przypadku powoda
wśród pracowników Wydziału, do którego został przeniesiony, stanowisk
Państwowej Inspekcji Pracy i Szefa Służby Cywilnej w sprawie roszczeń powoda i
wysokości wynagrodzenia zasadniczego powoda. Sam skarżący wyraził
przypuszczenie, że Sąd uznał te okoliczności za nieistotne w świetle przyjętej
wykładni art. 62 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej. Tymczasem do naruszenia
art. 382 k.p.c. (w myśl którego sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału
zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postepowaniu
apelacyjnym), gdyby stanowił on samodzielną (uzasadnioną) podstawę skargi
11
kasacyjnej doszłoby wówczas, gdyby sąd drugiej instancji mimo przeprowadzenia
dowodów orzekał wyłącznie na podstawie materiału zgromadzonego w pierwszej
instancji albo gdyby oparł rozstrzygniecie na własnym materiale, z pominięciem
materiału zgromadzonego przez sąd pierwszej instancji. Sąd Okręgowy nie
prowadził postepowania dowodowego, zaakceptował ustalenia dokonane w
pierwszej instancji. Zarzut podniesiony w skardze kasacyjnej sprowadza się – jak
zauważył sam skarżący – do wyeksponowania pewnych okoliczności, które Sąd
„pominął” tylko w tym sensie, że nie uznał ich za istotne dla rozstrzygnięcia i
dlatego ich szczegółowo nie omówił. Nie świadczy to o naruszeniu art. 382 k.p.c.
O „pominięciu” materiału dowodowego można byłoby mówić wtedy, gdyby nie
zostały poddane ocenie dowody na okoliczności istotne z punktu widzenia prawa
materialnego mającego zastosowanie w sprawie. W tym sensie zarzut naruszenia
art. 382 k.p.c. może być skutecznie podnoszony tylko w świetle prawidłowych
zarzutów odnoszących się do wykładni i stosowania prawa materialnego (por.
przykładowo uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 12 listopada 2014 r. II UK
47/14, LEX nr 1567477 i przywołane w nim orzeczenia). Nie można uznać, że Sąd
drugiej instancji orzekł na podstawie niekompletnego, wybiórczo potraktowanego
materiału dowodowego. Okoliczności rzekomo pominięte były zresztą zasadniczo
niesporne, przynajmniej w zakresie, w jakim stanowiły podstawę wiążących ustaleń.
Nie jest też zasadny zarzut naruszenia prawa materialnego odnoszący się
do naruszenia § 2 ust. 1 i § 4 zarządzenia Dyrektora Generalnego Urzędu
Wojewódzkiego z dnia 17 kwietnia 2004 r. w sprawie polityki i zasad awansowania
oraz przeszeregowania pracowników Urzędu Wojewódzkiego zmienionego
zarządzeniem Dyrektora Generalnego Urzędu Wojewódzkiego z dnia 30 maja 2007
r. w związku z art. 65 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p., w związku z art. 9 ust. 1
ustawy o służbie cywilnej. Sam skarżący przyznaje, że zarządzenie dyrektora nie
jest źródłem prawa pracy lecz oświadczeniem, które „nadało powodowi uprawnienie
do uzyskania przeszeregowania …., co z kolei wiązało się z możliwością uzyskania
wyższego wynagrodzenia”. Tak skonstruowany zarzut jest oczywiście pozbawiony
podstaw. Skoro zarządzenie nie stanowi źródła prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1
k.p. nie mogło zostać naruszone przez Sąd przez niewłaściwe zastosowanie. Nie
podlegało ono zastosowaniu w sprawie jako odpowiednie do oceny roszczeń
12
powoda prawo materialne ani nie było przedmiotem wykładni takiej, jak prawo
materialne. Skoro stanowiło jedynie oświadczenie pracodawcy, do przydania mu
przesądzającego znaczenia dla ustalenia wysokości wynagrodzenia powoda
należałoby nadać jego postanowieniom charakter kształtujący roszczenie o
wynagrodzenie w określonej wysokości (por. K. Jaśkowski, E. Maniewska Kodeks
pracy Komentarz Warszawa 2014 t. I, s. 71 i powołane tam orzeczenia). Takiego
charakteru omawiane zarządzenie nie ma. Już z samej jego nazwy wynika, że
ustalone zostały w nim jedynie: polityka i zasady awansowania oraz
przeszeregowania pracowników. Postanowienia tego zarządzenia określają (jak
sam powód zauważa) uprawnienie do podwyżki wynagrodzenia (bez konkretyzacji
skali podwyżki, „widełkowo”), jednakże jest to uprawnienie jedynie stwarzające
możliwość zwiększenia wynagrodzenia a nie roszczenie o wynagrodzenie w
określonej wysokości. Nie ulega wątpliwości, że sąd nie ustala wysokości
wynagrodzeń pracowników. Jedynie ma kompetencję do kontroli, czy
wynagrodzenie pracownika mieści się w granicach określonych przez przepisy
płacowe. Taka weryfikacja wysokości wynagrodzenia powoda została
przeprowadzona.
Zasadny jest natomiast zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 62 ust.1
ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (obecnie jednolity tekst: Dz.U.
z 2014 r., poz. 1111 ze zm., poprzednio: Dz.U. Nr 227, poz. 1505 ze zm.). W myśl
tego przepisu, w brzmieniu, które miało zastosowanie w sprawie, jeżeli jest to
uzasadnione potrzebami urzędu, dyrektor generalny urzędu może w każdym czasie
przenieść urzędnika służby cywilnej na inne stanowisko w tym samym urzędzie w
tej samej miejscowości, uwzględniając jego przygotowanie zawodowe.
Z przepisu tego wynikają dwie przesłanki konieczne dla zgodnego z prawem
przeniesienia urzędnika na inne stanowisko: potrzeby urzędu i przygotowanie
zawodowe urzędnika do wykonywania zadań na nowym stanowisku, to znaczy na
tym, na które jest przenoszony. O ile chodzi o pierwszą z tych przesłanek, została
ona spełniona w tej sprawie. Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił, że napływ spraw do
Wydziału […],nych powodował konieczność zwiększenia obsady w tym Wydziale a
to przesądzało o potrzebie dokonania przesunięć kadrowych. Sąd Okręgowy
prawidłowo uznał tę okoliczność za przesądzającą o istnieniu potrzeb urzędu w
13
rozumieniu art. 62 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej. Wbrew twierdzeniom skargi,
Sąd nie uznał konfliktu urzędnika z przełożonym za uzasadnioną potrzebę urzędu,
stanowiącą dostateczny powód jego przeniesienia. Ustalenia co do konfliktu
poczynił Sąd Rejonowy i ocenił tę okoliczność jako „drugi powód” przeniesienia. Nie
ma to jednak istotnego znaczenia, gdyż – jak powiedziano – napływ spraw do
jednego z wydziałów urzędu jest wystarczającą przyczyną uzasadniającą
przeniesienie urzędnika do tego wydziału. Napływ spraw , które trzeba załatwić w
odpowiednim terminie nakazuje podjęcie kroków organizacyjnych, w tym także
kadrowych, dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urzędu, pozwalającego
wypełnienie jego zadań.
Natomiast spełnienie drugiej przesłanki – przygotowania zawodowego
powoda do wykonywania obowiązków na stanowisku w Wydziale […] – nie zostało
ocenione dostatecznie wnikliwie. Przygotowanie zawodowe w rozumieniu tego
przepisu to przede wszystkim wykształcenie urzędnika a także doświadczenie (por.
A Dubowik, Komentarz do art. 62 ustawy o służbie cywilne, LEX 27/2005, M.
Mazuryk, K Komentarz do art. 62 ustawy o służbie cywilnej tamże). Niezgodne z
koniecznością uwzględnienia przygotowania zawodowego jest zarówno
przeniesienie na stanowisko na którym przygotowanie zawodowe urzędnika jest
niewystarczające jak i na takie, na którym wystarczają kwalifikacje niższe. Powód
został przeniesiony na stanowisko, co do którego nie był ustalony opis
uwzględniający wymagane (oczekiwane) przygotowanie zawodowe i kwalifikacje.
Opis ten został sporządzony później i obejmował wykształcenie prawnicze lub
administracyjne, którymi powód nie legitymował się. Takie oczekiwania co do
wykształcenia są dosyć oczywiste wobec osoby, która miałaby merytorycznie
zajmować się problematyką […] w aspekcie […]. Sama znajomość Kodeksu
postępowania administracyjnego, podkreślana przez Sąd, nie może być uznana za
wystarczające przygotowanie zawodowe. Z kolei wykonywanie (wyłącznie)
czynności pomocniczych (wspomagających) musi być uznane za niezgodne z
przygotowaniem zawodowym urzędnika pełniącego dotychczas funkcje
merytoryczne. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych, oczekiwane od urzędników,
nie może oznaczać zanegowania konieczności legitymowania się dostatecznym
przygotowaniem do wykonywania zdań na powierzanym stanowisku. Nie ma też
14
żadnych podstaw do różnicowania wymagań w zakresie przygotowania
zawodowego wobec osób przenoszonych na dane stanowisko od osób
zatrudnianych („z zewnątrz”) na tym stanowisku jako na pierwszym w danym
urzędzie.
Te rozważania prowadzą do wniosku, że dyrektor generalny nie uwzględnił
przygotowania zawodowego powoda dokonując jego przeniesienia, co sprawia, że
ta czynność pracodawcy została dokonana z naruszeniem prawa – art. 62 ust. 1
ustawy o służbie cywilnej. Pozostaje jednak do rozważenia, jakie roszczenia
przysługują urzędnikowi przeniesionemu z naruszeniem prawa. Ta kwestia była
przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego w wyrokach z 12 marca 2010 r. (II PK
276/09, LEX nr 602246) i z 18 lutego 2014 r. (III PK 65/13, OSNP 2015 nr 5, poz.
63). W obu tych orzeczeniach (pierwsze zapadło wprawdzie na tle ustawy z
2006 r.) Sąd Najwyższy dopuścił możliwość zasądzenia odszkodowania. W sprawie
II PK 276/09, w której przedmiotem rozstrzygania było żądanie odszkodowania
przez mianowanego urzędnika służby cywilnej, uznał, że podstawą zasądzenia
odszkodowania może stanowić art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p. i art. 7 ust. 1
ustawy o służbie cywilnej z 2006 r. Podniósł przy tym, że roszczenie o
odszkodowanie nie może wynikać bezpośrednio z art. 471
k.p. W drugiej sprawie
(III PK 65/13), na tle umownego stosunku pracy pracownika Urzędu Kontroli
Skarbowej, wyraził pogląd, że - przy akceptacji wskazanej wyżej podstawy prawnej
dochodzenia odszkodowania w razie poniesienia szkody – dopuszczalne byłyby
także roszczenia oparte na zasadach określonych w art. 183d
i 943
§ 4 i 5 k.p. Sąd
Najwyższy rozpoznający skargę kasacyjną w niniejszej sprawie uznał, że
niewątpliwie należy odrzucić pozbawienie urzędnika roszczeń w razie przeniesienia
go na inne stanowisko z naruszeniem prawa. Orzecznictwo (por. wyroki powołane
wyżej) oraz doktryna prawa (por. H. Szewczyk - Zatrudnienie w służbie cywilnej,
Bydgoszcz – Katowice 2006, s. 72, A. Dubowik, Komentarz do art. 62 ustawy o
służbie cywilnej, LEX 27/2015, K. Rączka [w:] J. Jagielski, K. Rączka, Ustawa o
służbie cywilnej Komentarz Warszawa 2010, s. 253) przyjmują zgodnie, że
urzędnicy nie są pozbawieni ochrony przed decyzjami pracodawcy niezgodnymi z
prawem a zatem kontrola sądu pracy w zakresie stosunków pracy urzędników
mianowanych określona w art. 9 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej musi oznaczać
15
sankcjonowanie bezprawnych czynności pracodawcy. Kwestia tego, jakie
roszczenie przysługuje powodowi w tej sprawie winna być jednak rozważona w
pierwszej kolejności przez sąd powszechny.
Dodać można, że w sprawach nauczycieli (także mianowanych) Sąd
Najwyższy (por. wyroki z 20 czerwca 2001 r. I PKN 476/00, OSNP 2003 nr 10, poz.
240 i z 14 grudnia 2009 r. I PK 118/09, OSNP 2011 nr 13-14, poz. 171) dopuszczał
odpowiednie stosowanie przepisów Kodeksu pracy w zakresie roszczeń
przysługujących w razie niezgodnych z prawem czynności pracodawcy. Odesłania
do Kodeksu pracy zawarte w art. 9 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej i w art. 91c
Karty Nauczyciela są prawie identyczne.
Wobec zasadności zarzutu naruszenia art. 62 ust. 1 ustawy o służbie
cywilnej skarga kasacyjna została uwzględniona a sprawa przekazana w tym
zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania (art. 39815
§ 1 k.p.c.).