Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 257/15
POSTANOWIENIE
Dnia 27 sierpnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący)
SSN Rafał Malarski
SSN Andrzej Stępka (sprawozdawca)
Protokolant Łukasz Biernacki
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k., bez udziału stron,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 27 sierpnia 2015 r.,
sprawy M. S. i S. S. - skazanych z art. 278 § 1 k.k.,
w przedmiocie zmiany orzeczonej kary pozbawienia wolności,
z powodu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanych
od prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w G. z dnia 10 marca 2014 r.,
postanowił
uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi
Rejonowemu w G. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w G. wyrokiem z dnia 22 września 2011 r. uznał M. S. i S. S.
za winne tego, że w dniu 16 grudnia 2010 r. w G. przy ul. G. […], na terenie Galerii
[…], działając wspólnie i w porozumieniu, w sklepie Empik dokonały zaboru w celu
przywłaszczenia dwóch gier na platformę XBOX 360 o łącznej wartości 369,80 zł,
czym działały na szkodę sklepu Empik w G. – a więc uznał je za winne występku z
art. 278 § 1 k.k. i za to skazał M. S. na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres próby wynoszący 2 lata oraz
grzywnę w wysokości 50 stawek dziennych po 10 zł każda, zaś S. S. na karę 4
miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na
2
okres próby wynoszący 3 lata oraz grzywnę w wysokości 50 stawek dziennych po
10 zł każda.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się z dniem 30
września 2011 r. (k. 112).
Postanowieniem Sądu Rejonowego w K. z dnia 24 maja 2013 r. w związku z
uchylaniem się od dozoru kuratora, zarządzono wykonanie kary wobec S. S. (k.
114). W dniu 25 lutego 2014 r. postanowieniem Sądu Rejonowego w G., w sprawie
[…], zarządzone zostało także wykonanie kary orzeczonej wobec M. S. (k. 59-60,
akta …365/14). Następnie, w związku z wejściem w życie części przepisów ustawy
z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 25 października 2013 r., poz. 1247, zwanej
dalej także ustawą nowelizującą), Sąd Rejonowy w G. stosownie do dyspozycji art.
50 tejże ustawy, skierował sprawę na posiedzenie celem rozważenia potrzeby
dokonania określonych w tym przepisie przekształceń w zakresie wymiaru kary (k.
119).
Postanowieniem z dnia 10 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w G. stwierdził brak
podstaw do zamiany kar pozbawienia wolności, wymierzonych skazanym M. S. i S.
S. prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 22 września 2011 r., za
przestępstwo z art. 278 § 1 k.k., na kary aresztu (k. 123-125).
W uzasadnieniu orzeczenia Sąd podniósł, że przy analizie dla potrzeb art. 50
ust. 1 ustawy nowelizującej kwestii, czy czyn objęty prawomocnym wyrokiem
skazującym za przestępstwo przeciwko mieniu na karę pozbawienia wolności,
według tej ustawy stanowi wykroczenie, należy uwzględniać wynagrodzenie
minimalne za pracę z daty czynu nie zaś z daty orzekania, czy z daty wejścia w
życie tej ustawy. Jednocześnie, jako przeważający argument mający wspierać
prawidłowość wydanego orzeczenia wskazano fakt, że regulacja z art. 119 § 1 k.w.
określa znamiona czynu zabronionego związane z zachowaniem sprawcy, a te przy
ocenie prawnej konkretnego czynu zawsze odnoszone są do daty jego popełnienia,
nie zaś z innego dnia. Konkludując Sąd Rejonowy stwierdził, że czyn kwalifikowany
z art. 278 § 1 k.k., za który prawomocnie skazano M. S. i S. S., polegający na
dokonaniu w dniu 16 grudnia 2010 r. zaboru w celu przywłaszczenia mienia o
wartości 369, 80 zł, ze względu na wysokość tej kwoty stanowił wówczas,
3
przestępstwo, skoro minimalne wynagrodzenie za pracę w 2010 r. wynosiło 1.317
zł, a próg 1/4 wysokości minimalnego wynagrodzenia osiągnął 329,25 zł.
Od powyższego orzeczenia kasację na korzyść skazanych złożył Prokurator
Generalny, który na zasadzie art. 523 § 1 k.p.k., art. 526 § 1 k.p.k. oraz art. 537 § 1
i 2 k.p.k., zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść postanowienia naruszenie
przepisu prawa materialnego - art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o
zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.
Naruszenie to polegało na odmowie dokonania zamiany kar pozbawienia wolności
orzeczonych wobec skazanych M. S. i S. S. na podstawie prawomocnego wyroku
Sądu Rejonowego w G. z dnia 22 września 2011 r. na kary po 30 dni aresztu w
sytuacji, gdy istniały ku temu przesłanki, gdyż czyn przypisany skazanym stanowił
wykroczenie według tej ustawy.
W związku z tym Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w G. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego wniesiona na korzyść skazanych okazała
się oczywiście zasadna i w związku z tym podlegała uwzględnieniu na posiedzeniu
w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Na wstępie rozważań podnieść należy, że z mocy art. 56 ust. 1 ustawy
nowelizującej, z dniem 9 listopada 2013 r. weszły w życie unormowania art. 2 i art.
50 tej ustawy. Powołane przepisy zmieniły wartość graniczną szkody decydującą o
tym, kiedy kradzież stanowiącą tzw. czyn przepołowiony, należy kwalifikować jako
wykroczenie z art. 119 k.w., a kiedy jako przestępstwo z art. 278 § 1 lub § 3 k.k.,
poprzez odniesienie jej do ¼ minimalnego wynagrodzenia za pracę, w miejsce
dotychczas funkcjonującego wyznacznika kwotowego usytuowanego na poziomie
nie przekraczającym 250 zł. Ustawodawca sprecyzował także pojęcie minimalnego
wynagrodzenia użytego między innymi w dyspozycji art. 119 k.w., ograniczając je
do wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie ustawy z dnia 10
października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz.
1679, z 2004 r. Nr 240, poz. 2407 oraz z 2005 r. Nr 157, poz. 1314), które od dnia 1
stycznia 2013 r. zostało ustalone w wysokości 1.600 zł. W przepisie art. 50 ustawy
nowelizującej wskazano natomiast, że w odniesieniu do czynów objętych
4
prawomocnymi wyrokami skazującymi za przestępstwo badać należy, czy według
tej ustawy nie stanowią one wykroczenia i w przypadku pozytywnej weryfikacji
dokonywać zamiany orzeczonej kary według zasad określonych w tym przepisie
(art. 50 ust.1 i 2 ustawy nowelizującej).
Należy podkreślić, że przekwalifikowanie czynu z kategorii przestępstw do
wykroczeń w trybie art. 50 ustawy nowelizującej nie powoduje zmiany charakteru
prawomocnego skazania, które nadal jest skazaniem za przestępstwo i modyfikuje
jedynie wymiar kary, jej wykonanie oraz przedawnienie wykonania, a także zatarcie
ukarania według zasad przewidzianych w Kodeksie wykroczeń. Z tego też powodu
analizę granicznej wartości mienia stanowiącego przedmiot kradzieży dla celów
kontrawencjonalizacji, w myśl art. 119 k.w., należy odnosić do ¼ minimalnego
wynagrodzenia z daty wejścia w życie ustawy z dnia 27 września 2013 r.
Zagadnienie to było już zresztą przedmiotem szczegółowej analizy w jednej ze
spraw o analogicznym stanie faktycznym przed Sądem Najwyższym, który to Sąd w
postanowieniu z dnia 16 lipca 2014 r., sygn. akt III KK 211/14, (LEX Nr 1488906),
stwierdził, że „przyjęty w art. 50 u.n. model kontrawencjonalizacji ograniczający się
do przekształceń prawomocnego wyroku w zakresie orzeczenia o karze nie
uzasadnia stosowania ustawy nowelizującej z dnia 27 września 2013 r. wstecz
poprzez dokonanie oceny znamion znowelizowanego art. 119 k.w., przez pryzmat
przepisów określających minimalne wynagrodzenie za pracę w dacie popełnienia
czynu, ponieważ w tym czasie obowiązywał inny stan prawny, który został
uwzględniony przez Sąd orzekający o odpowiedzialności sprawcy i ta ocena
zyskała przymiot prawomocności. W tym aspekcie trzeba jednoznacznie stwierdzić,
że przepis art. 50 ust. 1 u.n., którego zastosowanie nie może prowadzić do
pogorszenia sytuacji skazanego, odnosi się do stanu prawnego obowiązującego w
dacie wejścia w życie ustawy nowelizującej, o czym przekonuje sformułowanie
„ Jeżeli według niniejszej ustawy ( podkreślenie SN) czyn objęty prawomocnym
wyrokiem skazującym za przestępstwo na karę pozbawienia wolności stanowi
wykroczenie …”. Pojęcie „ustawa” w rozumieniu art. 50 u.n. obejmuje wszystkie
przepisy obowiązujące w dacie wejścia w życie ustawy z dnia 27 września 2013 r. o
zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, od
których zależy ocena, czy czyn objęty prawomocnym wyrokiem skazującym za
5
przestępstwo na karę pozbawienia wolności stanowi obecnie przestępstwo czy
wykroczenie. Zatem, stosując zasady określone w art. 50 u.n. do kradzieży, która
ze względu na wartość mienia będącego przedmiotem zaboru, stanowi czyn
przepołowiony, należy uwzględniać także obowiązujące w dacie wejścia w życie
ustawy nowelizującej przepisy regulujące wysokość minimalnego wynagrodzenia
za pracę, tym bardziej, że nawiązują do nich znowelizowane przepisy Kodeksu
wykroczeń - art. 119 w zw. z art. 47 § 9”. Stanowisko to jest utrwalone w
orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 9 lipca
2014 r., II KK 136/14, KZS 2015, z. 10, poz. 39; z dnia 16 lipca 2014 r., III KK
199/14, Lex Nr 1488797 – nietezowane; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
30 stycznia 2015 r., III KK 422/14, Lex Nr 1645248 – nietezowane).
Biorąc pod uwagę powyższe rozważania uznać należy, że skoro wysokość
szkody wyrządzonej czynem objętym opisanym wyżej prawomocnym wyrokiem
skazującym wynosiła 369,80 zł, a więc w dacie wejścia w życie ustawy z dnia 27
września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych
innych ustaw, kształtowała się poniżej kwoty 400 zł, stanowiącej 1/4 minimalnego
wynagrodzenia za pracę, to fakt ten uzasadniał zamianę prawomocnie orzeczonych
skazanym kar 4 miesięcy pozbawienia wolności na kary po 30 dni aresztu,
albowiem do dokonania takiego przekształcenia kar obligował art. 50 ust. 1 ustawy
nowelizującej.
Z uwagi na podniesione okoliczności, Sąd Najwyższy na podstawie art. 537
§ 2 k.p.k. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w G.
Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy uwzględni przedstawione
wyżej zapatrywania prawne dotyczące kontrawencjonalizacji przewidzianej w art.
50 ustawy nowelizującej. Ponadto, jak słusznie dostrzegł Prokurator Generalny w
kasacji, konieczne będzie rozważenie daty uprawomocnienia się wyroku w
kontekście instytucji przedawnienia wykonania kary stosownie do dyspozycji art. 45
§ 3 k.w. oraz w relacji do art. 15 § 4 k.k.w., przewidującego wstrzymanie biegu
przedawnienia w przypadku wykonywania orzeczonej kary pozbawienia wolności.
6