Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 19/15
POSTANOWIENIE
Dnia 24 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Staryk
w sprawie z powództwa M. S.
przeciwko Hotelowi […] w W.
o przywrócenie na poprzednie warunki pracy i o przywrócenie do pracy,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 24 września 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 31 stycznia 2014 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy w W. – w
sprawie z powództwa M. S. przeciwko Hotelowi […] w W. o przywrócenie na
poprzednie warunki pracy i o przywrócenie do pracy – oddalił apelację powódki od
wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia
13 lutego 2013 r., którym Sąd Rejonowy: zasądził od pozwanego na rzecz powódki
kwotę 15.249 zł tytułem odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę bez
wypowiedzenia (pkt 1.); w pozostałej części powództwo oddalił (pkt 2.); zasądził od
pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.984 zł tytułem zwrotu opłaty od pozwu
wniesionej w związku z odwołaniem od rozwiązania umowy o pracę bez
wypowiedzenia (pkt 3.); zniósł pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego
(pkt 4.); wyrokowi w pkt 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty
5.083 zł (pkt 5.).
2
Powyższy wyrok Sądu Okręgowego (w całości) powódka zaskarżyła skargą
kasacyjną. Skargę oparto na pierwszej podstawie kasacyjnej określonej w art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c. dotyczącej naruszenia przepisów prawa materialnego.
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania oparto
na przyczynie przyjęcia skargi do rozpoznania określonej w art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.
Wskazano, że w sprawie występują następujące istotne zagadnienia prawne: „Czy
pracodawca może rozwiązać umowę o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 ustawy
z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (jednolity tekst: Dz.U. 1998 r. Nr 21,
poz. 94), pracownikowi posiadającemu aktualne badania lekarskie, ze względu na
nie wykonania badań lekarskich potrzebnych do wykonywania pracy na nowym
stanowisku pracy przed upływem okresu wskazanego w art. 42 § 3 ustawy z dnia
26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (jednolity tekst: Dz.U. 1998 r. Nr 21, poz. 94) na
wyrażenie przez pracownika oświadczenia, czy przyjmuje nowo zaproponowane
warunki pracy?”, „Czy Sąd może zmienić roszczenie o przywrócenie do pracy na
roszczenie odszkodowawcze pracownikowi, któremu rozwiązano umowę o pracę w
trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., ze względu na jego uczestnictwo w legalnych pikietach
organizowanych na podstawie ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. Prawo o
zgromadzeniach (jednolity tekst: Dz.U. 2013 r., poz. 397), jeżeli pracownik ten jest
przewodniczącym zakładowej organizacji związkowej, podlegającym szczególnej
ochronie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
(jednolity tekst: Dz.U. 2014 r., poz. 167)?”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna powódki nie kwalifikuje się do przyjęcia jej do
merytorycznego rozpoznania. Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy
przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne
zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących
poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście
uzasadniona. W związku z tym wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania powinien wskazywać, że zachodzi przynajmniej jedna z okoliczności
3
wymienionych w powołanym przepisie, a jego uzasadnienie zawierać argumenty
świadczące o tym, że rzeczywiście, biorąc pod uwagę sformułowane w ustawie
kryteria, istnieje potrzeba rozpoznania skargi przez Sąd Najwyższy.
Wniesiona w sprawie skarga kasacyjna zawiera wniosek o przyjęcie jej do
rozpoznania uzasadniony w ten sposób, że w sprawie występują istotne
zagadnienia prawne (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.). Nie można jednak uznać, że
skarżąca wykazała istnienie przesłanki przyjęcia skargi do rozpoznania określonej
w art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.
W świetle utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego
przyczyny przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania określonej w art. 3989
§ 1 pkt
1 k.p.c., przedstawienie okoliczności uzasadniających rozpoznanie skargi
kasacyjnej ze względu na występujące w sprawie istotne zagadnienie prawne
polega na sformułowaniu samego zagadnienia wraz ze wskazaniem konkretnego
przepisu prawa, na tle którego to zagadnienie występuje oraz wskazaniu
argumentów prawnych, które prowadzą do rozbieżnych ocen prawnych, w tym
także na sformułowaniu własnego stanowiska przez skarżącego. Wywód ten
powinien być zbliżony do tego, jaki jest przyjęty przy przedstawianiu zagadnienia
prawnego przez sąd odwoławczy na podstawie art. 390 k.p.c. (postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 9 maja 2006 r., V CSK 75/06, LEX nr 1102817). Analogicznie
należy traktować wymogi konstrukcyjne samego zagadnienia prawnego,
formułowanego w ramach przesłanki z art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. oraz jego związek
ze sprawą i skargą kasacyjną, która miałaby zostać rozpoznana przez Sąd
Najwyższy. Zagadnienie prawne powinno: 1) być sformułowane w oparciu o
okoliczności mieszczące się w stanie faktycznym sprawy wynikającym z
dokonanych przez sąd ustaleń (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca
2001 r., III CZP 33/01, LEX nr 52571); 2) być przedstawione w sposób ogólny i
abstrakcyjny tak, aby umożliwić Sądowi Najwyższemu udzielenie uniwersalnej
odpowiedzi, niesprowadzającej się do samej subsumcji i rozstrzygnięcia
konkretnego sporu (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 października
2002 r., III CZP 66/02, LEX nr 57240; z dnia 22 października 2002 r., III CZP
64/02, LEX nr 77033 i z dnia 5 grudnia 2008 r., III CZP 119/08, LEX nr 478179);
3) pozostawać w związku z rozpoznawaną sprawą (postanowienia Sądu
4
Najwyższego z dnia 13 lipca 2007 r., III CSK 180/07, LEX nr 864002; z dnia 22
listopada 2007 r., I CSK 326/07, LEX nr 560504) i 4) dotyczyć zagadnienia
budzącego rzeczywiście istotne (poważne) wątpliwości. Istotność zagadnienia
prawnego konkretyzuje się zaś w tym, że w danej sprawie występuje zagadnienie
prawne mające znaczenie dla rozwoju prawa i praktyki sądowej. Wymóg ten jest
uzasadniony publicznymi celami rozpoznania przez Sąd Najwyższy skargi
kasacyjnej (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2007 r.,
V CSK 356/07, LEX nr 621243). Ograniczenie się przez skarżącego do pytania nie
jest wystarczającym określeniem zagadnienia prawnego, jeżeli zagadnienie prawne
nie zostało przedstawione bez odniesienia się do ogólnych problemów
interpretacyjnych (postanowienie Sądu Najwyzszego z 25 lutego 2008 r., I UK
332/07, LEX nr 452451).
Istotne zagadnienie prawne jako przyczyna przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania określona w art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. musi występować w sprawie –
wynikać na tle podstaw (tak faktycznej jak i podstawy prawnej) zaskarżonego
skargą kasacyjną wyroku Sądu drugiej instancji. Nie można przedstawiać – jako
istotnego zagadnienia prawnego sprawy – kwestii oderwanych od podstaw
orzeczenia Sądu drugiej instancji.
Pierwsze z postawionych w uzasadnieniu wniosku o przyjęcie rozpatrywanej
skargi kasacyjnej do rozpoznania pytań dotyczące – jak to określa autor skargi w
bardzo obszernym uzasadnieniu wniosku – „zagadnienia związanego z odmową
wykonania badań lekarskich” nie uwzględnia w swojej konstrukcji zasadniczych
ustaleń zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w W., zgodnie z którymi u
pozwanego pracodawcy nastąpiła zmiana struktury organizacyjnej przez
podporządkowanie działów produkcji gastronomicznej i zaplecza gastronomii
jednemu kierownikowi – Kierownikowi Działu Produkcji Kuchennej i Zaplecza
Gastronomii, wskutek czego doszło do likwidacji stanowiska pracy zajmowanego
przez powódkę – Kierownika Zaplecza Gastronomii. Likwidacja stanowiska pracy
powódki miała charakter rzeczywisty. Stanowisko to nie funkcjonuje już w
strukturach organizacyjnych pozwanego hotelu, lecz w jego miejsce zostało
utworzone nowe stanowisko, obejmujące kierownictwo jednocześnie nad dwoma
działami w pozwanym hotelu. Sąd ustalił, że pozwany pracodawca z uwagi na
5
zmianę stanowiska pracy powódki, miał prawo domagać się od powódki wykonania
badań koniecznych do wykonywania pracy na nowym stanowisku, z uwagi na
możliwość delegowania powódki na nowe stanowisko do końca okresu
wypowiedzenia, wówczas, gdyby zmiana organizacyjna nastąpiła przed upływem
okresu wypowiedzenia. Ponadto gdyby okazało się, że zaproponowane powódce
stanowisko jest nieodpowiednie ze względu na jej stan zdrowia, to pracodawca
musiałby rozważyć możliwość zaproponowania powódce innego stanowiska pracy.
Powódka w pełni świadomie nie wykonała badań lekarskich, bezpodstawnie
przyjmując, że ma czas do upływu połowy okresu wypowiedzenia, lekceważąc tym
samym polecenie pracodawcy. Powyżej przedstawione okoliczności stanowiły
płaszczyznę subsumcyjną przepisów prawa materialnego wskazanych w
uzasadnieniu zaskarżonego skargą kasacyjną wyroku Sądu Okręgowego w W. i
przyjęcia, że zachowanie powódki polegające na niewykonaniu polecenia poddania
się badaniom lekarskim, stanowiło naruszenie jej podstawowych obowiązków
pracowniczych – miało charakter bezprawny.
Druga z postawionych kwestii – także bardzo szeroko uzasadniona w
uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania – pomija w
samej konstrukcji postawionego pytania regulację określoną w art. 8 k.p. oraz
art. 4771
§ 2 k.p.c. Tymczasem możliwość uwzględnienia przez Sąd Pracy na
podstawie art. 4771
§ 2 k.p.c. roszczenia o odszkodowanie zamiast roszczenia o
przywrócenie do pracy (art. 56 k.p.) zgłoszonego przez powódkę – pracownika
objętego ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy określoną w art. 32 ustawy o
związkach zawodowych, Sąd Okręgowy w W. w zaskarżonym wyroku ocenił przez
pryzmat regulacji określonej w art. 8 k.p. Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej
sprawie wystąpiła wyjątkowa okoliczność uzasadniająca zastosowanie art. 8 k.p.
względem roszenia powódki o przywrócenia jej do pracy i na tej podstawie
oddalenie tego roszczenia, przy jednoczesnym uwzględnieniu roszczenia
alternatywnego (odszkodowania). Według Sądu drugiej instancji pracodawca
rozwiązując stosunek pracy powódki oczywiście naruszył przepisy art. 32 ust. 1 pkt
1 ustawy o związkach zawodowych, a także art. 13 ust. 1 ustawy o społecznej
inspekcji pracy; jednak przywrócenie powódki do pracy byłoby nieuzasadnione
wobec ciężkiego naruszenia przez nią obowiązków pracowniczych, a także wobec
6
zachowania powódki po rozwiązaniu umowy o pracę: powódka przez kilkanaście
miesięcy uczestniczyła w manifestacjach organizowanych przez związek
zawodowy, mających na celu wymuszenie zmiany decyzji pozwanego pracodawcy
o zwolnieniu powódki. Oceny tej nie zmienia wskazywany przez powódkę fakt, że
pikiety te były legalne i organizowane przez związek zawodowy, nie zaś przez
powódkę, ponieważ manifestacje te istotnie uderzały w interesy pracodawcy, a
powódka brała w nich czynny udział. Drugie z postawionych pytań nie uwzględnia
w swojej konstrukcji przepisu art. 8 k.p.; nie zostało również oparte na art. 4771
§ 2
k.p.c.
Na marginesie należy wskazać, że wątpliwości wywołuje zawarta w sentencji
zaskarżonego wyroku data wyroku Sądu pierwszej instancji oraz sposób określenia
strony pozwanej, co jednak nie było podnoszone w skardze kasacyjnej.
Stwierdzając, że nie zachodzą przyczyny przyjęcia skargi, określone w
art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy postanowił zgodnie z art. 3989
§ 2 k.p.c.
eb