I CZ 92/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:10-11-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 92/15
.
POSTANOWIENIE
Dnia 29 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Banku […] S.A. w W.
przeciwko T. sp. z o.o. S.K.A. w upadłości układowej w K. i P. sp. z o.o. w W.
przy udziale po stronie pozwanej nadzorcy sądowego M.G.
o zapłatę i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 października 2015 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Apelacyjnego
z dnia 14 maja 2015 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Bank […] Spółka Akcyjna w W. wystąpił z interwencją główną przeciwko
pozwanym „T. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" spółce komandytowo -
akcyjnej w K. oraz P. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. - stronom
postępowania w sprawie sygn. akt […]. Po sprecyzowaniu żądania domagał się od
pierwszej z wymienionych pozwanych zasądzenia kwoty 21.187.165,43 zł wraz z
ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu, a w stosunku do
drugiej wnosił o ustalenie, że nie przysługuje jej wierzytelność o łącznej wartości
nominalnej 21.187.165,43 zł wobec pozwanej spółki T. z tytułu umowy leasingu z
dnia 16 sierpnia 1999 r. Nr […] wraz z bliżej wskazanymi specyfikacjami.
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 2 stycznia 2012 r. w oddalił w całości
powództwo o zapłatę przeciwko „T. sp. z ograniczoną odpowiedzialnością” spółce
komandytowo - akcyjnej w K., uwzględnił powództwo o ustalenie wobec uznania go
przez pozwane P. i orzekł o kosztach postępowania. Oddalając powództwo, Sąd
Okręgowy wskazał, że żądania zgłoszone przez powódkę nie zostały należycie
udowodnione, a wnioski dowodowe zawarte w piśmie z dnia 28 sierpnia 2006 r.
okazały się spóźnione w świetle art. 47912
§ 1 k.p.c.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 6 lutego 2013 r. oddalił apelację. Sąd II
instancji zasadniczo podzielił ustalenia faktyczne i ocenę prawną przyjętą za
podstawę zaskarżonego wyroku. W szczególności podkreślił, że w sprawie
prawidłowo zastosowano zasady prekluzji dowodowej wynikające z art. 47912
§ 1
k.p.c.
Wyrok Sądu Apelacyjnego został zaskarżony skargą kasacyjną przez stronę
powodową. Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 27 czerwca 2014 r. (I CSK 498/13)
uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego. Sąd
Najwyższy podzielił podniesione przez skarżącą zarzuty naruszenia prawa
procesowego, które zmierzały do podważenia prawidłowości zastosowania przez
Sąd Apelacyjny prekluzji dowodowej przewidzianej w art. 47912
§ 1 k.p.c.
Uchylając zaskarżony wyrok i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania,
Sąd Najwyższy polecił Sądowi Apelacyjnemu przeprowadzenie analizy
3
zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w celu rozważenia, czy
zachodzą podstawy do zastosowania art. 47912
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c.,
a w razie uznania, że dowody zgłoszone przez stronę powodową w piśmie z dnia
28 sierpnia 2006 r. są spóźnione - rozważenie, czy nie zachodzą szczególne
okoliczności wymagające skorzystanie z możliwości dopuszczenia tych dowodów
z urzędu.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 maja
2015 r. uchylił zaskarżony wyrok w punktach I i III i w tym zakresie przekazał
sprawę Sądowi Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego. Uchylając
zaskarżony wyrok Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty
sprawy błędnie opierając się na instytucji prekluzji dowodowej. Jednocześnie Sąd
Apelacyjny uznał, że w sprawie zachodzi potrzeba przeprowadzenia postępowania
dowodowego w całości.
Zażalenie na wyrok Sądu Apelacyjnego wniosła strona pozwana, wnosząc
o uchylenie go w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie należy podkreślić, że ocena zasadności uchylenia wyroku sądu
pierwszej instancji przez sąd odwoławczy może nastąpić wyłącznie na podstawie
przesłanek wskazanych w art. 386 § 4 k.p.c. Nie ma przy tym zasadniczego
znaczenia, że Sąd Najwyższy - po wniesieniu skargi kasacyjnej jednej ze stron -
uznał za niezbędne uchylenie jedynie wyroku zaskarżonego skargą kasacyjną, bez
jednoczesnego uchylenia - w całości lub w części - także orzeczenia sądu
pierwszej instancji (art. 39815
§ 1 k.p.c.). Takie rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego
nie przesądza o sposobie zakończenia postępowania odwoławczego, ponieważ
sąd odwoławczy samodzielnie ocenia wystąpienie przesłanek ewentualnego
uchylenia kontrolowanego wyroku (art. 386 § 4 k.p.c.), pozostając związany tylko
wykładnią prawa dokonaną w danej sprawie przez Sąd Najwyższy (art. 39820
k.p.c.)
(zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2014 r., I CZ 31/14,
nie publ.).
4
Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, w związku
z tym, że zażalenie przewidziane w art. 3941
§ 11
k.p.c. jest skierowane przeciwko
uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, ocenie
w postępowaniu zażaleniowym może być poddana jedynie prawidłowość
zakwalifikowania przez sąd odwoławczy określonej sytuacji procesowej jako
odpowiadającej powołanej przez ten sąd podstawie orzeczenia kasatoryjnego.
Oznacza to, że Sąd Najwyższy sprawdza jedynie, czy rzeczywiście doszło
do nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo czy wydanie
wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386
§ 4 k.p.c.), ewentualnie czy w rachubę wchodziła podstawa nieważności
postępowania (art. 386 § 2 k.p.c.).
Pojęcie nierozpoznania istoty sprawy interpretowane jest jako wadliwość
rozstrzygnięcia polegająca na wydaniu przez sąd pierwszej instancji orzeczenia,
które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, bądź na zaniechaniu
zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony
z powodu bezpodstawnego przyjęcia, że istnieje przesłanka materialnoprawna
lub procesowa unicestwiająca roszczenie (postanowienie SN z dnia 5 marca
2015 r., V CZ 126/14, nie publ.). Przesłanką taką jest m.in. błędne założenie przez
sąd, że twierdzenia strony zostały objęte prekluzją procesową (zob. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2015 r., I CZ 60/15, nie publ.; postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2014 r., V CZ 41/14, nie publ.; postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2013 r., I CZ 90/13, nie publ.).
Mając na względzie, że Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym zakończonym
uchyleniem wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazaniem sprawy do ponownego
rozpoznania stwierdził nieprawidłowości w stosowaniu przepisów o prekluzji
dowodowej przez Sądy I i II instancji, należy uznać, że Sąd Apelacyjny
ponownie rozpoznający sprawę zasadnie uznał, że zachodziła przesłanka
do uchylenia wyroku Sądu I instancji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2015 r., I CSK 332/14, nie publ.; wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 27 czerwca 2014 r., I CSK 498/13, nie publ.).
Z powyższych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie
art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
5
kc
eb
.
POSTANOWIENIE
Dnia 29 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Banku […] S.A. w W.
przeciwko T. sp. z o.o. S.K.A. w upadłości układowej w K. i P. sp. z o.o. w W.
przy udziale po stronie pozwanej nadzorcy sądowego M.G.
o zapłatę i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 października 2015 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Apelacyjnego
z dnia 14 maja 2015 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Bank […] Spółka Akcyjna w W. wystąpił z interwencją główną przeciwko
pozwanym „T. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" spółce komandytowo -
akcyjnej w K. oraz P. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. - stronom
postępowania w sprawie sygn. akt […]. Po sprecyzowaniu żądania domagał się od
pierwszej z wymienionych pozwanych zasądzenia kwoty 21.187.165,43 zł wraz z
ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu, a w stosunku do
drugiej wnosił o ustalenie, że nie przysługuje jej wierzytelność o łącznej wartości
nominalnej 21.187.165,43 zł wobec pozwanej spółki T. z tytułu umowy leasingu z
dnia 16 sierpnia 1999 r. Nr […] wraz z bliżej wskazanymi specyfikacjami.
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 2 stycznia 2012 r. w oddalił w całości
powództwo o zapłatę przeciwko „T. sp. z ograniczoną odpowiedzialnością” spółce
komandytowo - akcyjnej w K., uwzględnił powództwo o ustalenie wobec uznania go
przez pozwane P. i orzekł o kosztach postępowania. Oddalając powództwo, Sąd
Okręgowy wskazał, że żądania zgłoszone przez powódkę nie zostały należycie
udowodnione, a wnioski dowodowe zawarte w piśmie z dnia 28 sierpnia 2006 r.
okazały się spóźnione w świetle art. 47912
§ 1 k.p.c.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 6 lutego 2013 r. oddalił apelację. Sąd II
instancji zasadniczo podzielił ustalenia faktyczne i ocenę prawną przyjętą za
podstawę zaskarżonego wyroku. W szczególności podkreślił, że w sprawie
prawidłowo zastosowano zasady prekluzji dowodowej wynikające z art. 47912
§ 1
k.p.c.
Wyrok Sądu Apelacyjnego został zaskarżony skargą kasacyjną przez stronę
powodową. Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 27 czerwca 2014 r. (I CSK 498/13)
uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego. Sąd
Najwyższy podzielił podniesione przez skarżącą zarzuty naruszenia prawa
procesowego, które zmierzały do podważenia prawidłowości zastosowania przez
Sąd Apelacyjny prekluzji dowodowej przewidzianej w art. 47912
§ 1 k.p.c.
Uchylając zaskarżony wyrok i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania,
Sąd Najwyższy polecił Sądowi Apelacyjnemu przeprowadzenie analizy
3
zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w celu rozważenia, czy
zachodzą podstawy do zastosowania art. 47912
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c.,
a w razie uznania, że dowody zgłoszone przez stronę powodową w piśmie z dnia
28 sierpnia 2006 r. są spóźnione - rozważenie, czy nie zachodzą szczególne
okoliczności wymagające skorzystanie z możliwości dopuszczenia tych dowodów
z urzędu.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 maja
2015 r. uchylił zaskarżony wyrok w punktach I i III i w tym zakresie przekazał
sprawę Sądowi Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego. Uchylając
zaskarżony wyrok Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty
sprawy błędnie opierając się na instytucji prekluzji dowodowej. Jednocześnie Sąd
Apelacyjny uznał, że w sprawie zachodzi potrzeba przeprowadzenia postępowania
dowodowego w całości.
Zażalenie na wyrok Sądu Apelacyjnego wniosła strona pozwana, wnosząc
o uchylenie go w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie należy podkreślić, że ocena zasadności uchylenia wyroku sądu
pierwszej instancji przez sąd odwoławczy może nastąpić wyłącznie na podstawie
przesłanek wskazanych w art. 386 § 4 k.p.c. Nie ma przy tym zasadniczego
znaczenia, że Sąd Najwyższy - po wniesieniu skargi kasacyjnej jednej ze stron -
uznał za niezbędne uchylenie jedynie wyroku zaskarżonego skargą kasacyjną, bez
jednoczesnego uchylenia - w całości lub w części - także orzeczenia sądu
pierwszej instancji (art. 39815
§ 1 k.p.c.). Takie rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego
nie przesądza o sposobie zakończenia postępowania odwoławczego, ponieważ
sąd odwoławczy samodzielnie ocenia wystąpienie przesłanek ewentualnego
uchylenia kontrolowanego wyroku (art. 386 § 4 k.p.c.), pozostając związany tylko
wykładnią prawa dokonaną w danej sprawie przez Sąd Najwyższy (art. 39820
k.p.c.)
(zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2014 r., I CZ 31/14,
nie publ.).
4
Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, w związku
z tym, że zażalenie przewidziane w art. 3941
§ 11
k.p.c. jest skierowane przeciwko
uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, ocenie
w postępowaniu zażaleniowym może być poddana jedynie prawidłowość
zakwalifikowania przez sąd odwoławczy określonej sytuacji procesowej jako
odpowiadającej powołanej przez ten sąd podstawie orzeczenia kasatoryjnego.
Oznacza to, że Sąd Najwyższy sprawdza jedynie, czy rzeczywiście doszło
do nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo czy wydanie
wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386
§ 4 k.p.c.), ewentualnie czy w rachubę wchodziła podstawa nieważności
postępowania (art. 386 § 2 k.p.c.).
Pojęcie nierozpoznania istoty sprawy interpretowane jest jako wadliwość
rozstrzygnięcia polegająca na wydaniu przez sąd pierwszej instancji orzeczenia,
które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, bądź na zaniechaniu
zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony
z powodu bezpodstawnego przyjęcia, że istnieje przesłanka materialnoprawna
lub procesowa unicestwiająca roszczenie (postanowienie SN z dnia 5 marca
2015 r., V CZ 126/14, nie publ.). Przesłanką taką jest m.in. błędne założenie przez
sąd, że twierdzenia strony zostały objęte prekluzją procesową (zob. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2015 r., I CZ 60/15, nie publ.; postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2014 r., V CZ 41/14, nie publ.; postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2013 r., I CZ 90/13, nie publ.).
Mając na względzie, że Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym zakończonym
uchyleniem wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazaniem sprawy do ponownego
rozpoznania stwierdził nieprawidłowości w stosowaniu przepisów o prekluzji
dowodowej przez Sądy I i II instancji, należy uznać, że Sąd Apelacyjny
ponownie rozpoznający sprawę zasadnie uznał, że zachodziła przesłanka
do uchylenia wyroku Sądu I instancji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2015 r., I CSK 332/14, nie publ.; wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 27 czerwca 2014 r., I CSK 498/13, nie publ.).
Z powyższych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie
art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
5
kc
eb