Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 83/15
POSTANOWIENIE
Dnia 9 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku R. K.
przy uczestnictwie H. K.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 9 grudnia 2015 r.,
zażalenia uczestniczki postępowania
na postanowienie Sądu Okręgowego w P.
z dnia 9 czerwca 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 9 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy w P. na podstawie
art. 3986
§ 2 w zw. z art. 5191
§ 2 k.p.c. odrzucił skargę kasacyjną uczestniczki
postępowania H. K. od postanowienia tego Sądu z dnia 5 lutego 2015 r. jako
niedopuszczalną. Wskazał, że skarga wniesiona została w sprawie o podział
majątku wspólnego. Zgodnie z art. 5191
§ 1 i 2 k.p.c. w tego rodzaju sprawie skarga
kasacyjna przysługuje tylko wtedy, kiedy wartość przedmiotu zaskarżenia nie jest
niższa niż 150 000 zł. Wyjaśnił też, że wartość tę określa zakres kwestionowanego
rozstrzygnięcia wyznaczony podniesionymi zarzutami. Powódka zaskarżyła punkt
postanowienia, w którym Sąd Okręgowy oddalił jej apelację i określiła wartość
przedmiotu zaskarżenia na 220 073 zł podnosząc, że w wyniku nieprawidłowego
ustalenia składu majątku wspólnego niesłusznie została zaliczona do tego majątku
kwota 180 000 zł oraz pożytki z najmu lokali, a podana przez nią wartość
odpowiada sumie wartości tych składników. W ocenie Sądu podana kwota nie
odpowiada rzeczywistej wartości przedmiotu zaskarżenia, ten bowiem wyznaczają
wyniki, jakie skarżąca wiąże z wniesionym środkiem zaskarżenia. W niniejszej
sprawie skarga odnosi się do nieuwzględnionego przez Sąd Okręgowy żądania
uczestniczki, by (po wyeliminowania ze składu majątku wskazanych przez nią
przedmiotów) zwolnić ją z obowiązku uiszczenia na rzecz wnioskodawcy dopłaty w
kwocie 16 684,85 zł, natomiast zasądzić dopłatę w kwocie 93 571,14 zł od
wnioskodawcy na jej rzecz. W związku z tym wartość przedmiotu zaskarżenia
zamyka się kwotą 110 255,99 zł i jest niższa od minimum wymaganego w art. 5191
§ 2 k.p.c.
Uczestniczka postępowania wniosła zażalenie na to postanowienie
domagając się jego uchylenia i zasądzenia kosztów postępowania zażaleniowego.
Zarzuciła naruszenie art. 25 § 1 k.p.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie
i nierzetelne sprawdzenie wartości przedmiotu zaskarżenia skutkujące pominięciem
kwestionowanych przez skarżącą składników majątku wspólnego podlegającego
podziałowi i ich wartości oraz naruszenie art. 1261
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3981
§ 1
k.p.c. i art. 5191
§ 2 k.p.c. przez ich wadliwe zastosowanie, polegające na przyjęciu,
że wartość przedmiotu zaskarżenia dotyczy wyłącznie nieprawidłowego zaliczenia
3
w poczet majątku wspólnego pożytków najmu lokali i przyjęcie, że w sprawie,
ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia, skarga kasacyjna nie przysługuje,
w sytuacji gdy skarżąca kwestionuje także dopuszczalność włączenia w skład
majątku wspólnego wartości darowizn dokonanych na rzecz wspólnych dzieci
uczestników oraz wartość środków zużytych na zaspokojenie potrzeb rodziny.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Problem kryteriów określenia wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach
tzw. „działowych", dotyczących podziału określonego przedmiotu lub masy
majątkowej, był wielokrotnie przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego m. in.
w orzeczeniach powołanych w uzasadnieniu Sądu Okręgowego. W drodze
orzeczniczej wykształcił się pogląd, zgodnie z którym wartość przedmiotu
zaskarżenia w tych sprawach wyznacza wartość konkretnego interesu (roszczenia,
żądania) lub składnika majątkowego, którego dotyczy środek odwoławczy.
Przyjmuje się, że z reguły wartość przedmiotu zaskarżenia nie może przekraczać
wartości udziału przysługującego skarżącemu uczestnikowi, chyba że podważa on
zasadę podziału, objęcie lub nie objęcie orzeczeniem poszczególnych rzeczy lub
praw albo rozliczenie nakładów, gdyż wówczas wartość przedmiotu zaskarżenia
może być wyższa niż wartość jego udziału (por. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 21 stycznia 2003 r. III CZ 153/02, OSNC 2004/4/60, z dnia 15 grudnia 2006 r.
III CZ 88/06, z dnia 24 lipca 2008 r. IV CZ 53/08, z dnia 6 maja 2010 r. II CZ 38/10,
z dnia 1 czerwca 2011 r. II CZ 27/11, czy z dnia 19 czerwca 2015 r., IV CZ 16/15
obydwa nie publ.). Sąd Okręgowy zbadał wartość przedmiotu zaskarżenia mając
na uwadze jedynie różnicę w zakresie rozliczeń w drodze dopłat między
uczestnikami, jaka byłaby skutkiem ustalenia składu majątku wspólnego
zgodnie z żądaniami uczestniczki, nieuwzględnionymi przez Sąd Okręgowy.
Pominął natomiast to, że zgodnie z art. 684 w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. obowiązkiem
sądu w postępowaniu o podział majątku wspólnego jest także ustalenie składu tego
majątku. Żądanie, aby określony składnik majątkowy wyłączyć ze składu majątku
wspólnego obejmuje cały ten składnik i zarazem wyznacza wartość przedmiotu
zaskarżenia. Końcowy rezultat, jaki wyłączenie kwestionowanych przez skarżącą
składników mogłoby spowodować w rozliczeniach między stronami ma w tym
wypadku charakter wtórny. W niniejszej sprawie wartość przedmiotu zaskarżenia
4
niewątpliwie nie jest niższa niż 150 000 zł, skoro składają się na nią kwota
180 000 zł podjęta z rachunku bankowego i rozdysponowana przez uczestniczkę
oraz pobrane przez uczestniczkę pożytki cywilne z nieruchomości obejmujące
czynsze najmu w kwocie 40 672 zł.
Z przytoczonych względów zaskarżone postanowienie należało uchylić na
postawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego wynika art. 3941
§ 3
w zw. z art. 39821
, art. 391 § 1 i art. i 108 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
kc
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13