Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 92/15
POSTANOWIENIE
Dnia 27 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku J. K.
przy uczestnictwie PGE Dystrybucja Spółki Akcyjnej w L.
o ustanowienie służebności przesyłu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 stycznia 2016 r.,
zażalenia wnioskodawczyni
na postanowienie Sądu Okręgowego w P.
z dnia 26 czerwca 2015 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z dnia 26 czerwca 2015 r. odrzucił, jako
nieopłaconą, skargę kasacyjną wnioskodawczyni J. K. od postanowienia tego Sądu
z dnia 30 października 2014 r. w sprawie z udziałem PGE Dystrybucji Spółki
Akcyjnej o ustanowienie służebności przesyłu. W uzasadnieniu wskazał, że Sądu
Okręgowego w P. postanowieniem z dnia 15 maja 2015 r. oddalił wniosek J. K. o
zwolnienie od opłaty od skargi kasacyjnej. Postanowienie to zostało doręczone
pełnomocnikowi wnioskodawczyni w dniu 28 kwietnia 2015. Wobec nieuiszczenia
opłaty w przypisanym tygodniowym terminie biegnącym od dnia doręczenia odpisu
postanowienia pełnomocnikowi (zgodnie z powołanym w uzasadnieniu art. 112 ust.
3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), Sąd Okręgowy odrzucił
skargę kasacyjną J. K. (na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego w P. z dnia 26 czerwca
2015 r. wnioskodawczyni podniosła: zarzut naruszenia art. 3986
§ 2 k.p.c. w zw. z
art. 130 § 1 k.p.c. polegającego na jego niezastosowaniu i błędnym przyjęciu, że
brak opłaty od skargi kasacyjnej pozwala na jej odrzucenie bez uprzedniego
wezwania pełnomocnika do usunięcie tego braku oraz zarzut naruszenia art. 100
ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez oddalenie
wniosku o zwolnienie wnioskodawczyni od kosztów sądowych w całości, w sytuacji
gdy sytuacja materialna wnioskodawczyni uzasadniała uwzględnienie tego wniosku.
W zażaleniu zawarty został wniosek (na podstawie art. 380 k.p.c. w zw. art. 39821
k.p.c.) o poddanie przez Sąd Najwyższy kontroli postanowienia z dnia 15 maja
2015 r. oddalającego wniosek o zwolnienie wnioskodawczyni od kosztów sądowych,
tj. od opłaty od skargi kasacyjnej.
Wnioskodawczyni wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postanowienie sądu oddalające wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
może podlegać kontroli przez Sąd Najwyższy w ramach rozpoznawania zażalenia
3
na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną przy uwzględnieniu art. 380 k.p.c.
W ramach takiej kontroli Sąd Najwyższy ocenia w szczególności, czy spełnione są
przesłanki zwolnienia od kosztów sądowych określone w art. 102 ust. 1 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którym zwolnienia od
kosztów sądowych może domagać się osoba fizyczna, jeżeli złożyła oświadczenie,
z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania
koniecznego dla siebie i rodziny.
Skarżąca uzyskała wprawdzie zwolnienie od kosztów sądowych
na wcześniejszych etapach postępowania, kiedy jednak wysokości tych kosztów
nie można było jeszcze precyzyjnie przewidzieć. Wobec tego trzeba podnieść,
że jedyne obciążenie finansowe jakie mogłoby dotyczyć wnioskodawczyni
w postępowaniu kasacyjnym wiązało się ze stosunkowo niewielką opłatą
w wysokości 40 złotych, należną od skargi kasacyjnej wniesionej od postanowienia
Sądu Okręgowego z dnia 30 października 2014 r. wydanego w sprawie
o ustanowienie służebności przesyłu. W tym przypadku (wobec braku przepisów
szczególnych) znajduje zastosowanie reguła ogólna wyrażona w art. 23 pkt 1
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, według której od wniosku
o wszczęcie postępowania nieprocesowego pobiera się opłatę stałą w wysokości
40 złotych (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2010 r., V CZ
38/10, OSP 2011, nr 2, poz. 14). Biorąc pod uwagę wysokość należnej opłaty przy
uwzględnieniu sytuacji majątkowej wnioskodawczyni usprawiedliwiona jest ocena,
że wnioskodawczyni nawet w sytuacji opisanej w jej oświadczeniu majątkowym
była w stanie uiścić opłatę w wysokości określonej w powołanym przepisie.
Uzasadnione było zatem rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego oddalające wniesiony
przez skarżącą wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
W obecnym stanie prawnym zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych, jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
zgłoszony przed upływem terminu do opłacenia pisma został prawomocnie
oddalony, przewodniczący wzywa stronę do opłacenia złożonego pisma, na
podstawie art. 130 k.p.c. Wyjątek od zasady określonej w art. 112 ust. 2 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wprowadza art. 112 ust. 3 tej ustawy,
który przewiduje, że art. 112 ust. 2 nie stosuje się, jeżeli pismo podlegające opłacie
4
w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości
przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia, zostało wniesione przez
adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego. W takim przypadku, jeżeli
wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem terminu do
opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy termin do opłacenia pisma biegnie od
dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie zostało wydane na
posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia. W judykaturze Sądu Najwyższego
jednoznacznie przyjmuje się, że art. 112 ust. 3 jednoznacznie wyłączył zasadę
wzywania strony przez przewodniczącego do opłacenia środka odwoławczego
wówczas, gdy ten środek odwoławczy został wniesiony przez profesjonalnego
pełnomocnika i podlega opłacie stałej lub stosunkowej obliczanej od wartość
przedmiotu zaskarżenia (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
21 lipca 2011 r., V CZ 30/11, niepubl.; z dnia 21 marca 2014 r., IV CZ 2/14, niepubl.;
z dnia 16 kwietnia 2014 r., V CZ 21/14, niepubl.; z dnia 15 stycznia 2015 r., IV CZ
78/14, niepubl; z dnia 25 lutego 2015 r., IV CZ 104/14, niepubl.; z dnia
9 października 2015 r., IV CZ 36/15, niepubl.). W niniejszej sprawie skargę
kasacyjną od postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 30 października 2014 r.
wniósł profesjonalny pełnomocnik. Sąd Okręgowy, oddalając wniosek J. K. o
zwolnienie od opłaty od skargi kasacyjnej, prawidłowo przyjął, że tygodniowy termin
do uiszczenia opłaty biegł od daty doręczenia pełnomocnikowi odpisu
postanowienia o odmowie zwolnienia od opłaty od skargi kasacyjnej, tj. od dnia 28
kwietnia 2015 r. Uchybienie temu terminowi musiało zatem skutkować odrzuceniem
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni jako nieopłaconej, co nastąpiło mocą
postanowieniem z dnia 26 czerwca 2015 r. Wskazać także należy, że powołana w
zażaleniu uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca
2010 r., II UZP 4/10 (OSNP z dnia 2011 r., nr 3-4, poz. 38) nie odnosi się do
regulacji zawartej w art. 112 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych, ale poddaje wykładni skutki uchylenia art. 1302
§ 3 k.p.c. (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2014 r., IV CZ 2/14, niepubl.).
Z powodów przedstawionych powyżej Sad Najwyższy orzekł jak w sentencji
na podstawie art. 3941
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 39814
k.p.c.
5
eb
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13