Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 55/15
POSTANOWIENIE
Dnia 8 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Staryk
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z wniosku E. F.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.
o zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 marca 2016 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Okręgowego w G.
z dnia 30 kwietnia 2015 r.,
1. oddala zażalenie,
2. przyznaje radcy prawnemu D. M. - Kancelaria Radców
Prawnych w G. - od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego - Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.) kwotę 120 zł (sto
dwadzieścia) powiększoną o stawkę należnego podatku od
towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w G. odrzucił skargę o wznowienie postępowania
wniesioną przez wnioskodawczynię E. F. w sprawie przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G. o zasiłek chorobowy i świadczenie
2
rehabilitacyjne, zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z
dnia 25 marca 2011 r., uznając, że skarga nie została oparta na ustawowej
podstawie wznowienia (art. 401 k.p.c.).
W uzasadnieniu Sąd wskazał, że wnioskodawczyni formułując zarzuty skargi
powołała się na nieważność postępowania - art. 401 pkt 2 k.p.c., wskazując że
zarzucana nieważność dotyczyła etapu postępowania przed pozwanym organem
rentowym, który (generalnie rzecz ujmując) przeprowadził u niej kontrolę w zakresie,
który nie dotyczył prawidłowości zwolnień lekarskich, a następnie oparł na niej
zaskarżone w sprawie decyzje. Ubezpieczona argumentowała, że z przyczyn
finansowych nie miała prawnika i nie znała obowiązujących przepisów.
Sąd podkreślił, że skarga o wznowienie postępowania na gruncie
„procesowym” odnosi się wyłącznie do enumeratywnie wymienionych w ustawie
„wadliwości” zaistniałych podczas postępowania sądowego, tymczasem skarżąca
na takie okoliczności nie wskazuje, koncentrując się wyłącznie na etapie
postępowania administracyjnego. Ponadto podstawa wznowienia postępowania
obejmująca przyczynę nieważności w postaci nienależytej reprezentacji dotyczy w
szczególności sytuacji, w której podczas postępowania sądowego nie działał organ
osoby prawnej, gdy działała osoba, która utraciła przymiot przedstawiciela
ustawowego, bądź gdy działała osoba, która nie mogła być pełnomocnikiem.
Przyczyną taką nie jest natomiast brak ustanowienia przez stronę profesjonalnego
pełnomocnika.
W zażaleniu na to postanowienie, pełnomocnik wnioskodawczyni domagał
się jego uchylenia wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania obejmującymi
koszty pomocy prawnej udzielonej z urzędu, nieopłaconych w całości ani w części.
Pełnomocnik zarzucił naruszenie przepisów postępowania - art. 233 § 1 k.p.c.
przez nieuwzględnienie przez Sąd Okręgowy w G. wszystkich istotnych
okoliczności sprawy, mających wypływ na rozstrzygnięcie oraz art. 410 k.p.c. przez
przyjęcie, że skarga o wznowienie postępowania nie została oparta na ustawowej
podstawie.
W ocenie wnoszącego zażalenie, nie można zgodzić się z Sądem
Okręgowym, że nie zachodzi podnoszona przez ubezpieczoną podstawa
zakreślona dyspozycją art. 401 pkt. 2 k.p.c., skoro ten sam Sąd stwierdza, że
3
skarżąca sformułowała podstawę wznowienia w sposób odpowiadający
kodeksowym podstawom. Podkreślił, nadto że skarżąca wyraźnie wskazała, iż
ustawowe podstawy wznowienia postępowania zaistniały dopiero w lutym 2015 r.
gdy jej stan psychofizyczny pozwolił zrozumieć okoliczności w jakich się znalazła
(vide jej pismo z 30 kwietnia 2015 r.) co upoważnia twierdzenie, że w okresie w
jakim toczył się proces zakończony wyrokiem, co do którego została złożona
skarga wnioskodawczyni nie była zdolna do dokonywania w pełni świadomych
czynności procesowych, a co za tym idzie była pozbawiona możności działania.
Tak opisane przez ubezpieczoną okoliczności niewątpliwie stanowią podstawę
ustawową zakreśloną dyspozycją art. 401 pkt. 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Instytucja wznowienia postępowania opiera się na przysługującej poza
tokiem instancji skardze o reasumpcję wadliwego (z przyczyn wskazanych w
ustawie) postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem i zastąpienie
zapadłego orzeczenia orzeczeniem nowym. Nadzwyczajny charakter tego środka
prawnego, powoduje, że wznowienie postępowania sądowego może nastąpić
wyłącznie z przyczyn ściśle określonych w ustawie, a to z powodu nieważności (art.
401 pkt 1 i 2 k.p.c.), z powodów restytucyjnych (art. 403 k.p.c.) oraz w sytuacji
wydania wyroku na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybunał
Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą
(art. 4011
k.p.c.). Po wniesieniu skargi o wznowienie postępowania sąd dokonuje jej
kontroli z punktu widzenia zachowania warunków formalnych określonych w art.
409 k.p.c., toteż skarżący zobowiązany jest wykazać w niej – pod rygorem
odrzucenia skargi – przesłanki dopuszczalności wznowienia. Oznacza to oparcie
skargi na ustawowej podstawie oraz podanie okoliczności, w odniesieniu do których
sąd stwierdza zachowanie terminu. Sąd dokonujący badania dopuszczalności
skargi przyjmuje, że strona dotrzymała terminu do wniesienia skargi o wznowienie
postępowania z przyczyn nieważności wówczas, gdy jest niewątpliwe, że skarga
została złożona przed upływem trzech miesięcy od daty dowiedzenia się przez
wnoszącego skargę o wyroku zapadłym w sprawie, w której nie był on należycie
4
reprezentowany albo gdy wskutek naruszenia przepisów prawa pozbawiony był
możności działania.
W ocenie Sądu Najwyższego samo sformułowanie podstawy wznowienia w
sposób odpowiadający przepisom art. 401-404 k.p.c. nie oznacza, że skarga opiera
się na ustawowej podstawie, jeżeli już z jej uzasadnienia wynika, że podnoszona
podstawa nie zachodzi. Taka skarga, nieoparta na ustawowej podstawie
wznowienia, podlega odrzuceniu (art. 410 § 1 k.p.c.; por. np. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 29 stycznia 1968 r., I CZ 122/67, OSNCP 1968 nr 8-9,
poz.154; z dnia 9 maja 2008 r., II PZ 65/07, OSNP 2009 nr 17-18, poz. 233; z dnia
16 października 2007 r., V CO 27/07 z glosą A. Chorążewskiej, Gdańskie Studia
Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 2009 nr 2, poz. 19, z dnia 23 stycznia 2008 r.,
V CZ 133/07, niepublikowanym; z dnia 28 października 1999 r., II UKN 174/99,
OSNAPiUS 2001 nr 4, poz. 133; z dnia 7 lipca 2005 r., IV CO 6/05, Biuletyn Sądu
Najwyższego 2005 nr 9, s.14, w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia
28 października 1981 r., I CO 5/81, OSNCP 1982 nr 5-6, poz. 77 oraz w
uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 1996 r., I CRN
101/95, OSNC 1996 nr 10, poz. 138).
Zważywszy, że zarzut nieważności postępowania nie został podbudowany
uzasadnieniem podstawy wznowienia z art. 401 § 1 pkt 2 k.p.c., a w części
dotyczącej zarzutów co do postępowania, koncentrował się na postępowaniu
toczącym się przed organem rentowym, wskazana ustawowa podstawa
wznowienia w rzeczywistości nie występuje, co trafnie ocenił Sąd. W piśmiennictwie
prawniczym omawianą podstawę wznowienia utożsamia się z podstawą
nieważności przewidzianą w art. 379 pkt 5 k.p.c., a w świetle zgodnej judykatury
Sądu Najwyższego dotyczącej tego przepisu, strona zostaje pozbawiona możności
działania tylko wtedy, gdy doszło do całkowitego pozbawienia jej możności obrony
swych praw, a więc gdy znalazła się w takiej sytuacji, która uniemożliwiła, a nie
tylko utrudniła lub ograniczyła popieranie przed sądem dochodzonych żądań lub
obronę przed zarzutami strony przeciwnej (por. np. orzeczenie z dnia 21 czerwca
1961 r., 3 CR 953/60, OSPiKA 1963/5, poz. 137; NP 1963/1, s. 117 z glosą
W. Siedleckiego,) wyrok z dnia 20 stycznia 1966 r., II PR 371/65, OSNCP 1966 nr
10, poz. 172; wyrok z dnia 14 czerwca 1968 r., I CR 432/67, OSNCP 1969 nr 7-8,
5
poz. 137, wyrok z dnia 10 lipca 1974 r., II CR 331/74, OSNCP 1975 nr 5, poz. 84,
„Nowe Prawo” 1976/5, s. 807 z glosą J. Klimkowicza, a ostatnio wyrok z dnia 2
kwietnia 1998 r., I PKN 521/97, OSNAPUS 1999 nr 6, poz. 203 oraz z dnia 1
października 1998 r., I PKN 359/98, OSNAPUS 1999 nr 21, poz. 681). O takim
pozbawieniu skarżącej możności działania, nawet w świetle jej twierdzeń, nie może
być mowy, skoro brała udział w postępowaniu i podejmowała niezbędne czynności
procesowe, ale także wnosiła środki odwoławcze w toku instancji, pomimo, że jak
sama wskazuje nie była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika.
Odrzucenie skargi przez Sąd Okręgowy było w tej sytuacji w pełni
uzasadnione (art. 410 § 1 k.p.c.), toteż Sąd Najwyższy oddalił zażalenie (art. 39814
w związku z art. 394 § 3 k.p.c.).
Orzekając o kosztach postępowania Sąd Najwyższy uwzględnił taryfowe
wynagrodzenie pełnomocnika zgodnie § 11 ust. 2 oraz § 12 ust. 4 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r. poz. 490 ze zm.).
eb
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13