Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 9 maja 2008 r.
II PZ 65/07
Stwierdzenie na posiedzeniu niejawnym dopuszczalności wznowienia
postępowania (art. 410 § 1 k.p.c.) obejmuje także ustalenie, czy wskazana pod-
stawa wznowienia rzeczywiście istnieje.
Przewodniczący SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca), Sędzio-
wie SN: Zbigniew Korzeniowski, Romualda Spyt.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 maja
2008 r. sprawy z powództwa Zygmunta P., Piotra G., Ryszarda G., Romana P., Zbi-
gniewa K., Jacka N., Marka W. przeciwko Stefanii M., Krzysztofowi M., Bożenie M. i
Arkadiuszowi P.-B. o zapłatę i ustalenie, na skutek zażaleń pozwanych Stefanii M.,
Krzysztofa M. i Bożeny M. na postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Koszalinie z dnia 25 lipca 2007 r. [...]
1) o d d a l i ł zażalenia;
2) oddalił wniosek adwokata Anny Z. o zasądzenie kosztów zastępstwa pro-
cesowego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie posta-
nowieniem z dnia 25 lipca 2007 r. odrzucił skargę pozwanych Stefanii M., Krzysztofa
M. i Bożeny M. o wznowienie postępowania w sprawie [...] z powództwa Zygmunta
P., Piotra G., Ryszarda G., Romana P., Zbigniewa K., Jacka N. i Marka W., zakoń-
czonej prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 14 marca 2003 r.
Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c. stanowiącym podsta-
wę skargi pozwanych, można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia ta-
kich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ
na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowa-
niu. Wynika zatem z niego, że chodzi o powzięcie przez stronę wiadomości o takich
2
okolicznościach faktycznych, na które strona nie mogła powołać się w postępowaniu
zakończonym prawomocnym wyrokiem. W ocenie Sądu okoliczności, które wskazali
pozwani, a mianowicie zeznania Romana P., Piotra G. i Tomasza W. złożone w po-
stępowaniu karnym w sprawie prowadzonej przez Prokuraturę Rejonową w G. [...], a
następnie przez Sąd Rejonowy w K. [...], z których miałoby wynikać, że ich zeznania
w toczącej się wcześniej sprawie pracowniczej nie polegały na prawdzie, nie stano-
wią podstawy wznowienia postępowania po myśli art. 403 § 2 k.p.c., albowiem mogły
być przez pozwanych wykazywane w sprawie [...]. Wszystkie te osoby zostały bo-
wiem przesłuchane w sprawie pracowniczej, a więc skarżący mieli możliwość zada-
wania im pytań i podważania wiarygodności ich zeznań za pomocą przeciwdowo-
dów, powoływanych na określoną okoliczność, którą chcieli wykazać. Fakty, które
skarżący przytoczyli jako podstawę skargi o wznowienie postępowania nie są więc
okolicznościami, na które nie mogli powołać się w postępowaniu zakończonym pra-
womocnym wyrokiem. Nie były one dla nich nieujawnialne, gdyż mogli je wykazać
przez odpowiednie prowadzenie procesu. Sąd drugiej instancji podkreślił również, że
zeznania powodów P. i G. oraz świadka W. nie były jedyną podstawą orzekania w
poprzednim postępowaniu, bowiem tak Sąd Rejonowy, jak i Sąd Okręgowy, oparły
swoje rozstrzygnięcia także na innych dowodach, między innymi w postaci doku-
mentów, w których zeznania powodów i świadków znalazły potwierdzenie.
Według Sądu drugiej instancji, podstawy wznowienia w przedmiotowej spra-
wie nie stanowił też fakt, że Arkadiusz P.-B. został skazany prawomocnym wyrokiem
za fałszowanie dokumentów na szkodę PPHU M. Technika Budowlana s.c. w S., al-
bowiem okoliczność ta nie ma zasadniczego znaczenia dla zapadłego w sprawie
pracowniczej rozstrzygnięcia. Sfałszowane dokumenty w postaci faktury VAT i
umowy o roboty budowlane dotyczyły jedynie stosunków pomiędzy Arkadiuszem P.-
B. a firmą M., a zatem pozostawały poza istotą sporu w sprawie [...], którą stanowiło
ustalenie, kto był podmiotem zatrudniającym powodów. Z tych względów Sąd Okrę-
gowy uznał, że wskazywana przez pozwanych podstawa wznowienia w rzeczywisto-
ści nie występuje, wobec czego z mocy art. 410 § 1 k.p.c. odrzucił ich skargę.
Zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego złożyli pozwani Stefania M.
oraz Bożena M. i Krzysztof M. Pozwana Stefania M. zaskarżyła postanowienie w ca-
łości i wniosła o jego uchylenie oraz „rozstrzygnięcie kosztów postępowania w/g
norm przepisanych”. Pozwani Bożena M. i Krzysztof M. zaskarżyli postanowienie w
3
całości oraz wnieśli o jego uchylenie i przekazanie sprawy do rozstrzygnięcia Sądowi
Okręgowemu.
W obu zażaleniach skarżący zakwestionowali możliwość odrzucenia przez
Sąd Okręgowy skargi o wznowienie postępowania jako nieopartej na ustawowej pod-
stawie. Wyrazili pogląd, że na wstępnym etapie postępowania Sąd nie bada trafności
powołanych podstaw, a jedynie dokonuje oceny, czy zostały sformułowane w sposób
odpowiadający ustawowym wymaganiom (art. 401 i 403 k.p.c.). Badanie dopuszczal-
ności skargi o wznowienie postępowania nie jest bowiem równoznaczne ze stwier-
dzeniem jej zasadności. Chodzi w nim jedynie o ustalenie, czy zachowane zostały
warunki, które umożliwiają rozpatrywanie samej skargi o wznowienie postępowania.
Skarżący Bożena M. i Krzysztof M. podnieśli nadto, że wskazane w skardze okolicz-
ności faktyczne i dowody ujawniły się po zakończeniu sprawy pracowniczej, wobec
czego pozwani nie mogli z nich skorzystać w tym postępowaniu. Świadczą one zaś o
tym, że powodowie faktycznie byli zatrudnieni u Arkadiusza P.-B., a nie u pozwa-
nych, wobec czego mogłyby mieć wpływ na rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenia są nieuzasadnione. Przepis art. 410 § 1 k.p.c. w aktualnym brzmie-
niu stanowi, że sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, nie-
dopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie, a postanowienie w tym przed-
miocie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Przytoczone uregulowanie wy-
kracza poza ramy postępowania wstępnego ze skargi o wznowienie postępowania.
Zastosowanie tego przepisu oznacza, że przedmiotem badania sądu jest zachowa-
nie terminu oraz oparcie skargi na jednej z ustawowych podstaw wznowienia, a w
konsekwencji także dopuszczalności skargi z mocy ustawy i legitymacji do jej wnie-
sienia. Stwierdzenie na posiedzeniu niejawnym dopuszczalności wznowienia nie
ogranicza się do badania, czy wskazane przez skarżących okoliczności dają się pod-
ciągnąć pod przewidzianą w ustawie podstawę wznowienia, lecz obejmuje badanie i
ustalenie, czy podstawa wznowienia rzeczywiście istnieje. Nastąpiła bowiem -
wskutek uchylenia art. 411 k.p.c. - eliminacja dwustopniowego postępowania. Skarga
o wznowienie postępowania podlega - w myśl art. 410 § 1 k.p.c. - odrzuceniu jeżeli -
w okolicznościach konkretnej sprawy - podawana podstawa nie zostanie przez Sąd
stwierdzona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007 r., III CSK 56/07,
4
LEX nr 334985, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2006 r., I PZ
33/05, OSNP 2007 nr 3 - 4, poz. 42, czy postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7
lipca 2005 r., IV CO 6/05, LEX nr 155376).
Trafnie zatem Sąd Okręgowy uznał za konieczne zbadanie, czy sformułowana przez
skarżących podstawa wznowienia w rzeczywistości występuje i prawidłowo stwierdził
jej brak. Ponieważ jako podstawę wznowienia postępowania wskazano w skardze
nowe okoliczności faktyczne i dowody, możliwość wznowienia postępowania uwa-
runkowana była tym, czy okoliczności te mieszczą się w kategoriach, o których mowa
w art. 403 § 2 k.p.c. Przepis ten stanowi, że można żądać wznowienia w razie póź-
niejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które
mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w
poprzednim postępowaniu. Sformułowanie tego przepisu wskazuje na to, że podsta-
wą wznowienia mogą być takie okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, które
istniały przed wydaniem prawomocnego wyroku, lecz były stronie nieznane, lub
strona nie miała do nich dostępu. Mowa jest tu bowiem o późniejszym wykryciu, a nie
o późniejszym zaistnieniu nowych okoliczności lub wystawieniu nowych dokumentów
czy też powstaniu innych nowych dowodów. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy
w uchwale siedmiu sędziów z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68 (OSNCP 1969 nr
12, poz. 208), stwierdzając, że środek dowodowy, który powstał po uprawomocnieniu
się wyroku nie stanowi podstawy wznowienia przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c. Z
końcowego zwrotu art. 403 § 2 k.p.c. wynika, że „wykrycie" odnosi się do okoliczno-
ści i dowodów w poprzednim postępowaniu w ogóle nieujawnionych i wówczas nie-
ujawnialnych, bo nieznanych stronom. Nie odnosi się ono zatem do okoliczności i
dowodów jawnych z materiału poprzedniego postępowania, a tylko niedostrzeżonych
przez stronę. Inaczej bowiem skarga o wznowienie służyłaby korygowaniu błędów
popełnionych przez stronę przy prowadzeniu poprzedniej sprawy.
Rację ma zatem Sąd Okręgowy, że zeznania złożone przez wskazywane
przez skarżących osoby w postępowaniu karnym nie należą do okoliczności, o jakich
mowa w art. 403 § 2 k.p.c., albowiem te same osoby składały zeznania w postępo-
waniu prowadzonym w sprawie pracowniczej, były one zatem znane pozwanym, a
więc jawne w tym postępowaniu, zaś brak inicjatywy po stronie skarżących, aby wy-
kazać ich ewentualną niewiarygodność, czy zgłosić dowody przeciwne nie stanowi
podstawy skargi o wznowienie postępowania. Ta nadzwyczajna możliwość wzrusze-
5
nia prawomocnego wyroku nie służy bowiem do eliminacji braku aktywności czy błę-
dów popełnionych przez stronę przy prowadzeniu sprawy.
Z art. 403 § 2 k.p.c. wynika ponadto, że można żądać wznowienia w razie
późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych,
które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy. Logiczna wykładnia tego przepisu pro-
wadzi do wniosku, iż chodzi w nim o takie okoliczności faktyczne względnie dowody,
które dotyczą podstawy pozwu, w szczególności jego podstawy faktycznej. Fakt, że
Arkadiusz P.-B. fałszował dokumenty na szkodę PPHU M. Technika Budowlana s.c.
nie pozostaje w tego rodzaju związku z domaganiem się przez powodów w sprawie
pracowniczej ustalenia istnienia stosunków pracy między nimi a pozwanymi, wobec
czego stwierdzenie tej okoliczności prawomocnym wyrokiem skazującym Arkadiusza
P.-B. nie mogłoby mieć wpływu na rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy w rozumie-
niu art. 403 § 2 k.p.c., a zatem nie stanowi ustawowej podstawy wznowienia, jak traf-
nie przyjął Sąd Okręgowy.
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy, z mocy art. 3941
§ 3 k.p.c. w
związku z art. 39814
k.p.c. postanowił jak w pkt 1 sentencji.
Wniosek adwokata Anny Z., ustanowionej z urzędu dla pozwanej Stefanii M.,
o „rozstrzygnięcie kosztów postępowania w/g norm przepisanych” nie mógł być
uwzględniony, bowiem nie zawiera niezbędnego dla przyznania od Skarbu Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oświadczenia, iż opłaty nie zostały zapłacone
w całości lub w części (§ 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 wrze-
śnia 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - Dz.U. Nr 163,
poz. 1348 ze zm.).
========================================