Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 22 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2016 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa Miasta K. - Powiatowego Urzędu Pracy w K.

przeciwko N. K. , M. W. , R. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 2 lutego 2016r. sygn. akt I C 1332/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok i nadaje mu następujące brzmienie:

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda Miasta K. - Powiatowego Urzędu Pracy w K. solidarnie na rzecz pozwanych N. K., M. W. i R. W. kwotę 2434 zł / dwa tysiące czterysta trzydzieści cztery zł./ tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

II.  zasądza od powoda Miasta K. - Powiatowego Urzędu Pracy w K. solidarnie na rzecz pozwanych N. K., M. W. i R. W. kwotę 2400 zł / dwa tysiące czterysta/ tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym,

III.  nakazuje pobrać od powoda Miasta K. – Powiatowego Urzędu Pracy w K. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kaliszu kwotę 1070 zł /jeden tysiąc siedemdziesiąt/ tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSR del. Mariusz Drygas SSO Jacek Chmura SSO Marian Raszewski

Dnia 4 października 2016 roku

Sygn. akt II Ca 313/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 lutego 2015r. powód Miasto K. – Powiatowy Urząd Pracy w K. wniósł w postępowaniu upominawczym o zasądzenie od pozwanych N. K., R. W. i M. W. kwoty 20 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lipca 2013r. do dnia zapłaty oraz z kosztami postępowania. Powód powołał się na umowę zawartą z pozwaną w dniu 10 lipca 2013r. nr (...) w sprawie przyznania bezrobotnemu dofinansowania do podjęcia działalności gospodarczej, na podstawie której wypłacił pozwanej środki na podjęcie działalności gospodarczej w kwocie 20 000 zł. Za przyszły dług powstały z tytułu niewykonania przez pozwaną zobowiązania zwrotu przyznanych środków na rozpoczęcie działalności poręczył R. W. i M. W.. Pozwana nie wywiązała się z zobowiązań wynikających z § 4 ust. 1 pkt 6 ppkt b, § 4 ust. 1 pkt 10, § 4 ust. 1 pkt 12 oraz § 5 ust. 1 pkt 12 umowy, w związku z czym powód wypowiedział umowę i wezwał pozwaną do zwrotu przyznanego dofinansowania.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 1 kwietnia 2015r. powództwo zostało uwzględnione.

Od przedmiotowego nakazu pozwani wnieśli sprzeciw, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa. Pozwani zarzucili, iż cel przyznanego dofinansowania został w pełni osiągnięty, albowiem dzięki otrzymanym środkom pieniężnym pozwana rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej, którą do dnia dzisiejszego prowadzi i z której się utrzymuje. Pozwana była zobowiązana do wykorzystania otrzymanych środków na zakup sprzętu wskazanego w załączniku od umowy, co też uczyniła, a zakupione sprzęty posiada do chwili obecnej, korzysta z nich i służą jej do prowadzenia działalności gospodarczej. Co prawda umowa nakładała na pozwaną szereg obowiązków czysto formalnych, takich jak np. dostarczenie do Urzędu Pracy zaświadczenia z ZUS o okresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu oraz z Urzędu Skarbowego o figurowaniu w ewidencji podatników po upływie szóstego i dwunastego miesiąca prowadzenia działalności, jednakże obowiązki te w żadnej mierze nie miały wpływu na prowadzoną przez pozwaną działalność gospodarczą, a co więcej, informacje wynikające z przedmiotowych dokumentów były Urzędowi znane. W zakresie zarzutu, iż pozwana nie wywiązała się z obowiązku wnioskowania o zgodę na planowaną zmianę siedziby lub miejsca prowadzenia działalności podniesiono, iż pozwana przeniosła wyposażenie zakupione ze środków Urzędu Pracy w dniu 3 października 2014r., a więc po upływie 12 miesięcy od rozpoczęcia działalności gospodarczej. Pozwana zarzuciła, iż żądanie od niej zwrotu kwoty 20 000 zł przyznanej w formie dofinansowania, w sytuacji, kiedy prowadzi działalność nieprzerwanie od prawie 2 lat, wydatkowała przyznane środki w sposób zgodny z umową i rozliczyła się z nich, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Wyrokiem z dnia 2 lutego 2016r. Sąd Rejonowy w Kaliszu zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 21 380,69 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 września 2015r. do dnia zapłaty, umorzył postępowania w pozostałym zakresie oraz nie obciążył pozwanych kosztami postępowania.

Sąd I instancji ustalił, iż strony łączyła umowa nr (...) zawarta w dniu (...)której istotą było przyznanie osobie bezrobotnej dofinansowania w podjęciu działalności gospodarczej w ramach projektu „Dobry start – lepsze jutro”, współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach działania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Zgodnie z umową, Urząd Pracy w K. przyznał pozwanej N. K. jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej w kwocie 20 000 zł brutto. Zabezpieczeniem realizacji umowy było poręczenie pozwanych R. W. i M. W.. Powód wypłacił w dniu 15 lipca 2013r. kwotę 20 000 zł, pozwana zobowiązana była natomiast do zwrotu równowartości podatku odzyskanego od kupionych za przyznane środki towarów i usług w terminie 30 dni od dnia wpływu zwrotu na rachunek bankowy (§ 4 ust. 1 pkt 6 ppkt b umowy). Ponadto pozwana była zobowiązana do przedłożenia w terminie 30 dnu po upływie szóstego i dwunastego miesiąca prowadzenia działalności zaświadczenia z ZUS o okresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz zaświadczenia z Urzędu Skarbowego o figurowaniu w ewidencji podatników prowadzących działalność gospodarczą i niezarejestrowaniu zawieszenia działalności gospodarczej (§ 4 ust. 1 pkt 10 umowy). Wreszcie pozwana zobowiązania była do wnioskowania o zgodę powoda na planowaną zmianę siedziby lub miejsca prowadzonej działalności gospodarczej (§ 4 ust. 1 pkt 12 umowy). Stosownie do treści § 5 ust. 1 umowy, powód miał prawo wypowiedzieć umowę i wezwać pozwaną do zwrotu przyznanych środków wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od dnia ich otrzymania w przypadku, gdy pozwana przeniosłaby wyposażenie zakupione z otrzymanych od powoda środków w inne miejsce niż wskazane jako miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (§ 5 ust. 1 pkt 12 umowy) lub gdy naruszyłaby inne warunki umowy (§ 5 ust. 1 pkt 15 umowy). Pozwana nie wywiązała się z zobowiązania, w związku z czym powód pismem z dnia 6 października 2014r. wypowiedział umowę i wezwał do zwrotu wypłaconego świadczenia wraz z odsetkami.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Rejonowy uznał za uzasadnione wypowiedzenie i żądanie zwrotu świadczenia (art. 353 k.c.). Okoliczności wskazywane w toku procesu przez pełnomocnika pozwanych nie przemawiają zdaniem tego Sądu za oddaleniem żądania. Pozwana bowiem prowadzi działalność gospodarczą, jest podmiotem praw i obowiązków, do których należy także dbałość o realizację swoich zobowiązań. Zaniedbania w tej mierze nie usprawiedliwia stwierdzony stopień niepełnosprawności, bowiem pozwana działa wspólne z M. W. i tym samym ich odpowiedzialność jest solidarna.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli pozwani domagając się zmiany wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Apelujący zarzucili:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, iż okoliczności podnoszone w toku postępowania przed Sądem I instancji, takie jak nadużycie prawa podmiotowego i wypowiedzenie umowy pomimo osiągnięcia celu umowy nie uzasadniają oddalenia żądania

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego:

- art. 321 § 1 k.p.c. poprzez orzeczenie ponad żądanie pozwu, to jest zasądzenie od pozwanych kwoty 21 380,69 zł wraz z ustawowymi odsetkami, podczas gdy żądanie określone w pozwie wynosiło 20 000 zł, a nadto gdy pozwani w trakcie postępowania przed Sądem I instancji wpłacili na rzecz powoda kwotę 3 610 zł

- art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów oraz nierozważenie w sposób wszechstronny całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, które skutkowało błędnym przyjęciem, że złożone wypowiedzenie umowy było zasadne

- art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez niezawarcie w uzasadnieniu wyroku wszystkich wymaganych przez ustawę elementów oraz sporządzenie uzasadnienia w sposób lapidarny i niepełny, co uniemożliwia kontrolę instancyjną

3. naruszenie prawa materialnego:

- art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy poprzez jego niezastosowanie, co skutkowało nieustaleniem przez Sąd w sposób należyty i prawidłowy stanu faktycznego, z którego w sposób jednoznaczny wynika, iż pozwana N. K. zrealizowała w pełni cel uzyskanej dotacji

- art. 5 k.c. poprzez uwzględnienie powództwa w sytuacji, gdy jest ono sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Zdaniem pozwanych, złożone wypowiedzenie umowy było całkowicie bezzasadne. Zgodnie bowiem z powołanym art. 46 ust. 1, celem wprowadzonych instrumentów polityki społecznej jest aktywizacja środowiska bezrobotnych. Przyznane pozwanej wsparcie w postaci dofinansowania na rozpoczęcie działalności gospodarczej jest instrumentem mającym na celu przeciwdziałanie bezrobociu poprzez zachęcanie samych bezrobotnych do rezygnacji z takiego statusu i podejmowanie działalności gospodarczej. Przepisy zatem powołanej ustawy nie mogą być interpretowane niezależnie od celów udzielonego wsparcia oraz zasad współżycia społecznego. Cel zawartej umowy został w pełni osiągnięty, albowiem pozwana do dnia dzisiejszego prowadzi działalność gospodarczą. Zatem przyznany jej instrument polityki socjalnej sprawdził się i doprowadził do aktywności zawodowej osoby bezrobotnej.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie. Podniósł, iż pozwani nie wskazali, jakie zasady współżycia społecznego zostały naruszone. Sytuacja, z jaką mamy do czynienia na gruncie przedmiotowej sprawy jest zdaniem powoda uregulowana w art. 46 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia. Skoro więc ustawodawca wprost przewidział zapis dotyczący zwrotu dofinansowania w przypadku niedochowania warunków zawartej umowy, to nie można powoływać się w takiej sytuacji na klauzule generalne, takie jak cel umowy, czy też zasady współżycia społecznego. Pozwana nie dochowała warunków umowy, stąd też powód mógł domagać się od niej jak i poręczycieli zwrotu należności, a Sąd I instancji dokonał prawidłowego ustalenia stanu faktycznego i jego oceny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności rozważeniu podlegały zarzuty naruszenia przepisów postępowania, ponieważ dopiero prawidłowo ustalony stan faktyczny umożliwia właściwe zastosowanie prawa materialnego.

Odnosząc się do zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. należy stwierdzić, iż jego skuteczne postawienie wymaga wskazania dowodów wadliwie ocenionych i przyczyn takiego stanu rzeczy, ewentualnie bezzasadnego pominięcia określonych dowodów, pomimo że wchodziły w skład materiału dowodowego. Z zarzutem tym wiązać się musi zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, dlatego skarżący wskazać winien, do jakich błędów w ustaleniu faktów doprowadziła przeprowadzona nieprawidłowo ocena dowodów, jakie powinny być właściwe ustalenia, ewentualnie, jakich ustaleń zabrakło w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (por. wyrok SN z dnia z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/2000, publ. Legalis nr 59468, z dnia 16 grudnia 2005r. III CK 314/05, publ. Legalis nr 74460, wyrok SA w Łodzi z dnia 8 października 2014r. sygn. akt I ACa 407/14, publ. Legalis nr 1162425). Tymczasem apelujący nie wytknęli jakichkolwiek skonkretyzowanych uchybień w zakresie oceny dowodów. W istocie nie kwestionują również żadnego z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy. Redakcja zarzutu dokonania błędu w ustaleniach faktycznych wskazuje natomiast, że zarzut ten dotyczy naruszenia zasad współżycia społecznego przy wypowiadaniu umowy. Tym samym, pomimo odmiennego sformułowania, stanowi de facto zarzut naruszenia prawa materialnego i będzie podlegał ocenie Sądu Okręgowego łącznie z pozostałymi zarzutami materialnoprawnymi.

Jako niezasadny uznać należy także zarzut obrazy art. 328 § 2 k.p.c. Wedle treści tego przepisu uzasadnienie powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Zarzut naruszenia tego przepisu może być skutecznie postawiony w apelacji tylko wtedy, gdy braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2012r., II UK 162/11, Legalis nr 490553; z dnia 14 lutego 2012r., II PK 139/11, publ. Legalis nr 483354). Na gruncie przedmiotowej sprawy sytuacja taka nie zaszła, gdyż Sąd I instancji poczynił ustalenia faktyczne, ocenił zebrany materiał dowodowy, a także przedstawił argumentację prawną. Treść uzasadnienia jest faktycznie lakoniczna, jednakże nie w takim stopniu, aby uniemożliwić dokonanie instancyjnej kontroli zaskarżonego orzeczenia. Możliwym jest bowiem odtworzenie toku rozumowania Sądu Rejonowego, który sprowadza się do uznania za zasadne dokonanego wypowiedzenia umowy z uwagi na niespełnienie warunków umowy.

Chybiony jest wreszcie zarzut naruszenia art. 321 § 1 k.p.c. poprzez orzeczenie ponad żądanie. Skarżący upatruje go w zasądzeniu kwoty 21 380,69 zł w sytuacji, gdy określone w pozwie żądanie opiewało na kwotę 20 000 zł. Sąd a quo co prawda w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przyczyn takiego rozstrzygnięcia nie wyjaśnia, jednakże z treści pisma procesowego pełnomocnika powoda z dnia 2 października 2015r. da się wyciągnąć jednoznaczny wniosek, iż powód wyraził w formie kwotowej odsetki, które w pozwie były określone poprzez wskazanie okresu ich biegu, a Sąd w ten sposób świadczenie zasądził. Nie jest to rozstrzygnięcie błędne, gdyż o charakterze zobowiązania rozstrzyga prawna przyczyna jego powstania, nie zaś sposób określenia roszczenia przez stronę, a następnie przez sąd. Niezależnie więc od tego, czy powód przedstawiłby odsetki za opóźnienie tak jak w pozwie, czyli poprzez podanie podstaw do ich obliczenia, a więc wskazanie ustawowej stopy odsetek i okresu, za który mają być przyznane, czy w formie kwotowej stanowiącej wynik tego obliczenia, pozostają one tą samą należnością (por. wyrok SN z dnia 4 stycznia 2008r. III CNP 60/07).

Przystępując do analizy zarzutów naruszenia prawa materialnego należy stwierdzić, iż Sąd nie naruszył art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2016r., poz. 645) poprzez jego niezastosowanie. Przepis ten określa rodzaje pomocy finansowej w zakresie promocji zatrudnienia, a adresatem normy prawnej z tego przepisu jest starosta.

Odnosząc się do zarzutu obrazy art. 5 k.c., zasadnym jest wyjść od stwierdzenia, że fakt realizacji przez powoda zadania o charakterze publicznym oraz obowiązek stania na straży wydawania środków budżetowych czy unijnych, nie stawia go w stosunkach umownych na z góry uprzywilejowanej pozycji oraz nie wyklucza możliwości oceny jego zachowania na podstawie tegoż przepisu. Także bowiem podmioty prawa publicznego, od których wymaga się troski o ochronę interesów państwa, powinny dbać o to, by kierując się interesem powszechnym, nie krzywdzić nikogo swym postępowaniem (por. wyroki SN z dnia 15 lutego 2002 r., V CA 2/02, OSNC 2003, nr 1, poz. 12, z dnia 21 kwietnia 2011r. I CSK 799/10, publ. Legalis nr 464178).

Na gruncie spraw dotyczących przyznania dofinansowania ze środków publicznych w orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego toruje sobie drogę słuszny pogląd o konieczności kładzenia akcentu na cel przepisów pomocowych oraz treść społeczną i gospodarczą stosunku prawnego łączącego strony i to w ramach konstrukcji nadużycia prawa podmiotowego. Choć bowiem z jednej strony nie ulega wątpliwości, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd a quo, że umów należy dotrzymywać, w związku z czym nie powinno się bagatelizować powinności beneficjenta programu, które dobrowolnie na siebie nałożył, to jednak biorąc pod uwagę kształt stosunku cywilnoprawnego pozbawiony zbalansowania i zdecydowanie promujący jedną ze stron, można w pewnych przypadkach odwołać się do konstrukcji nadużycia prawa podmiotowego. Ma to za zadanie ochronę drugiej, słabszej strony przed nadużyciami podmiotu publicznego i może pozwolić na przywrócenie zachwianej równowagi kontraktowej wskutek narzucenia przez instytucję treści umowy. Istotne dla możliwości zastosowania art. 5 k.c. do oceny roszczeń o zwrot dofinansowania pozostaje zagadnienie osiągnięcia celów projektu (umowy), a także przyczyny i rozmiar naruszenia umownych obowiązków. Ostatecznie decyzja sądu meriti o zastosowaniu art. 5 k.c. jest zawsze podejmowana na kanwie konkretnych, zindywidualizowanych okoliczności faktycznych (por. wyroki SN z dnia 24 kwietnia 2013r. IV CSK 621/13, publ. Legalis nr 741814, z dnia 21 marca 2013r. I CSK 241/12, publ. Legalis 661548, wyrok SA w Lublinie z dnia 26 czerwca 2013r. I ACa 161/13, publ. Legalis nr 775937, wyrok SA w Poznaniu 13 listopada 2012r. I ACa 801/12, publ. Legalis 737614, wyrok SA w Łodzi z dnia 5 listopada 2013r., I ACa 375/13, publ. Legalis nr 1024498, K. B.: Dofinansowanie ze środków europejskich w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych; Monitor Prawniczy z 2014r., nr 17).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy należy podkreślić, iż pozwana prowadziła działalność gospodarczą nie tylko przez wymagany przez umowę okres 12 miesięcy, a więc do sierpnia 2014r., ale również w kolejnym roku. Co więcej, ze złożonego wraz z wnioskiem o zwolnienie od opłaty od apelacji zeznania podatkowego wynika, iż w 2015r. osiągnęła przychód w wysokości 33 705,20 zł. Jeśli więc wziąć pod uwagę, iż celem projektu „Dobry start – lepsze jutro”, w ramach którego uzyskała dofinansowanie, było ograniczenie zjawiska bezrobocia i jego przyczyn poprzez wsparcie dla osób bezrobotnych, tak aby nie wypadały z rynku pracy, nie stawały się i nie pozostawały bezrobotnymi, to wynika z tego, iż pozwana osiągnęła cel umowy. Należy więc w drugiej kolejności rozważyć charakter i wagę naruszonych obowiązków umownych.

Powód składając oświadczenie o wypowiedzeniu powołał się na naruszenie czterech postanowień zawartych w § 5 ust. 1 pkt 12 (przeniesienie wyposażenia stacjonarnego w inne miejsce niż wskazane w umowie), § 5 ust. 1 pkt 15 w związku z § 4 ust. 1 pkt 12 (niezłożenie wniosku o zgodę na zmianę siedziby lub miejsca prowadzonej działalności gospodarczej), § 5 ust. 1 pkt 15 w związku z § 4 ust. 1 pkt 6 (niezwrócenie równowartości odzyskanego podatku od zakupionych towarów i usług), § 5 ust. 1 pkt 15 w związku z § 4 ust. 1 pkt 10 (nieprzedstawienie po upływie szóstego i dwunastego miesiąca prowadzenia działalności zaświadczenia z ZUS o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu oraz z Urzędu Skarbowego o figurowaniu w ewidencji podatników prowadzących działalność gospodarczą), jednak zaistnienia trzech pierwszych nie wykazał. Występując zaś do Sądu winien nie tylko udowodnić fakt wypowiedzenia umowy, lecz również zaistnienie podstaw faktycznych do złożenia przedmiotowego oświadczenia w sytuacji, gdy jak w przedmiotowej sprawie są to okoliczności sporne. Tak więc w sferze gołosłownych twierdzeń pozostaje okoliczność zmiany miejsca prowadzenia działalności gospodarczej i wiążącego się z tym przeniesienia wyposażenia w okresie 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy, wyczerpująca dwie pierwsze podstawy wypowiedzenia. Pozwani okolicznościom tym konsekwentnie zaprzeczali wskazując, iż zdarzenia takie miały miejsce w październiku 2013r., a więc po upływie owych 12 miesięcy, na dowód czego przedłożyli protokół odbioru rzeczy z miejsca dotychczasowego prowadzenia działalności oraz dowód uiszczenia czynszu za najem lokalu, pochodzące z października 2013r. Powód nie udowodnił również, by zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 8 wezwał beneficjenta do zwrotu podatku VAT w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, co dopiero otwierało możliwość wypowiedzenia umowy. Jedynie zaistnienie podstawy polegającej na nieprzedłożeniu zaświadczeń z ZUS i Urzędu Skarbowego stanowi fakt przyznany w rozumieniu art. 229 k.p.c., niewymagający dowodzenia. Akceptując zatem co do zasady ustalenie, iż pozwana nie wywiązała się z umowy, należy jednak fakt ten ocenić odmiennie niż uczynił to Sąd Rejonowy. W świetle bowiem faktów udowodnionych można zarzucać N. K. naruszenie tylko jednego obowiązku umownego i to o charakterze wyłącznie informacyjnym, które nie mogło stanąć na przeszkodzie prawidłowemu zrealizowaniu celu uzyskanej pomocy. Wobec powyższego uwzględnienie powództwa poprzez zasądzenie kwoty stanowiącej równowartość uzyskanej pomocy powiększonej o odsetki w okolicznościach niniejszej sprawy byłoby niesprawiedliwe i naruszałoby zasady współżycia społecznego, w szczególności zasadę słuszności kontraktowej. Stanowiłoby ewidentnie niewspółmierną dolegliwość w stosunku do wagi uchybienia postanowieniom umowy, wypaczającą istotę i sens pomocy publicznej.

Powyższego stanowiska, wbrew poglądowi wyrażonemu w odpowiedzi na apelację, nie podważa uregulowanie zawarte w art. 46 ust. 3 wyżej powołanej ustawy o promocji zatrudnienia. Zobowiązuje on do zwrotu otrzymanych środków wraz z odsetkami ustawowymi, jeżeli osoba, która je otrzymała prowadziła działalność gospodarczą przez okres krótszy niż 12 miesięcy albo naruszone zostały inne warunki umowy dotyczące przyznania tych środków. Norma ta nakazuje zwrot środków nie w przypadku jakiegokolwiek naruszenia warunku umowy, lecz takiego, który dotyczył przyznania środków. W ocenie Sądu celem należytego zinterpretowania powyższego przepisu zastosować reguły wykładni funkcjonalnej. Obejmuje ona zbiór dyrektyw, które odwołują się do funkcji, roli, celu jaki ma spełnić akt normatywny ustanawiany przez prawodawcę. Każą one w szczególności odwoływać się do tego, co chciał osiągnąć prawodawca wydając dany akt, bądź nakazują brać pod uwagę system wartości obowiązujący w prawie. W ramach wykładni funkcjonalnej wyróżnia się wykładnię celowościową, która nakazuje uwzględnianie celu regulacji prawnej. Dokonując wykładni prawa trzeba starać się harmonizować te cele i brać pod uwagę konsekwencje społeczne i ekonomiczne, do jakich będzie prowadzić określona interpretacja. W związku z tym powinno wybierać się taką interpretację, która prowadzi do jak najbardziej korzystnych konsekwencji (por. Maciej Zieliński: Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki; LexisNexis, Warszawa 2010). Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy zauważyć wypada, iż już z samego tytułu ustawy, w której zawarty jest interpretowany przepis wynika jej cel w postaci promocji zatrudnienia. W tej sytuacji obowiązek zwrotu nie może dotyczyć naruszenia tych warunków umowy, które mają charakter porządkowy i nie są w stanie wpłynąć na osiągnięcie zakładanego celu. Przeciwna wykładnia pozostawałaby w sprzeczności z racjonalnością aksjologiczną ustawodawcy i prowadziłaby do rażącego naruszenia zasad słuszności.

Przedstawione argumenty prowadzą do wniosku, iż powództwo winno podlegać oddaleniu i to w całości. Brak jest w szczególności podstaw do częściowego umorzenia postępowania, jak to uczynił Sąd I instancji. Co prawda powód w piśmie z dnia 2 października 2015r. podał aktualną na dzień 29 września 2015r. kwotę, traktowaną jako zadłużenie pozwanych, jednakże nie składa oświadczenia o cofnięciu pozwu w pozostałym zakresie, czego należałoby wymagać od profesjonalnego pełnomocnika, gdyby rzecz jasna skutek w postaci częściowego umorzenia postępowania zamierzał osiągnąć.

Konsekwencją zmiany wyroku co do meritum jest zmiana rozstrzygnięcia o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego. Z uwagi na fakt, iż pozwani wygrali sprawę w całości, winni otrzymać zwrot całości poniesionych kosztów procesu. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanych ustalone przy zastosowaniu stawek określonych w § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 461 ze zm.), a także 34 zł tytułem opłat skarbowych od pełnomocnictwa.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. należało orzec jak w punkcie I sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 108 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Apelacja pozwanych została uwzględniona w całości, zatem należy im się zwrot całości poniesionych kosztów, na które złożyło się wynagrodzenie ich pełnomocnika, ustalone na podstawie § 8 pkt 5 w związku z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2015r. poz. 1801). Mając ponadto na uwadze fakt, iż pozwani byli zwolnieni od kosztów sądowych w zakresie opłaty od apelacji, Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2016r. poz. 623) w związku z art. 98 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c., obciążył powoda obowiązkiem zapłaty nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSR del. Mariusz Drygas SSO Jacek Chmura SSO Marian Raszewski

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

Kalisz, 7 października 2016r. M. Drygas