Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 listopada 2015 roku – znak (...) – Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 13 listopada 2015 roku, odmówił T. M. przyznania emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku, wnioskodawca nie udokumentował wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, ZUS przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy: 26 lat, 6 miesięcy i 19 dni ogólnego stażu pracy, w tym 4 lata i 5 dni okresów nieskładkowych oraz 22 lata,
6 miesięcy i 14 dni okresów składkowych. Organ rentowy wskazał, że nie uznał okresu zatrudnienia od 4 lutego 1976 roku do 1 lipca 1976 roku oraz od 14 lipca 1977 roku do 30 sierpnia 1997 roku jako pracy w szczególnych warunkach, ponieważ w złożonym świadectwie pracy za ten okres brak jest informacji, od kiedy wnioskodawca został powołany na stanowisko kierownika oddziału, głównego dyspozytora oraz kierownika wydziału przędzalni. ZUS podniósł przy tym, że nie można uznać, aby pracownik zatrudniony na stanowisku kierownika stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w warunkach szczególnych przy stanowiskach robotniczych.

/decyzja – k. 21 plik II akt ZUS/

Kolejną decyzją, z dnia 18 stycznia 2016 roku – znak (...) – Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 18 grudnia 2015 roku odmówił T. M. przyznania emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udokumentował wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku ZUS przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy: 26 lat, 6 miesięcy i 19 dni ogólnego stażu pracy, w tym 4 lata i 5 dni okresów nieskładkowych oraz 22 lata,
6 miesięcy i 14 dni okresów składkowych. Organ rentowy u względnił jako staż pracy
w szczególnych warunkach okresy: od 4 lutego 1976 roku do 1 lipca 1976 roku, od 5 lipca 1976 roku do 30 czerwca 1977 roku (okres odbywania służby wojskowej) i od 14 lipca 1977 roku do 30 czerwca 1978 roku. Przyjął zatem za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku 2 lata, 4 miesiące i 12 dni stażu w szczególnych warunkach. Jednocześnie organ r entowy nie uznał okresu zatrudnienia T. M. od 1 lipca 1978 roku do 31 marca 1982 roku jako pracy w szczególnych warunkach, ponieważ pracował jako mistrz salowy, a osoba pełniąca taką funkcję miała wydzielone miejsce pracy przy wydziale produkcji, w związku
z czym nie była bezpośrednio narażona na warunki szczególne oraz okresu zatrudnienia od
1 października 1982 roku do 30 września 1991 roku, ponieważ pracował jako główny dyspozytor i od 1 października 1991 roku do 30 sierpnia 1997 roku, ponieważ pracował jako kierownik zakładu, a stanowiska te nie były narażone na warunki szczególne przez 8 godzin dziennie.

/decyzja – k. 28 plik II akt ZUS/

Odwołanie od decyzji z dnia 23 listopada 2015 roku, wniósł w dniu 18 grudnia 2015 roku T. M., podnosząc, że nie zgadza się z ustaleniami organu rentowego. Wnioskodawca wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury i uwzględnienie całego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Podniósł, że pracował w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, na salach produkcyjnych, nadzorując pracę pracowników, co znajduje swoje potwierdzenie w świadectwach pracy wystawionych za sporne okresy.

/ odwołanie – k. 2 - 5/

W odpowiedzi na odwołanie, złożonej w dniu 18 stycznia 2016 roku oraz w dniu
12 lutego 2016 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 6 - 6 verte, odpowiedź na odwołanie – k. 3 – 3 verte załączonych akt VIII U 312/16/

Postanowieniem z dnia 19 maja 2016 roku wydanym na rozprawie , w sprawie o sygn. akt VIII
U 312/16 Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych połączył na podstawie art. 219 k.p.c. sprawę o sygn. akt VIII U 312/16 ze sprawą o sygn. akt VIII
U 108/16 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/postanowienie, wydane na rozprawie w dniu 19 maja 2016r. [ sędzia referent A. J.] – k. 10 verte załączonych akt VIII U 312/16/

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

/ stanowiska stron – protokół z dnia 13 października 2016 roku – 00:26:21 – 00:27:09 – płyta – k. 54/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

T. M. urodził się w dniu (...). Ma wyższe wykształcenie techniczne ; z zawodu jest inżynierem włókiennikiem.

/okoliczności bezsporne,a nadto: wniosek – k. 1 plik II akt ZUS/

Nie należy do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/ okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek – k. 2 plik II akt ZUS/

T. M. złożył wniosek o emeryturę w dniu 13 listopada 2015 roku.

/okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek – k. 1 plik II akt ZUS /

Wnioskodawca ukończył w dniu 29 listopada 1975 roku czteroletnie dzienne studia inżynierskie na Wydziale Włókienniczym Politechniki (...), uzyskując tytuł inżyniera włókiennika.

/okoliczność bezsporna, a nadto: zaświadczenie – k. 5 plik I akt ZUS/

Wnioskodawca, w okresie od 4 lutego 1976 roku do 30 sierpnia 1997 roku był zatrudniony w (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy, kolejno na stanowiskach: stażysty, mistrza, mistrza salowego, kierownika oddziału końcowego, głównego dyspozytora i kierownika przędzy średnioprzędnej

/okoliczność bezsporna, a nadto: świadectwo pracy – k. 9 – 10 plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawcy – e-protokół z dnia 13 października 2016 roku – 00:03:00 – 00:23:56 – płyta – k. 54/

W okresie od 5 lipca 1976 roku do 30 czerwca 1977 roku odbył zasadniczą służbę wojskową, po zakończeniu której wrócił do pracy w dniu 14 lipca 1977 roku.

/okoliczność bezsporna, a nadto: zaświadczenie – k. 7; świadectwo pracy – k. 10 plik I akt ZUS, akta osobowe wnioskodawcy – k. 32/

Wnioskodawca w okresie od 16 grudnia 1997 roku do 4 kwietnia 1998 roku był zatrudniony w (...) S.A. w M. na stanowisku szefa produkcji w pełnym wymiarze czasu pracy.

/okoliczność bezsporna, a nadto: świadectwo pracy – k. 11 plik I akt ZUS/

W okresie od 14 kwietnia 1998 roku do 30 listopada 1998 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na stanowisku Kierownika Wydziału Przędzalni i (...) – (...) w pełnym wymiarze czasu pracy.

/okoliczność bezsporna, a nadto: świadectwo pracy – k. 13 plik I akt ZUS/

W okresie od 1 grudnia 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) S.A., a w okresie od 1 stycznia 1999 roku do 30 września 2001 roku w Fabryce (...) sp. z o.o. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku dyrektora.

/okoliczność bezsporna, a nadto: świadectwo pracy – k. 15 plik I akt ZUS/

(...) S.A. w Ł. wystawiła wnioskodawcy świadectwo pracy, w którym wskazała, że T. M. wykonywał w pracę w szczególnych warunkach na stanowiskach: mistrza salowego, kierownika oddziału końcowego, głównego dyspozytora
i kierownika wydziału przędzalni w okresie od 4 lutego 1976 roku do 1 lipca 1976 roku oraz od 14 lipca 1977 roku do 30 sierpnia 1997 roku, zgodnie z załącznikiem nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku ( Dz. Urzędowy Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 1987 roku, nr 4, poz. 7) – dział XIV
poz. 24 pkt 1.

/okoliczności bezsporne, a nadto: świadectwo pracy – k. 10 plik I akt ZUS/

Z uwagi na to, że w decyzji z dnia 18.01.2016r. organ rentowy u względnił jako staż pracy w szczególnych warunkach okresy: od 4 lutego 1976 roku do 1 lipca 1976 roku, od 5 lipca 1976 roku do 30 czerwca 1977 roku (okres odbywania służby wojskowej) i od 14 lipca 1977 roku do 30 czerwca 1978 roku. Przyjął zatem za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku 2 lata, 4 miesiące i 12 dni stażu w szczególnych warunkach. Jednocześnie organ r entowy nie uznał okresu zatrudnienia T. M. od 1 lipca 1978 roku do 31 marca 1982 jako mistrz salowy roku jako pracy w szczególnych warunkach, oraz okresu zatrudnienia od
1 października 1982 roku do 30 września 1991 roku, - jako główny dyspozytor i od 1 października 1991 roku do 30 sierpnia 1997 roku, - jako kierownik zakładu, co wynika z decyzji – k. 28 plik II akt ZUS - Sąd , dokonał ustaleń i, następnie - analizy - zatrudnienia wnioskodawcy – w nieuznanym przez ZUS , jako prace w szczególnych warunkach , okresach.

Wnioskodawca, w (...) Spółce Akcyjnej , pracował kolejno jako stażysta [ od 2.05.1976r.], Jako mistrz – po odbyciu służby wojskowej – od 14.07.1977r. na Przędzalni (...) - do 30 czerwca 1978r. , od 1 lipca 1978r. jako mistrz salowy. W aktach osobowych znajduje się zakres czynności wnioskodawca jako mistrza salowego; wśród nich wprost wskazane są : kontrola prawidłowego przebieg procesu technologicznego, kontrola stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz obowiązującej dokumentacji konserwacji, przeglądów i remontów , kontrola prawidłowości rejestracji produkcji oraz dokumentacji pracowniczej i technicznej , zapoznanie podległych mistrzów z zakresami obowiązków , uprawnień i odpowiedzialności oraz prowadzenie tej dokumentacji. Obowiązku mistrza salowego pełnił do 31 marca 1982.r . Od dnia 1 kwietnia 1982r. przyjął obowiązki kierownika Oddziału Końcowego na Wydziale Przędzalni (...). Realizował je do 29 lipca 1982r. Jako kierownik Oddziału Końcowego na tym wydziale – sprawował dozór inżynieryjny na Wydziale Przędzalni (...), na którym wykonywane były prace – w szczególnych warunkach , umieszczone i wyszczególnione wykazie A: przewijacz przędzy, skręcacz przędzy, układacz przeczy, prace robotników transportu, albowiem przędza była wywożona wagonami kolejowymi i przędza była wywożona przez robotników transportu . Obowiązku mistrza salowego pełnił do 31 marca 1982.r .

Od dnia 1 kwietnia 1982r. przyjął obowiązki kierownika Oddziału Końcowego na Wydziale Przędzalni (...). Realizował je do 29 lipca 1982r. Jako kierownik Oddziału Końcowego na tym wydziale – sprawował dozór inżynieryjny na Wydziale Przędzalni (...), na którym wykonywane były prace – w szczególnych warunkach , umieszczone i wyszczególnione wykazie A: przewijacz przędzy, skręcacz przędzy, układacz przeczy, prace robotników transportu, albowiem przędza była wywożona wagonami kolejowymi i przędza była wywożona przez robotników transportu .

W dniu 30 lipca 1982r. zawarł z Zakładem (...) umowę o prace na czas określony do dnia 31.07.1985r. na stanowisko kierownika Oddziału Końcowego na Wydziale Przędzalni (...). W dniu 1 października 1982r (...) powierzył wnioskodawcy stanowisko Głównego Dyspozytora W aktach osobowych znajduje się zakres czynności wnioskodawca jako Głównego Dyspozytora : wydawanie bieżącej dyspozycji w zakresie planowanego przebiegu produkcji , w szczególności kooperacji pomiędzy wydziałami przygotowawczym, przędzalni , oddziałem procesów końcowych, tkalni I i (...) , zbytu, kontrola wykonania planu produkcji przez poszczególne oddziały, nadzór i kontrola nad przebiegiem pracy Zakładu , prawidłowości zapisywania wyników produkcji i innych danych, stanowiących podstawę obliczania zarobków pracowników , wykrywania i analizowanie przyczyn powstawania wąskich gardeł postojów i niedoborów . Ponosił odpowiedzialność za realizowanie planowanego przebiegu procesów produkcyjnych , przeprowadzenia systematycznej kontroli i bieżących analiz wykonania planu produkcji ilościowej , jakościowej i asortymentowej.

Od 25 maja 1986r. wnioskodawca wykonywał na tym Wydziale czyli Przędzalni (...) równolegle obowiązki zastępcy kierownika, co znalazło odzwierciedlenie w postaci aneksu do karty obowiązków i uprawnień ; wskazane zostały obowiązki w zakresie sprawowania wewnętrznej kontroli fikcjonalnej, kontroli bieżącej , polegającej na badaniu czynności i operacji , w toku ich wykonywania celu stwierdzenia czy przebiegają prawidłowo, kontroli następczej . Obowiązki dyspozytora i zastępcy kierownika wnioskodawca pełnił do 31 lipca 1990r.

Od 1 sierpnia 1990r. Zakład powierzył wnioskodawca obowiązki kierownika Oddziału Przędzalni . W aktach osobowych znajduje się zakres czynności wnioskodawca jako kierownika Oddziału Przędzalni, wśród nich: systematyczna kontrola i analiza planów produkcji, funduszu plac , zatrudnienia i kosztów, nadzór nad prawidłowością zapisywania wyników produkcji, nadzór nad eksploatacją , konserwacją oraz remontami maszyn urządzeń i obiektów oddziału . Wykonywał swoją pracę bezpośrednio na produkcji. Codziennie sprawował dozór inżynieryjny na oddziałach , w których wykonywane były prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu , kontrolę międzyoperacyjną w ramach dozoru technologicznego i kontrole jakości produkcji. Sprawował kontrole na pracami remontu maszyn, wykonania remontów, odbioru maszyn po remoncie. Kontrolował jakość produkcji i proces realizacji produkcji, stan maszyn, stan materiałowy. Przebywał cały czas na przędzalniach, na różnych poziomach. Kontrolował pracowników: trzepakowych, podawaczy surowca, zgrzeblarzy, rozciągaczy taśm, przędzarzy niedoprzędu, przędzarzy, przewijaczy przędzy, skręcaczy przędzy, belowaczy, nastawiaczy maszyn, mistrzów, robotników transportu. Sprawdzał również stan ich trzeźwości. Sprawował także dozór inżynieryjny na przędzalni. Wskazane czynności wykonywał do dnia 30 września 1991r.

W dniu 1 października 1991r. zawarł umowę o prace na czas określony do 30 września 1996r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisko kierownika zakładu (...). W tym czasie wnioskodawca kierował wydziałem liczącym 400 osób produkującej kilkaset ton przędzy bawełnianej w miesiącu. W ramach przędzalni było kilka hal produkcyjnych. To były duże sale, na których panowały hałas i zapylenie. Fabryka miała długość 300 m i wysokość 5 pięter. Na każdym poziomie pracowały 4 przędzalnie. Wnioskodawca były zobowiązany do noszenia ochronników słuchu. Nosił też maskę ochronną. Jako kierownika Zakładu (...) - sprawował dozór nad pracownikami : trzepakowi, podawacze surowca, zgrzeblarze, rozciągacze taśm, przędzarze niedoprzędu, przędzarze, przewijacze przędzy, skręcacze przędzy, belowacze, nastawiacze maszyn, mistrzowie, robotnicy transportu. Sprawował wprost kontrole międzystacyjną , kontrolę jakości produkcji , opuszczającej Zakład (...).

W okresie od 1 października 1996r. do 30 sierpnia 1997r. realizował obowiązki kierownika Wydziału Przędzalni (...) . W tym okresie codziennie sprawował dozór inżynieryjny na oddziałach , w których wykonywane były prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu , kontrolę międzyoperacyjną w ramach dozoru technologicznego i kontrole jakości produkcji. Sprawował kontrole na pracami remontu maszyn, wykonania remontów, odbioru maszyn po remoncie. Kontrolował jakość produkcji i proces realizacji produkcji, stan maszyn, stan materiałowy. Przebywał cały czas na przędzalniach, na różnych poziomach. Kontrolował pracowników: trzepakowych, podawaczy surowca, zgrzeblarzy, rozciągaczy taśm, przędzarzy niedoprzędu, przędzarzy, przewijaczy przędzy, skręcaczy przędzy, belowaczy, nastawiaczy maszyn, mistrzów, robotników transportu.

( oryginał akt osobowych wnioskodawcy , zawierających zakresy czynności na poszczególnych stanowiskach, umówi o parce ,świadectwa pracy , angaże , wnioski o nagrody i potwierdzenia realizacji tych wniosków k. 33, zeznania świadka J. D. – e-protokół z dnia 19 maja 2016 roku – 00:07:24
– 00:19:10; zeznania świadka G. G. – e-protokół z dnia 19 maja 2016 roku – 00:19:10– 00:27:56, zeznania świadka A. S. - e-protokół z dnia 19 maja 2016 roku – 00:27:56 – 00:36:14, zeznanie świadka W. W. - e-protokół z dnia 19 maja 2016 roku – 00:36:14 – 00:43:19; zeznania świadka G. W. – 00:44:38 – 00:54:45 – płyta – k. 44; zeznania wnioskodawcy – e-protokół z dnia 13 października 2016 roku – 00:03:00 – 00:26:21 – płyta – k. 54/

Zakład pracował na 3 zmiany – praca zaczynała się o 5:30, 13:30 lub 21:30. Praca wnioskodawcy najczęściej trwała więcej niż 8 godzin. Pracował do 12 godzin dziennie. Przychodził godzinę wcześniej przed zmianą, ponieważ sprawował kontrolę nad każdą operacją przeprowadzaną w zakładzie i robił obchód na salach. Pracował również w soboty robocze. (...) był akordowy. Czynności administracyjne zajmowały ok. 10 % czasu pracy i były wprost związane z procesem kontroli międzyoperacyjnej . Wykonywane w kantorkach znajdujących się na hali , oddzielonych ścianką działową. Wszystkie pomieszczenia były przy bloku fabrycznym. Nie było oddzielnego biura. Typowych prac biurowych wnioskodawca nie wykonywał. Obowiązki te pełnił głównie na hali produkcyjnej podczas obchodu. Obejmowało to m. in. podpisywanie wniosków urlopowych. Charakter pracy na przędzalni wymuszał przebywanie na hali wszystkich pracowników, również kontrolujących produkcję. Wnioskodawca otrzymywał dodatek za pracę popołudniami i nocą.

( zeznania świadka J. D. – e-protokół z dnia 19 maja 2016 roku – 00:07:24
– 00:19:10; zeznania świadka G. G. – e-protokół z dnia 19 maja 2016 roku – 00:19:10– 00:27:56, zeznania świadka A. S. - e-protokół z dnia 19 maja 2016 roku – 00:27:56 – 00:36:14, zeznanie świadka W. W. - e-protokół z dnia 19 maja 2016 roku – 00:36:14 – 00:43:19; zeznania świadka G. W. – 00:44:38 – 00:54:45 – płyta – k. 44; zeznania wnioskodawcy – e-protokół z dnia 13 października 2016 roku – 00:03:00 – 00:26:21 – płyta – k. 54/

Razem z wnioskodawcą na podobnych stanowiskach pracowali m. in. J. D. (kierownik oddziału, technolog, dyspozytor na tkalni), G. G. (dyrektor do spraw produkcji, mistrz, dyspozytor, kierownik oddziału zastępca kierownika na przędzalni) oraz G. W. (mistrz salowy). Osoby te pobierają wcześniejszą emeryturę, a okres zatrudnienia na tych stanowiskach w (...) S.A. został uwzględniony przez ZUS jako zatrudnienie w szczególnych warunkach na podstawie zapisów zawartych w wystawionych im świadectwach pracy.

/ zeznania świadka J. D. – e-protokół z dnia 19 maja 2016 roku – 00:07:24
– 00:15:39; zeznania świadka G. G. – e-protokół z dnia 19 maja 2016 roku – 00:19:10– 00:27:56, zeznania świadka G. W. – 00:44:38 – 00:54:45, akta rentowe G. G. – k. 48, świadectwa pracy – k. 37 – 38/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił wnioskodawcy do pracy
w szczególnych warunkach okres zatrudnienia w (...) S.A. w Ł., obejmujący 2 lata, 4 miesiące i 12 dni, tj. okresy: od 4 lutego 1976 roku do 1 lipca 1976 roku, od 5 lipca 1976 roku do 30 czerwca 1977 roku (okres odbywania służby wojskowej) i od 14 lipca 1977 roku do 30 czerwca 1978 roku.

/okoliczność bezsporna, a nadto: decyzja – k. 28 plik II akt ZUS/

Wnioskodawca udokumentował na dzień 1 stycznia 1999 roku ogólny staż pracy
w wymiarze 26 lat, 6 miesięcy i 19 dni.

/okoliczność bezsporna, a nadto: decyzja - k. 21 plik II akt ZUS i decyzja – k. 28 plik II akt ZUS; akta osobowe – k. 33, świadectwa pracy – k. 9 – 15/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach ZUS,
w szczególności dokumentacji dotyczącej zatrudnienia wnioskodawcy, zeznań wnioskodawcy oraz zeznań świadków: J. D., G. G., A. S., W. W., G. W., pracujących razem z T. M.
w (...) S.A. w spornym okresie i posiadających w związku z tym wiedzę na temat charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę. Sąd dał wiarę zezniom świsdków, gdyż pracując wspólnie z wnioskodawcą, mieli możliwość realnej obserwacji faktycznie wykonywanyh czynności przez niego , na każdym odcinku jego zatrudnienia. . Sąd dał wiarę zeznaiom wnsiodc, gdyż znajduje pełne potwierdzeni w matreaile doowdym w psotaci – dokueanow czyli aky osobowych.

Zgromadzone dokumenty, zeznania wnioskodawcy oraz zeznania świadków nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności, znajdują potwierdzenie w załączonej dokumentacji osobowej, uzupełniają się wzajemnie i stanowią tym samym wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku ( vide art. 196 ustawy) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (wynoszący 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn).

Jak dalej stanowi ust. 2 powołanego przepisu, emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z § 3 i 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...)
i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok.
i Prawo (...) ).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

W rozpoznawanej sprawie nie było wątpliwości, że wnioskodawca spełnia ustawowe przesłanki co do wieku, ponieważ ukończył 60 lat w dniu 5 stycznia 2016 roku. Nie jest również członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz ma wymagany na dzień 1 stycznia 1999 roku okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat.

Organ rentowy zakwestionował jednak wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Jak ustalił Sąd, stanowisko to nie znajduje oparcia w obowiązujących w tym zakresie przepisach ani w stanie faktycznym sprawy.

Regulacja § 2 Rozporządzenia, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca
w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed Sądem. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia
w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej
przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z zeznań świadków, zeznania wnioskodawcy oraz przeprowadził dowód z dokumentacji zatrudnienia wnioskodawcy.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wnioskodawca, w okresie od 4 lutego 1976 roku do 30 sierpnia 1997 roku był zatrudniony w (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy.

Bezsporne jest w sprawie , że w okresie od 5 lipca 1976 roku do 30 czerwca 1977 roku odbył zasadniczą służbę wojskową, po zakończeniu której wrócił do pracy w dniu 14 lipca 1977 roku.

Z dokonanych ustaleń wynika także, że wnioskodawca w okresie od 16 grudnia 1997 roku do 4 kwietnia 1998 roku był zatrudniony w (...) S.A. w M. na stanowisku szefa produkcji w pełnym wymiarze czasu pracy. A w okresie od 14 kwietnia 1998 roku do 30 listopada 1998 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na stanowisku Kierownika Wydziału Przędzalni i (...) – (...) w pełnym wymiarze czasu pracy. Oraz - w okresie od 1 grudnia 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) S.A., a w okresie od 1 stycznia 1999 roku do 30 września 2001 roku w Fabryce (...) sp. z o.o. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku dyrektora.

Z dokonanych ustaleń wynika, że (...) S.A. w Ł. wystawiła wnioskodawcy świadectwo pracy , w którym wskazała, że T. M. wykonywał w pracę w szczególnych warunkach na stanowiskach: mistrza salowego, kierownika oddziału końcowego, głównego dyspozytora
i kierownika wydziału przędzalni w okresie od 4 lutego 1976 roku do 1 lipca 1976 roku oraz od 14 lipca 1977 roku do 30 sierpnia 1997 roku, zgodnie z załącznikiem nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku ( Dz. Urzędowy Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 1987 roku, nr 4, poz. 7) – dział XIV
poz. 24 pkt 1.

Z uwagi na to, że w decyzji z dnia 18.01.2016r. organ rentowy u względnił jako staż pracy w szczególnych warunkach okresy: od 4 lutego 1976 roku do 1 lipca 1976 roku, od 5 lipca 1976 roku do 30 czerwca 1977 roku (okres odbywania służby wojskowej) i od 14 lipca 1977 roku do 30 czerwca 1978 roku. Przyjął zatem za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku 2 lata, 4 miesiące i 12 dni stażu w szczególnych warunkach. Jednocześnie organ r entowy nie uznał okresu zatrudnienia T. M. od 1 lipca 1978 roku do 31 marca 1982 jako mistrz salowy roku jako pracy w szczególnych warunkach, oraz okresu zatrudnienia od
1 października 1982 roku do 30 września 1991 roku, - jako główny dyspozytor i od 1 października 1991 roku do 30 sierpnia 1997 roku, - jako kierownik zakładu, co wynika z decyzji – k. 28 plik II akt ZUS - Sąd , dokonał ustaleń i - analizy - zatrudnienia wnioskodawcy – w nieuznanym przez ZUS , jako prace w szczególnych warunkach , okresach.

Z dokonanych ustaleń w zakresie tego przedziału czasu wynika, ze wnioskodawca, w (...) Spółce Akcyjnej , pracował kolejno jako stażysta [ od 2.05.1976r.], Jako mistrz – po odbyciu służby wojskowej – od 14.07.1977r. na Przędzalni (...) - do 30 czerwca 1978r. , od 1 lipca 1978r. jako mistrz salowy. W aktach osobowych znajduje się zakres czynności wnioskodawca jako mistrza salowego; wśród nich wprost wskazane są : kontrola prawidłowego przebieg procesu technologicznego, kontrola stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz obowiązującej dokumentacji konserwacji, przeglądów i remontów , kontrola prawidłowości rejestracji produkcji oraz dokumentacji pracowniczej i technicznej , zapoznanie podległych mistrzów z zakresami obowiązków , uprawnień i odpowiedzialności oraz prowadzenie tej dokumentacji. Obowiązku mistrza salowego pełnił do 31 marca 1982.r . Od dnia 1 kwietnia 1982r. przyjął obowiązki kierownika Oddziału Końcowego na Wydziale Przędzalni (...). Realizował je do 29 lipca 1982r. Jako kierownik Oddziału Końcowego na tym wydziale – sprawował dozór inżynieryjny na Wydziale Przędzalni (...), na którym wykonywane były prace – w szczególnych warunkach , umieszczone i wyszczególnione wykazie A: przewijacz przędzy, skręcacz przędzy, układacz przeczy, prace robotników transportu, albowiem przędza była wywożona wagonami kolejowymi i przędza była wywożona przez robotników transportu . Obowiązku mistrza salowego pełnił do 31 marca 1982.r .

Od dnia 1 kwietnia 1982r. przyjął obowiązki kierownika Oddziału Końcowego na Wydziale Przędzalni (...). Realizował je do 29 lipca 1982r. Jako kierownik Oddziału Końcowego na tym wydziale – sprawował dozór inżynieryjny na Wydziale Przędzalni (...), na którym wykonywane były prace – w szczególnych warunkach , umieszczone i wyszczególnione wykazie A: przewijacz przędzy, skręcacz przędzy, układacz przeczy, prace robotników transportu, albowiem przędza była wywożona wagonami kolejowymi i przędza była wywożona przez robotników transportu .

W dniu 30 lipca 1982r. zawarł z Zakładem (...) umowę o prace na czas określony do dnia 31.07.1985r. na stanowisko kierownika Oddziału Końcowego na Wydziale Przędzalni (...). W dniu 1 października 1982r (...) powierzył wnioskodawcy stanowisko Głównego Dyspozytora W aktach osobowych znajduje się zakres czynności wnioskodawca jako Głównego Dyspozytora : wydawanie bieżącej dyspozycji w zakresie planowanego przebiegu produkcji , w szczególności kooperacji pomiędzy wydziałami przygotowawczym, przędzalni , oddziałem procesów końcowych, tkalni I i (...) , zbytu, kontrola wykonania planu produkcji przez poszczególne oddziały, nadzór i kontrola nad przebiegiem pracy Zakładu , prawidłowości zapisywania wyników produkcji i innych danych, stanowiących podstawę obliczania zarobków pracowników , wykrywania i analizowanie przyczyn powstawania wąskich gardeł postojów i niedoborów . Ponosił odpowiedzialność za realizowanie planowanego przebiegu procesów produkcyjnych , przeprowadzenia systematycznej kontroli i bieżących analiz wykonania planu produkcji ilościowej , jakościowej i asortymentowej.

Od 25 maja 1986r. wnioskodawca wykonywał na tym Wydziale czyli Przędzalni (...) równolegle obowiązki zastępcy kierownika, co znalazło odzwierciedlenie w postaci aneksu do karty obowiązków i uprawnień ; wskazane zostały obowiązki w zakresie sprawowania wewnętrznej kontroli fikcjonalnej, kontroli bieżącej , polegającej na badaniu czynności i operacji , w toku ich wykonywania celu stwierdzenia czy przebiegają prawidłowo, kontroli następczej . Obowiązki dyspozytora i zastępcy kierownika wnioskodawca pełnił do 31 lipca 1990r.

Od 1 sierpnia 1990r. Zakład powierzył wnioskodawca obowiązki kierownika Oddziału Przędzalni . W aktach osobowych znajduje się zakres czynności wnioskodawca jako kierownika Oddziału Przędzalni, wśród nich: systematyczna kontrola i analiza planów produkcji, funduszu plac , zatrudnienia i kosztów, nadzór nad prawidłowością zapisywania wyników produkcji, nadzór nad eksploatacją , konserwacją oraz remontami maszyn urządzeń i obiektów oddziału . Wykonywał swoją pracę bezpośrednio na produkcji. Codziennie sprawował dozór inżynieryjny na oddziałach , w których wykonywane były prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu , kontrolę międzyoperacyjną w ramach dozoru technologicznego i kontrole jakości produkcji. Sprawował kontrole na pracami remontu maszyn, wykonania remontów, odbioru maszyn po remoncie. Kontrolował jakość produkcji i proces realizacji produkcji, stan maszyn, stan materiałowy. Przebywał cały czas na przędzalniach, na różnych poziomach. Kontrolował pracowników: trzepakowych, podawaczy surowca, zgrzeblarzy, rozciągaczy taśm, przędzarzy niedoprzędu, przędzarzy, przewijaczy przędzy, skręcaczy przędzy, belowaczy, nastawiaczy maszyn, mistrzów, robotników transportu. Sprawdzał również stan ich trzeźwości. Sprawował także dozór inżynieryjny na przędzalni. Wskazane czynności wykonywał do dnia 30 września 1991r.

W dniu 1 października 1991r. zawarł umowę o prace na czas określony do 30 września 1996r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisko kierownika zakładu (...). W tym czasie wnioskodawca kierował wydziałem liczącym 400 osób produkującej kilkaset ton przędzy bawełnianej w miesiącu. W ramach przędzalni było kilka hal produkcyjnych. To były duże sale, na których panowały hałas i zapylenie. Fabryka miała długość 300 m i wysokość 5 pięter. Na każdym poziomie pracowały 4 przędzalnie. Wnioskodawca były zobowiązany do noszenia ochronników słuchu. Nosił też maskę ochronną. Jako kierownika Zakładu (...) - sprawował dozór nad pracownikami : trzepakowi, podawacze surowca, zgrzeblarze, rozciągacze taśm, przędzarze niedoprzędu, przędzarze, przewijacze przędzy, skręcacze przędzy, belowacze, nastawiacze maszyn, mistrzowie, robotnicy transportu. Sprawował wprost kontrole międzystacyjną , kontrolę jakości produkcji , opuszczającej Zakład (...).

W okresie od 1 października 1996r. do 30 sierpnia 1997r. realizował obowiązki kierownika Wydziału Przędzalni (...) . W tym okresie codziennie sprawował dozór inżynieryjny na oddziałach , w których wykonywane były prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu , kontrolę międzyoperacyjną w ramach dozoru technologicznego i kontrole jakości produkcji. Sprawował kontrole na pracami remontu maszyn, wykonania remontów, odbioru maszyn po remoncie. Kontrolował jakość produkcji i proces realizacji produkcji, stan maszyn, stan materiałowy. Przebywał cały czas na przędzalniach, na różnych poziomach. Kontrolował pracowników: trzepakowych, podawaczy surowca, zgrzeblarzy, rozciągaczy taśm, przędzarzy niedoprzędu, przędzarzy, przewijaczy przędzy, skręcaczy przędzy, belowaczy, nastawiaczy maszyn, mistrzów, robotników transportu.

Przyczyną nieuwzględnienia przez ZUS całego okresu zatrudnienia wnioskodawcy
w (...) S.A. w Ł. do stażu pracy w warunkach szczególnych zgodnie ze świadectwem pracy, było przyjęcie przez organ rentowy, że T. M., jako pracownik sprawujący kontrolę – dozór, nie świadczył pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio przy stanowiskach robotniczych, ale wykonywał również inne czynności, np. o charakterze administracyjno – biurowym, których nie można zaliczyć do prac w szczególnych warunkach. W ocenie organu rentowego zakres obowiązków pracowników wyższego szczebla, daleko wykracza poza osobiste dozorowanie, czy kontrolę poszczególnych procesów produkcyjnych.

Tymczasem, jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, zakres obowiązków T. M. na ww. stanowiskach wiązał się z przebywaniem na hali produkcyjnej ze wszystkimi podległymi mu pracownikami, na wszystkich etapach produkcji w pełnym wymiarze czasu pracy i w nieznacznym tylko zakresie obejmował czynności administracyjne, tym bardziej że wnioskodawca przebywał w pracy znacznie dłużej niż 8 godzin dziennie.

Jak wynika z wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.) do prac w szczególnych warunkach, których wykonanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej zalicza się kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (dział XIV pkt. 24).

Pomocniczo, w tym zakresie gdyż ten akt – nie jest źródłem prawa, odnieść się należy do wykazu A zawartego w załączniku do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku ( Dz. Urzędowy Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 1987 roku, nr 4, poz. 7) – w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. W dziale XIV poz. 24 pkt 1 wskazana jest kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości – produkcji oraz dozór inżynieryjno – techniczny w oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie – stanowiska pracy, na których prace wykonywane są w warunkach szczególnych – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przy stanowisku wymienionym w wykazie. Sąd zwraca uwagę, że stanowiska pracowników , nad którymi dozór inżynieryjny sprawował wnioskodawca czyli trzepakowi, podawacze surowca, zgrzeblarze, rozciągacze taśm, przędzarze niedoprzędu, przędzarze, przewijacze przędzy, skręcacze przędzy, belowacze, nastawiacze maszyn, mistrzów, robotnicy transportu te stanowiska są wymienione w Wykazie A Dziale VIII poz. 1 cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz wyszczególnione w Wykazie A dziale VIII pkt . 1 ppkty: 2, 3, 4, 6, 8,, 35,, 34, 14, 13 9 , cytowanego załącznika do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku ( Dz. Urzędowy Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 1987 roku, nr 4, poz. 7)

Z ustaleń poczyniony przez Sąd w rozpoznawanej sprawie wynika niewątpliwie, że przez cały okres zatrudnienia w (...) S.A. w Ł. wnioskodawca pracował na hali produkcyjnej, na której jako wykonywane były prace wymienione we wspomnianym wykazie. Nadzorował wszystkie etapy prac na przędzalni, będąc narażonym na czynniki szkodliwe, takie jak hałas i zapylenie. Wnioskodawca zajmował się nadzorem przewijalni, kontrolą międzyoperacyjną i nadzorem nad mistrzami w salach. Stanowisko głównego dyspozytora łączył ze stanowiskiem zastępcy kierownika zakładu również sprawując kontrolę międzyoperacyjną. Kontrolę jakości produkcji sprawował też jako zastępca kierownika. Sprawował dozór inżynieryjny nad całym zakładem. W czasie zatrudnienia w (...) S.A. wnioskodawca kierował wydziałem liczącym 400 osób produkującej kilkaset ton przędzy bawełnianej w miesiącu. Wykonywał swoją pracę bezpośrednio na produkcji. Codziennie sprawował dozór nad technologią, pracownikami i maszynami. Odpowiadał za remont maszyn, wykonanie remontów, odbiór maszyn po remoncie. Kontrolował jakość produkcji i proces realizacji produkcji, stan maszyn, stan materiałowy. Przebywał cały czas na przędzalniach, na różnych poziomach. Kontrolował pracowników: trzepakowych, podawaczy surowca, zgrzeblarzy, rozciągaczy taśm, przędzarzy niedoprzędu, przędzarzy, przewijaczy przędzy, skręcaczy przędzy, belowaczy, nastawiaczy maszyn, mistrzów, robotników transportu. Sprawdzał również stan ich trzeźwości. Sprawował także dozór inżynieryjny na przędzalni. W ramach przędzalni było kilka hal produkcyjnych. To były duże sale, na których panowały hałas i zapylenie. Fabryka miała długość 300 m i wysokość 5 pięter. Na każdym poziomie pracowały 4 przędzalnie. Wnioskodawca były zobowiązany do noszenia ochronników słuchu. Nosił też maskę ochronną.

Sąd zatem akcentuje uwagę na szkodliwy wpływ warunków pracy na zdrowie wnioskodawcy.

Zakład pracował na 3 zmiany – praca zaczynała się o 5:30, 13:30 lub 21:30. Praca wnioskodawcy najczęściej trwała więcej niż 8 godzin. Pracował do 12 godzin dziennie. Przychodził godzinę wcześniej przed zmianą, ponieważ sprawował kontrolę nad każdą operacją przeprowadzaną w zakładzie i robił obchód na salach. Pracował również w soboty robocze. (...) był akordowy. Czynności biurowe zajmowały zatem ok. 10 % czasu pracy
i mogły być wykonywane w kantorkach wydzielonych na hali ścianką działową. Z ustaleń dowodowych wynika jednak, że nawet czynności o charakterze administracyjnym wnioskodawca często wykonywał również na hali produkcyjnej podczas obchodu. Obejmowało to m. in. podpisywanie wniosków urlopowych. Charakter pracy na przędzalni wymuszał przebywanie na hali wszystkich pracowników, również kontrolujących produkcję.

Pełniąc te obowiązki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przebywał na hali produkcyjnej, gdzie wykonywane były prace w szczególnych warunkach. Pracował co najmniej 8 godzin dziennie. Również w nadgodzinach. Wnioskodawca otrzymywał dodatek za pracę popołudniami i nocą. Praca odbywała się w systemie 3
– zmianowym. Wnioskodawca, tak jak pozostali pracownicy był zobowiązany nosić środki ochronne przed szkodliwymi czynnikami panującymi przy pracy, takimi jak zapylenie i hałas

(ochronniki słuchu, maski ochronne).

Postępowanie dowodowe nie potwierdziło stanowiska organu rentowego. Wnioskodawca zajmował się czynnościami administracyjno – biurowymi w niewielkim zakresie, który nie pozwala na ocenę, że nie był narażony na czynniki szkodliwe w pełnym wymiarze czasu pracy, podczas pracy na hali produkcyjnej w przędzalni.

Podkreślić należy, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur
i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Zdaniem Sądu, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie ma wątpliwości, co do faktycznego zakresu obowiązków wnioskodawcy, co potwierdzają zgodne zeznania wszystkich powołanych świadków oraz świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione przez (...) S.A. w Ł..

Ustalenia dowodowe pozwoliły zatem na przyjęcie, że wnioskodawca stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy wykonywał prace wymienione w wykazie A zawartym w załączniku do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku ( Dz. Urzędowy Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 1987 roku, nr 4, poz. 7) – w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego - dział XIV poz. 24 pkt 1.

Nazwa stanowiska, na jakim był zatrudniony był wnioskodawca, jak już wcześniej wykazano, nie ma znaczenia. Istotny jest rzeczywisty zakres jego obowiązków ustalony na podstawie całokształtu materiału dowodowego.

Nie można przy tym zakwestionować, że wnioskodawca prace te wykonywał stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Świadkowie potwierdzili, że prace były wykonywane w systemie 3 – zmianowym, przez ponad 8 godzin dziennie, w nadgodzinach i w soboty pracujące.

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 6 grudnia 2007 roku, w sprawie o sygn. akt III UK 66/07 ( publ. LEX nr 483283), zgodnie z którym czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.) – wymienione pod poz. 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są
w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanej z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu. Natomiast, jeśli pracownik zatrudniony na stanowisku związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym wykonuje - poza bezpośrednim nadzorem procesu produkcji - inne czynności, w tym szeroko rozumiane czynności administracyjno-zarządzające, polegające na wykonywaniu pracy umysłowej i biurowej, istotne znaczenie z punktu widzenia uprawnień do emerytury na podstawie art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ma ustalenie, jaką część obowiązującego czasu pracy zajmowały te czynności.

W uzasadnieniu wskazanego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że we wskazanej pozycji 24 nie wymienia się stanowiska pracy, lecz odwołuje się do czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji, wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych. Jednocześnie podniósł, że definicję ustawową "pracy w szczególnych warunkach" zawiera art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej
ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki i pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Sąd Najwyższy podkreślił, iż ustawodawca tworząc instytucję przewidzianą w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, opierał się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

W wyroku z dnia 11 marca 2009 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 243/08, ( publ. LEX nr 550990). Sąd Najwyższy wskazał natomiast, że czynności obejmujące sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem stanowią integralną część sprawowanego dozoru. Nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania odrębnie. W sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma żadnej potrzeby ustalania, ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem.

Organ rentowy nie kwestionował ostatecznie, że do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach uwzględnieniu podlega również okres odbywania służby wojskowej przez T. M.. Ponadto wobec ustaleń Sądu, nawet gdyby okres ten nie podlegał zaliczeniu, to pozostały okres zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach pozwalałby na przyznanie wcześniejszej emerytury.

Na marginesie zatem wskazać należy, że Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego, że okres zasadniczej służby wojskowej, odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/ M.P.Pr. (...) ).

Sąd Najwyższy słusznie wskazał, że przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej uznaje się za zawieszenie realizacji nadal trwającego stosunku pracy z tego względu, że w okresie odbywania tej służby nie są wykonywane zobowiązania stron stosunku pracy, ponieważ pracownik doznaje przeszkód w świadczeniu pracy z powodu odbywania zasadniczej służby wojskowej, co prowadzi do zawieszenia świadczeń pracodawcy, które na ogół są ekwiwalentami za pracę wykonaną.

Równocześnie trzeba podkreślić, że jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy powołanym wyroku, obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny, a zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa (art. 85 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). Ponadto konstytucyjna zasada demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2), zasada równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji), wymuszają na gruncie Konstytucji, będącej najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej (art. 8 Konstytucji RP), ustanawianie takich regulacji ustawowych lub dokonywanie wykładni przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które wykluczają jakiekolwiek pokrzywdzenie obywatela z powodu wykonywania publicznego obowiązku obrony ojczyzny. W konsekwencji na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne są zawsze okresami składkowymi (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach
i rentach), bez potrzeby wypełnienia jakichkolwiek dalszych warunków, a w szczególności bez względu na to, czy okresy odbytej służby były poprzedzone stosunkiem pracy lub innym stosunkiem prawnym kreującym tytuł obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że okres czynnej służby wojskowej jest składkowym okresem ubezpieczenia dla każdego ubezpieczonego, który odbył taką służbę.

Zgodnie z art. 124 ust. 1 nieobowiązującej już ustawy z dnia 30 stycznia 1959 roku
o powszechnym obowiązku wojskowym ( Dz. U. z 1963 r. Nr 20, poz. 108), zakład pracy, który zatrudniał pracownika w chwili powołania do czynnej służby wojskowej, obowiązany był go zatrudnić na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli pracownik najpóźniej w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej zgłosił swój powrót do pracy. Dopiero niezachowanie tego terminu powodowało rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa, chyba że nastąpiło z przyczyn od pracownika niezależnych (ust. 2).

Zgodnie z wyraźnym brzmieniem art. 125 tej ustawy, pracownikowi, który zgłosił się do pracy w terminie określonym w art. 124 ust. 1 zalicza się okres odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie, bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień.

W oparciu o powyższe należy stwierdzić, że okres odbytej czynnej (zasadniczej) służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach pracy, który po zakończeniu tej służby zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia, traktuje się tak samo jak wykonywanie takiej pracy. Skoro zaś okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy
w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym ( art. 124 i 125 ustawy z dnia 30 stycznia 1959 roku o powszechnym obowiązku wojskowym, w zw. z art. 32 ustawy
o emeryturach i rentach). Jak wskazał Sąd Najwyższy taką wykładnię językową zdecydowanie wzmacniają powołane dyrektywy (zasady) konstytucyjne, uzasadniające i usprawiedliwiające traktowanie okresu zasadniczej służby wojskowej przypadającego
w okresie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia jako składkowego okresu pracy w szczególnych warunkach dla celów emerytalnych.

Ponadto, zdaniem Sądu Najwyższego, za przyjętą wykładnią przemawiają także regulacje szczególne dotyczące przesłanek nabycia prawa do szczególnych rodzajów emerytur: górniczej (art. 34, 35 i 38 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) lub emerytury kolejowej (art. 40, 41 i 45 tej ustawy) przez pracowników urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku, zważywszy że powołane unormowanie expressis verbis okresy służby wojskowej uznają za okresy zaliczane do okresów rodzajów zatrudnienia wykonywanego w szczególnych warunkach (pracy górniczej lub zatrudnienia na kolei), wymaganych do nabycia emerytury w niższym od powszechnego wieku emerytalnym.

Wnioskodawca odbywał służbę wojskową w okresie obowiązywania ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. z 1967 roku, nr 44, poz. 220).

Zgodnie z art. 108 ust. 1 powołanej ustawy okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby albo w tej samej gałęzi pracy.

Przepis art. 106 ust. 1 tej ustawy wskazywał, na obowiązek pracodawcy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia.

W świetle powyższego nie ma w ocenie Sądu wątpliwości, że okres odbytej zasadniczej służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach, który po zakończeniu służby zgłosi w ustawowym terminie swój powrót do tego zatrudnienia, traktuje się tak samo, jak wykonywanie takiej pracy. Skoro zatem okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Stanowisko takie znalazło potwierdzenie również w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13, zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Biul. SN 2013/10/24, M.P.Pr. (...)-101, zob. też. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 roku, II UK 217/13, LEX nr 1408683)/

Podkreślić należy, że w ocenie Sądu nie ma znaczenia okoliczność, że Sąd Najwyższy w powołanej uchwale odnosił się do stanu prawnego obowiązującego do dnia 31 grudnia 1974 roku, tj. do dnia wejścia w życie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ regulacje mające znaczenie dla oceny zasadności zaliczania okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie związanych z nim uprawnień, uległy zmianie dopiero od chwili wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z 4 maja 1979 roku w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia ( Dz. U nr 13, poz. 86 ze zm.) tj. od dnia 1 stycznia 1980 roku.

Jak słusznie wskazuje Sąd Najwyższy w ww. uchwale nie można mieć wątpliwości, że zarówno ustawa z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym i ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej regulowały zasadniczą służbę wojskową, a jej przepisy gwarancyjne (odpowiednio art. 125 tej pierwszej oraz art. 108 ust. 1 tej drugiej) miały znaczenie dla uprawnień pracowniczych, zaliczając okres służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień (art. 125 ustawy z 1959 r.) oraz w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby (art. 108 ustawy z 1967 r.), niemniej jednak nie może budzić wątpliwości, że znajdą one zastosowanie także w zakresie kwalifikowania takiej służby do okresów ubezpieczenia społecznego.

Podkreślić należy, że wnioskodawca został powołany do zasadniczej służby wojskowej w czasie trwania zatrudnienia w (...) S.A. w Ł. i po jej zakończeniu w dniu 30 czerwca 1977 roku podjął pracę na uprzednio zajmowanym stanowisku w dniu 14 lipca 1977 roku. Zachowany został zatem wymagany 30 - dniowy termin zgłoszenia powrotu do pracy po odbyciu służby wojskowej.

Sąd przyjął zatem, że wnioskodawca posiada okres zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymiarze przekraczającym 15 lat oraz spełnia pozostałe przesłanki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę w dniu 13 listopada 2015 roku, a wiek 60 lat ukończył w dniu 11 lutego 2012 roku. Prawo do emerytury należało zatem przyznać wnioskodawcy od dnia 1 listopada 2016 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję, orzekając jak w punkcie 2. sentencji wyroku.

Jednocześnie Sąd postanowił umorzyć postępowanie w zakresie objętym decyzją
z dnia 18 stycznia 2016 roku na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., uznając, że wobec zmiany zaskarżonej decyzji o przyznaniu emerytury, poprzez uwzględnienie całego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymaganym wymiarze przekraczającym 15 lat
i przyznaniu wcześniejszej emerytury od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, rozstrzygnięcie sprawy w zakresie decyzji zmieniającej decyzję z dnia 23 listopada 2015 roku stało się zbędne.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego
i pełnomocnikowi wnioskodawcy