Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2014 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku K. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 30 lipca 2013 r. sygn. akt IV U 864/13

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 1203/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. decyzją z dnia
(...) r. przyznał – na jej wniosek – K. C. prawo do emerytury od 1 marca 2013 r. – ustalając podstawę wymiaru na zasadzie art. 26 e. i r.

Odwołanie od tej decyzji złożyła wnioskodawczyni twierdząc, że przy ustalaniu wysokości emerytury powinny mieć zastosowanie przepisy obowiązujące od dnia 1 stycznia 2013 r. Argumentowała, że ZUS nie poinformował jej
o tym, że po ukończeniu 60 lat życia może przejść na emeryturę tzw. powszechną, która byłaby wyższa od dotychczas pobieranej.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład podtrzymał swoje stanowisko.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie, po rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z dnia 30 lipca 2013 r. oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach oraz wypływających z nich wnioskach:

Wnioskodawczyni K. C. zd. P. urodziła się (...) r. Na podstawie decyzji z dnia (...) r., znak: (...) uzyskała prawo do emerytury wcześniejszej od dnia (...)r. Wysokość świadczenia ustalono na kwotę 1766,42 zł. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że wypłata świadczenia podlega wstrzymaniu z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia przez wnioskodawczynię.

Na mocy decyzji z dnia (...) r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. ponownie ustalił wysokość i wznowił wypłatę świadczenia emerytalnego od dnia (...) r., w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z dniem (...)r. Wysokość świadczenia emerytalnego wyniosła 2.050,51 zł.

Po waloryzacji, od 1 marca 2013 r. wysokość emerytury wyniosła 2.374,05 zł.

W dniu (...)r. K. C.złożyła wniosek o przyznanie jej emerytury w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

Decyzją z dnia (...) r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. przyznał wnioskodawczyni K. C.prawo do emerytury od (...) r. Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1.886,46 zł. Organ rentowy w szczególności wskazał, że podstawa obliczenia emerytury, ustalona na kwotę 563.569,48 zł uległa pomniejszeniu o kwoty wypłaconej emerytury za okres (...)r., tj. o 94.030,12 zł. Tak pomniejszona podstawa obliczenia emerytury została następnie podzielona przez średnie dalsze trwanie życia, które na dzień złożenia wniosku wyniosło 248,90 miesięcy. Z uwagi na okoliczność, że świadczenie obliczone na podstawie art. 26 ustawy było mniej korzystne, ZUS zawiesił wypłatę emerytury w ten sposób ustalonej i kontynuował wypłatę dotychczas pobieranego świadczenia w wysokości 2.374,05 zł ((...)r.).

Art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stanowi o powstaniu prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych z mocy prawa – argumentuje Sąd Okręgowy. Wskazuje on, że prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Moment ten może być równoznaczny z podjęciem wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych, jednakże wypłata świadczeń może zostać ustalona na późniejszy okres z uwagi na termin złożenia wniosku o przyznanie prawa do tych świadczeń. W tym zakresie należy podzielić stanowisko organu rentowego, który w sposób prawidłowy zastosował stan prawny obowiązujący na dzień
(...)r., tj. na dzień złożenia wniosku o emeryturę. Stosownie do art. 116 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a także § 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r., nr 237, poz. 1412) postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. W wyjątkowych sytuacjach organ rentowy jest obowiązany z urzędu wszcząć postępowanie o emeryturę, jednakże żaden z takich przypadków nie miał zastosowania do sytuacji wnioskodawczyni. Z uwagi na powyższe to od jej woli zależało, kiedy złoży wniosek o ustalenie jej prawa do emerytury według nowych zasad. Takie działanie ubezpieczonego mogło wynikać bądź z braku staranności o własne interesu lub
z przemyślanego działania, mającego na celu uzyskanie korzystniejszych współczynników do obliczenia wysokości świadczenia. Nie ulega jednak wątpliwości, że z wyborem momentu złożenia wniosku o przyznanie prawa do świadczeń wiąże się określenie stanu prawnego, na podstawie którego organ rentowy będzie rozstrzygał ten wniosek. Nie ulega wątpliwości, że wnioskodawczyni nabyła prawo do świadczenia wraz z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, jednakże jego treść i wypłata zależała od złożenia wniosku. Zmiana obowiązująca od 1 stycznia 2013 r. nie dotknęłaby wnioskodawczyni, gdyby miała ustalone na podstawie decyzji ZUS prawo do emerytury przed tą datą. Powyższa zasada znajduje pełne odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, gdzie wskazano m.in., że zmiana pobieranego świadczenia emerytalnego/rentowego na inne nie następuje z urzędu, lecz w wyniku złożenia przez zainteresowanego stosownego wniosku (por. wyrok SN z dnia 18 grudnia 1997 r., sygn. II UKN 425/97, OSNAPiUS 1998/22/663).

W związku z powyższym do sytuacji p. K. C. ma zastosowanie obowiązujący od 1 stycznia 2013 r. art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach
z F.U.S. Tym samym ZUS prawidłowo pomniejszył podstawę obliczenia emerytury wnioskodawczyni o kwotę pobranych emerytur, co skutkowało ustalenie emerytury w niższej wysokości – konkluduje Sąd I instancji. Dodając, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie miał obowiązku pouczania świadczeniobiorczyni o możliwości przejścia na emeryturę z chwilą osiągnięcia 60 lat życia.

Powyższe uzasadnia, w ocenie Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie, oddalenie odwołania po myśli art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.

Od tego wyroku wywiodła apelację wnioskodawczyni K. C.. Zaskarżyła wyrok w całości i domagała się „przeliczenia świadczenia emerytalnego na emeryturę zwykłą według przepisów obowiązujących do 31.12.2012 r. w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego”.

Uzasadnienie apelacji zasadza się na twierdzeniu, że w sprawie winny być stosowane zasady ustalenia emerytury powódki wg. stanu prawnego z chwili gdy ukończyła 60 lat ((...)r.). Zaś winę za nie poinformowanie świadczeniobiorczyni o możliwości takiego ustalenia prawa ponosi Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który nie przestrzega art. 9 k.p.c.

Oddział ZUS w R. wniósł o oddalenie apelacji.

Rozpoznając sprawę Sąd Apelacyjny ustalił i rozważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

W świetle niekwestyjnych okoliczności faktycznych Sąd II instancji
w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia i wnioski pierwszoinstancyjne.

Nie można zgodzić się z tezą apelantki, że skoro nabyła prawo do tzw. emerytury powszechnej z chwilą ukończenia 60 lat, tj. (...)r., to automatycznie wysokość tejże emerytury, także winna być ustalona na ten dzień. Nabycie ex lege prawa do emerytury nie oznacza, że jej wysokość ustalana, na wniosek z (...)r., winna nastąpić w oderwaniu od podstaw prawnych obowiązujących w dniu złożenia wniosku (por. chociażby wyrok Sądu Najwyższego z 22 XI 2006 r. - III UK 95/06). Przyjęcie tezy powódki byłoby sprzeczne nie tylko z obowiązującą w prawie ubezpieczeń społecznych zasadą działania organu rentowego na wniosek (art. 116 e. i r.) osoby zainteresowanej, ale prowadziłoby także do przypadków przyznawania świadczenia w niższej wysokości (obliczonego wg. zasad z chwili nabycia prawa), niźli wysokość ustalona na dzień złożenia wniosku (czy wydania decyzji). Dodać wypadnie, że reguła wszczynania postępowania na wniosek zainteresowanego (art. 116 ust. 1 e. i r.) dotyczy również kolejnego wniosku (chyba, że ustawa stanowi inaczej).

Trzeba też zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, iż organ rentowy (w tym wypadku) nie miał obowiązku informowania świadczeniobiorczyni o możliwości skorzystania z prawa do tzw. emerytury powszechnej, w związku z ukończeniem 60 lat życia. Obowiązek ten nie wynika ani z przywołanego przez powódkę art. 9 kpa, ani z § 2 rozp. M.P. i P.S. z 11 października 2011 r.- w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412) – które to przepisy dotyczą powinności udzielania informacji, wyjaśnień i wskazaniach w toku rozpoznawania indywidualnej sprawy; co nie należy utożsamiać z abstrakcyjnym udzieleniem informacji o zmianach w prawie każdej osoby potencjalnie zainteresowanej tą zmianą. Obowiązek taki nie wynika również z art. 61 Konstytucji RP (patrz: wyrok SN z 5 marca 2008 r. – III UK 93/07). Zatem w sytuacji gdy wnioskodawczyni wniosek o emeryturę złożyła w dniu (...)r., mimo wcześniejszego spełnienia przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury, organ rentowy nie mógł nie zastosować (obowiązującego od dnia 1 stycznia 2013 r.) art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach
i rentach z FUS – dodanego ustawą z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S. oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. , poz. 637).

Końcowo wypadnie zauważyć, że w/w ustawa zmieniająca została opublikowana w 6 czerwca 2012 r. tzn., że osoby zainteresowane miały pół roku na wystąpienie z wnioskiem emerytalnym wg. zasad sprzed wprowadzonej zmiany.

I dlatego, nie znajdując podstaw do zmiany czy też uchylenia zaskarżonego wyroku, oddalono apelację – po myśli art. 385 kpc.