Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2013r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Bohdan Bieniek

Sędziowie: SA Bożena Szponar - Jarocka (spr.)

SA Alicja Sołowińska

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 października 2013 r. w B.

sprawy z odwołania Instytutu (...) w B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 grudnia 2012 r. sygn. akt V U 1299/12

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz Instytutu (...) w B. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Sygn. akt III AUa 231/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 05 czerwca 2012 r., na podstawie art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.) oraz art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) stwierdził, że stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującą płatnika składek Instytut (...) – Zakład (...) w B. w roku składkowym obejmującym okres rozliczeniowy od 01 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r., podwyższa się o 50%.

W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych podał, że przekazanie przez Instytut błędnych danych w informacji (...) za 2010r. spowodowało zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe za w/w okres (0,84%) w stosunku do ustalonej na podstawie prawidłowo przekazanej informacji (1,03%).

Powyższą decyzję zaskarżył Instytut (...) – Zakład (...) w B. zarzucając, że organ rentowy niewłaściwie zastosował art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przez przyjęcie, że płatnik przekazał nieprawdziwe dane w zakresie przedmiotu prowadzonej działalności gospodarczej. Podniósł, że wyłącznym powodem nieprawidłowości danych była omyłka wynikająca z powielenia dotychczas stosowanego kodu (...) jednostki macierzystej Instytutu (...) w W., spowodowana brakiem wiadomości o zarejestrowaniu przez Centralę Instytutu (...) w W. odrębnego i innego niż (...) Instytut kodu (...) dla jednostki terenowej Instytutu (...) – Zakładu (...) w B., a takie niedopatrzenie nie świadczy o umyślnym zaniżeniu składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 27 grudnia 2012r. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że Instytut (...) w B. nie jest zobowiązany do stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres od dnia 1 kwietnia 2011 roku do dnia 31 marca 2012 roku, podwyższonej o 50%. oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz Instytutu (...) w B. 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Z ustaleń Sądu wynika, że przeważającą działalnością Instytutu (...) – Zakładu (...) w B. do 02 grudnia 2008 r. były według (...) 2004: (...) - prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk technicznych. Od dnia 02 grudnia 2008 r. odwołującemu przypisano działalność według (...) 2007: (...) – produkcja sprzętu instalacyjnego i jej odpowiednik według (...) 2004: (...) – produkcja aparatury rozdzielczej i sterowniczej energii elektrycznej, z wyłączeniem działalności usługowej. Instytut (...) – Zakład (...) w B. jako płatnik składek w informacji (...) za 2010 r. błędnie wykazał rodzaj przeważającej działalności według (...) jednostki macierzystej Instytutu (...) w W. tj. (...) 2007: (...) ( (...) 2004: (...)). W dniu 28 marca 2012 r. odwołujący przekazał korygującą informację (...) za 2010 r. wykazując rodzaj przeważającej działalności według (...) 2007: (...) ( (...) 2004: (...)). Przekazanie przez odwołującego błędnych danych spowodowało ustalenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe za okres od 01 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r. w wysokości 0,84 %, zamiast w wysokości 1,03 %.

W ocenie Sądu Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zaskarżonej decyzji niezasadnie podwyższył stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe o 50 %.

Płatnicy składek wymienieni w art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, do których należy odwołujący, opłacają składkę według ustalanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i podawanej do wiadomości płatnika zindywidualizowanej stopy procentowej. Do nich też ma zastosowanie przepis art. 34 ust. 1, zgodnie z którym, jeżeli płatnik składek nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe dane, o których mowa w art. 31, co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, Zakład ustala, w drodze decyzji, stopę procentową składki na cały rok składkowy w wysokości 150 % stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych. Płatnik składek zobowiązany jest opłacić zaległe składki wraz z odsetkami za zwłokę.

Stosownie do treści art. 31 ust. 3 i ust. 6 powołanej wyżej ustawy odwołujący jako płatnik składek zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych jest zobowiązany do przekazywania organowi rentowemu danych odnoszących się między innymi do rodzaju działalności według (...), niezbędnych do prawidłowego ustalenia przez organ rentowy stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe uzależnionej od grupy działalności i związanej z nią kategorii ryzyka.

Sąd Najwyższy w wyroku z 21 lutego 2012 r., I UK 207/11 wyraził pogląd, zgodnie z którym tylko przyczyny wadliwego zgłoszenia danych, za które płatnik nie ponosi odpowiedzialności (niezawinione), mogą go zwolnić z sankcji wynikającej z art. 34 ust. 1 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Przy czym z omawianego przepisu płynie domniemanie winy płatnika składek w sytuacji, gdy przekazane dane nie odpowiadają prawdzie. W sposób istotny wpływa to na rozkład ciężaru dowodu. To płatnik składek ma wykazać, że zgłoszenie nieprawdziwych danych nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych.

Natomiast w wyroku z dnia 16 czerwca 2011 r., I UK 15/11, OSNP 2012/15-16/199 Sąd Najwyższy wskazał, że art. 34 ust. 1 pozwala na zastosowanie sankcji w nim przewidzianej tylko w przypadku podania nieprawdziwych danych, a nie danych nieprawidłowych. Stwierdzenie, czy strona nie ponosi, czy też ponosi, odpowiedzialność na zasadzie art. 34 ust. 1 musi być podejmowane indywidualnie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, których dopiero łączna ocena może doprowadzić do konkluzji, że w tej konkretnej sprawie wymierzenie składki wypadkowej podwyższonej było zgodne lub nie do pogodzenia z normą prawną zawartą w powołanym przepisie i oceniana także przez pryzmat zasady zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez to państwo prawa.

W ocenie Sądu Instytut (...) – Zakład (...) w B. wykazał, iż przekazanie organowi rentowemu nieprawidłowych informacji w przedmiocie przeważającego rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że przekazanie nieprawdziwych danych nie nastąpiło w wyniku umyślnego, zawinionego zachowania płatnika składek. W niniejszej sprawie nastąpił błąd przez powtórzenie kodu (...) już nieaktualnego w momencie składania dokumentu (...) za 2010 r. Płatnik składek był przeświadczony o prawdziwości przekazywanych danych i nie zamierzał wprowadzić organu rentowego w błąd.

Świadczą o tym zeznania świadka M. K., która jest zatrudniona u odwołującego na stanowisku głównego księgowego. Wynika z nich, że w grudniu 2008 r. jednostka nadrzędna zaktualizowała dane i rodzaj działalności Zakładu (...) w B.. Odwołujący nie został o tym w żaden sposób poinformowany. O nowym rodzaju wykonywanej działalności dowiedział się dopiero w trakcie kontroli przeprowadzonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wówczas Instytut (...) – Zakład (...) w B. zwrócił się do Urzędu Statystycznego w B., skąd otrzymał zaświadczenie, z którego wynika że kod rodzaju przeważającej działalności został zmieniony na (...) 2007: (...).

Zdaniem Sądu zeznaniom tego świadka należy dać wiarę i uznać za prawdziwe. Są one obiektywne i spójne, pozostają w logicznym związku z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

W tych okolicznościach podwyższenie przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe było nieuzasadnione.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd orzekł jak w sentencji
na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw. § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).

Apelację od powyższego ,wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zaskarżając go w całości, zarzucając orzeczeniu:

a)  naruszenie prawa materialnego tj. art.34 ust.1 w związku z art.31 ust.6 pkt.2 ustawy z 30.X.2002r. o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych poprzez przyjęcie, ze nie ma on zastosowanie w niniejszej sprawie tj. nie może być zastosowany do płatnika zgłaszającego nie swoje dane na potrzeby ustalenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe

b)  naruszenie prawa procesowego tj. art.233 kpc poprzez przeprowadzenie dowolnej w miejsce swobodnej oceny dowodów, czego dowodem jest całkowite pominięcie przy rozpatrywaniu niniejszej sprawy przepisów prawa regulujących zasady ustalania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe należne od danego pracodawcy.

Wskazując na powyższe (...) Oddział w B. domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania, zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie jest zasadna.

Sąd II instancji podziela ustalenia faktyczne i argumentację prawną zastosowaną przez Sąd Okręgowy. Spór w niniejszej sprawie dotyczył ustalenia, czy zachodziły wynikające z art. 34 ust. 1 ustawy z 30 X 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przesłanki do podwyższenia przez organ rentowy stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe o 50% obowiązującej u płatnika składek Instytutu (...) w B. w roku składkowym od 1.04.2011r. do 31.03.2012r.

W przypadku płatników składek do których należy odwołujący zastosowanie ma przepis art. 28 ust. 2 powoływanej ustawy wypadkowej, zgodnie z którym zasadą jest opłacanie składek według ustalonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i podawanej do wiadomości płatnika zindywidualizowanej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe właściwej dla grupy działalności do której należy płatnik i wskaźnika korygującego ustalanego dla danego płatnika. Płatnicy ci są zobowiązani do przekazywania do organu rentowego danych służących do ustalania kategorii ryzyka dla swojej grupy działalności ( takich jak rodzaj działalności według (...) ujęty w rejestrze REGON oraz wskaźnika korygującego), liczba osób zgłaszanych do ubezpieczenia wypadkowego oraz liczba poszkodowanych w wypadkach ogółem, poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia (art. 29 oraz 31 ust. 3 i 6 ustawy wypadkowej).

Z wypisu KRS wg stanu na datę 10.12.2011r. wynika, że Instytut (...) - Zakład (...) w B. jest jednym z oddziałów Instytutu (...) z siedzibą w W..

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 XI 2002r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków, obowiązujące od 0.01.2003r. określało m.in. grupy działalności w oparciu o rodzaj działalności (...) ujęty w rejestrze REGON. Z zaświadczenia o numerze identyfikacyjnym REGON wydanego 13.05.2004r. (akta ZUS k.15) wynika, że w przypadku Instytutu (...) – Zakładu (...) w B. jako rodzaj przeważającej działalności wg (...) określono prace badawczo – rozwojowe w dziedzinie nauk technicznych, które oznaczono kodem 7310 G. Dnia 1.11.2008r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 24 XII 2007r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. 251 poz. 1885 ze zm.).

W związku ze zmianą przepisów Instytut (...) w W. sporządził ankietę aktualizacyjną, z której to dane zostały wprowadzone do rejestru REGON.

Na podstawie informacji udzielonej przez Instytut (...) z siedzibą w W. odwołującemu przypisano działalność według (...) 2007 – produkcja sprzętu instalacyjnego (kod (...)) i jej odpowiednik według (...) 2004 – Produkcja aparatury rozdzielczej i sterowniczej energii elektrycznej z wyłączeniem działalności usługowej (3120 A). Natomiast Instytut (...) z siedzibą w W. dysponował zaświadczeniem o numerze identyfikacyjnym REGON z 16.02.2009r., potwierdzającym rodzaj prowadzonej działalności wg ( (...) 2007) - Badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinach pozostałych nauk przyrodniczych i technicznych (kod (...)), a według (...) 2004 – Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk technicznych (kod 7310 G).

Z zaświadczenia tego wynikało również, iż Instytut (...) w W. posiada siedem jednostek lokalnych, którym zaświadczenia o numerach identyfikacyjnych REGON drukowane są odrębnie (k. 7 akt ZUS). Z powyższych dowodów wynika, że rodzaj przeważającej działalności wg (...) w przypadku Instytutu (...) w W. nie uległ zmianie, w przeciwieństwie do odwołującego.

Zmiana rodzaju przeważającej działalności wg (...) skutkowała podwyższeniem składki z 0,84% podstawy wymiaru do 1,03%. Tymczasem Instytut (...) w B. wykazywał w informacjach ZUS/WA za lata 2008, 2009, 2010 rodzaj poprzednio obowiązującej przeważającej działalności według (...) tj. prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk technicznych, a aktualny w przypadku jednostki macierzystej tj. Instytutu (...) w W. wraz z kodem przypisanym tej osobie prawnej ( (...)).

Zgodnie z art. 34.1 ustawy wypadkowej – Jeżeli płatnik składek nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe dane, o których mowa w art. 31, co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe Zakład ustala w drodze decyzji stopę procentową składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej ustalony na podstawie prawidłowych danych. Zatem przepis mówi o przekazaniu danych nieprawdziwych, co nie jest tożsame z pojęciem danych nieprawidłowych. Słowo „nieprawidłowy” oznacza niezgodny z prawdą, z rzeczywistością, ze stanem faktycznym, kłamliwy, zmyślony, nierzeczywisty, zaś pojęcie nieprawidłowy to niezgodny z ustalonymi przepisami, normami, prawidłami.

Mając na uwadze powyższe definicje uznać trzeba, że przekazanie nieprawdziwych danych wymaga umyślnego zawinionego zachowania płatnika składek.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16.06.2011r. I UK 15/11 uznał, że art. 34 ust. ustawy wypadkowej pozwala na zastosowanie sankcji w nim przewidzianej tylko w przypadku podania nieprawdziwych danych, a nie danych nieprawidłowych. Stwierdzenie, czy strona ponosi, czy też nie ponosi odpowiedzialności na zasadzie art. 34 ust 1 ustawy wypadkowej musi być podejmowane indywidualnie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, których dopiero łączna ocena może prowadzić do konkluzji, że w konkretnej sprawie wymierzenie składki wypadkowej podwyższonej o 50% było zgodne lub nie do pogodzenia z normą prawną zawartą w powołanym przepisie i oceniona także przez pryzmat zasady zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Z kolei w wyroku z dnia 6.IX.2012r. w sprawie II UK 39/12 Sąd Najwyższy uznał, że czym innym są dane nieprawidłowe, a czym innym nieprawdziwe. Art. 34 ust. 1 tzw. ustawy wypadkowej pozwala na zastosowanie sankcji w nim przewidzianych tylko w przypadku podania danych nieprawdziwych.

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić trzeba, że z zeznań przesłuchanego przez Sąd I instancji świadka M. K. (główny księgowy w Instytucie (...) – Zakładzie (...) w B.) wynika, że do czasu kontroli przeprowadzonej przez ZUS w III 2012r. była przekonana, że skoro rodzaj przeważającej działalności badawczo-rozwojowa nie uległ zmianie, to i kod (...) pozostał taki sam. Dopiero w czasie tejże kontroli ustalono, że w grudniu 2008 r. jednostka macierzysta zaktualizowała dane odwołującego, wskutek czego zmienił się kod (...). Świadek podała, że zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON z „nowym (...), gdzie jako rodzaj przeważającej działalności wg (...) 2007 r. wskazano produkcję sprzętu instalacyjnego (kod (...)) otrzymała pod koniec III 2010 r. Wskutek braku informacji o zmianie (...) za lata 2008, 2009, 2010 w informacjach do ZUS wskazywano (...) 2007 i kod jednostki macierzystej (...), dawny (...) 2004 ( (...)).

Przesłuchana jako świadek przed Sądem Apelacyjnym – K. Ł. (główna księgowa w Instytucie (...) w W.) zeznała, że do 2008 r. wszystkie oddziały instytutu, w tym odwołujący, miały taki sam kod (...) jak centrala. W roku 2008 GUS przysłał do Instytutu w W. ankietę aktualizacyjną związku ze zmianą przepisów dotyczącą (...). Pracownik wypełniający tę ankietę, w części dotyczącej Oddziału w B. zakreślił wszystkie rodzaje prowadzonej przez odwołującego działalności, zamiast tylko przeważającej działalności. Błąd ten skutkował zmianą (...), o czym nie wiedziała również jednostka macierzysta. Dla oddziałów aktualne zaświadczenie o numerze REGON nie były wydawane z urzędu, a nikt nie wystąpił z wnioskiem o ich nadesłanie. Stąd też zarówno odwołujący jak i centrala nie miały świadomości o zmianie (...) dla oddziału w B.. Świadek podała, że aktualnie wystąpiła z wnioskiem o zmianę (...) dla Instytutu (...) w B. zgodnie z poprzednio obowiązującym, gdyż oddział nie zmienił profilu działalności, a zmiana kodu spowodowana była błędnym wypełnieniem ankiety aktualizacyjnej w 2008r.

W ocenie Sądy Apelacyjnego zeznania świadków są logiczne, zbieżne ze sobą i w pełni zasługują na wiarę.

Z zaświadczenia wydanego przez Główny Urząd Statystyczny opatrzonego datą 2.10.2013r. wynika, że obecnie Instytutowi (...) w B. przyporządkowano (...) 2007 – badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie pozostałych nauk przyrodniczych i technicznych (kod (...)). Wprawdzie dokument ten nie ma bezpośredniego wpływu na treść rozstrzygnięcia, bowiem na dzień wydania zaskarżonej decyzji odwołująca miała przypisany inny kod i rodzaj działalności (...) 2007, jednakże rzutuje na ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie oraz potwierdza, że rodzaj prowadzonej działalności przez płatnika nie uległ zmianie w 2008r. Zatem podanie przez odwołującego (...) jednostki macierzystej, zgodnie z faktycznie prowadzoną działalnością przez Instytut (...) w B. wynika z niewiedzy i błędu płatnika. Stąd w pełni należy zgodzić się z konkluzją Sądu I instancji, że takiego błędu nie można zakwalifikować w kategorii danych nieprawdziwych, lecz tylko jako dane niepoprawne, które zostały skorygowane przez płatnika w dniu 28.03.2010r. w (...) za 2010r.

Niesłuszny jest też zawarty w apelacji zarzut podawania przez odwołującego (...) innego, odrębnego podmiotu, co miałoby przemawiać za wskazaniem danych nieprawdziwych. Nie negując faktu, iż Instytut (...) w B. ma status płatnika w świetle art. 4 pkt 2 ustawy z 13 X 1998r., stwierdzić trzeba, że podawanie przez tą jednostkę za lata 2008 – 2010 (...) osoby prawnej, której jest oddziałem nie jest równoznaczne ze wskazywaniem rodzaju przeważającej działalności innego odrębnego podmiotu.

Reasumując wskazywanie niepoprawnego (...) przez odwołującego, nastąpiło wskutek niedopatrzenia, z przyczyn od Instytutu (...) w B. niezależnych. Zatem nie może skutkować sankcją przewidzianą w art. 34 ust. 1 ustawy polegającą na podwyższeniu o 50% stopy procentowej składki.

Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji na mocy art. 385 kpc.

O kosztach zastępstwa procesu postanowiono na podstawie art. 98 kpc.