Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 25-10-2016 r.

Sąd Rejonowy w Koninie V Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Krzysztof Jaskólski

Protokolant: st. sekr. sąd. Julia Szadek

po rozpoznaniu w dniu 11-10-2016 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp z o.o. w K.

przeciwko (...) Spółka Jawna M. J. K. , Z. K., M. K. - G. w L.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 58 416,21 zł (pięćdziesiąt osiem tysięcy czterysta szesnaście złotych dwadzieścia jeden groszy ) z ustawowymi odsetkami od dnia 09.08.2014r do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 18 884,62 zł (osiemnaście tysięcy osiemset osiemdziesiąt cztery złote sześćdziesiąt dwa grosze ) z ustawowymi odsetkami od dnia 09.08.2014r do dnia zapłaty,

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 8 019,21 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

Krzysztof Jaskólski

Sygn. akt V GC 449/14

UZASADNIENIE

Pozwami wniesionymi w dniu 28.08.2014r., i w dniu 09.09.2014r. powódka (...) sp. z o.o. w K. zażądała zasądzenia od pozwanej (...) Sp. J. M.J. K., Z. K., M. K. – G. z siedzibą w L. odpowiednio kwoty 58.416,21 zł wraz ustawowymi odsetkami od dnia 09.08.2014r. do dnia zapłaty oraz kwoty 18.884,62 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 09.08.2014r. do dnia zapłaty oraz w obu sprawach kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego. Sprawa zarejestrowane zostały w Sądzie Rejonowym w Koninie pod sygnaturą V GC 475/14 i V GC 449/14.

W uzasadnieniach pozwów, do obu spraw, powódka odpowiednio wskazała, że w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej zawarła z pozwaną umowę najmu lokalu użytkowego w Galerii Handlowej (...) w L. na czas 10 lat. Podjęła też starania o skrócenie najmu. Pozwana jednak nie wyraziła na to zgody, a ona zawiesiła prowadzenie w tym lokalu działalności gospodarczej, płacąc jednak przez cały czas stosowne należności za najem zgodnie z umową. Dodała, że od października 2013r. czyniła starania w zakresie otworzenia sklepu z innym asortymentem, aby zniwelować straty w regularnym płaceniu czynszu. W marcu 2014r. kiedy chciała wejść do najętego lokalu okazało się, że zostały one wynajęte innym podmiotom o czym nie została przez pozwaną poinformowana. Zatem dochodzi zwrotu nienależnych świadczeń, jakim są uiszczone przez nią czynsze i opłaty eksploatacyjne za okres marzec – czerwiec 2014r. w wysokości wynikającej faktur VAT o nr (...); (...) albowiem użytkowanie przez powódkę zgodnie z umową lokalu w tym okresie okazało się niemożliwe.

Pozwania w odpowiedzi na pozew wniosła też o oddalenie powództwa w całości i zasądzenia kosztów procesu. Nadto skierowania sprawy do mediacji. W uzasadnieniu przyznała istnieniu pomiędzy stronami przedmiotowej umowy najmu na czas 10 lat. Zaznaczyła jednak, iż treść umowy została przez powódkę na nią narzucona a ona chciała zapisu o odszkodowaniu w sytuacji zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Powódka natomiast w lipcu 2013r. zlikwidowała sklep i zaprzestał jego eksploatacji zgodnie z umową doprowadzając pozwaną do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Nie wznowiła też działalności mimo wezwań. Uniemożliwiała także wejście do lokalu. Pozwana potwierdziła natomiast, że w marcu 2014r. przejęła lokal celem zminimalizowanych strat do których jej zdaniem swymi działaniami doprowadzała powódka stwierdzając, że lokal ten został przez powódkę porzucony, co nie uzasadnia zwolnienia jej z zapłaty czynszu. Przyznała, że wynajęła część lokalu nowym najemcą minimalizując ponoszone straty.

Postanowieniem z dnia 10.12.2014r. w sprawie o sygn. akt V GC 475/14 Sąd Rejonowy w Koninie połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy o sygn. akt V GC 475/14 oraz V GC 449/14 i dalej prowadził postępowanie pod sygn. akt V GC 449/14.

Strony ostatecznie podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Strona powodowa w piśmie z dnia 06.05.2015r. podniosła zarzut potrącenia kwoty jaką dochodzi powódka z kwoty 2.297.711,40 zł tytułem należnego pozwanej odszkodowania (k.137 – 138).

Pełnomocnicy na rozprawie w dniu 07.05.2015r. oświadczyli, że bezspornym jest fakt, iż w lutym 2014r. przedmiotowy lokal nie był w posiadaniu strony powodowej (k.139).

Sąd ustalił, co następuje:

Strony sporu są przedsiębiorcami.

dowód: okoliczności bezsporne, KRS powódki k. 6 – 12,

Strony sporu w L. w dniu 27.10.2004r. zawarły umowę najmu lokalu o powierzchni 800m ² położnego w L. przy ulicy (...) w Galerii Handlowej (...) na okres 10 lat. Powódka zobowiązała się płacić umówiony czynsz oraz stosowne opłaty eksploatacyjne. Miała też prawo użytkować lokal w celu prowadzenia handlu detalicznego i w tym zakresie nie podlegała żadnym ograniczeniom użytkowym. Powódka po przekazaniu lokalu miała prawo przez cały czas obowiązywania do niezakłóconego posiadania lokalu i jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Pozwana mogła natomiast rozwiązać umowę bez wypowiedzenia w przypadkach wskazanych w kodeksie cywilnym jak i np. zaprzestania przez powódkę prowadzenia w lokalu działalności na okres dłuższy niż jeden miesiąc poza sytuacją związaną jego remontem lub modernizacją.

dowód: okoliczności, bezsporna, w/w umowa k. 14 – 16, zeznania świadków: K. K. (1) k. 185, R. O. k. 186, Z. O. k. 261 – 262, M. K. (2) k. 262 – 263,

Współpraca stron w ramach łączącego ich stosunku najmu przedmiotowego lokalu przebiegała prawidłowo do roku 2013 w ramach wzajemnych relacji na tle prowadzonych działalności gospodarczych przez strony. Strony w tym czasie w związku z zaprzestaniem przez powódkę faktycznego prowadzenia działalności w wynajętym lokalu z dniem 31.07.2013r. umówiły się, że powódka do końca września 2013r. podejmie stosowną decyzję. Pozwana pismem z dnia 29.10.2013r. kazała się powódce określić, co do kontynowania działalności gospodarczej w jej galerii. Powódka pismo to odebrała w dniu 30.10.2013r. a w odpowiedzi pismem z dnia 31.10.2013r. poinformowała pozwaną o zamknięciu sklepu z powodu jego modernizacji. Zaś pismem z dnia 10.12.2013r. o gotowości odstąpienia od w/w umowy obowiązującej do dnia 27.10.2014r. za porozumieniem i pod warunkiem, że zostanie za pozostały okres zwolniona z obowiązku zapłaty czynszu i wszystkich opłat eksploatacyjnych. Ze strony pozwanej brak było jednak zgody na skrócenie obowiązywania umowy. Powódka natomiast zawiesiła prowadzenie w najętym lokalu działalności. Powódka tak jak wcześniej, planowała otworzenie w tym lokalu nowego sklepu. Jednak od lutego 2014r. lokal wynajęty przez powódkę był pusty i nie użytkowany przez nią. Znajdowały się w nim resztki jedzenia, sprzętu i rzeczy do których sprzątnięcia, co też uczyniła, była wzywana przez pozwaną. W całej galerii w wyniku opuszczenia lokalu przez powódkę spadła temperatura oraz ubyło klientów, na co skarżyli się pozwanej inni najemcy. Doszło też do licznych uszkodzeń w najmowanym przez powódkę lokalu podczas jego opuszczenia. Powódka w tym czasie wypowiedziała umowy na dostawę gazu i prądu oraz zaprzestała ogrzewania lokalu. Pozwana w dniu 24.02.2014r. uznała, że powódka lokal porzuciła a 3.03.2014r. lokal przejęła. W toku zaistniałej sytuacji pozwana nie mogła pozyskać nowych najemców.

Dowód: okoliczność bezsporna; pismo powódki k. 17 i 81, pisma przedprocesowe stron związane z wzajemną współpracą k. 69 – 75, 84, notatka urzędowa pozwanej k. 77, wezwanie pozwanej do powódki o określeniu się co do kontynuacji prowadzenia działalności gospodarczej wraz potwierdzeniem odbioru k. 79 , oświadczenie najemców k. 85, zdjęcia k. 86, protokół przejęcia lokalu przez pozwaną k. 102, notatki służbowe pozwanej k. 10 i 110, zeznania świadków: K. K. (1) k. 185, R. O. k. 186, K. K. (2), J. K. (2), J. H., M. F., A. Ż. (S.), A. S. (1), P. S.,, B. R., J. W. łącznie k. 228 – 231 i płyta CD 232, Z. O. k. 261 – 262, M. K. (3) k. 262 – 263

Powódka od marca 2014r. do czerwca 2014r. uiszczała pozwanej stosowny miesięczny czynsz wraz ze stosownymi opłatami eksploatacyjnymi w łącznej kwocie 77 300,83 zł mimo, że od lutego 2014r. w nim już nie przebywała. W czasie tym, lokal do którego powódka miała tytuł prawny na podstawie umowny najmu, został wynajęty przez pozwaną innym podmiotom gospodarczym tj. Hurtowni (...) na sukces s.c. oraz Delikatesom Centrum U (...) A. S. (2) o czym wiosną 2014r. dowiedział się przedstawiciel powódki. Powódka w zaistniałej sytuacji wezwała dwa wyżej wymienione podmioty gospodarcze do opróżnienia lokalu. W odpowiedzi uzyskała informację, że znajdują się one w tym lokalu na podstawie umowy najmu zawartej z pozwaną.

dowód: okoliczność bezsporna, przelewy z rachunku bankowego powódki k. 268 – 269, wydruk ze strony internetowej z portalu (...).pl. k.20, wezwania powódki do opróżnienia lokalu przez Hurtownię (...) oraz Delikatesy Centrum wraz z potwierdzeniem nadania k. 21 i 22, odpowiedź Hurtowni (...) k. 23, oświadczenie B. R. k. 104 i U. Z. k. 105, zeznania świadków: K. K. (1) k. 185, R. O. k. 186, Z. O. k. 261 – 262, M. K. (3) k. 262 – 263

Powódka wobec takiego stanu rzeczy wezwała pozwaną do zapłaty uiszczonego jej czynszu wraz z opłatami za okres od marca do czerwca 2014r. zgodnie z umową z dnia 27.10.2004r. jako nienależnie pobranego świadczenia.

dowód: okoliczność bezsporna, wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania k.24 – 25

Pozwana nie odpowiedziała na wezwanie. Pozwana w toku niniejszego postępowania pismem z dnia 05.03.2015r. wezwała powódkę do zapłaty kwoty 2.297.711,40 zł tytułem odszkodowania.

Dowód: okoliczność bezsporna, pismo pozwanej wraz potwierdzeniem odbioru k. 135 – 136.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków: K. K. (1), R. O., K. K. (2), J. K. (2), J. H., M. F., A. Ż. (S.), A. S. (1), P. S., B. R., J. W. oraz reprezentującego stronę powodową członka zarządu Z. O. i pozwanej M. K. (3) w zakresie w jakim wykorzystał je do ustalenia stanu faktycznego, były bowiem spójne, jasne, rzeczowe oraz korespondowały z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. W ocenie Sądu zauważyć jednak należy, iż mimo przyznania prymatu wiarygodności zeznaniom takich świadków jak K. K. (2), J. K. (2), J. H., M. F., A. Ż. (S.), A. S. (1), P. S., B. R., J. W. okazały się one bezprzedmiotowe w przedmiocie rozstrzygnięcia niniejszego sporu. Zaś zeznania pozostałych świadków jak i strona wzajemnie się uzupełniając powielały wynikający z dokumentów stan rzeczy opisany w stanie faktycznym co do łączącego strony stosunku zobowiązaniowego wynikającego z umowy najmu oraz zaistniałej sytuacji związanej z zaprzestaniem prowadzenia przez powódkę działalności gospodarczej i związanych z tym skutkach wynikających dla obu stron.

Sąd uznał za autentyczne i wiarygodne zgromadzone w sprawie dokumenty, które posłużyły do dokonania w sprawie ustaleń faktycznych, gdyż nie były kwestionowane przez strony a Sąd nie znalazł podstaw by czynić to z urzędu. Nie kwestionowano bowiem zawarcia umowy miedzy stronami, czy też dokonania przez powódkę przelewów czynszu ze stosownymi opłatami za najem spornego lokalu za okres od marca do czerwca 2014r. a w wysokościach wynikających z również nie zakwestionowanych faktur VAT.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powódki zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Po pierwsze bezspornie strony łączyła umowa najmu lokalu użytkowego zawartego w ramach prowadzonej przez strony działalności gospodarczej.

Zatem zgodnie z art. 659 § 1 k.c. w zw. z art. 680 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy lokal do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

W związku z zawartą umową powódka miał płacić umówiony czynsz i wskazane opłaty tzw. eksploatacyjne. Najem zaś trwał na czas oznaczony 10 lat do dnia 27.10.2014r. Umowa przewidywała, że tylko pozwana mogła ją rozwiązać bez wypowiedzenia w sytuacji zaprzestania prowadzenia w lokalu działalności na okres przekraczający np.1 miesiąc. Nie mogła tego jednak uczynić w sytuacji, kiedy powódka zaprzestała prowadzenia w lokalu działalności w związku jego remontem lub modernizacją. Powódka zaś w zakresie użytkowania lokalu związanego z prowadzeniem handlu detalicznego i usług nie podlegała żadnym ograniczeniom. Umowa nie ograniczała handlu tylko do towarów spożywczych.

Natomiast jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, powódka przez cały czas jak i za sporny okres od marca do czerwca 2014r. płaciła pozwanej stosowny czynsz wraz z opłatami eksploatacyjnymi a za sporny okres w łącznej kwocie 77 300,83 zł (bezsporne). Umowna najmu lokalu do tego czasu nie została przez żądną ze stron rozwiązana (bezsporne). Zaś w marcu 2014r. pozwana weszła do wynajmowanego lokalu a następnie wynajęła innym podmiotom gospodarczym, w sytuacji trwania umowny najmu przedmiotowego lokalu z powódką. Dalsze postępowanie wykazało natomiast, że powódka faktycznie zaprzestała prowadzenia działalności w najętym lokalu od końca lipca 2013r. jednak na pisma pozwanej jednoznacznie wskazała pod koniec października 2013r., że lokal będzie modernizować.

Tym samym niemożliwym było rozwiązanie przez pozwaną umowny najmu z powódką mimo opróżnienia przez nią najmowanego lokalu.

Wskazać bowiem należy, że umowa o najem "powierzchni użytkowej" w budynku tzw. domu towarowego podlega przepisom kodeksu cywilnego o najmie lokali, a nie ogólnym przepisom o najmie, również w zakresie wypowiedzenia ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2006r. V CSK 230/06). Przepisy Kodeksu o najmie są zaś bezwzględnie obowiązujące, art. 673 zatem daje podstawę do postawienia w drodze argumentacji a contrario tezy o niedopuszczalności wypowiadania umów najmu zawartych na czas oznaczony, chyba że wynika to z umowy.

Natomiast do wygaśnięcia stosunku najmu nie jest wystarczające opróżnienie lokalu, ale wypowiedzenie tego węzła obligacyjnego, co wynika z treści art. 673 i 688 kc mających charakter bezwzględnie obowiązujący. Prawo cywilne chroni zasadę stabilności stosunków obligacyjnych przez wskazania, w jaki sposób i kiedy dochodzi do ich wygaśnięcia. Ustawodawca nie przewiduje unicestwienia stosunków obligacyjnych jednostronnie, bez zachowania wymagań ustawowych i umownych, w drodze postawienia kontrahenta przed faktami dokonanymi. Tego rodzaju zachowanie traktowane jest jako naruszenie warunków umownych, jej nienależyte wykonanie ze wszystkimi tego konsekwencjami. ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 lutego 2005r. I ACa 1951/04 LEX nr 151732).

Powódka natomiast o czym mowa wyżej płaciła czynsz w tym za okres od marca 2014r. do czerwca 2014r. kiedy to bezsprzecznie pozwana po wejściu do lokalu najętego przez powódkę wynajęła go innym podmiotom gospodarczym uniemożliwiając tym samym powódce do jego wejścia i dokonania modernizacji oraz kontytuowania działalności oraz faktycznego najmu lokalu.

Powódka w taki zaistniałym stanie faktycznym upatrywała ochrony prawnej w nienależnie pobranym przez pozwaną świadczeniu jakim była zapłata za w/w okres czynszu i opłat eksploatacyjnych.

Nie dając się więc w dalsze dywagacje na temat tej podstawy Sąd podkreśla, że wskazanie przez powódkę podstawy prawnej dochodzonego roszczenia nie jest wiążące dla Sądu, który w ramach dokonywanej subsumcji jest zobowiązany do oceny roszczenia w aspekcie wszystkich przepisów prawnych, które powinny być zastosowane, jako mające oparcie w ustalonych faktach ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 października 2014r., sygn. akt I ACa 707/14, LEX nr 1554763, por. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 13 czerwca 1947 r., w sprawie C III 137/47,opubl. w nr 1 OSNC z 1948 r. pod poz. poz. 20 i z dnia 2 maja 1957 r., w sprawie II CR 305/57, opubl. w nr 3 OSNC z 1958 r. pod poz. 72).

Podanie błędnej podstawy prawnej nie może wywołać negatywnych skutków dla powódki. Wskazanie w pozwie przez profesjonalnego pełnomocnika podstawy prawnej żądania, mimo braku takiego obowiązku, może wprawdzie spowodować ukierunkowanie postępowania, przez pośrednie określenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1999 r., w sprawie I CKN 252/98, opubl. w nr 9 OSNC z 1999 r. pod poz. 152). Ukierunkowanie to nie może jednak oznaczać formalnego związania Sądu podaną podstawą prawną zwłaszcza, gdy okoliczności faktyczne mogą stanowić oparcie dla innej, adekwatnej podstawy prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2002 r., w sprawie III CKN 182/01).

Dopuszczalne jest zatem zasądzenie roszczenia wynikającego z przytoczonej przez powódkę podstawy faktycznej przy przyjęciu przez Sąd innej podstawy prawnej niż wskazana, a taki zabieg nie stanowi wyjścia poza granice żądania, określone art. 321 k.p.c. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 24 maja 2007 r., w sprawie V CSK 25/07, opubl. w Nr 2 OSNC - ZD z 2008 r. pod poz. 32 i z dnia 20 lutego 2008 r., w sprawie II CSK 449/07)

Zatem w ocenie zatem Sądu podstawą prawną udzielenia ochrony prawnej powódce nie jest mylnie przez nią wskazany art. 410 § 2 k.c., lecz art. 471 k.p.c.

Zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zaznaczyć należy, że odpowiedzialność kontraktowa dłużnika powstaje, jeżeli spełnione zostaną następujące przesłanki:1) szkoda wierzyciela w postaci uszczerbku majątkowego;2) szkoda musi być spowodowana niewykonaniem lub nienależycie wykonanym zobowiązaniem przez dłużnika;3) związek przyczynowy między faktem nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania a poniesioną szkodą.

Dłużnik nie wykonuje natomiast zobowiązania, jeżeli przez swoje zachowanie nie doprowadzi do osiągnięcia przez wierzyciela określonej kontraktem korzyści, lub też w wyniku jego aktywności wierzyciel otrzymuje coś innego, niż to, czego stosownie do treści kontraktu mógł oczekiwać wierzyciel. Ciężar dowodu istnienia wyżej wymienionych przesłanek, faktu aktualizującego odpowiedzialność z art. 471 k.c., istnienia związku przyczynowego oraz powstania szkody, także w postaci utraconych korzyści, w świetle art. 6 k.c. spoczywa w takim wypadku na wierzycielu jako osobie, która z tychże faktów wywodzi określone dal siebie skutki prawne ( vide: wyrok SA w Lublinie z dnia 19 lutego 2013 r., I ACa 717/12, LEX nr 1314796). Ponadto odpowiedzialność dłużnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania została ukształtowana na zasadzie winy a w art. 471 k.c. zawarte jest jednak domniemanie, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło wskutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność ( vide: wyrok SA w Białymstoku z dnia 27 marca 2013 r., I ACa 35/13, LEX nr 1307395). Ciężar dowodowy przedstawia się w tej sytuacji dla wierzyciela korzystniej bowiem nie musi on udowadniać istnienia wszystkich warunków odpowiedzialności odszkodowawczej, nie musi wykazywać znamion winy w zachowaniu dłużnika. Konstrukcja odszkodowawczej odpowiedzialności kontraktowej jest oparta na zasadzie winy domniemanej ( vide: wyrok SA w Łodzi z dnia 14 września 2012 r., I ACa 572/12, LEX nr 1223369; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 10 sierpnia 2012 r., I ACa 742/12, LEX nr 1312139).

W ocenie Sądu, wobec powyższego powódka wykazała powstanie szkody w postaci uszczerbku majątkowego polegającego na zapłacie pozwanej pieniędzy za okres od marca do czerwca 2014r. tytułem czynszu za najem i opłat eksploatacyjnych w łącznej kwocie 77 300,83 zł (k. 268 – 269 – przelew z rachunku)

Powódka wykazał także związek przyczynowy pomiędzy powstałą szkodą a nienależytym wykonaniem zobowiązania przez pozwana. Powódka bowiem nie mogła w tym czasie korzystać z najmowanego lokalu na podstawie obowiązującej do 27.10.2014r. umowy najmu, mimo uiszczenia powyższej kwoty. Pozwana bowiem w tym okresie wiedząc, że łączył ją z powódką stosunek zobowiązaniowy – najem lokalu, wynajęła go innym podmiotom gospodarczym tj. Hurtowni (...) na sukces s.c. oraz Delikatesom Centrum U (...) A. S. (2). Powódka zaś nie mogła się do niego dostać (k. 21 – 23).

Przechodząc natomiast do zarzutu potrącenia na jaki powołała się pozwana wskazać, należy, że zgodnie z art. 498 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenie następuje drogą jednostronnego oświadczenia materialnoprawnego wywołującego skutek prawny niezależnie od woli uprawnionego do wierzytelności objętej potrąceniem i od chwili złożenia go w taki sposób, ażeby druga strona mogła zapoznać się z jego treścią (art. 499 k.c. i 61 k.c.). Wskazać jednak należy, iż od potrącenia jako czynności materialno prawnej, odróżnić trzeba zarzut potrącenia będący czynnością procesową. Oświadczenie o potrąceniu, o którym mowa w art. 499 k.c., jest czynnością materialnoprawną powodującą - w razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 498 § 1 k.c. - odpowiednie umorzenie wzajemnych wierzytelności, natomiast zarzut potrącenia jest czynnością procesową polegającą na żądaniu oddalenia powództwa w całości lub w części z powołaniem się na okoliczność, że roszczenie objęte żądaniem pozwu wygasło wskutek potrącenia. Oświadczenie o potrąceniu stanowi zatem materialnoprawną podstawę zarzutu potrącenia ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r., sygn. II CSK 243/08).

Zarzut potrącenia jest formą dochodzenia roszczenia zrównaną w skutkach z powództwem. Podlega zatem wymaganiom stawianym pozwu co do określenia żądania, przytoczenia okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie oraz wskazania dowodów. W szczególności zgłaszający zarzut potrącenia w procesie ma obowiązek ściśle określić swoją wierzytelność i wykazać jej istnienie zgodnie z regułą wyrażoną w przepisie art. 6 k.c. (tak wyrok SA w Poznaniu z 29 lipca 2009 r., I ACa 497/09, (...) nr (...)). Stosowanie w przypadku podniesionego zarzutu potrącenia przy ustalaniu wysokości wierzytelności służącej w tym celu, tych samych reguł, jakie obowiązują przy ustalaniu wierzytelności dochodzonej pozwem, wynika zarówno z zasady równości procesowej stron, jak i z zasady ekonomii procesowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1973r., III CRN 272/73). Z wyroku tego wynika również, że zasadę przewidzianą w art. 322 k.p.c. - według której w sprawie m.in. o naprawienie szkody sąd może, gdy ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny - stosować należy również przy ustalaniu wysokości wierzytelności wzajemnej (z tytułu naprawienia szkody), zgłoszonej przez pozwanego do potrącenia w drodze zarzutu. To jednak treść art. 322 k.p.c. nie zwalnia sądu od obowiązku ustalenia zarówno wysokości pieniężnego żądania pozwu, jak i wierzytelności pieniężnej zgłoszonej do potrącenia, w konkretnie oznaczonej kwocie. Sąd natomiast kierując się przywołanym wyżej artykułem nie widział okoliczności uznania, iż ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest przez pozwanego niemożliwe lub nader utrudnione.

Tym samym w ocenie Sądu pozwany podnosząc zarzut potracenia winien zgodnie z podyktowanymi ogólnymi zasadami rozkładu ciężaru dowodu wynikającymi z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., udowodnić istnienie wierzytelności do potrącenia, czego nie uczynił a o czym poniżej.

W całokształcie zebranego materiału dowodowego brak jest dowodów skutkujących udowodnieniem twierdzeń pozwanej co do słuszności zastosowania wobec powódki dokonania potrącenia z kwoty 2.297.711,40 zł tytułem powstania po jej stronie w wyniku opuszczenia przez powódkę pod koniec lipca 2013r. najmowanego lokalu szkody. Pozwana powołując się na powstanie szkody wykazać ją w analogiczny sposób jak uczyniła to powódka w sposób podany wyżej, czego nie uczyniła pozostawiając je tylko w sferze twierdzeń. Pozwana bowiem dowodowo nie wykazała wysokości powstałej szkody jaką miała ponieść, wyliczając ją hipotetycznie. Zaś zawnioskowane przez nią dowody w tym zeznania świadków wprawdzie wskazywały na zaistniałą sytuację po opuszczeniu przez powódkę najmowanego lokalu (do którego przecież w ramach przysługującego jej prawa mają swobodę), to jednak nie wynikało z nich w jakiej to wysokości szkodę miała ponieść pozwana.

Zgodnie zaś z ugruntowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (por. wyrok SN z 22.11.2001 r. I PKN 660/00 Wokanda 2002/7-8/44). W obowiązku tym strony nie może zastąpić Sąd. Działanie sądu z urzędu może, bowiem prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron (por. wyrok SN z 12.12.2000 r., V CKN 175/00, OSP 2001/7-8/116 z glosą aprobującą Broniewicza OSP 2001/7-8/116, uchwała składu 7 sędziów SN z 19.05.2000 r. III CZP 4/00, OSNC 2000/11/195 ). Zgodnie zaś z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

Pozwany zatem nie udowodnił w ogóle wysokości powstałej szkody kierując się analogicznie wskazaniami wynikającymi z art. 471 k.p.c. Nadto nie wykazała też przesłanek, iż nienależyte wykonanie było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.

Mając powyższe na uwadze należało więc w pkt I zasądzić od pozwanej na rzecz powódki kwotę 58.416,21 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 09.08.2014r. do dnia zapłaty. W pkt II zasądzić od pozwanej na rzecz powódki kwotę 18.884,62 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 09.08.2014r. do dnia zapłaty.

Sąd w pkt III wyroku mając na uwadze treści art. 98 k.p.c. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 8.019,21 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego uwzględniając połączenie spraw. Na koszty te złożyły się opłata sądowa uiszczona w obu sprawach ,w kwocie 3 866zł,koszty zastępstwa adwokackiego ,w kwocie 3617zł,koszty opłaty kancelaryjnej za protokół rozprawy i płytę CD 26zł,koszty doręczenia korespondencji 75,60zł oraz koszty dojazdu pełnomocnika powoda na rozprawę 434,61zł. Sąd orzekając o wysokości kosztów zastępstwa adwokackiego zasądził je od wartości przedmiotu sporu która łącznie w obu sprawach wynosiła 77 301,24zł, a wiec w przedziale między 50 000zł a 200 000zł.W ocenie sądu nie było przeszkód ,aby dochodzić całej należności jednym pozwem, a uwzględnienie kwoty zastępstwa procesowego od obu kwot spowodowałoby nieuzasadnione obciążenie strony pozwanej w tym zakresie.

SSR Krzysztof Jaskólski