Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 stycznia 2016 roku po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 grudnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. Z. prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodniła wymaganego co najmniej 15 - letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy za udokumentowany uznał okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 1 roku, 11 miesięcy i 19 dni (tj. okres zatrudnienia od dnia 1 stycznia 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Odlewni (...) sp. z o.o. w K. na podstawie świadectwa pracy w warunkach szczególnych z dnia 3 kwietnia 2003 roku). Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawczyni do zatrudnienia w szczególnych warunkach okresu pracy od dnia 25 lipca 1983 roku do dnia 31 grudnia 1996 roku w Odlewni (...) Sp. z o.o. w K., z uwagi na niewskazanie w świadectwie pracy z dnia 20 grudnia 1996 roku jakiegokolwiek okresu pracy w warunkach szczególnych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął za udokumentowany ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku w wymiarze 22 lat, 8 miesięcy i 1 dni, w tym 3 lata i 10 miesięcy okresów nieskładkowych oraz 18 lat, 10 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych. /decyzja k. 13-13 odw. plik III akt ZUS, postanowienie o sprostowaniu decyzji k. 14 plik III akt ZUS /

W dniu 19 lutego 2016 roku J. Z. złożyła odwołanie od powyższej decyzji. W uzasadnieniu wskazała, iż organ rentowy niesłusznie nie uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Odlewni (...) Sp. z o.o. w K. od dnia 25 lipca 1983 roku do dnia 31 grudnia 1996 roku na stanowisku robotnika gospodarczego. Podała, że w wymienionym okresie otrzymywała dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. /odwołanie k. 2- 2 odw./

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 30 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ rentowy podniósł, iż kwestionowany okres zatrudnienia nie został udokumentowany świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych. /odpowiedź na odwołanie k. 8-8 odw./

Decyzją z dnia 14 lipca 2016 roku po rozpatrzeniu ponownego wniosku z dnia 14 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. Z. prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał argumentację wskazaną w decyzji z dnia 25 stycznia 2016 roku i odpowiedzi na odwołanie od tej decyzji, wskazując dodatkowo, że przedłożone przez wnioskodawczynię karty wynagrodzeń za lata 1983-1996 nie dały podstaw do przyznania emerytury. /decyzja k. 22 -22 odw. plik IV akt ZUS/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni J. Z. urodziła się w dniu (...). /bezsporne, nadto wniosek – k. 1-8 plik III akt ZUS/

W dniu 28 grudnia 2015 roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o przyznanie emerytury, wskazując że nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. /wniosek – k. 1-8 plik III akt ZUS/

W dniu 14 czerwca 2016 roku wnioskodawczyni ponownie wniosła o przyznanie emerytury uzupełniając wniosek o kartoteki wynagrodzeń za lata 1983-1996. /protokół k. 1 plik IV akt ZUS/

W okresie od dnia 25 lipca 1983 roku do dnia 31 grudnia 1996 roku J. Z. była zatrudniona w (...) sp. z o.o. w K. Oddział w K. (uprzednie nazwy: Odlewnia (...) S.A. w K., Zakłady (...) K.) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku robotnika transportowego – sprzątacza w odlewni.

Początkowo była zatrudniona na okres próbny (od 25 lipca 2983 roku do 7 sierpnia 1983 roku) a po jego upływie na czas nieokreślony. /umowy o pracę k. 35-38 akt osobowych w kopercie k. 29, świadectwo pracy z 20.12.1996 r. k. 1 -2 akt osobowych w kopercie k. 29, pismo rozwiązujące umowę o pracę k. 34 akt osobowych w kopercie k. 29, podanie o przyjęcie do pracy k. 51 akt osobowych w kopercie k. 29, zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 w zw. z 00:01:18-00:08:09 – płyta CD k. 39/

W okresie zatrudnienia u powyższego pracodawcy wnioskodawczyni wykonywała pracę na stanowisku robotnika gospodarczego w dziale administracyjno – gospodarczym (początkowo na okres próbny od dnia 25 lipca 1983 roku do dnia 7 sierpnia 1983 roku) a od dnia 1 maja 1994 roku na stanowisku robotnika gospodarczego – sprzątacza. /karta obiegowa zmiany w stosunku pracy (przyjęcia) k. 20 – 21 akt osobowych w kopercie k. 29, karta obiegowa zmiany w stosunku pracy (zwolnienia) k. 46-47 akt osobowych w kopercie k. 29, angaże k. 22-33 akt osobowych w kopercie k. 29, protokół z posiedzenia Zakładowej Komisji Kwalifikacyjnej k. 53-54 akt osobowych w kopercie k. 29, kwestionariusz osobowo- płacowy k. 55-58 akt osobowych w kopercie k. 29/

W dniu 20 lipca 1983 roku wnioskodawczyni została uznana za zdolną do pracy na stanowisku sprzątaczki. /świadectwo zdolności do pracy k. 40 akt osobowych w kopercie k. 29, skierowanie do pracy k. 41 akt osobowych w kopercie k. 29/

W dniu 14 lutego 2000 roku wystawiono zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wskazujące, że odwołująca zajmowała w wyżej wymienionym okresie zatrudnienia u powyższego pracodawcy stanowisko sprzątacza w odlewni. /zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 3 – 4 akt osobowych w kopercie k. 29 oraz k. 18-19 plik I akt ZUS/

W kartotekach wynagrodzeń powyższego zakładu pracy za lata 1983-1996 wpisano, że wnioskodawczyni zajmowała stanowisko robotnika gospodarczego, a od 1994 roku stanowisko robotnika gospodarczego – sprzątacza i że otrzymywała dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. /kartoteki wynagrodzeń k. 5-19 plik IV akt ZUS/

(...) spółka z o.o. zajmowała się wytapianiem żeliwa. Funkcjonował w niej dział socjalno-gospodarczy składający się m.in. z działu gospodarczego zatrudniającego pracowników gospodarczych. /zeznania świadka Z. P. 00:20:37-00:29:51 – płyta CD k. 39/

Przez cały okres zatrudnienia w (...) spółce z o.o. wnioskodawczyni wykonywała pracę robotnika gospodarczego. Do jej obowiązków należało utrzymanie porządku i czystości tj. sprzątanie dojść do hal produkcyjnych (działów produkcyjnych tj. formiernia, rdzeniarnia i oczyszczalnia) oraz wyodrębnionych na halach produkcyjnych pomieszczeń tj. sterownia, odpylacze, pomieszczenia gospodarcze oraz biura mistrzów i brygadzistów tzw. mistrzówki (od 3 do 4 na wydziale produkcyjnym). Pomieszczenia te były wyodrębnione szkłem albo blachą. Biura mistrzów i brygadzistów znajdowały się na uboczu hal produkcyjnych. Wnioskodawczyni nie sprzątała blisko samej produkcji ze względów bezpieczeństwa. Zamiatała, myła podłogi i sprzątała toalety. Pracę świadczyła wspólnie z innymi pracownikami zajmującymi to samo stanowisko. /zeznania świadka I. T. (1) 00:14:51-00:19:03 – płyta CD k. 39, zeznania świadka Z. P. 00:20:37-00:29:51 , 00:29:51-00:35:16– płyta CD k. 39, zeznania wnioskodawczyni zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 – płyta CD k. 39, 00:36:41-00:42:01 w zw. z 00:01:18-00:08:09, 00:08:09- 00:12:31 – płyta CD k. 39/

W pomieszczeniach wyodrębnionych na halach produkcyjnych również panowało zapylenie. /zeznania świadka Z. P. 00:20:37-00:29:51 – płyta CD k. 39, zeznania wnioskodawczyni zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 – płyta CD k. 39, 00:36:41-00:42:01 w zw. z 00:08:09- 00:12:31 – płyta CD k. 39/

W razie potrzeby wnioskodawczyni była delegowana do sprzątania magazynu chemicznego, magazynu części zamiennych. /zeznania świadka Z. P. 00:20:37-00:29:51 – płyta CD k. 39/

Zamiataniem hal produkcyjnych wnioskodawczyni zajmowała się jedynie w czasie przestoju w produkcji. /zeznania świadka Z. P. 00:20:37-00:29:51 – płyta CD k. 39, zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 – płyta CD k. 39, 00:36:41-00:42:01 w zw. z 00:01:18-00:08:09 – płyta CD k. 39/

Hal produkcyjnych nie można było sprzątać w trakcie procesu produkcyjnego z uwagi na panujące wówczas duże zapylenie. / zeznania świadka Z. P. 00:20:37-00:29:51 – płyta CD k. 39/

Wnioskodawczyni sprzątała także znajdujące się w odrębnym budynku pomieszczenia biurowe, w których pracę świadczyli pracownicy umysłowi. /zeznania świadka I. T. (1) 00:14:51-00:19:03 – płyta CD k. 39, zeznania świadka Z. P. 00:20:37-00:29:51 – płyta CD k. 39, zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 w zw. z 00:01:18-00:08:09, 00:08:09- 00:12:31 – płyta CD k. 39/

W brygadzie, do której należała wnioskodawczyni, zasadniczo była osobna grupa do sprzątania pomieszczeń biurowych – sprzątacze. O przydziale pomieszczeń do sprzątania decydował kierownik i mistrz. Istniała możliwość delegowania pracownika do pracy w pomieszczeniach biurowych. /zeznania świadka I. T. (1) 00:19:03 – 00:20:37– płyta CD k. 39, zeznania świadka Z. P. 00:20:37-00:29:51, 00:29:51-00:35:16– płyta CD k. 39, zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 – płyta CD k. 39/

Sprzątanie pomieszczeń biurowych zajmowało wnioskodawczyni około połowy wymiaru czasu pracy. Sprzątała je 1 - 2 razy w tygodniu przez cały dzień, czasem w ogóle. Myła okna w pomieszczeniach biurowych, łazienki na każdym piętrze budynku, sprzątała korytarze w sali komputerowej. Gdy była kierowana do sprzątania w pomieszczeń biurowych nie sprzątała wówczas pomieszczeń na halach produkcyjnych. /zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 – płyta CD k. 39, 00:36:41-00:42:01 w zw. z 00:01:18-00:08:09, 00:08:09- 00:12:31 – płyta CD k. 39/

Także do sprzątania pomieszczeń socjalnych (łaźnie, szatnie) na oddziałach produkcyjnych była osobna ekipa (sprzątacze). /zeznania świadka Z. P. 00:20:37-00:29:51, 00:29:51-00:35:16 – płyta CD k. 39/

Teren na zewnątrz budynków powyższego zakładu pracy był sprzątany przez inną grupę pracowników składającą się z mężczyzn. / zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 w zw. z 00:08:09- 00:12:31 – płyta CD k. 39/

W okresie zatrudnienia u powyższego pracodawcy wnioskodawczyni nie świadczyła pracy na stanowisku pracownika transportu. Nie miała uprawnień do obsługi wózka widłowego. /zeznania świadka Z. P. 00:29:51-00:35:16 – płyta CD k. 39, zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 w zw. z 00:08:09- 00:12:31 – płyta CD k. 39/

U powyższego pracodawcy wpisywano pracownikom w umowach o pracę i angażach nazwy stanowisk kierując się chęcią podwyższenia stawek wynagrodzeń. /zeznania świadka Z. P. 00:29:51-00:35:16 – płyta CD k. 39/

Zakład pracy wydawał pracownikom karty na śniadania i wypłacał im dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. /zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 w zw. z 00:01:18-00:08:09 – płyta CD k. 39/

J. Z. udokumentowała na dzień 1 stycznia 1999 roku ogólny staż pracy w wymiarze w wymiarze 22 lat, 8 miesięcy i 1 dni, w tym 3 lata i 10 miesięcy okresów nieskładkowych oraz 18 lat, 10 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych. /bezsporne, a nadto decyzja k. 13-13 odw. plik III akt ZUS, postanowienie o sprostowaniu decyzji k. 14 plik III akt ZUS, decyzja k. 22-22 odw. plik IV akt ZUS, karta przebiegu zatrudnienia k. 12 – 12 odw. plik III akt ZUS/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Odział w Ł. zaliczył wnioskodawczyni do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia w wymiarze 1 roku, 11 miesięcy i 19 dni (tj. okres zatrudnienia od dnia 1 stycznia 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Odlewni (...) spółce z o.o. w K.).

W świadectwie pracy w warunkach szczególnych wystawionym w dniu 3 kwietnia 2003 roku przez tego pracodawcę wskazano, że J. Z. była zatrudniona w okresie od 1 stycznia 1997 roku do 31 października 2002 roku i w okresie tym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace na maszynach rdzeniarskich przy wykonywaniu rdzeni metoda gorącej rdzennicy z piasków otaczanych żywicą nowolakowi na stanowisku rdzeniarza maszynowego wymienionym w wykazie A, Dział III poz. 21 pkt 20 stanowiącego załącznik do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego.

/decyzja k. 13-13 odw. plik III akt ZUS, postanowienie o sprostowaniu decyzji k. 14 plik III akt ZUS, decyzja k. 22-22 odw. plik IV akt ZUS, świadectwo pracy w warunkach szczególnych z 3.04.2003 r. k. 12 plik I akt ZUS, świadectwo pracy z 31.10.2002 r. k. 11 – 11 odw. plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 00:36:41-00:42:01 w zw. z 00:01:18-00:08:09 – płyta CD k. 39/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji osobowej ze spornego okresu pracy wnioskodawczyni, jak i częściowo na podstawie osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań świadków Z. P. i I. T. (2) pracujących w tym okresie z wnioskodawczynią w (...) spółce z o.o. w K. Oddział w K. (uprzednie nazwy: Odlewnia (...) S.A. w K., Zakłady (...) K.), a zatem osób posiadających wiedzę odnośnie charakteru zatrudnienia wnioskodawczyni i rodzaju wykonywanych przez nią czynności oraz na podstawie przesłuchania samej wnioskodawczyni.

Zgromadzone dokumenty, zeznania wnioskodawczyni oraz zeznania świadków zasadniczo nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności, znajdują potwierdzenie w załączonej dokumentacji osobowej i stanowią tym samym wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd nie dał jedynie wiary zeznaniom świadka I. T. (2) w zakresie, w jakim wskazywała, że wnioskodawczyni sprzątała pomieszczenia biurowe w budynku pracodawcy jedynie w zastępstwie pracowników z ekipy sprzątającej budynek biurowy i że w przypadku skierowania wnioskodawczyni do sprzątania pomieszczeń biurowych nie wykonywała tych czynności przez cały dzień. Odmówił także wiary zeznaniom świadka Z. P. w zakresie, w jakim wskazywał, że kierowanie wnioskodawczyni do sprzątania biur odbywało się rzadko. Zeznania świadków we wskazanym zakresie są sprzeczne z przesłuchaniem samej wnioskodawczyni, która wprost podała, że pomieszczenia biurowe były przez nią sprzątane przez około połowę wymiaru czasu pracy co najmniej od 1 do 2 razy w tygodniu przez cały dzień, czasem tylko się zdarzało, że pomieszczeń tych nie sprzątała w ogóle.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie nie jest zasadne.

W myśl art.184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku poz. 887), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku (art. 196 ustawy) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz,

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Przepis art.184 ust.2 stanowi z kolei, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art.27 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat (dla mężczyzn), oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla mężczyzn).

Stosownie zaś do treści art.32 ust.1 ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art.27 pkt 1.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...)
i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok.
i Prawo (...)).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawczyni spełnia przesłanki ustawowe co do: wieku – wnioskodawczyni ukończył 55 lat w dniu 18 marca 2014 roku , braku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym oraz wymaganych na dzień 1 stycznia 1999 roku okresów składkowych i nieskładkowych. Jednak w ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawczyni nie spełnia warunku co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawczyni do zatrudnienia w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) sp. z o.o. w K. Oddział w K. od dnia 25 lipca 1983 roku do dnia 31 grudnia 1996 roku na stanowisku robotnika gospodarczego – sprzątacza, o którego uwzględnienie wnioskodawczyni wnosiła. Za udokumentowany jako praca wnioskodawczyni w warunkach szczególnych uznany został jedynie okres zatrudnienia od dnia 1 stycznia 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w tym zakładzie na podstawie świadectwa pracy w warunkach szczególnych z dnia 3 kwietnia 2003 roku, tj. okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 1 roku, 11 miesięcy i 19 dni.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Podkreślenia też wymaga, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia
7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 roku, I UK 393/10).

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskazuje, że prace przy odlewaniu staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur są wymienione w Dziale III poz. 21-23 jako prace w szczególnych warunkach.

Pomocnicze znaczenie w tym zakresie stanowi wykaz zawarty w załączniku nr 1 do Zarządzenia Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku
w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG z 1985 roku Nr 1, poz. 1), w którym w dziale III wymieniono pod poz. 21 pkt 21, stanowisko robotnika porządkowego – sprzątacza w odlewni, a pod poz. 22 pkt 10, stanowisko robotnika transportowego.

Jak ustalono w okresie od dnia 25 lipca 1983 roku do dnia 31 grudnia 1996 roku J. Z. była zatrudniona w (...) sp. z o.o. w K. Oddział w K. i wykonywała pracę na stanowisku robotnika gospodarczego – sprzątacza.

Na podstawie zeznań świadków J. T. oraz częściowo na podstawie zeznań świadków Z. P. i I. T. (2) oraz na podstawie przesłuchania wnioskodawczyni ustalono, iż w ramach tego zatrudnienia skarżąca wykonywała pracę polegającą na utrzymaniu porządku i czystości tj. sprzątaniu dojść do hal produkcyjnych (działów produkcyjnych tj. formiernia, rdzeniarnia i oczyszczalnia) oraz wyodrębnionych na halach produkcyjnych pomieszczeń tj. sterowni, odpylaczach, pomieszczeń gospodarczych oraz biur mistrzów i brygadzistów tzw. mistrzówek (od 3 do 4 na wydziale produkcyjnym). Pomieszczenia te, co wynika z niespornych w sprawie ustaleń, były wyodrębnione szkłem albo blachą; biura mistrzów i brygadzistów znajdowały się na uboczu hal produkcyjnych.

Oprócz powyższych pomieszczeń, co wynika z materiału dowodowego, wnioskodawczyni sprzątała także znajdujące się w odrębnym budynku pomieszczenia biurowe, w których pracę świadczyli pracownicy umysłowi, przy czym - jak wynika z przesłuchania samej wnioskodawczyni - sprzątanie w pomieszczeniach biurowych zajmowało jej około połowy wymiaru czasu pracy co najmniej 1 - 2 razy w tygodniu przez cały dzień, (myła wówczas okna, łazienki na każdym piętrze budynku, sprzątała korytarze i salę komputerową); w razie potrzeby była także delegowana do sprzątania magazynu chemicznego, magazynu części zamiennych, a zamiataniem hal produkcyjnych, w których panowało zapylenie w czasie procesu produkcyjnego, wnioskodawczyni zajmowała się jedynie w czasie przestoju w produkcji.

Na podstawie powyższych źródeł dowodowych ustalono także, że w okresie zatrudnienia u powyższego pracodawcy wnioskodawczyni nie świadczyła pracy na stanowisku pracownika transportu.

Z dokonanych ustaleń wprost wypływa zatem wniosek, iż wnioskodawczyni nie wykonywała tylko i wyłącznie pracy sprzątania w miejscach przy odlewaniu staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur, albowiem sprzątała także w znacznym wymiarze czasu pracy pomieszczenia biurowe w odrębnym budynku, w którym pracowali pracownicy umysłowi, co w ocenie Sądu umniejszało wymiar czasu pracy wykonywanej przez odwołującą w szczególnym charakterze, o której mowa w resortowym rozporządzeniu.

Natomiast pomieszczenia znajdujące się na halach produkcyjnych, które wnioskodawczyni sprzątała w pozostałym wymiarze czasu pracy, były wyodrębnione za pomocą szkła albo blachy zatem nie miały bezpośredniej styczności z procesem produkcyjnym, na którym panowało zapylenie.

Nadto jak wyżej wskazano hale produkcyjne były przez wnioskodawczynię sprzątane jedynie podczas przestoju w produkcji.

Znamiennym jest również, że przez cały ponad trzynastoletni okres zatrudnienia wnioskodawczyni pracodawca nigdy nie zmienił nazwy jej stanowiska, wystawiając jej angaże na stanowisko pracownika gospodarczego, a od dnia 1 maja 1994 roku na stanowisku robotnika gospodarczego – sprzątacza. Dopiero w okresie od dnia 1 stycznia 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku u tego pracodawcy wnioskodawczyni została zatrudniona na stanowisku rdzeniarza maszynowego co zostało uwzględnione przez zakład pracy oraz ZUS jako praca w warunkach szczególnych.

Podkreślić także należy, że Sąd nie kwestionuje, że wnioskodawczyni wykonywała prace polegające na sprzątaniu pomieszczeń znajdujących się na halach produkcyjnych, w których panowały warunki szczególne (zapylenie) i że w spornym okresie czasu otrzymywała dodatek za pracę w warunkach szczególnych. Brak jest jednak podstaw do przyjęcia, iż była to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. To prace „przy odlewaniu staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur” uznane zostały za pracę o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, a nie jakakolwiek inna praca składająca się na ostateczny rezultat.

Jeszcze raz z całą mocą podkreślić należy, że stałe wykonywanie pracy w warunkach szczególnych jest rozumiane w orzecznictwie Sądu Najwyższego jako wypełnianie pełnego wymiaru czasu pracy na zajmowanym stanowisku pracy, gdyż nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (por. np. wyrok z dnia 4 czerwca 2008 r., II UK 306/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 290). Wyjątek mogą tu stanowić krótkotrwałe, konieczne szkolenia pracownika, zwłaszcza wstępne (wyrok z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75).

Powyższe ustalenia nie pozwalają uznać okresu zatrudnienia J. Z. od dnia 25 lipca 1983 roku do dnia 31 grudnia 1996 roku za okres pracy w szczególnych warunkach w myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), zgodnie z którym okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na warunkach w nim przewidzianych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Biorąc pod uwagę przywołane przepisy stwierdzić należy, że pomimo,
iż wnioskodawczyni spełniła pozostałe przesłanki do przyznania emerytury, a mianowicie: osiągnęła wymagany wiek, legitymuje się co najmniej 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym oraz nieprzystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego, ze względu na nieprzepracowanie wymaganego ustawowo okresu 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze emerytura wnioskodawczyni nie przysługuje.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

K.P