Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2016 r. w Szczecinie

sprawy H. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o emeryturę

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 października 2015 r. sygn. akt VII U 549/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznaje ubezpieczonej H. W. prawo do emerytury, poczynając od 12 kwietnia 2015r.

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz ubezpieczonej H. W. kwotę 196,05 zł (sto dziewięćdziesiąt sześć złotych i 05/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSA Barbara Białecka

Sygn. akt: III AUa 153/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 marca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił ubezpieczonej H. W. prawa do emerytury
w warunkach szczególnych, ponieważ ubezpieczona na dzień 1 stycznia 1999 r., zamiast 15 lat pracy w warunkach szczególnych wykazała tylko 14 lat, 8 miesięcy i 7 dni. Organ rentowy odmówił zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych: okresów,
o których mowa w art. 32 ust. 1a, okresu od 6 kwietnia 1993 r. do 13 kwietnia 1993 r., od 25 marca 1996 r. do 5 kwietnia 1996 r., od 15 kwietnia 1998 r. do 18 kwietnia 1998 r., od 23 września 1998 r. do 23 grudnia 1998 r.

Z powyższą decyzją nie zgodziła się ubezpieczona H. W., która uzasadniając swoje stanowisko wskazała, że według niej spełniła wszystkie wymagania dotyczące przyznania jej prawa do emerytury w szczególnych warunkach, bowiem posiada 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a w dniu 12 kwietnia 2015 r. skończyła 55 lat.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację. Jak wskazał organ rentowy, ubezpieczona będąc zatrudniona w (...) S.A. na stanowisku prasowaczki, które to stanowisko zaliczane jest do pracy w warunkach szczególnych, po dniu 14 listopada 1991 r. w okresach od 6 kwietnia 1993 r. do 13 kwietnia 1993 r., od 25 marca 1996 r. do 5 kwietnia 1996 r., od 15 kwietnia 1998 r. do 18 kwietnia 1998 r., od 23 września 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. pobierała zasiłki chorobowe.

Wyrokiem z dnia 30 października 2015 r., sygn. akt VII U 549/15, Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie oraz przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Szczecinie na rzecz radcy prawnego P. B. kwotę 60,00 zł powiększoną o stawkę VAT 23 % tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonej z urzędu.

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Ubezpieczona H. W. urodziła się (...) W dniu 17 lutego 2015 r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę.

H. W. w okresie od 2 stycznia 1984 r. do 31 grudnia 1998 r. była zatrudniona na stanowisku prasowaczki w (...) Spółce z o.o. w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczona przedłożyła świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku prasowacza wymienionym w wykazie A dziale VII poz. 8 stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy przemysłu lekkiego. W czasie tego zatrudnienia ubezpieczona przebywała na zwolnieniach lekarskich w okresie od 6 kwietnia 1993 r. do 13 kwietnia 1993 r., od 25 marca 1996 r. do 5 kwietnia 1996 r., od 15 kwietnia 1998 r. do 18 kwietnia 1998 r., od 23 września 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. otrzymując z tego tytułu zasiłek chorobowy.

Organ rentowy przyjął, że wnioskodawczyni udokumentowała na dzień 1 stycznia 1999 r. 19 lat, 2 miesiące i 23 dni okresów składkowych, 3 miesiące i 25 dni okresów nieskładkowych oraz 2 lata, 8 miesięcy i 15 dni okresów uzupełniających, czyli sumarycznie jej staż ubezpieczeniowy wyniósł 20 lat. Natomiast do stażu pracy
w warunkach szczególnych zaliczono ubezpieczonej okres pracy od 2 stycznia 1984 r. do 31 grudnia 1998 r. z wyłączeniem okresów pobierania zasiłków chorobowych od 6 kwietnia 1993 r. do 13 kwietnia 1993 r., od 25 marca 1996 r. do 5 kwietnia 1996 r., od 15 kwietnia 1998 r. do 18 kwietnia 1998 r., od 23 września 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. Po odjęciu okresów od 6 kwietnia 1993 r. do 13 kwietnia 1993 r., od 25 marca 1996 r. do 5 kwietnia 1996 r., od 15 kwietnia 1998 r. do 18 kwietnia 1998 r., od 23 września 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. Staż pracy ubezpieczonej w warunkach szczególnych na stanowisku prasowaczki wyniósł 14 lat, 8 miesięcy i 7 dni. Ubezpieczona nie przystąpiła do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Na podstawie ustalonego stanu faktycznego oraz art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440; powoływana dalej jako: ustawa emerytalna) Sąd Okręgowy uznał odwołanie za nieuzasadnione.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego z dokumentów znajdujących się
w aktach ZUS Sąd I instancji stwierdził, że organ rentowy prawidłowo ustalił staż pracy ubezpieczonej na 14 lat, 8 miesięcy i 7 dni, co oznacza, że ubezpieczona nie spełniła warunków do uzyskania emerytury wcześniejszej na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej. Sąd wskazał, że zgodnie z obowiązującym od dnia 1 lipca 2004 r. przepisem art. 32 ust. la pkt 1 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu okresu zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa. Przepis ten wprowadził istotną zmianę w dotychczasowym stanie prawnym, określając szczegółowo okresy, które nie są do niego wliczane, jak na przykład okresy niezdolności do pracy spowodowane chorobą (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 r. I UK 154/05, LEX 272581).

Stąd też podnoszony przez ubezpieczoną zarzut, że okresy pobierania przez nią zasiłków chorobowych winny być wliczane do okresu pracy w warunkach szczególnych, jest w ocenie Sądu Okręgowego oczywiście bezzasadny. Przepis ten odnosi się bowiem do okresów faktycznego niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, niezależnie od tego, czy niewykonywanie pracy spowodowane było niezdolnością do pracy, czy też inną przyczyną i niezależnie od tego, czy okres, za który pracownik otrzymał wynagrodzenie, stanowi okres składkowy, czy też okres nieskładkowy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008 roku I UK 400/07, LEX 590316). Okresy te jedynie wliczają się do ogólnego okresu zatrudnienia ubezpieczonej i należy je uwzględnić w obliczaniu okresów składkowych i nieskładkowych. Ubezpieczona w uzasadnieniu swojego stanowiska powołała również orzecznictwo Sądu Najwyższego, które dotyczy kwestii uwzględniania spornych okresów przy ustalaniu okresu pracy ubezpieczonego
w szczególnych warunkach. Pomimo, że orzecznictwo w tym zakresie jest podobne, to jego analiza prowadzi zdaniem Sądu do stwierdzenia, że okresy sporne nie mogą być jednak zaliczone jako okresy pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie bowiem
z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2013 r. (I UK 561/12, LEX 1324260) wymóg okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze winien odnosić się do okresu faktycznego wykonywania takiej pracy, z pominięciem okresów wyłącznie formalnego pozostawania w zatrudnieniu, w których pracownik – zgodnie
z treścią łączącego go z pracodawcą stosunku pracy – zajmuje stanowisko, z którym łączy się wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, lecz w rzeczywistości pracy tej nie wykonuje, a tym samym nie jest narażony na uciążliwość związaną z warunkami lub charakterem pracy. Okres niewykonywania pracy nie wpływa zatem na szybszą utratę zdolności pracownika do zarobkowania. Skoro przez pracę
w szczególnych warunkach rozumie się wykonywanie takiej pracy, a nie pozostawanie
w stosunku pracy, to nie ma podstaw do zaliczenia ubezpieczonej okresów pobierania zasiłków chorobowych do okresu pracy w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu orzekającego nie można więc uznać, że samo formalne pozostawanie przez ubezpieczoną w stosunku pracy daje podstawy do uwzględnienia tego okresu jako okresu pracy
w warunkach szczególnych, musi ona bowiem być wykonywana faktycznie, a pracownik w tym czasie musi być narażony na szkodliwe warunki, w których pracę tę wykonuje.

Konkludując, Sąd orzekający uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, iż ubezpieczona H. W. spełniła przesłanki do przyznania jej emerytury wcześniejszej, albowiem nie udowodniła na dzień 1 stycznia 1999 r. 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych.

Z powyższym wyrokiem w całości nie zgodziła się ubezpieczona, która w wywiedzionej apelacji zarzucił mu:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego, a konkretnie:

1. naruszenie art. 184 ust. 1 i ust. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 oraz art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy
emerytalnej oraz w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. poprzez ich niezastosowanie i wydanie wyroku oddalającego odwołanie pomimo, że odwołująca się spełnia wszystkie wymienione w tych przepisach niezbędne warunki do przyznania emerytury,

2. naruszenie art. 32 ust. la ustawy emerytalnej poprzez jego niewłaściwe zastosowanie pomimo, że przepis ten nie znajduje zastosowania do odwołującej się z uwagi na okoliczność, iż spełniła ona warunki dotyczące stażu ubezpieczeniowego w dniu 1 stycznia 1999 r., czyli przed dniem wejścia w życie ww. przepisu tj. 1 lipca 2004 r.,

3. naruszenie art. 46 w zw. z art. 32 ust. 1 oraz art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej oraz w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. poprzez ich niezastosowanie i wydanie wyroku oddalającego odwołanie pomimo, że odwołująca się spełnia wszystkie wymienione w tych przepisach niezbędne warunki do przyznania emerytury,

4. naruszenie § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym wyliczeniu odwołującej się okresu stażu pracy w warunkach szczególnych poprzez jego zaniżenie pomimo, że na dzień 1 stycznia 1999 r. odwołująca się posiadała 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych;

2) naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 328 § 2 k.p.c. polegające na braku w uzasadnieniu wyroku wyjaśnienia podstawy prawnej odmowy prawa do emerytury dla odwołującej się na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Zdaniem apelującej Sąd I instancji błędnie zastosował przy wydawaniu wyroku art. 32 ust. la pkt 1 ustawy emerytalnej, pomimo, że przepis ten nie znajduje do niej zastosowania. Przepis ten wszedł bowiem w życie w dniu 1 lipca 2004 r., czyli już po spełnieniu przez ubezpieczoną warunków dotyczących stażu ubezpieczeniowego, czyli posiadania 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych i 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, co miało miejsce w dniu 1 stycznia 1999 r. Stosowanie prawa w opisany sposób w ocenie apelującej stoi w sprzeczności z jedną z podstawowych zasad prawa, a mianowicie zasady nie działania prawa wstecz, a także zasady ochrony praw nabytych. Ubezpieczona podniosła, że omawiana kwestia była przedmiotem licznych orzeczeń Sądu Najwyższego, a przyjęta linia orzecznicza w pełni potwierdza zasadność jej stanowiska. W tym miejscu apelująca wskazała, że nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem Sądu I instancji, iż w odniesieniu do ubezpieczonej wymóg okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze winien odnosić się do okresu faktycznego wykonywania takiej pracy, z pominięciem okresów wyłącznie formalnego pozostawania w zatrudnieniu, w których pracownik zajmuje stanowisko, z którym łączy się wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, lecz
w rzeczywistości pracy tej nie wykonuje.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem apelującej błędne jest ustalenie Sądu I instancji, że posiadała ona okres stażu pracy w warunkach szczególnych wynoszący 14 lat, 8 miesięcy i 7 dni, a zasadne jest w takim wypadku doliczenie jej do okresu stażu pracy
w szczególnych warunkach okresów nieuwzględnionych przez Sąd I instancji, czyli okresów po dniu 14 listopada 1991 r. w których pobierała zasiłek chorobowy. Tymi okresami jest czas pomiędzy: 06 kwietnia 1993 r. – 13 kwietnia 1993 r., 25 marca 1996 r. – 5 kwietnia 1996 r., 15 kwietnia 1998 r. – 18 kwietnia 1998 r., 23 września 1998 r. – 23 grudnia 1998 r. Po doliczeniu tych okresów skarżąca spełni warunek dotyczący posiadania 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych uzyskanego do dnia 1 stycznia 1999 r.

W dalszej kolejności ubezpieczona podkreśliła, że spełniła warunki do nabycia uprawnień emerytalnych jednocześnie na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy emerytalnej, jednakże Sąd I instancji pominął przy wydawaniu wyroku i sporządzaniu uzasadnienia ocenę spełnienia przez skarżącą warunków do uzyskania emerytury na tej podstawie prawnej. Apelująca wskazała, że spełniła warunki określone w tym przepisie albowiem spełniła warunki do uzyskania emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r. i jest osobą urodzoną po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. Ponadto, nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego, ani nie złożyła wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Nadto, do dnia 31 grudnia 2008 r. udowodniła co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz wykazała 15-letni okres pracy
w szczególnych warunkach. Poza tym w chwili obecnej nie pozostaje w stosunku pracy.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując
w całości swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie oraz podzielając argumentację faktyczną i prawną zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej okazała się zasadna i doprowadziła do postulowanej zmiany rozstrzygnięcia.

W sprawie bezspornym jest, że ubezpieczona H. W. w okresie od 2 stycznia 1984 r. do 31 grudnia 1998 r. w (...) Sp. z o.o. w S. wykonywała pracę w szczególnych warunkach na stanowisku prasowaczki (wykaz A, dział VII, poz. 8 stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.) oraz że w trakcie tego zatrudnienia w okresie od 6 kwietnia 1993 r. do 13 kwietnia 1993 r., od 25 marca 1996 r. do 5 kwietnia 1996 r., od 15 kwietnia 1998 r. do 18 kwietnia 1998 r. oraz od 23 września 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. przebywała na zwolnieniach lekarskich, otrzymując z tego tytułu zasiłek chorobowy.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że istota sporu w przedmiotowej sprawie sprowadza się zasadniczo do konieczności określenia wzajemnego stosunku przepisów art. 184 i 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440; dalej jako „ustawa emerytalna”) i dotyczy funkcjonowania zasady lex posterior derogat priori w obliczu ochrony praw nabytych. Problem zarysował się w związku ze zmianami wprowadzonymi do art. 32, określającego warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, na skutek dodania przepisu ust. 1a, co uczyniono ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r., Nr 121 poz.1264), która weszła w życie z dniem 1 lipca 2004 r.

Na wstępie wyjaśnić należy, że przesłankami nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej jest osiągnięcie do 1 stycznia 1999 r. tzw. warunków stażowych, do których należą: okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący 20 lat dla kobiet, okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat dla kobiety. Skutkiem odesłania do przepisów dotychczasowych, zawartego w art. 184 ust. 1 pkt 1, jest stosowanie wprost przepisów powołanego już wyżej rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.

Odnosząc się do meritum sprawy, Sąd Apelacyjny wskazuje, że w sprawie niniejszej nie znajduje zastosowania wspomniany przepis art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej, zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Wskazany przepis wszedł w życie w dniu 1 lipca 2004 r., a zatem już po spełnieniu przez ubezpieczoną warunków dotyczących 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych oraz 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, którymi na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczona H. W. się legitymowała. Potwierdzeniem tego stanowiska jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09 (OSNP 2011/19-20/260), w którym Sąd ten wyjaśnił, że osiągniecie do 1 stycznia 1999 r. okresu pracy
w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od dnia 1 lipca 2004 r. Należy zwrócić uwagę, że wykładnia cytowanych przepisów prawa w zakresie zaliczania okresów pobierania zasiłków chorobowych do okresów pracy wykonywanej w warunkach szczególnych po dniu 14 listopada 1991 r. i do dnia 31 grudnia 1998 r. jest już jednolita, utrwalona i nie budzi wątpliwości sądów. Sąd Najwyższy m.in. w uchwale z dnia 27 listopada 2003 r., III UZP 10/03 (OSNP 2004/5/87) stwierdził, że do okresu pracy
w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r.
o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw – Dz. U. nr 104, poz. 450 ze zm. (por. także wyrok Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku z dnia 26 sierpnia 2015 r., III A Ua 442/15, LEX nr 1794366 czy wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 12 sierpnia 2015 r., III A Ua 417/15, LEX nr 1771489). Sąd Apelacyjny nie znajduje podstaw do odstąpienia od tej linii orzeczniczej.

Reasumując, nie ma zatem wątpliwości w niniejszej sprawie, że do okresu zatrudnienia H. W. w szczególnych warunkach winny być zaliczone okresy pobierania przez nią zasiłków chorobowych, przypadających po dniu 14 listopada 1991 r., wymienionych w przedstawionym przez organ rentowy zestawieniu. Ubezpieczona udowodniła zatem okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach
w rozmiarze co najmniej 15 lat, po doliczeniu spornych okresów zasiłków chorobowych, tym samym spełniła wszystkie warunki wymagane do nabycia prawa do emerytury, określone w treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej.

Tak argumentując, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonej H. W. prawo do emerytury od dnia 12 kwietnia 2015 r.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 i art. 108 § 1 k.p.c. Wysokość kosztów pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ustalono zgodnie z § 12 ust.1 pkt 2 w zw. z § 11 ust. 2 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) – tj.135 zł. + 31,05 zł. VAT. Ponadto zasądzono od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kwotę 30 zł. tytułem zwrotu opłaty od apelacji, której wysokość określa art. 36 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.)