Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Ewa Tomczyk

Protokolant stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku W. W. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury górniczej

na skutek odwołania W. W. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 25 marca 2016 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 433/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawcy W. W. (1) prawo do emerytury górniczej od dnia 3.01.2016r., zawieszając jej wypłatę z powodu kontynuowania przez ubezpieczonego zatrudnienia. Organ rentowy nie uwzględnił skarżącemu okresów: od dnia 11 września 1984 roku do dnia 30 lipca 1985 roku, od dnia 8 września 1987 roku do dnia 14 września 1988 roku, od dnia 10 października 1989 roku do dnia 31 sierpnia 1993 roku, od dnia 1 września 1993 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku oraz od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 czerwca 2004 roku jako okresów pracy górniczej w wymiarze 1,5-krotnym. Uzasadniając decyzję Organ wskazał, że stanowiska mechanika maszyn i urządzeń górniczych, górnika eksploatacji taśmociągów, operatora przenośników taśmowych, ślusarza oraz ślusarza remontowego na odkrywce nie figurują w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Organ rentowy zastosował przelicznik 1,8 do okresów pracy górniczej: od 16.11.1988 r. do 18.03.1989 r. w wymiarze za 89 dniówek i od 1.07.2004 r. do 31.12.2015 r. w wymiarze za 2.796 dniówek.

Powyższą decyzję zaskarżył w dniu 27 kwietnia 2016 roku W. W. (1), wniósł o zmianę decyzji i zaliczenie okresów: od dnia 11 września 1984 roku do dnia 30 lipca 1985 roku, od dnia 8 września 1987 roku do dnia 14 września 1988 roku, od dnia 10 października 1989 roku do dnia 31 sierpnia 1993 roku, od dnia 1 września 1993 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku i od dnia 1 stycznia 1999 r. do 30 czerwca 2004 r. do stażu pracy górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury i do zastosowania przelicznika 1,8 przy ustalaniu jej wysokości emerytury. Wskazał, że w spornym okresie faktycznie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku pracę górniczą odpowiadająca swym charakterem zatrudnieniu na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powielając argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

W. W. (1) urodzony w dniu (...), dnia 12 stycznia 2016 roku wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-5 w aktach ZUS)

Decyzją z dnia 25 marca 2016 roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od osiągnięcia wieku emerytalnego tj. od (...) 2016 roku. Wysokość emerytury obliczono na podstawie okresu pracy górniczej w wysokości 131 miesięcy według współczynnika 1,8, a 204 miesiące według współczynnika 1,2.

(dowód: decyzja z dnia 25 marca 2016 roku, k. 29 w aktach ZUS)

Od dnia 11 września 1984 roku do chwili obecnej wnioskodawca jest zatrudniony w (...) w R., obecnie (...) S.A. Oddział Kopalnia (...) z siedzibą w R..

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 8 w aktach ZUS umowa o pracę – k. 1 akt osobowych)

W okresie od dnia 11 września 1984 roku do dnia 29 sierpnia 1987 roku wnioskodawca był zatrudniony jako mechanik maszyn i urządzeń górniczo-odkrywkowych. Dnia 30 sierpnia 1987 roku skarżący objął stanowisko operatora przenośników taśmowych. W okresie od 19 marca 1988 roku do 10 października 1989 roku wnioskodawca przebywał na urlopie wychowawczym. Po powrocie z urlopu pracodawca powierzył W. W. (1) stanowisko górnika eksploatacji taśmociągów na oddziale (...), które sprawował do dnia 30 sierpnia 1993 roku. Od dnia 1 września 1993 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku ubezpieczony pracował na stanowisku ślusarz na oddziale (...). Z dniem 1 stycznia 1998 roku wnioskodawca objął stanowisko ślusarza remontowego na odkrywce na oddziale (...), które sprawował do dnia 30 czerwca 2004 roku.

(dowód: umowa o pracę, k. 1,14 akt osobowych; angaż, k. 17, 29, 37, 44, 59 akt osobowych; zawiadomienie o rozwiązaniu stosunku pracy, k. 24 akt osobowych,, karta obiegowa, k. 36, 44a, 58 akt osobowych)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 22 listopada 2007 roku ustaliła, że wnioskodawca w okresach od 11 września 1984 roku 30 lipca 1985 roku, od 8 września 1987 roku do 14 września 1988 roku, od 16 listopada 1988 roku do 18 marca 1989 roku oraz od 10 października 1989 roku do 15 stycznia 2007 roku pomimo posiadania angaży mechanika maszyn i urządzeń górniczo – odkrywkowych, operatora przenośników taśmowych, operatora przenośników wielkogabarytowych, ślusarza, ślusarza remontowego na odkrywce wykonywał pracę na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej, to jest na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

(dowód: protokół z posiedzenia komisji weryfikacyjnej, k. 9-12 akt ZUS)

W dniu 7 stycznia 2016 roku pracodawca wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazał, że ubezpieczony w okresach od 11 września 1984 roku do 30 lipca 1985 roku, od 8 września 1987 roku do 14 września 1988 roku, od 16 listopada 1988 roku do 18 marca 1989 roku oraz od 10 października 1989 do chwili obecnej, wykonywał pracę górniczą na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 8 w aktach ZUS)

W okresach spornych tj. od 11 września 1984 roku 30 lipca 1985 roku, od 8 września 1987 roku do 14 września 1988 roku, od 16 listopada 1988 roku do 18 marca 1989 roku oraz od 10 października 1989 roku do 30 czerwca 2004 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był zatrudniony w Oddziale (...). Jest to oddział przenośników stałych, który zajmuje się transportem węgla do elektrowni i nakładu na zwałowisko.

Do obowiązków skarżącego należały remonty przenośników taśmowych. Remonty te polegały na wymianie krążników i uszczelnienia na przenośnikach i były wykonywane w czasie postoju układu (...) tj. koparka – taśmociąg – zwałowarka. W zakres obowiązków ubezpieczonego wchodziło również wykonywanie czynności czyszczących. Czynności te polegały na czyszczeniu za pomocą łopaty krążników podsypanych urobkiem w celu ich odblokowania i zapobiegnięciu zablokowaniu krążników utrzymujących taśmę, czynności te być wykonywane w czasie pracy układu (...). Praca była wykonywana przy różnych odcinkach taśmociągu, miedzy koparką z zwałowarką, w odległości od 10 do 100 metrów od koparki w zależności od miejsca, w którym się znajdowała. Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia wykonywał te same prace. Zakres obowiązków wnioskodawcy nie ulegał zmianie mimo zmiany nazw stanowisk przez niego sprawowanych.

(dowód: zeznania świadka J. P. (1) na rozprawie w dniu 7 grudnia 2016 roku od minuty 34:48 do minuty 55:26, protokół z rozprawy, k. 24-26v, zeznania świadka W. K. na rozprawie w dniu 7 grudnia 2016 roku od minuty 55:26 do godz. 01:12:24, protokół z rozprawy, k. 24-26v akt sprawy, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 10 lutego 2017 roku od minuty 2:28 do minuty 18:51, protokół z rozprawy, k. 38-39 akt sprawy)

W charakterystyce stanowiska pracy z dnia 29 lutego 2016 roku pracodawca wskazał, że wnioskodawca zatrudniony w oddziale (...) pomimo różnego nazewnictwa wykonywał pracę górniczą stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku, która swoim charakterem odpowiada pracy na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej.

Jednocześnie pracodawca odwołującego wskazał, że do obowiązków pracownika należały następujące czynności:

-prace przy ładowaniu i transporcie wyrobku (węgiel i nakład) ;

-oraz przy innych pracach przodkowych: montażu, likwidacji oraz transporcie maszyn urabiających i ładujących (np. przenośników wielkogabarytowych).

(dowód: charakterystyka stanowiska pracy z dnia 29 lutego 2016 roku, k. 23 akt ZUS charakterystyka stanowiska pracy z dnia 26 lutego 2016 roku, k. 25 akt ZUS)

Za okres od 11.09.1984 r. do 31.12.1987 r. na podstawie dokumentacji płacowej nie można stwierdzić, czy wnioskodawca otrzymywał dodatek stykowy. W okresie od dnia 1.01.1988 r. do 28.02.1998 r. wnioskodawcy nie był wypłacany dodatek stykowy z tytułu podmiany na stanowisku pracy przy urządzeniach (...) w ruchu. W dniu 26.02.1998 r. zostało zawarte Porozumienie – Ugoda pomiędzy (...) B. a (...), na mocy którego w zamian za dodatek stykowy od dnia 1.03.1998 r. każdemu pracownikowi za podmianę na stanowisku pracy bez wyłączenia urządzeń (...) w ruchu należy doliczyć do czasu pracy po 0,5 godziny dziennie faktycznie świadczonej pracy wynagradzanej jak za godziny nadliczbowe. Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych z tytułu podmiany na stanowisku pracy był wypłacany W. W. w okresie od 1.10.1999 r. do 30.06.2004 r.

(dowód: pismo (...) z dnia 12.01.2017 r. – k. 33)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy przy wyliczeniu wysokości emerytury wnioskodawcy za sporne okresy od 11 września 1984 roku 30 lipca 1985 roku, od 8 września 1987 roku do 14 września 1988 roku, od 16 listopada 1988 roku do 18 marca 1989 roku oraz od 10 października 1989 roku do 30 czerwca 2004 roku zastosował na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przelicznik 1,2. Wnioskodawca natomiast domagał się zaliczenia w/w okresu do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym oraz do wysokości emerytury wg przelicznika 1,8 zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się stosownie do treści art. 51 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej przelicznik 1,8 za każdy rok pracy - jak wynika z art. 51 ust 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - stosuje się wyłącznie do pracy, o której mowa w art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Stosownie natomiast do art. 50d ust. 1 ustawy przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (pkt 1) oraz w drużynach ratowniczych (pkt 2).

Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w wymiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154).

Stosownie do treści pkt 1 dział III Załącznika nr 3 ww. Rozporządzenia zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których okresu w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym osobą spełniającą warunki do uznania jej pracy za pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym jest: górnik kopalni odkrywkowej.

Dla oceny, czy ubezpieczony pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornych okresów pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn oraz miejsce ich wykonywania.

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż kluczową kwestią jest pojęcie przodka. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych.

Kolejno należy również wskazać, że przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu, a następnie rekultywacją wyrobisk i zwałowisk, (związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) nie odpowiada pojęciu "pracy przodkowej", wynikającej z wykładni przepisów art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX).

Z powyższego wynika, iż pojęcie przodka musi być wykładane przez Sąd w sposób ścisły i ograniczać się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych, albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Praca przodowa polega na urabianiu i ładowaniu urobku lub nakładu, albo jest bezpośrednio związana z procesem urabiania urobku.

Mając na uwadze te ustalenia trzeba wskazać, że rodzaj prac wykonywanych przez odwołującego nie odpowiada pracy wymienionej w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. W pozycji tej wymieniono pracę górnika kopalni odkrywkowej w kopalni. Tak też zakwalifikował pracę wnioskodawcy pracodawca na podstawie ustaleń Komisji Weryfikacyjnej, przy czym Komisja ta w istocie nie ustalała, jakie konkretnie czynności wykonywał wnioskodawca, ograniczając się do powtórzenia treści rozporządzenia co do stanowiska i obowiązków wnioskodawcy.

Przede wszystkim wskazać należy, że w załączniku nr 3 dziale III do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty wymieniono tylko 8 stanowisk, podczas gdy w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do, wymieniono 32 stanowiska pracy w kopalniach węgla brunatnego oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń węgla brunatnego, na których zatrudnienie uważa się za pracę górniczą. Ubezpieczony uważa, że dotyczy go stanowisko wymienione pod pozycją 1 tego wykazu, to jest stanowisko górnika kopalni odkrywkowej. Sąd tego poglądu nie akceptuje. Gdyby bowiem tak rozumieć stanowisko pracy wymienione pod pozycją 1, to wszyscy objęci załącznikiem nr 2 mogliby być uważani za wykonujący pracę zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym. Tymczasem tylko nieliczne spośród stanowisk pracy górniczej uzasadniają zaliczenie pracy na nich w wymiarze półtorakrotnym. W wyroku z dnia z dnia 18 marca 2015 roku w sprawie I UK 280/14 Sąd Najwyższy stwierdził, że nie zalicza się do pracy górniczej w rozumieniu art. 50 d ust. 1 ustawy prac wykonywanych wyłącznie we wkopie, polegających np. na likwidacji kolektorów odprowadzających wodę na poziomach roboczych koparek wielonaczyniowych, wymianie agregatów pompowych w studniach głębinowych zlokalizowanych na poziomach roboczych koparek i dokonywaniu pomiarów metanu w studniach głębinowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09, Legalis), przygotowywaniu terenu pod wydobycie węgla, umacnianiu skarpy oraz odwadnianiu terenu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10) czy odwadnianiu złoża (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2011 roku, I UK 70/11). Nie zalicza się także do takiej pracy pracy wulkanizatora taśm przenośnikowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2011 roku, I UK 50/11). Ponadto, odwołując się do wykładni językowej, należy wskazać, że górnikiem jest pracownik pracujący w kopalni przy urabianiu kopaliny, a wnioskodawca przy urabianiu nie pracował (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 marca 2010 roku, sygn. akt III AUa 2561/09).

W świetle powyższych rozważań stwierdzenie przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej, iż skarżący zajmował stanowisko wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III pkt 1 tj. górnika kopalni odkrywkowej, nie jest jeszcze równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy, jak chce skarżący. Zwłaszcza, że jak wynika z akt osobowych pracodawca nigdy nie powierzył skarżącemu stanowiska górnika kopalni odkrywkowej, ale zajmował on stanowiska: mechanika maszyn i urządzeń górniczych, górnika eksploatacji taśmociągów, operatora przenośników taśmowych, ślusarza oraz ślusarza remontowego, które to stanowiska zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku są wymienione w Załączniku nr 2 jako stanowiska, na których zatrudnienie zaliczane jest do zwykłej pracy górniczej. Zmiana nazewnictwa zajmowanego stanowiska przy niezmienionych obowiązkach w całym spornym okresie, co potwierdza skarżący oraz świadkowie, nie może doprowadzić do zmiany charakteru wykonywanej pracy. Skarżący domagając się przeliczenia świadczenia emerytalnego z zastosowaniem przelicznika 1,8 do spornego okresu pracy górniczej winien wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Pracodawca w świadectwie wykonywania pracy górniczej zaznaczył, że w spornych okresach skarżący pracował na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dziale III pod poz. 1, tj. górnika kopalni odkrywkowej. W świadectwie wykonywania pracy górniczej pracodawca nie wskazał jednak na czym polegały prace wykonywane przez skarżącego.

Tymczasem przepis art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS do prac górniczych zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym do emerytury i 1,8 do jej wysokości zalicza jedynie prace bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Ponadto stosownie do treści art. 50d ustawy, aby w/w prace były zaliczane w wymiarze półtorakrotnym muszą być wykonywane na odkrywce w przodku. Oznacza to, że przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że pojęcie przodka musi być wykładane w sposób ścisły i powinno się ograniczać wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Sąd Najwyższy zanegował bowiem przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu (tj. związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1.

Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis).

W charakterystyce stanowiska pracy pracodawca zaznaczył, że W. W. (1) wykonywał prace przy ładowaniu i transporcie urobku (węgiel i nakład) oraz przy innych pracach przodkowych: montażu, likwidacji i transporcie maszyn urabiających i ładujących (na przykład przenośników wielkogabarytowych). Nie mniej z osobowych źródeł dowodowych wynika, że sporządzona charakterystyka stanowiska pracy odbiega od faktycznie wykonywanych przez skarżącego obowiązków.

Do stałych obowiązków skarżącego w spornym okresie należała bowiem - jak zeznali świadkowie i skarżący - wymiana krążników i uszczelnienia na przenośnikach. W zakres obowiązków ubezpieczonego wchodziło również wykonywanie czynności czyszczących. Czynności te polegały na czyszczeniu za pomocą łopaty krążników podsypanych urobkiem w celu ich odblokowania i zapobiegnięciu zablokowaniu krążników utrzymujących taśmę. Praca była wykonywana przy różnych odcinkach taśmociągu, między koparką z zwałowarką, w odległości od 50 do 3-4 km od koparki w zależności od miejsca, w którym się znajdowała.

Do jego zadań należało zatem utrzymanie w ruchu przenośników taśmowych, którymi był transportowany urobek (węgiel) z miejsca pracy koparki wielonaczyniowej na zwałowisko (miejsce pracy zwałowarki) albo bezpośrednio do elektrowni znajdującej się poza odkrywką. Skarżący zajmował się obsługą taśmociągów odbierających i dostarczających urobek od i do urządzeń podstawowych układu (...), jakim są koparki i zwałowarki. Nie wykonywał jednak pracy bezpośrednio na koparkach, ale poza tymi urządzeniami, na taśmociągach zlokalizowanych na terenie całej odkrywki, w oddaleniu od maszyny podstawowej (od 50 do 3-4 km). Skarżący w spornym okresie nie wykonywał zatem pracy w przodku bezpośrednio w procesie urabiania, jak to wynika z charakterystyki stanowiska pracy. Tylko zaś wykonywanie takiej pracy uprawniałoby go do zakwalifikowania jego pracy jako górnika kopalni odkrywkowej. Z wykładni językowej wynika, że górnikiem jest pracownik pracujący w kopalni przy urabianiu kopaliny, a z całokształtu materiału dowodowego wynika, że taki rodzaj zadań, nie był stawiany przed pracownikami, zajmującymi takie samo stanowisko, jak ubezpieczony. Skoro zatem skarżący w spornym okresie wykonywał pracę mechanika maszyn i urządzeń górniczych, operatora przenośników taśmowych i wielkogabarytowych, górnika eksploatacji taśmociągów, ślusarza remontowego, to niedopuszczalne było kwalifikowanie jego zatrudnienia, jako pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej w świadectwie pracy górniczej przez pracodawcę. Wymienione wyżej stanowiska i górnik kopalni odkrywkowej to odrębne pojęcia, którymi posłużono się w odrębnych pozycjach załącznika nr 2 i nr 3 cytowanego rozporządzenia (...). Wnioskodawca nie zajmował się także montażem, likwidacją i transportem maszyn urabiających, ładujących i transportujących, a jedynie obsługą przenośników usytuowanych poza przodkiem. Praca przy obsłudze przenośników taśmowych nie jest także inną pracą przodkową w rozumieniu art. 50d ustęp 1 ustawy, gdyż nie ma bezpośredniego związku z procesem urabiania kopaliny. Skarżący wprawdzie pracował cały czas na odkrywce węgla brunatnego, ale nie wykonywał prac przodkowych związanych bezpośrednio z urabianiem i ładowaniem urobku. Skarżący pracował poza przodkiem.

Dysponowanie przez skarżącego świadectwem wykonywania pracy górniczej, w której pracodawca zaświadczył, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie wykonywał pracę górniczą na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wymienioną w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku, nie ma wpływu na ocenę charakteru jego pracy. Świadectwo wykonywania pracy górniczej jest dokumentem prywatnym, a zatem stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie w nim zawarte. Nie korzysta natomiast tak jak dokumenty urzędowe z domniemania prawdziwości tego co zostało w nim zaświadczone. Mimo zatem posiadania takiego świadectwa, na wnioskodawcy, wobec zakwestionowania prawdziwości tego dokumentu przez organ rentowy spoczywał ciężar wykazania jego prawdziwości, czemu skarżący nie sprostał. To samo odnosi się do protokołu z posiedzenia Komisji weryfikacyjnej. Należy przypomnieć, że ani rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty, ani tym bardziej wewnętrzne zarządzenia pracodawcy, nie mogą przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień, niż uczynił to ustawodawca w art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zaś wykładnia przepisów powołanego rozporządzenia nie może zmieniać, ani rozszerzać ustawowej definicji pracy górniczej. Innymi słowy, analiza w ocenie pracy górniczej, zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, powinna się koncentrować na jej ustawowych warunkach (pojęciu tej pracy), a nie na samej nazwie stanowiska (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2011 r., sygn. I UK 382/10). Zatem ustalenie, że w spornym okresie praca górnicza ubezpieczonego miała kwalifikowany charakter, winno znaleźć oparcie w wynikach postępowania dowodowego.

Bez znaczenia dla sprawy pozostaje również fakt przyznania świadkowi J. P. (2) emerytury górniczej z uwzględnieniem jako pracy w wymiarze półtorakrotnym okresu jego zatrudnienia w kopalni, na takim samym stanowisku jak odwołujący. Każda rozpatrywana przez Sąd sprawa jest badana w sposób indywidualny, przy uwzględnieniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także ogólnej linii orzeczniczej w sprawach danego rodzaju, a ta w ostatnich latach ulegała ewolucji pod wpływem orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Także pobieranie przez skarżącego w spornym okresie od 1.10.1999 r. do 30.06.2004 r. dodatku stykowego nie zmienia oceny co do charakteru wykonywanej przez niego pracy. Dodatek stykowy przysługiwał pracownikom pracującym na odkrywce za wydłużony o pół godziny czas pracy w związku z koniecznością zachowania ruchu ciągłego maszyn w obrębie pracy układu (...). Pracownicy otrzymujący dodatek stykowy rozpoczynali pracę 15 minut wcześniej i 15 minut później kończyli pracę, co wiązało się z podmianą na stanowisku pracy. Otrzymywanie dodatku stykowego nie zawsze zatem było równoznaczne z wykonywaniem przez pracowników pracy przodkowej z art. 50d ustawy.

Ponieważ postępowanie dowodowe wykazało w sposób nie budzący wątpliwości, że praca odwołującego w spornym okresie nie była pracą w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, zatem nie może być zaliczona na wysokość jego emerytury z przelicznikiem 1,8.

Skoro zatem wnioskodawca nie wykazał, aby w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace, o których mowa w art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił jego odwołanie jako nieuzasadnione.