Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 lipca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Bednarek-Moraś (spr.)

Sędziowie: SO Zbigniew Ciechanowicz

SO Wiesława Buczek-Markowska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 lipca 2016 roku w S.

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej w W.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 21 marca 2016 r., sygn. akt: I C 321/16

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Agnieszka Bednarek-Moraś SSO Wiesława Buczek-Markowska

Sygn. akt II Cz 1174/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 21 marca 2016 r. Sąd Rejonowy Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie oddalił wniosek o zabezpieczenie powództwa.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. w pozwie o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wykreślenie hipoteki umownej łącznej w wysokości 1.261.450,26 zł ustanowionej na rzecz (...) Bank S.A. w W. tytułem zabezpieczenia spłaty wierzytelności z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 25.11.2009r., wniosła także o udzielenie zabezpieczenia swojego roszczenia poprzez wpisanie do wyżej wymienionej księgi wieczystej ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu.

Zdaniem Sądu Rejonowego wniosek powoda nie zasługiwał na uwzględnienie.

Jako podstawę prawną wskazano art. 730 i nast. k.p.c.

Sąd Rejonowy podał, że w dacie zawierania umowy sprzedaży w dniu 4.07.2012.r nieruchomość, którą nabyła zgodnie z zapisami w księdze wieczystej nie była obciążona żadną hipoteką. Słusznie powódka powołuje się na art. 3 i art. 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Jednakże zgodnie z art. 8 tejże ustawy rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych wyłącza wzmianka o wniosku, skardze na orzeczenie referendarza sądowego, o apelacji lub kasacji oraz ostrzeżenie dotyczące niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Wzmianka taka stanowi informację ostrzegającą o złożeniu niezałatwionego jeszcze wniosku o wpis, który po jego dokonaniu może zmienić treść księgi wieczystej w zakresie określonym żądaniem wniosku. Jest to ostrzeżenie, że w tym zakresie zaufanie do księgi wieczystej powinno być ograniczone. Podkreślono także, że rękojmia jest wyłączona dopóty, dopóki wzmianka nie zostanie wykreślona.

Z treści działu IV księgi wieczystej KW (...) wynika natomiast, że w dniu nabycia przez powoda nieruchomości, o której mowa w pozwie tj. 4.07.2012r, były wpisane wzmianki o złożeniu skargi na orzeczenie referendarza sądowego oraz o złożeniu apelacji, które to wzmianki zostały wykreślone dnia 23.06.2014r. w związku z utrzymaniem w mocy postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 4.12.2013r. wpisu hipoteki dokonanego przez referendarza sądowego. Zdaniem Sądu Rejonowego dla oceny skuteczności istnienia wskazanych wzmianek nie ma znaczenia fakt wydania w dniu 23 czerwca 2012r. przez Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowienia oddalającego apelację od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 2.03.2012r., gdyż mimo tego, że postanowienie to jako wydane przez sąd drugiej instancji korzystało z waloru prawomocności, jednak, jak wskazano wyżej, dopiero wykreślenie wzmianki o apelacji w księdze wieczystej skutkowałoby działaniem rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Wskazano także, że tym bardziej dla działania, bądź nie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych nie mógł mieć znaczenia fakt zapewnienia przedstawicieli powoda przez B. K., iż nieruchomość nie jest obciążona jakimikolwiek ograniczonymi prawami rzeczowymi.

Uznając zatem, że roszczenie powoda nie zostało uprawdopodobnione, wniosek o udzielenie zabezpieczenia Sąd Rejonowy oddalił.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożyła strona powodowa i zaskarżają je w całości, wniosła o oddalenie wniosku o zabezpieczenie powództwa oraz o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez udzielenie powódce zabezpieczenia i wpisanie do księgi wieczystej nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu i zasądzenie od pozwanego na rzecz kosztów powódki postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że przepisy prawa wieczystoksięgowego przewidują dokonywanie w księgach wieczystych wzmianek: o wniosku, o skardze na orzeczenie referendarza sądowego, o apelacji, o skardze kasacyjnej oraz o wszczęciu postępowania z urzędu. Same wzmianki nie mają takiego charakteru, jak wpisy do księgi wieczystej. Wzmianki powodują wyłączenie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Według skarżącego nie można twierdzić jednak, że wpis ostrzeżenia wyłącza dobrą wiarę nabywcy. Dokonanie takiego wpisu uruchamia jedynie zastosowanie normy, że nie można zasłaniać się nieznajomością wpisu (art. 2 ustawy), tutaj - nieznajomością wpisanej wzmianki. Nie oznacza to jednak automatycznego wyłączenia domniemania dobrej wiary.

Skarżący wskazał, że w zaistniałym stanie faktycznym w dacie nabywania nieruchomości przez powódkę niewątpliwie wpisane były w dziale IV księgi wieczystej wzmianki o złożeniu skargi na orzeczenie referendarza sądowego oraz o złożeniu apelacji. Tym niemniej w momencie nabywania nieruchomości środki zaskarżenia zostały już prawomocnie oddalone, zaś stosownie do treści art. 3 ust. 1 i ust. 2 ustawy prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym, zaś prawo wykreślone nie istnieje. Domniemania te funkcjonują nieustannie aż do wykreślenia lub zmiany wpisu. Dlatego też niedopuszczalne jest przyjęcie, iż samo ujawnienie ostrzeżenia o niezgodności wpisu prawa własności z rzeczywistym stanem prawnym lub wzmianki o wniosku, o skardze na orzeczenie referendarza sądowego, o apelacji lub kasacji - wyłącza również domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości. Dopiero zmiana wpisu uruchamia domniemanie, że wpis dokonany po takiej zmianie jest zgodny z rzeczywistym stanem prawnym, a wykreślone przy tej zmianie prawo poprzednio wpisane nie istnieje. Nigdy zaś nie wyłącza domniemania zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym samo ostrzeżenie, choćby najbardziej prawdopodobne.

Co istotne przy tym, wzmiankę o złożonym wniosku wykreśla się z urzędu niezwłocznie po dokonaniu wpisu, po uprawomocnieniu się postanowienia o odmowie dokonania wpisu lub odrzuceniu wniosku albo o umorzeniu postępowania, albo po uprawomocnieniu się zarządzenia o zwrocie wniosku (art. 626 2 § 3 k.p.c.). Dlatego też mając na względzie fakt, iż w dniu 27 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił apelację (...) Bank S.A. na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie o uchyleniu wpisu referendarza sądowego, powódka w dniu 4 lipca 2012 r. miała prawo przyjąć, iż ujawnione wzmianki zostaną usunięte z urzędu. Powódka - znając bowiem rozstrzygnięcie Sądu II instancji - miała świadomość, iż ujawnione wzmianki dotyczą środków odwoławczych prawomocnie rozpoznanych, które nie mogły doprowadzić już do zmiany stanu prawnego nieruchomości. W dacie zaś zawierania umowy nabycia nieruchomości w księdze wieczystej nie było ujawnionej wzmianki o wywiedzionej skardze kasacyjnej. Dlatego też strona powodowa miała prawo uznać, iż nabywa nieruchomość wolną od jakichkolwiek obciążeń na rzecz osób trzecich.

Przytoczono pogląd Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 6 czerwca 2007 r., III CSK 407/06. Wskazano, że skoro w dacie nabywania nieruchomości wniosek o wpis hipoteki umownej na rzecz (...) Bank S.A. został prawomocnie oddalony, to nie istniała żadna podstawa do przyjęcia, iż zachodzi niezgodność między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym.

Mając na uwadze powyższe okoliczności skarżący twierdził, iż nie sposób zgodzić się z Sądem I instancji jakoby roszczenie strony powodowej nie zostało uprawdopodobnienie.

W odpowiedzi na zażalenie pełnomocnik pozwanego wniósł o jego oddalenie w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Strona pozwana powołała się na argumentację zawartą w odpowiedzi na pozew. Wskazano, że w dniu 2 lipca 2012 r. w dziale IV wpisana była hipoteka w Kw nr (...) na rzecz pozwanego Banku i wpis ten nigdy nie został wykreślony i działał przeciwko powodowi, rodził domniemanie, że hipoteka istnieje. Z kolei wpisane wzmianki o złożonych środkach zaskarżenia wyłączały na niekorzyść powoda rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych do czasu wykreślenia wzmianek, co nastąpiło w 2014 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie nie zasłużyło na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 730 ¹ § 1 k.p.c. udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje, zaś wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie (§ 2). Na gruncie przepisów zawartych w art. 730 i nast. k.p.c., celem udzielenia zabezpieczenia jest zwiększenie skuteczności postępowania cywilnego poprzez zapewnienie, że pomimo upływu czasu koniecznego dla rozstrzygnięcia sprawy możliwym będzie osiągnięcie zamierzonych przez stronę celów tego postępowania. W tym też szeroko pojmowanym zakresie należy dokonywać oceny łącznego zaistnienia przesłanek określonych w art. 730 ¹ § 1 k.p.c.

Podkreślić należy, że uprawdopodobnienie roszczenia stanowi ustalenie faktów co do roszczenia za pomocą środka prostszego, o mniejszej sile przekonania niż dowód. Sąd w postępowaniu zabezpieczającym jest przy tym uprawniony oceniać wagę przesłanek uwiarygodniających roszczenie przez ich porównanie z przesłankami, które podważają uprawdopodobnienie powództwa. Zgodnie z art. 243 k.p.c., ilekroć ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast dowodu, zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest konieczne. Pozwala to sądowi oprzeć się na środkach niebędących dowodami w rozumieniu k.p.c., tj. pisemnych oświadczeniach osób, czy wyjaśnieniach stron. W orzecznictwie uprawdopodobnienie jest traktowane jako surogat dowodu, zwolniony od ścisłych formalności dowodowych. Uprawdopodobnienie nie daje zatem pewności co do prawdziwości twierdzeń o istnieniu konkretnego roszczenia, ale pozwala przyjąć, że jest ono prawdopodobne. Roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli prima facie istnieje znaczna szansa na jego istnienie, co nie wyklucza tego, że w świetle głębszej analizy stanu faktycznego i prawnego wniosek może okazać się bezzasadny. Istotą postępowania zabezpieczającego jako postępowania incydentalnego nie jest uznanie dochodzonego roszczenia za udowodnione, ale jedynie za uprawdopodobnione, czemu służy dokonywana przez sąd jedynie wstępna analiza dostarczonego przez stronę powodową materiału dowodowego.

Oceny powyższej w niniejszej sprawie należało dokonać w kontekście zainicjowanego przez powoda postępowania o uzgodnienie treści księgi wieczystej.

Nie przesądzając przyszłego rozstrzygnięcia wskazać należy, iż jak dotąd strona powodowa nie przestawiła takich okoliczności, które uzasadniałyby przyjęcie, iż uprawdopodobniła roszczenie pozwu. Poza sporem jest bowiem okoliczność, iż nabywając nieruchomość opisaną w księdze wieczystej wiedziała ona, iż toczyło się postepowanie w przedmiocie wpisu hipoteki na rzecz pozwanego. W tym czasie też w księdze wieczystej widniały wzmianki, które na to wskazywały i zgodnie z przepisem art. 8 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece wyłączały rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych. Zgodnie z przepisem art. 2 ww. ustawy księgi wieczyste są jawne. Nie można się zasłaniać nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których poczyniono w nich wzmiankę.

Prawdziwe jest co prawda stwierdzenie, że postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 czerwca 2012 roku sygn. akt II Ca 529/12 korzystało z waloru prawomocności, jednak umowa sprzedaży zawierana była w dacie, kiedy nie nastąpił upływ terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. Powyższe oznacza, iż powódka winna liczyć się z tym, iż orzeczenie to może być jeszcze wzruszone.

Strona powodowa wskazuje na fakt, iż wpis hipoteki ma charakter konstytutywny i bez niego prawo nie istnieje, jednak pamiętać należy o tym, iż zgodnie z przepisem art. 29 ww. ustawy wpis ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku o dokonanie wpisu.

Z tych względów na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji postanowienia.

SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Agnieszka Bednarek-Moraś SSO Wiesława Buczek-Markowska

Zarządzenia:

1.  odnotować i zakreślić;

2.  odpis postanowienia doręczyć pełnomocnikom stron;

3.  po dołączeniu zwrotek akta zwrócić do SR

18 lipca 2016 roku