Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2017 roku

Sąd Rejonowy w Zgierzu, I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SR Ewelina Iwanowicz

Protokolant: st. sek. sąd. Anna Ostrowska

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2017 roku w Zgierzu na rozprawie sprawy

z powództwa P. W.

przeciwko A. Z. (1), J. Z.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztu procesu;

3.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 1894/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 września 2013 r. P. W. wystąpił o zasądzenie od A. Z. (1) i J. Z. solidarnie kwoty 55.000 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty tytułem nakładów poniesionych przez powoda na nieruchomość pozwanych oraz kosztów procesu.
W uzasadnieniu pozwu wskazał, że na dochodzoną kwotę składa się 30.000 zł przekazane pozwanym za remont łazienki (25.000 zł) i postawione ogrodzenie (5.000 zł) oraz 25.000 zł tytułem kosztów remontu dokonanego przez powoda w domu pozwanych oraz nabytych ruchomości, tj. mebli kuchennych (4.300 zł), stołu kuchennego (550 zł), krzesła do kuchni (650 zł), płyty indukcyjnej (1.410 zł), okapu (362 zł), zmywarki (1.160 zł) i zlewozmywaka (510 zł). Ponadto powód wniósł o zwolnienie od kosztów sądowych.

(pozew – k. 2-8)

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2014 r. Sąd zwolnił powoda od kosztów sądowych w niniejszej sprawie w całości.

(postanowienie – k. 35)

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie
od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu. Podnieśli zarzut braku legitymacji procesowej czynnej powoda oraz przedawnienia roszczenia. Pozwani wskazali, iż powód
w czasie zamieszkiwania na ich nieruchomości pozostawał we wspólności majątkowej z ich córką i wszelkie zakupy do domu dokonywane były z majątku wspólnego małżonków. Nadto, P. i A. małżonkowie W. wspólnie i razem w małżeńskim porozumieniu z majątku wspólnego przekazali pozwanym pieniądze. Wobec braku podziału majątku powód nie posiada zatem samodzielnej legitymacji czynnej w niniejszej sprawie. Pozwani podnieśli nadto, iż ruchomości nie stanowią nakładów na nieruchomość, a część z nich została zabrana przez powoda. W ocenie pozwanych, powód nie udowodnił poniesienia nakładów do kwoty 25.000 zł. Kwotę 30.000 zł pozwani otrzymali natomiast od powoda i jego ówczesnej żony, przy czym adaptacja domu dla zamieszkania w nim w 2009 r. przez powoda i jego żonę została wykonana i opłacona przez pozwanych. Pozwani zaprzeczyli, jakoby uznali roszczenie powoda po rozwiązaniu małżeństwa córki i powoda przez rozwód.

(odpowiedź na pozew – k. 38-42)

Na ostatnim terminie rozprawy w dniu 6 lutego 2017 r. pełnomocnik powoda poparł powództwa, a pełnomocnik pozwanych wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu.

(protokół – k. 167, k. 169)

W głosie do protokołu rozprawy pełnomocnik pozwanych podniósł, iż żądanie zwrotu kwoty 30.000 zł jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i roszczenie w tym zakresie jest przedawnione. Wskazaną kwotę pozwani otrzymali bowiem od powoda i jego żony w zamian za udostępnienie powodowi i jego żonie piętra domu pozwanych. Zwrot tej kwoty nie został zastrzeżony. Pozwani wspierali przy tym powoda z żoną finansowo (zakup łóżka, samochodów), a małżonkowie pozwanych. Wspólnie prowadzili działalność gospodarczą i tworzyli wzorową rodzinę. W zakresie żądania zwrotu równowartości nakładów wskazał, iż poniesione nakłady były znacznie mniejsze niż deklaruje powód,
a nadto były nakładami użytecznymi a nie koniecznymi i nie doprowadziły do wzrostu wartości nieruchomości. Ponadto, na wypadek uwzględnienia powództwa pełnomocnik pozwanych wniósł o nieobciążanie ich kosztami procesu.

(głos do protokołu rozprawy – k. 170-172)

W głosie do protokołu rozprawy pełnomocnik powoda poparł powództwo. Wskazał, iż powoda nie można traktować ani jak posiadacza samoistnego, ani zależnego, lecz jako dzierżyciela, wobec czego rozliczenia nakładów należy dokonać w oparciu o przepisy
o bezpodstawnym wzbogaceniu.

(głos do protokołu rozprawy – k. 174-178)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 sierpnia 2005 r. P. W. oraz A. Z. (2) zawarli związek małżeński.

(bezsporne, nadto poświadczona za zgodność z oryginałem kopia odpisu zupełnego aktu małżeństwa – k. 11-11v)

Strony zamieszkały w jednopokojowym lokalu mieszkalnym o powierzchni 27,18 m ² położonym w Ł. przy ul. (...), do którego prawo spółdzielcze własnościowe powód nabył będąc jeszcze kawalerem.

(bezsporne, nadto poświadczona za zgodność z oryginałem kopia aktu notarialnego sporządzonego w dniu 13 marca 2002 r. Rep. A nr 6327/2002 – k. 12-14)

W dniu 2 lutego 2009 r. P. W. sprzedał powyższy lokal za kwotę 102.000 zł
i z końcem lutego przeprowadził się wraz z żoną do domu jej rodziców A. Z. (1) i J. Z. położonego w A. przy
ul. (...).

(bezsporne, nadto poświadczona za zgodność z oryginałem kopia aktu notarialnego Rep. A
nr (...) – k. 15-16v, wydruk aktualnej treści księgi wieczystej – k. 17-18v)

Decyzję o przeprowadzce powoda z żoną do pozwanych strony podjęły wspólnie. P. i A. małżonkowie W. chcieli polepszyć sobie warunki mieszkaniowe, ponieważ zamierzali powiększyć rodzinę oraz z uwagi na pogarszającą się sytuację zdrowotną pozwanej i finansową pozwanych spowodowaną problemami ze ściągalnością zapłaty
od kontrahentów.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51 wyjaśnień informacyjnych, k. 167v [00:05:48-00:20:34, płyta – k. 169v], przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 78 [00:01:40-01:07:05, płyta – k. 80v] wyjaśnień informacyjnych, k. 168 [00:29:06-00:51:15, płyta – k. 169v], zeznania świadka A. Z. (2) – k. 88-90 [00:04:05-01:15:37, płyta – k. 92v])

Poza środkami uzyskanymi ze sprzedaży lokalu, P. W. i jego żona A. W. (1) nie mieli innych oszczędności. Na koncie bankowym powoda i jego żony przed wpływem ceny za mieszkanie był debet w wysokości ok. 1.000 zł.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:48-00:20:34, płyta – k. 169v], poświadczona za zgodność z oryginałem kopia historii operacji na rachunku bankowym – k. 109-111v)

W okresie od lutego do kwietnia 2009 r. z konta powoda i jego żony dokonanych zostało kilkanaście wypłat, w tym w dniu 4 lutego – 21.500 zł, 6 lutego – 1.500 zł, 9 lutego
– 5.000 zł, 13 lutego – 13.500 zł, 19 lutego – 10.000 zł, 2 marca – 3.000 zł, 10 marca – 1.000 zł, 18 marca – 1.500 zł, 31 marca – 4.000 zł, 14 kwietnia – 1.500 zł, 16 kwietnia – 1.000 zł
i 20 kwietnia– 20.000 zł. Nadto w dniu 23 kwietnia 2009 r. zapłacono kartą za zakupy
w sklepie (...) prawie 1.785 zł.

(poświadczona za zgodność z oryginałem historia operacji na rachunku bankowym – k. 109
-111v)

Na przełomie lutego i marca 2009 r. P. W. wraz z A. W. (1) wprowadzili się do domu pozwanych i zajęli całe pierwsze piętro budynku
o powierzchni ponad 80 m ². Było ono wykończone, nadawało się do zamieszkania. Do chwili zamieszkania tam przez powoda i jego żonę pozwani korzystali z pomieszczeń na tej kondygnacji. Pozwani rok wcześniej przeprowadzili remont łazienki na piętrze. Nadto wcześniej już wykonali ogrodzenie posesji. Powód z żoną korzystali także z tarasu
i podwórka.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51-51v wyjaśnień informacyjnych, k. 167v, przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 71, 78-79 [00:01:40-01:07:05 – płyta k. 80v] wyjaśnień informacyjnych, 168-168v, zeznania świadka A. Z. (2) – k. 88 [00:04:05-00:17:45, płyta – k. 92v], zeznania świadka J. W. (1) – k. 98v, zeznania świadka S. A. – k. 152v [00:05:37-00:14:10, płyta – k. 154])

Powód wraz z żoną zamierzali zaadaptować jeden z pokojów na kuchnię.
Do przedmiotowego pokoju została doprowadzona z sąsiadującej z nim łazienki instalacja wodna i kanalizacyjna, przerobiono instalację elektryczną i c.o. W przeróbkach tych pomagał pozwany.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51-51v wyjaśnień informacyjnych, przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta
– k. 169v] w zw. z k. 71-71v wyjaśnień informacyjnych, zeznania świadka A. Z. (2) – k. 88 [00:04:05-00:17:45, płyta – k. 92v], zeznania świadka J. W. (1) – k. 98v, zeznania świadka S. A. – k. 152v [00:05:37-00:14:10, płyta – k. 154])

Powód nabył wraz z żoną meble kuchenne na wymiar, zmywarkę, okap do zabudowy, płytę indukcyjną, stół, krzesła, wolno stojącą lodówkę oraz komplet wypoczynkowy
do pokoju.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51v wyjaśnień informacyjnych, przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta
– k. 169v] w zw. z k. 71 wyjaśnień informacyjnych, zeznania świadka A. Z. (2) – k. 88 [00:04:05-00:17:45, płyta – k. 92v], zeznania świadka J. W. (1) – k. 98v, zdjęcia – k. 19)

Powód przemalował ściany i sufit obłożone boazerią. Kolega pozwanego S. A. wykonał szafę do zabudowy oraz drzwi przesuwane oddzielające piętro domu
od klatki schodowej. Pozwany mu przy tym pomagał.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51v wyjaśnień informacyjnych, przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta
– k. 169v] w zw. z k. 71-71v wyjaśnień informacyjnych, k. 168-168v [00:29:06-00:51:15, płyta – k. 169v], zeznania świadka A. Z. (2) – k. 88-89 [00:04:05-00:45:23, płyta – k. 92v], zeznania świadka J. W. (1) – k. 98v, zeznania świadka S. A. – k. 152v-153 [00:05:37-00:14:14, płyta – k. 154], zdjęcia – k. 19)

Na balkonie powód zerwał terakotę i położył styropian i nowe płytki.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51v wyjaśnień informacyjnych, przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta
– k. 169v] w zw. z k. 71v wyjaśnień informacyjnych, zeznania świadka A. Z. (2) – k. 89 [00:17:45-00:45:23, płyta – k. 92v], zeznania świadka J. W. (1) – k. 98v)

Wartość nakładów dokonanych na piętrze budynku pozwanych w postaci wykonania podłączenia instalacji wodnej i kanalizacyjnej, wykonania podłączenia energii elektrycznej do piekarnika i płyty elektrycznej, dostosowanie instalacji c.o. w pomieszczeniu kuchni oraz wykonania glazury na ścianie o pow. 2,61 m ² wynosi 1.600 zł. Malowanie pomieszczeń nie stanowi nakładu, gdyż każdy nabywca dokonuje własnego malowania według swoich upodobań i standardów. Po demontażu części szafek i uszkodzeniu blatu, nie nadawały się one do dalszego użytkowania, wobec czego są kosztem, gdyż wymagają dalszego demontażu. Wykonanie szafy wbudowanej w pokoju nie stanowi nakładu, gdyż szafa jest wyposażeniem, a nie częścią składową budynku. Wykonanie drzwi przesuwanych oddzielających klatkę schodową od pomieszczeń piętra stanowi jedynie tzw. prowizorkę. Wskazane drzwi odbiegają od rodzaju wykończenia pomieszczenia. Ułożenie gresu na balkonie wymagało poprawienia ze względu na przeciekanie posadzki. Wykonane nakłady dotyczyły indywidualnych potrzeb użytkowników domu i nie spowodowały wzrostu wartości nieruchomości.

(pisemna opinia biegłego z zakresu szacunku nieruchomości – k. 117-136, opinia uzupełniająca – k. 159-160)

Pozwany zażądał od powoda zapłaty za remont łazienki na piętrze i ogrodzenie nieruchomości.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51v wyjaśnień informacyjnych, k. 167v [00:05:48-00:20:34, płyta – k. 169v])

Po przeprowadzce powód w obecności żony przekazał pozwanym w gotówce kwotę 30.000 zł. Pieniądze zostały wypłacone z rachunku bankowego, na które wpływało wynagrodzenie za pracę powoda i jego żony oraz środki ze sprzedaży mieszkania powoda. Fakt przekazania tych pieniędzy nie był zgłoszony do Urzędu Skarbowego.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51v wyjaśnień informacyjnych, przesłuchanie pozwanego – k. 168v, zeznania świadka A. Z. (2) – k. 90-91 [00:45:23-01:15:37, 01:17:17-01:25:25, płyta – k. 92v])

Powód nie zastrzegł sobie zwrotu tej kwoty.

(przesłuchanie pozwanego – k. 168v[00:29:06-00:51:15, płyta – k. 169v])

Kwota ta została przekazana za przeprowadzony remont łazienki na piętrze budynku
i wykonanie ogrodzenia nieruchomości.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51v wyjaśnień informacyjnych, zeznania świadka J. W. (1) – k. 98v, 99v, zeznania świadka J. W. (2) – k. 99v)

Pozwani wydatkowali otrzymane pieniądze na przeróbki na parterze domu
i na obejście. Pozwany postawił ścianę na parterze celem wygospodarowania sypialni.

(przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 72, 78 [00:01:40-01:07:05 – płyta k. 80v] wyjaśnień informacyjnych)

W 2009 r. powód pożyczył swoim rodzicom 50.000 zł na budowę domu w R.. Rodzice powoda oddali pożyczoną kwotę 11 grudnia 2009 r.

(zeznania świadka J. W. (1) – k. 99, potwierdzenie przelewu – k. 112)

W czasie przeprowadzki do pozwanych A. Z. (2) pracowała w Ośrodku Pomocy (...) i dorabiała opiekując się dzieckiem znajomych i piekąc ciasta.

(zeznania świadka A. Z. (2) – k. 89-90 [00:17:45-01:15:37, płyta – k. 92v])

Do końca 2009 r. pozwany pracował jako kurier sądowy z wynagrodzeniem ok. 2.800 zł netto na podstawie umowy zlecenie. Nadto otrzymywał zasiłek dla bezrobotnych. Później pozostawał na zwolnieniu lekarskim.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51v wyjaśnień informacyjnych, zeznania świadka A. Z. (2) – k. 90 [00:45:23
-01:15:37, płyta – k. 92v], poświadczona za zgodność z oryginałem kopia historii operacji
na rachunku – k. 109-111v)

Pozwana prowadziła działalność gospodarczą – firmę dziewiarską. Pozwany otrzymywał świadczenie z KRUS i pomagał żonie w prowadzeniu firmy. Dorabiał sobie
w instalatorstwie i mechanice.

(przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 78 [00:01:40-01:07:05 – płyta k. 80v] wyjaśnień informacyjnych, k. 169 [00:51:15-01:04:30], zeznania świadka A. Z. (2) – k. 89-90 [00:17:45-01:15:37, płyta – k. 92v], zeznania świadka A. P. – k. 100)

Powód i jego żona zamierzali mieszkać z jej rodzicami na stałe.

(przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 78 [00:01:40-01:07:05 – płyta k. 80v] wyjaśnień informacyjnych, zeznania świadka A. Z. (2) – k. 89 [00:17:45-00:45:23, płyta – k. 92v])

Powód wraz z żoną opłacali połowę rachunków za media i podatku od nieruchomości. Nie płacili czynszu za mieszkanie w domu pozwanych, nie ponosili kosztów modernizacji
i napraw.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51v wyjaśnień informacyjnych, k. 167v [00:05:48-00:20:34, płyta – k. 169v], przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 72, 78 [00:01:40
-01:07:05 – płyta k. 80v] wyjaśnień informacyjnych, k. 168 [00:29:06-00:51:15, płyta
– k. 169v], zeznania świadka A. Z. (2) – k. 89-91 [00:17:45-01:15:37, 01:25:25-01:32:51, płyta – k. 92v])

Pozwani przekazali powodowi i jego żonie 10.000 zł po ich ślubie, następnie darowali małżonkom 2.000 zł na łóżko. Dołożyli się finansowo do zakupu samochodów powoda i jego żony. Na oba auta wydali ok. 20.000 zł.

(przesłuchanie powoda – k. 168 [00:20:34-00:26:36, płyta – k. 169v], przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 71v, 78 [00:01:40
-01:07:05 – płyta k. 80v] wyjaśnień informacyjnych, k. 168v-169 [00:29:06-01:04:30, płyta
– k. 169v], zeznania świadka A. Z. (2) – k. 91 [01:25:25-01:32:51, płyta
– k. 92v])

Postanowieniem z dnia 13 października 2010 r. Sąd Rejonowy w Zgierzu orzekł przysposobienie pełne nierozwiązywalne małoletniego A. W. (2) przez P.
i A. małżonków W.. Powód z zona i synem nadal mieszkali w domu pozwanych.

(bezsporne, nadto poświadczona za zgodność z oryginałem kopia odpisu postanowienia
– k. 20)

W styczniu 2011 r. otworzony został sklep z alkoholem. Działalność gospodarcza zarejestrowana była na żonę powoda - córkę pozwanych. Z konta powoda i jego żony powód przekazał na zakup towaru 45.000 zł. Część pieniędzy odzyskał ze sprzedaży towaru. Pozwany przekazał 10.000 zł na remont i wyposażenie sklepu. W sklepie gównie pracował pozwany oraz powód.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 52 wyjaśnień informacyjnych, k. 168 [00:20:34-00:26:36, płyta – k. 169v], przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 72, 78-79 [00:01:40
-01:07:05 – płyta k. 80v] wyjaśnień informacyjnych, k. 168v [00:29:06-00:51:15, płyta
– k. 169v], zeznania świadka A. Z. (2) – k. 89 [00:17:45-00:45:23, płyta
– k. 92v], zeznania świadka J. W. (1) – k. 99v)

Pod koniec lutego 2011 r. A. Z. (2) wyprowadziła się z domu rodziców do jej obecnego partnera.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:48-00:20:34], zeznania świadka A. Z. (2) – k. 89 [00:17:45-00:45:23, płyta – k. 92v])

W marcu 2011 r. powód wyprowadził się z domu pozwanych. Zabrał wówczas lodówkę, stół, krzesła, telewizor, 3 szafki kuchenne, piekarnik, mikrofalówkę, łóżko.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51v wyjaśnień informacyjnych, k. 168 [00:20:34-00:26:36, płyta – k. 169v], zeznania świadka J. W. (1) – k. 99)

A. Z. (2) zezwoliła na zabranie tych rzeczy.

(przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 71v wyjaśnień informacyjnych, zeznania świadka A. Z. (2) – k. 89 [00:17:45
-00:45:23, płyta – k. 92v])

Przy demontażu szafek kuchennych doszło do uszkodzenia blatu.

(przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 71v wyjaśnień informacyjnych)

W drugi dzień Świąt Wielkanocnych w 2011 r. powód zwrócił pozwanemu klucze
do sklepu monopolowego.

(przesłuchanie pozwanego – k. 168v [00:29:06-00:51:15, płyta – k. 169v], zeznania świadka A. P. – k. 100)

Podczas wyprowadzki powoda w marcu 2011 r. pozwani obiecali oddać powodowi wszystkie pieniądze, które im przekazał i które włożył w remont. Pierwsza rozmowa odbyła się tylko z udziałem stron, a druga w obecności dziewczyny (obecnie żony) kuzyna J. W. (2) (wówczas R.). Następnie w sierpniu 2011 r. powód pojechał razem z J. W. (2) do pracy do A. Z. (1). Pozwany powiedział powodowi, że obecnie są w trudnej sytuacji, ale oddadzą powodowi 30.000 zł. Po rozwodzie, w sierpniu 2012 r. powód udał się wraz z J. W. (2) do domu teściów i rozmawiał przy furtce prowadzącej na posesję z J. Z., która powiedziała, że ich sytuacja się skomplikowała i żeby jeszcze poczekał na zwrot pieniędzy. Wówczas była mowa o kwocie około 50.000 zł. Następnie w grudniu 2012 r. powód ponownie pojechał do domu pozwanych celem odzyskania pieniędzy, tym razem w towarzystwie swojej matki. Rozmawiali wówczas przy furtce, a pozwana powiedziała, że oddadzą mu 30.000 zł, ale ponownie poprosiła powoda, żeby poczekał na zapłatę. Powód powiedział, że jego była żona nie zapłaciła mu kosztów procesu ze sprawy rozwodowej.

(przesłuchanie powoda – k. 167v [00:05:03-00:05:48, płyta – k. 169v] w zw. z k. 51v-52 wyjaśnień informacyjnych, k. 167v-168 [00:05:48-00:20:34], zeznania świadka J. W. (1) – k. 99-99v, zeznania świadka J. W. (2) – k. 99-99v, zeznania świadka A. P. – k. 100)

Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie II C 609/11 rozwiązał przez rozwód związek małżeński P. W. i A. W. (3).

(bezsporne, nadto poświadczona za zgodność z oryginałem kopia wyroku – k. 21-21v, wyrok – k. 294-294v załączonych akt II C 609/11)

Powód i jego żona nie przeprowadzili sprawy o podział majątku wspólnego.

(przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06, płyta – k. 169v] w zw. z k. 72 wyjaśnień informacyjnych, zeznania świadka A. Z. (2) – k. 89 [00:17:45
-00:45:23, płyta – k. 92v])

W dniu 25 marca 2013 r. powód wezwał pozwanych na piśmie do zapłaty kwoty 30.000 zł tytułem zwrotu nakładów poczynionych na nieruchomość położoną
w A. przy ul. (...) w związku z przeprowadzonym remontem pierwszego piętra posadowionego tam budynku mieszkalnego. W odpowiedzi
z dnia 29 marca 2013 r. pozwani odmówili zapłaty wskazując, iż żądanie powoda jest bezpodstawne z uwagi na udzielone mu wcześniej pożyczki. Podnieśli zarzut braku legitymacji powoda i przedawnienia.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia wezwania – k. 25, poświadczona za zgodność z oryginałem kopia zpo – k. 26, poświadczona za zgodność z oryginałem kopia odpowiedzi
z dnia 29 marca 2013 r. – k. 27-27v)

P. W. mieszka obecnie u matki, ale sam prowadzi gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w kwocie 2.100 zł. Płaci alimenty na dwoje dzieci
w kwocie 700 zł. Dokłada się do opłat za dom kwotą 500 zł.

(przesłuchanie powoda – k. 168 [00:26:36-00:28:35, płyta – k. 169v])

A. Z. (1) i J. Z. prowadzą wspólnie gospodarstwo domowe. Pozwany prowadzi działalność gospodarczą oraz jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na pełen etat. Jego dochody wynoszą 3.500 zł. Pozwana otrzymuje świadczenie przedemerytalne w wysokości 780 zł. Stałe koszty ich utrzymania wynoszą około 2.000 zł. Pozwany leczy się z powodu depresji, przyjmuje uspokajające leki psychotropowe. Pozwana cierpi na depresję, ale się nie leczy. Ponadto ma problemy kręgosłupem i słuchem.

(przesłuchanie pozwanego – k. 168 [00:28:35-00:29:06] w zw. z k. 78 [00:01:40-01:07:05
– płyta k. 80v] wyjaśnień informacyjnych, k. 169v, 169 [00:29:06-00:51:15, 01:04:30
-01:05:23, płyta – k. 169v])

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych dowodów, które uznał
za wiarygodne.

Dowód z przesłuchania stron został ograniczony do przesłuchania powoda
i pozwanego zgodnie z wnioskiem pełnomocnika pozwanych zgłoszonym na terminie rozprawy w dniu 6 lutego 2017 r.

Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanego A. Z. (1), że kwota 30.000 zł została przekazana na zaadaptowanie parteru budynku i pomoc pozwanym (k. 71v), choć faktycznie, jak Sąd ustalił, na to zostały następnie te pieniądze spożytkowane.
W sprawie rozwodowej II C 609/11 A. Z. (1), zeznając jako świadek, podał bowiem, że kwota ta została przekazana za remont łazienki wykonany przez pozwanego
(k. 49v, 50v). Pozwana w wyjaśnieniach informacyjnych złożonych w niniejszej sprawie również podała, że pieniądze te były przeznaczone głównie za remont łazienki na piętrze
(k. 85). Sąd dał przy tym wiarę zeznaniom powoda, że pozwani zażądali od powoda zwrotu wydanych kwot na ogrodzenie i łazienkę. Tak samo twierdził bowiem A. Z. (1) w sprawie rozwodowej córki i zięcia. Na podkreślenie zasługują przy tym słowa świadka A. Z. (2), iż przekazanie tych pieniędzy wynikało z ich dojrzałości i nie interesowało ich na co rodzice je spożytkują (k. 88). Podobnie podkreślić należało słowa J. W. (1), iż „syn chce zwrotu tych pieniędzy, bo rozszedł się z żoną
i uważa, że koszty które poniósł, są niesprawiedliwe” (k. 98v).

Jako niewiarygodne uznać także należało twierdzenia A. Z. (1), że nigdy nie obiecywali powodowi, jak to określił pozwany „oficjalnie”, że zwrócą mu pieniądze włożone w nieruchomość pozwanych. Świadkowie J. W. (1) i J. W. (2) były bowiem świadkami deklaracji ze strony pozwanych co do zwrotu, choć oczywiście takie rozmowy miały charakter prywatny a nie oficjalny, służbowy.

Zeznania pozwanego w zakresie kondycji finansowej pozwanych w dacie wprowadzenia się powoda z żoną do ich domu były niekonsekwentne, bowiem w toku wyjaśnień informacyjnych przyznał, że mieli problemy z wypłacalnością kontrahentów,
a podczas przesłuchania jednoznacznie temu zaprzeczył, nazywając twierdzenia powoda
w tym przedmiocie bzdurą.

Brak jest jakiegokolwiek potwierdzenia dla słów powoda (k. 167v), że strony były umówione, że pieniądze przekazane pozwanym przez powoda zostaną mu zwrócone
w późniejszym terminie, choć bez dokładnego określenia kiedy. Wydaje się, że dopiero
po rozstaniu z żoną powód zaczął domagać się ich zwrotu, co potwierdzają choćby przytoczone słowa jego matki przesłuchanej w charakterze świadka.

Biegły sądowy z dziedziny szacunku nieruchomości wycenił także nakład w postaci zamurowania przejścia w pomieszczeniu na parterze budynku w celu wydzielania sypialni dla pozwanych, lecz Sąd go pominął w ustaleniach faktycznych, bowiem nakład ten ponieśli pozwani a nie powód.

Sąd pominął kopie dokumentów z k. 22-24, jako niezwiązane z przedmiotowym postępowaniem.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Powód sformułował dwa roszczenia: o zwrot nakładów poniesionych na nieruchomość w wysokości 25.000 zł oraz kwoty 30.000 zł przekazanej pozwanym w zamian
za przeprowadzony przez nich remont łazienki i postawienie ogrodzenia nieruchomości. Powód zamieszkiwał w domu pozwanych na zasadzie użyczenia. Był zatem posiadaczem zależnym rzeczy (art. 336 k.c.).

Stosownie do treści art. 710 k.c. przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Umowa użyczenia jest umową, na podstawie której użyczający (komodant) zobowiązuje się zezwolić biorącemu (komodatariuszowi) – przez czas oznaczony albo nieoznaczony – na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Cechami charakterystycznymi użyczenia jest nieodpłatność i bezinteresowność. Treść stosunku użyczenia, a zarazem jego społeczno-gospodarcza funkcja, sprowadza się zatem do
– motywowanego zazwyczaj chęcią pomocy, dobroczynnością lub inną bezinteresowną pobudką – przysporzenia przez użyczającego korzyści kontrahentowi. Użyczenie można także określić jako bezinteresowne pozbawienie się użytku (w całości albo części) danej rzeczy
ze strony użyczającego dla wygody biorącego. Nieodpłatny charakter tej umowy implikuje szczególne obowiązki stron polegające na ograniczeniu obowiązków użyczającego i zarazem rozszerzeniu obowiązków biorącego do używania. Umowa użyczenia to umowa realna – dla jej zawarcia konieczne jest bowiem nie tylko złożenie oświadczeń woli przez strony, ale również wydanie rzeczy biorącemu. Przy czym, umowa ta może być zawarta w dowolnej formie – ustnie, pisemnie, czy przez czynności konkludentne.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należało, iż pozwani użyczyli córce i zięciowi (powodowi) całej górnej kondygnacji budynku mieszkalnego stanowiącego ich własność o powierzchni ponad 80 m ² wraz z tarasem
i ogrodem dla poprawy ich warunków mieszkaniowych w sytuacji, gdy starali się o adopcję dziecka, a zamieszkiwali w kawalerce o powierzchni niespełna 30 m ². Zamiarem powoda
i jego żony było zamieszkiwanie w domu powodów na zawsze. Ponadto, powód i jego żona nie płacili czynszu za zamieszkiwanie na posesji pozwanych, a jedynie partycypowali
w niektórych kosztach jej utrzymania.

Stosownie do art. 230 k.c., przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub
o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym,
o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Przepis art. 230 k.c. odsyła więc do art. 713 k.c., który zaś odsyła do art. 753 § 2 k.c. Przy czym, jak czytamy w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r.
(III CZP 125/09, OSNC 2010/7-8/108), art. 753 § 2 k.c. w zw. z art. 713 k.c. nie ma zastosowania do rozliczenia nakładów na rzecz użyczoną, poczynionych przez biorącego do używania za zgodą użyczającego.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych wynika, że pozwani wyrazili zgodę na wykonanie przez powoda prac remontowych i adaptacyjnych w użyczonym lokalu, a nawet, że strony w tym zakresie współdziałały ze sobą. W ocenie Sądu, wynika z tego, że pomiędzy stronami doszło do uzgodnienia w sprawie przeprowadzenia tych prac. W takiej sytuacji nie możliwe było zastosowanie przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia do rozliczenia nakładów poczynionych przez powoda na nieruchomości pozwanych. Działanie biorącego rzecz do używania miałoby wówczas swoją podstawę prawną w uzgodnieniu
z użyczającymi.

W tej sytuacji ponownie powrócić należało do przepisów ogólnych regulujących rozliczenie nakładów pomiędzy posiadaczem zależnym i właścicielami rzeczy, tj. do przepisu art. 230 k.c. w zw. z art. 226 § 1 k.c.

Jak stanowi art. 226 § 1 k.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych.

W niniejszej sprawie powoda należy traktować jak posiadacza zależnego nieruchomości w dobrej wierze. Może zatem żądać zwrotu nakładów koniecznych. Zwrotu innych nakładów może żądać, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. W niniejszej sprawie nakłady na nieruchomość w postaci remontu piętra budynku były nakładami użytecznymi i dotyczyły indywidualnych potrzeb użytkowników,
tj. powoda i jego żony. Dom nadawał się bowiem do zamieszkania, kiedy pozwany
wraz z żoną się wprowadzali. Nakłady dokonane czy też sfinansowane przez powoda nie zwiększyły przy tym wartości nieruchomości.

Należy również wskazać, że powód nie udowodnił, aby poniósł nakłady w kwocie 25.000 zł pomimo spoczywającego na nim stosownie do art. 6 k.c. ciężaru dowodów. Z opinii biegłego wynika, że nakłady poczynione przez powoda mają wartość 1.600 zł. Poza tym do nakładów nie można zaliczyć ruchomości – wyposażenia mieszkania, szczególnie, że część
z nich powód zabrał, wyprowadzając się z domu pozwanych.

Odnośnie żądanej kwoty 30.000 zł Sąd doszedł do wniosku, że stanowi ona nienależne świadczenie stosownie do art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Powód i jego żona zapłacili wskazane kwoty za wykonany uprzednio przez pozwanych remont łazienki i postawienie ogrodzenia, gdyż zamierzali na zawsze pozostać w domu pozwanych. W świetle doświadczenia życiowego przyjąć należało, iż skoro młodzi małżonkowie przeprowadzili się z maleńkiej kawalerski do lokum o powierzchni blisko trzykrotnie większej, przy czym zastali tam świeżo wyremontowaną łazienkę, zamierzali założyć rodzinę i zostać tam na stałe i to bez konieczności płacenia czynszu, to chcieli odwdzięczyć się rodzicom i teściom
i zrekompensować im w pewnym stopniu poniesione nakłady, z których to oni mieli już nie korzystać tylko córka z zięciem. Zdaniem Sądu, ocenie tej nie przeczy fakt, iż pozwany domagał się zapłaty za dokonany uprzednio remont łazienki i postawione ogrodzenie. Skoro zaś zaledwie po dwóch latach powód, a uprzednio jego żona, wyprowadzili się, to podstawa świadczenia odpadła.

Jednakże zgodnie z art. 409 k.c., obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się
z obowiązkiem zwrotu. W niniejszej sprawie pozwani zainwestowali otrzymaną kwotę
w przebudowę parteru budynku i na obejście. Wynika to z zeznań pozwanego. Okoliczność tę zaakcentował także pozwany w głosie do protokołu rozprawy z 6 lutego 2017 r. Fakt wydania tej kwoty w okresie pomiędzy jej wręczeniem a żądaniem przez powoda jej zwrotu przez pozwanych uprawdopodabnia także dwuletni odstęp czasowy pomiędzy nimi, a także akcentowane przez powoda przez cały czas trwania procesu kłopoty finansowe pozwanych. Zdaniem Sądu, w momencie zużywana korzyści pozwani nie musieli liczyć się
z obowiązkiem zwrotu, gdyż powód i jego żona przekazali pieniądze bez zastrzeżenia ich zwrotu. Poza tym pozwani uważali, że powód zawsze będzie mieszkał w ich domu z żoną,
a przekazana kwota była, jak już wskazano powyżej, formą rekompensaty i odwdzięczenia się.

Ponadto za nieuwzględnieniem powództwa w tym zakresie przemawiać może przepis art. 411 pkt 2 k.c., stosownie do którego nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego. W niniejszej sprawie powód zamieszkał w domu pozwanych wraz z żoną i to z zamiarem pozostania tam na zawsze. Pozwani przygotowali dom na przybycie powoda i ich córki, zwłaszcza wyremontowali łazienkę, ale również postawili ogrodzenie nieruchomości. W tym czasie pozwani mieli problemy finansowe. Natomiast powód i jego żona nie płacili czynszu w czasie mieszkania z pozwanymi, lecz jedynie w połowie pokrywali opłaty za media i daniny publicznoprawne. Nadto, pozwani dołożyli się powodowi i jego żonie do dwóch aut kwotą ok. 20.000 zł, po ślubie przekazali im 10.000 zł, zapłacili 2.000 zł za łóżko małżeńskie. Przekazanie pozwanym przedmiotowej kwoty 30.000 zł czyniło zatem zadość zasadom współżycia społecznego.

Odnośnie legitymacji procesowej czynnej powoda należy wskazać, że powód posiada legitymację procesową do dochodzenia całości roszczenia. Dochodzenie zwrotu nakładów
na rzecz i nienależnego świadczenia nie jest czynnością zachowawczą, zatem powód mógłby ewentualnie dochodzić zwrotu tych nakładów w części odpowiadającej jego udziałowi
w majątku wspólnym (art. 207 k.c.). W stanie faktycznym niniejszej sprawy nakłady
na nieruchomość jak i przekazanie pozwanym kwoty 30.000 zł nastąpiło jednakże ze środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkania stanowiącego majątek odrębny powoda. Przed uzyskaniem przedmiotowej kwoty powód i jego żona nie mieli bowiem żadnych oszczędności, a po wpłynięciu na ich wspólne konto ceny za lokal powoda podejmowali
z niego kwoty od tysiąca do kilkudziesięciu tysięcy złotych, czyli kwoty które znacznie przewyższały ich bieżące dochody, i czynili to w okresie trzech miesięcy bezpośrednio
po sprzedaży mieszkania, czyli w czasie, gdy dokonywane były przedmiotowe nakłady oraz kiedy wręczono pozwanym w/w środki finansowe. Zatem zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego i logiki, środki na ten cel pochodziły z majątku osobistego powoda.

Odnosząc się do zarzutu przedawnienia należy wskazać, że był on bezzasadny. Roszczenia o zwrot nakładów na rzecz stosownie do art. 719 kc, przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy, co w niniejszej sprawie miało miejsce w marcu 2011 r. Pozwani kilkukrotnie przerywali jednakże bieg przedawnienia, w marcu i sierpniu 2011 r., a następnie w sierpniu i grudniu 2012 r. poprzez uznanie roszczenia powoda. Obiecywali mu bowiem zwrot pieniędzy. Powództwo zostało zaś wytoczone we wrześniu 2013 r. Gdyby jednak uznać, że rozmów powoda z pozwanym na temat zwrotu równowartości poczynionych przez niego nakładów nie można zakwalifikować jako uznania długu w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 2 k.c., ewentualnie, że z uwagi na różne kwoty padające w toku tych rozmów, nie za każdym razem uznawali roszczenie o zwrot nakładów remontowych, a w konsekwencji byłoby ono przedawnione, to powództwo podlegałoby w tym zakresie oddaleniu niezależnie
od argumentów przytoczonych powyżej.

Co do kwoty 30.000 zł stanowiącej nienależne świadczenie, termin przedawnienia jeszcze nie upłynął, gdyż wynosi 10 lat.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. Zgodnie
z powołanym przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić
od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 sierpnia 2012 r. (V CZ 26/12, LEX nr 1231638), przepis art. 102 k.p.c. wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach, stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym, że
w rozpoznawanym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, czy wręcz niesprawiedliwe. Art. 102 k.p.c. znajduje zastosowanie „w wypadkach szczególnie uzasadnionych”, które nie zostały ustawowo zdefiniowane i są każdorazowo oceniane przez sąd orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy. Do okoliczności tych zalicza się m.in. sytuację majątkową i osobistą strony, powodującą, że obciążenie jej kosztami może pozostawać w kolizji z zasadami współżycia społecznego. Przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. mogą być również brane pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru sprawy (zob. też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2012 r., II CZ 95/12, LEX nr 1232771, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2012 r., I UZ 86/12, LEX nr 1228427). W postanowieniu z dnia 26 września 2012 r. (II CZ 100/12, LEX nr 1232760) Sąd Najwyższy wskazał, iż ocena, czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony należy do swobodnej decyzji sądu ze względu na konieczność zapewnienia poczucia sprawiedliwości oraz realizacji zasady słuszności.

P. W. sprzedał mieszkanie stanowiące jego majątek osobisty, aby zamieszkać z żoną u jej rodziców. Wspomógł pozwanych finansowo. Po rozstaniu z żoną opuścił nieruchomość pozwanych i zamieszkał z matką. Powód wytoczył powództwo
w przeświadczeniu, że w tej sytuacji życiowej należy mu się zwrot kwot zainwestowanych
w nieruchomość pozwanych i sumy, którą ich wspomógł. Tym bardziej, iż przed odmowną odpowiedzią na wezwanie przedsądowe kilka razy obiecali mu zwrot. Nadto powód utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w kwocie 2.100 zł. Płaci alimenty na dwoje dzieci. Obciążenie powoda kosztami procesu godziłoby w tych okolicznościach w zasady słuszności i poczucie sprawiedliwości.

Ponadto, Sąd orzekł o nieobciążaniu powoda przegrywającego proces, ale zwolnionego od kosztów sądowych w całości, obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych, na które złożyła się nieuiszczona opłata sądowa i wynagrodzenie biegłego wypłacone tymczasowo z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu.