Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Izabela Halik

Sędziowie: SSA Dorota Goss-Kokot

SSA Katarzyna Schönhof-Wilkans (spr.)

Protokolant: st.sekr. sąd. Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2017 r. w Poznaniu

sprawy M. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o przyznanie prawa do renty

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 18 grudnia 2015 r. sygn. akt IV U 3570/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I o tyle, że przyznaje M. Ś. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 25 grudnia 2014r.;

2.  w pozostałym zakresie oddala apelację;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz M. Ś. kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. decyzją z dnia 30.10.2013 r., znak: (...), odmówił M. Ś. przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. W uzasadnieniu wskazał, że w toku postępowania rentowego komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 30.09.2013 r. stwierdziła, iż wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy.

Wnioskodawca M. Ś. wniósł odwołanie od w/w decyzji, domagając się przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 18 grudnia 2015 r., wydanym w sprawie IV U 3570/13, zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy M. Ś. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy poczynając od dnia 28 czerwca 2014 roku na stałe (punkt I), a w pozostałym zakresie oddalił odwołanie (punkt II).

U podstaw powołanego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawca M. Ś., urodzony (...), z zawodu jest rolnikiem – mechanizatorem, pracował jako kierowca, robotnik leśny i robotnik gospodarczy. W okresie od 01.07.2013 r. do 29.12.2013 r. pobierał zasiłek chorobowy, a od 30.12.2013 r. uprawniony był do świadczenia rehabilitacyjnego, które zostało mu przyznane na okres 6 miesięcy.

W dniu 14.08.2013 r. wnioskodawca zgłosił w organie rentowym wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 05.09.2013 r. stwierdził, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy, a komisja lekarska ZUS, która orzeczeniem z dnia 30.09.2013 r. podtrzymała stanowisko lekarza orzecznika.

Zakład przyjął za udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 33 lat, 8 miesięcy i 26 dni. W dziesięcioleciu poprzedzającym datę zgłoszenia wniosku o rentę wnioskodawca udowodnił co najmniej 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

U wnioskodawcy rozpoznano: przebytą częściową amputację wskaziciela prawego, chorobę D. obu rąk, wygojoną ranę szarpaną podudzia prawego, objawowe zapalenie przewlekłe obręczy biodrowej lewej, nadciśnienie tętnicze w I okresie (...), chorobę wrzodową, podejrzenie marskości wątroby, a następnie marskość wątroby u osoby z zespołem zależności alkoholowej w stadium zaawansowanej niewydolności wątroby (żylaki przełyku, wodobrzusze, żółtaczka, niedokrwistość wtórna), przebyty wrzód opuszki dwunastnicy w przebiegu zakażenia H. – stan po skutecznym leczeniu eradykacyjnym (06.01.2009 r.), chorobę wrzodową dwunastnicy w okresie remisji, marskość wątroby u osoby z zespołem zależności alkoholowej (ZZA), obustronny, szerokopasmowy niedosłuch odbiorczy, cukrzycę typu 2, wyrównaną dietą i doustnym lekiem przeciwcukrzycowym, otyłość brzuszną i łuszczycę.

Z punktu widzenia ortopedycznego, internistycznego i chirurgicznego nie stwierdza się zmian, które w znacznym zakresie ograniczałyby wnioskodawcy zdolność do pracy zgodnej z kwalifikacjami. Natomiast poalkoholowa marskość wątroby u osoby z zespołem zależności alkoholowej w stadium zaawansowanej niewydolności wątroby (m.in. intensywna żółtaczka, hepatosplenomegalia, żylaki przełyku, okresowe wodobrzusze, nieprawidłowe parametry laboratoryjne funkcji wątroby, niedokrwistość wtórna oraz badania laboratoryjne wykazujące podwyższone wartości bilirubiny, aminotransferaz, (...), zmiany w proteinogramie) powoduje takie zaburzenia sprawności ustroju, które czynią odwołującego całkowicie, trwale niezdolnym do pracy od lipca 2013 r. Proces chorobowy ma charakter nieodwracalny i postępujący. Powyższe stanowisko odnośnie całkowitej niezdolności do pracy odwołującego z powodu zaawansowanej niewydolności wątroby zostało potwierdzone przez biegłych specjalistę chorób wewnętrznych – kardiologa oraz laryngloga. Pozostałe schorzenia nie dają podstaw do uznania badanego za długotrwale, częściowo niezdolnego do pracy.

Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne, a także treść art. 57 ust 1 w zw. z art. art. 12 i 13 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 748 ze zm.; dalej jako ustawa emerytalna), Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie M. Ś. w większości zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, że przedmiotem sporu w sprawie było ustalenie czy wnioskodawca M. Ś. był w dniu złożenia wniosku chociażby częściowo niezdolny do pracy, a jeżeli tak – to czy niezdolność ta jest trwała czy też okresowa i podkreślił, że skoro ocena stanu zdrowia wnioskodawcy w kontekście jego zdolności do pracy – wymaga wiadomości specjalnych i z reguły nie jest możliwa do dokonania samodzielnie przez sąd (tak SN w wyroku z 27.10.2005r., I UK 356/04, LEX nr 276241), skorzystał w tym zakresie z opinii biegłych.

Sąd I instancji wskazał, że powołani w sprawie biegli, po przeprowadzeniu badania przedmiotowego oraz podmiotowego i analizie przedstawionej dokumentacji sądowo-lekarskiej stwierdzili, że wnioskodawca na stałe utracił zdolność do jakiejkolwiek pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu – tak wypowiedzieli się biegli lekarze sądowi gastroenterolog oraz specjalista chorób wewnętrznych i kardiologii oraz otolaryngolog, a więc specjaliści właściwi dla dolegliwości zgłaszanych przez wnioskodawcę. Sąd Okręgowy podzielił wnioski opinii tych biegłych lekarzy w zakresie oceny stanu zdrowia badanego, gdyż wyczerpująco i szczegółowo wyjaśnili oni istotę stanu zdrowia wnioskodawcy, z uwzględnieniem posiadanych przez biegłych wiadomości specjalnych.

Zdaniem Sądu, powołani w sprawie biegli swoje stanowisko w zakresie oceny stanu zdrowia wnioskodawcy logicznie i rzeczowo uzasadnili. Opinie te zostały wydane po przeprowadzeniu osobistych badań wnioskodawcy, po zapoznaniu się z podawanymi przez niego objawami oraz po zapoznaniu się z całością dokumentacji lekarskiej i kwalifikacjami zawodowymi, a efekt końcowy wszystkich tych czynności został przez biegłych zawarty w kategorycznych wnioskach opinii.

Organ rentowy – po zapoznaniu się z opinią uzupełniającą biegłych powołanych w sprawie, nie zgłosił do niej – zdaniem Sądu – konkretnych i merytorycznych zastrzeżeń. Zakład wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego lekarza gastroenterologa, a następnie domagał się uchylenia zaskarżonej decyzji i przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu w trybie art. 477 ¹⁴ §4 k.p.c. W uzasadnieniu swojego stanowiska w piśmie z dnia 23.11.2015 r. Zakład wskazał, że zgadza się z ustaleniami biegłych sądowych specjalisty chorób wewnętrznych i kardiologii i otolaryngologa, a także chirurga naczyniowego w zakresie schorzeń obejmujących specjalności biegłych. Pozwany nie zgodził się jednakże na ustalenie całkowitej niezdolności do pracy od lipca 2013 r., uzasadniając to tym, że biegły sądowy gastroenterolog oraz biegli sądowi lekarze specjalista chorób wewnętrznych i kardiologii oraz otolaryngolog nie uwzględnili okoliczności, iż M. Ś. w okresie od 01.07.2013 r. do 29.12.2013 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim, natomiast w okresie od 30.12.2013 r. do 24.12.2014 r. był uprawniony do pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Pozwany podał, że obecnie odwołujący jest całkowicie niezdolny do pracy, jednakże całkowita niezdolność do pracy, a więc niezdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy nie istniała w lipcu 2013 r., choć samo schorzenie zasadniczo istniało. Dalszy przebieg schorzenia zdaniem pozwanego doprowadził do pogorszenia stanu, co znalazło odzwierciedlenie w orzeczeniu lekarza orzecznika z dnia 08.01.2014 r. – o zasadności przyznania świadczenia rehabilitacyjnego.

Sąd Okręgowy za całkowicie chybione uznał stanowisko pozwanego, by zachodziły podstawy do uchylenia przez Sąd decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. Sąd podzielił stanowisko zawarte w opinii biegłych sądowych: gastroenterologa, specjalisty chorób wewnętrznych i kardiologii oraz otolaryngologa, że od lipca 2013 r. została rozpoznana poalkoholowa marskość wątroby w stanie zaawansowanej niewydolności wątroby, a więc już na dzień złożenia wniosku istniało schorzenie, które w konsekwencji zaklasyfikowało M. Ś. jako osobę całkowicie niezdolną do pracy.

Sąd Okręgowy stwierdził, że nie można zatem uznać, by owa okoliczność była nową okolicznością w rozumieniu przepisu art. 477 ¹⁴§ 4 k.p.c. – znana była ona bowiem organowi rentowemu zarówno przed, jak i w momencie złożenia odwołania przez wnioskodawcę oraz musiała być analizowana przez pozwanego przed przekazaniem sprawy do Sądu. Sąd Okręgowy wskazał, że w świetle całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, nie miał wątpliwości co do prawidłowości wydanych w sprawie opinii i oddalił wniosek dowodowy pozwanego organu o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego lekarza gastroenterologa.

W zakresie oceny zdolności odwołującego do pracy w aspekcie socjalnym Sąd miał na względzie okoliczność, że w dniu składania wniosku o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, tj. 14.08.2013 r., wnioskodawca był uprawniony do zasiłku chorobowego. Prawo do zasiłku przysługiwało mu do 29.12.2013 r. Z kolei od 30.12.2013 r. pobierał świadczenie rehabilitacyjne, które zostało mu przyznane na okres 6 miesięcy, do dnia 27.06.2014 r.

Sąd Okręgowy stwierdził, że w niniejszej sprawie zdiagnozowano poalkoholową marskość wątroby u osoby z zespołem zależności alkoholowej w stadium zaawansowanej niewydolności wątroby. Stwierdzono, że proces chorobowy ma charakter nieodwracalny i postępujący, a zatem po okresie 6 miesięcy, na który przyznane zostało prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, tj. po 27.06.2014 r. nie istniały przesłanki uzasadniające przyjęcie, że dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.

Sąd podkreślił, że różnica zdań między stronami, co do oceny stanu zdrowia i jego wpływu na zdolność do pracy, wynikająca z subiektywnego przekonania co do faktów i ich oceny sama przez się nie powoduje konieczności uzupełniania postępowania dowodowego i wskazał, że Sąd nie jest zobowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę.

Wobec powyższego, w oparciu o powołane wyżej przepisy oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd orzekł jak w pkt I wyroku, natomiast w pozostałym zakresie w pkt II oddalił odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.(świadczenie od daty wyczerpania prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, przyznanego na okres 6 miesięcy, a nie od daty złożenia wniosku).

Apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości, wywiódł pozwany organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z..

Organ rentowy zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

I.  Naruszenie przepisów postępowania cywilnego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 286 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę dowodów oraz naruszenie granic swobodnej oceny dowodów przez przyjęcie, iż wnioskodawca jest trwale całkowicie niezdolny do pracy od lipca 2013r., podczas gdy zebrany materiał dowodowy nie uzasadniał takiego przyjęcia.

II.  Naruszenie przepisów postępowania cywilnego, tj. art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy uzasadniał przyjęcie, że w sprawie wystąpiły nowe okoliczności związane z pogorszeniem stanu zdrowia Wnioskodawcy od momentu badania przez Komisję Lekarską ZUS, które uzasadniały konieczność uchylenia decyzji, przekazania postępowania do ponownej oceny orzeczniczej i umorzenie postępowania, co miało wpływ na wynik sprawy.

III.  Naruszenie przepisów postępowania cywilnego, tj. art. 278 § 1 k.p.c. poprzez niedopuszczenie dowodu z dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego gastroenterologa na okoliczność ustalenia czy w stanie zdrowia Wnioskodawcy doszło do pogorszenia, z uwzględnieniem okoliczności, iż M. Ś. w okresie od 01.07.2013r. do 29.12.2013r. przebywał na zwolnieniu lekarskim, natomiast w okresie od 30.12.2013r. do 24.12.2014r. był uprawniony i pobierał świadczenie rehabilitacyjne oraz na okoliczność zasadności wniosku o przekazanie sprawy do ponownej oceny orzeczniczej ZUS w związku z zaistniałymi w sprawie nowymi okolicznościami i poczynienie samodzielnych ustaleń faktycznych przez Sąd w wypadku wymagającym wiadomości specjalnych.

IV.  Naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie tj.

–

art. 12 ust. 1 i 2 w zw. z art. 13 w zw. z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) poprzez przyznanie Wnioskodawcy prawa do stałej renty z tytułu trwałej całkowitej niezdolności do pracy poczynając od dnia 28 czerwca 2014r.

- błędne zastosowanie art. 100 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, (tj. Dz. U z 2015 r., poz. 748 ze zm.) i przyznanie prawa do renty w dacie pobierania przez Wnioskodawcę wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu apelacji pozwany podał, że nie kwestionuje samego faktu stwierdzenia u Wnioskodawcy całkowitej niezdolności do pracy w dacie wyrokowania, jednakże zdaniem pozwanego - opinia biegłego gastroenterologa z 8 kwietnia 2015 r. z rozpoznaniem poalkoholowej marskości wątroby, de facto wskazuje na pogorszenie stanu zdrowia odwołującego, w stosunku do wcześniejszej opinii internisty nefrologa i ortopedy z 8 marca 2014 r., która wskazuje na podejrzenie marskości wątroby. To pogorszenie stanu zdrowia Wnioskodawcy stanowi – w ocenie pozwanego - nową okoliczność dotyczącą oceny stanu zdrowia i niezdolności do pracy, które wymagały ponownej oceny stanu zdrowia Wnioskodawcy przez organ rentowy. Dlatego też brak było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji. Uzasadnionym było natomiast uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu. Oddalenie przez Sąd wniosku o uzupełnienie opinii przez biegłego sądowego gastroenterologa na okoliczność zasadności wniosku o uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu, doprowadziło do sytuacji, w której Sąd orzekający samodzielnie dokonał ustaleń faktycznych w zakresie, w którym wymagane były wiadomości specjalne. Organ rentowy nie zgodził się także z określoną w wyroku datą 28 czerwca 2014 r., od której przyznano Wnioskodawcy prawo do renty, ponieważ w tej dacie ubezpieczony pobierał świadczenie rehabilitacyjne - do 24.12.2014r. Okoliczność ta znana była sądowi I instancji z pisma procesowego pozwanego z dnia 23 listopada 2015r. Pozwany nie zgodził się także z trwałością całkowitej niezdolności do pracy.

Wskazując na powyższe zarzuty, pozwany wniósł o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu i przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania i umorzenie postępowania,

ewentualnie o:

- zmianę wyroku i oddalenie odwołania.

Odwołujący wniósł o oddalenie apelacji w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja okazała się zasadna jedynie w części, tj. w zakresie daty, od której Sąd I instancji przyznał odwołującemu prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny stwierdza, że zasadą jest, że świadczenia emerytalno-rentowe wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, czyli. spełnienia ustawowych warunków, jednak nie wcześniej niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek oświadczenia (art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U.2015.748 ze zm.), (dalej ustawa emerytalna), jednakże istnieją wyjątki od tej zasady.

Zgodnie z art. 100 ust.1 ustawy emerytalnej - prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2. W myśl ustępu 2 - jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów Kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia. W takiej sytuacji powstanie prawa do świadczenia przesuwa się do końca okresu pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub wynagrodzenia chorobowego, choćby zainteresowany spełnił warunki nabycia prawa do emerytury lub renty w czasie pobierania tamtych świadczeń (zob. wyroki SN: z dnia 7 lipca 1995 r., II URN 56/94, OSNAPiUS 1995, nr 24, poz. 302 i z dnia 31 marca 2000 r., II UKN 458/99, OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 565; por. też wyroki SN: z dnia 15 listopada 2001 r., II UKN 609/00, OSNPUSiSP 2003, nr 15, poz. 366 i z dnia 9 grudnia 2003 r., I PK 81/03, OSNPUSiSP 2004, nr 21, poz. 370). W konsekwencji powyższego osoby, które uprawnienia emerytalno-rentowe nabyły w czasie pobierania zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia, prawa do świadczeń emerytalno-rentowych zrealizują później niż one faktycznie powstały, nie jest bowiem możliwe, aby np. zrezygnować z pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy (art. 92 k.p. w zw. z art. 84 k.p.) w celu wcześniejszego - niż jest to określone w art. 100 ust. 2 - nabycia prawa do emerytury lub renty. (vide: Komentarz do art.100 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Kamil Antonów, stan prawny: 30.09.2009).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że wnioskodawca wniosek o rentę zgłosił w dniu 14 sierpnia 2013 r., jednak w okresie od 01 lipca 2013r. do 29 grudnia 2013r. przebywał na zwolnieniu lekarskim, natomiast od 30.12.2013r, do 24.12.2014r. był uprawniony i pobierał świadczenie rehabilitacyjne. Powyższa informacja uszła uwadze Sądu I instancji, choć była zawarta w piśmie pozwanego organu z dnia 23 listopada 2015 r. (k. 74v). Wnioskodawca nie może zatem za okres od 28 czerwca 2014 r. do 24 grudnia 2014r. pobierać renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż za ten okres przysługiwało mu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Uwzględniając zatem treść cytowanego wyżej art. 100 ust. 2 ustawy emerytalnej, Sąd Apelacyjny stwierdza, że prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy wnioskodawcy powstało z dniem zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego i powinno zostać przyznane od tej daty, tj. od dnia 25 grudnia 2014 r.

Natomiast w pozostałym zakresie apelacja okazała się niezasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji właściwie skoncentrował materiał dowodowy, który ocenił na podstawie jego wszechstronnego rozważenia, polegającego na rzetelnej, bezstronnej ocenie wyników postępowania i ich prawidłowej interpretacji, przy uwzględnieniu zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Dokonując tej oceny, Sąd nie przekroczył granicy swobodnej oceny dowodów w rozumieniu art. 233 § 1 k.p.c.

Na akceptację zasługują również wywody prawne Sądu pierwszej instancji oraz dokonana przez ten Sąd interpretacja przepisów ustawy emerytalnej, tj. art. 57 w zw. z art. 12 i 13 tejże ustawy.

Zgodnie z przepisem art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej, świadczenie rentowe z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli spełnił łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy;

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepis art. 12 cyt. ustawy stanowi, iż niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 cyt. ustawy przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania, co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Zgodnie z treścią art. 59 ust. 1 cyt. ustawy osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje:

1) renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Spór w analizowanej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy istnieje podstawa do przyznania odwołującemu M. Ś. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z powodu występujących u niego schorzeń – na stałe, czy też celowym było uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu, nadto czy Sąd winien uwzględnić wniosek pozwanego o uzupełniającą opinię biegłego gastroenterologa w celu ustalenia czy wystąpiły w sprawie nowe okoliczności w trybie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., uzasadniające uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

W przedmiotowej sprawie na okoliczność ustalenia czy odwołujący jest całkowicie, bądź częściowo niezdolny do pracy, Sąd I instancji przeprowadził dowód z opinii biegłych specjalisty chorób wewnętrznych, ortopedy, kardiologa, laryngologa, chirurga naczyniowego i gastroenterologa. Dowód ten został przeprowadzony zasadnie, gdyż w zakresie oceny niezdolności do pracy, Sąd nie może oceny tej dokonać samodzielnie. Powyższe wynika z orzecznictwa i doktryny, które wskazują, że Sąd orzekając o niezdolności do pracy, nie może opierać się jedynie na własnej wiedzy oraz doświadczeniu i w zakresie ustalenia niezdolności jest zobowiązany przeprowadzić dowód z opinii biegłego z zakresu właściwej dla danej sprawy specjalności medycznej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, Lex nr 558589). Tym samym, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji uczynił przedmiotem dowodu fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.). W sędziowskiej ocenie materiału dowodowego, Sąd Apelacyjny nie stwierdza żadnych uchybień, które mogłyby stanowić podstawę apelacji. Z uwagi na powyższe, słusznie Sąd Okręgowy, dokonując oceny niezdolności odwołującego do pracy, oparł swoje rozstrzygnięcie na dowodzie z opinii biegłych lekarzy o specjalności adekwatnej do stwierdzonych u wnioskodawcy schorzeń. Przedmiotowy dowód w sprawie staje się dowodem głównym i nie może być zastępowany innymi dowodami.

Powołani przez Sąd I instancji biegli sądowi: specjalista chorób wewnętrznych nefrolog dr I. H. i ortopeda dr R. U. nie stwierdzili niezdolności do pracy odwołującego, jednakże rozpoznając m.in. podejrzenie marskości wątroby, które to schorzenie wykraczało poza ich specjalność, wskazali na konieczność powołania biegłego gastroenterologa. Powołany przez Sąd zgodnie z tą sugestią biegły gastroenterolog – dr Z. S. – wskazał jednoznacznie, że poalkoholowa marskość wątroby w stadium zaawansowanej niewydolności wątroby (m.in. intensywna żółtaczka, hepatosplenomegalia, żylaki przełyku, okresowe wodobrzusze, nieprawidłowe parametry laboratoryjne funkcji wątroby) powoduje takie zaburzenia sprawności ustroju, które czynią badanego całkowicie, trwale niezdolnym do pracy. Biegły ten stwierdził także, że proces chorobowy ma charakter nieodwracalny i postępujący oraz że zawarta w aktach dokumentacja medyczna, jak i opis przebiegu choroby przedstawiony m.in. w zaświadczeniu o stanie zdrowia z dnia 20 lipca 2013 r., wskazują na lipiec 2013 r. jako datę powstania całkowitej niezdolności do pracy. Biegły ten wskazał też, że dane te zostały niedocenione przez lekarzy orzeczników ZUS (k. 46 akt sądowych).

Wobec tak jednoznacznych wniosków płynących z treści opinii biegłego gastroenterologa, potwierdzonych przez biegłych specjalistę chorób wewnętrznych dr J. S. i laryngologa dr E. B., nie sposób przyjąć, iż zasadny jest argument organu rentowego, że Sąd I instancji ustalając, że wnioskodawca jest trwale całkowicie niezdolny do pracy od lipca 2013 r., naruszył granice swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c.).

Także zarzut naruszenia art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. i art. 278 § 1 k.p.c. jest niezasadny. Nie może być mowy o nowych okolicznościach związanych z pogorszeniem stanu zdrowia odwołującego od momentu badania przez Komisję Lekarską ZUS i o konieczności potwierdzenia tych nowych okoliczności przez uzupełniającą opinię biegłego gastroenterologa. Badanie przez Komisję Lekarską ZUS miało miejsce w dniu 30 września 2013 r., tymczasem biegły gastroenterolog wyraźnie wskazał m.in. na dokumentację lekarską z 20 lipca 2013 r., dotyczącą opisu i przebiegu choroby odwołującego, potwierdzającą, że jest on całkowicie niezdolny do pracy od lipca 2013 r. Trudno w tej sytuacji mówić o pogorszeniu stanu zdrowia wnioskodawcy, skoro na datę wniosku (14 sierpnia 2013 r.) był on już całkowicie niezdolny do pracy. Należy też podkreślić, że biegli specjalista chorób wewnętrznych nefrolog i ortopeda, rozpoznający m.in. podejrzenie marskości wątroby, wskazując na konieczność powołania biegłego gastroenterologa, dali wyraz temu, że schorzenie to wykracza poza ich specjalność. Nie można więc traktować dokonanego przez tych biegłych rozpoznania wykraczającego poza ich specjalności jako wiążącego i z tym rozpoznaniem porównywać rozpoznanie w opinii gastroenterologa, zresztą o treści – jak wskazano wyżej. W tej sytuacji – zdaniem Sądu Apelacyjnego - Sąd Okręgowy słusznie oddalił wniosek dowodowy ZUS o uzupełniającą opinię biegłego gastroenterologa na okoliczność czy doszło do pogorszenia stanu zdrowia odwołującego. Przypomnienia wymaga, że – zgodnie z opinią biegłego gastroenterologa – to orzecznicy ZUS nie docenili danych wynikających z przedłożonej przez wnioskodawcę dokumentacji z lipca 2013 r.

Z uwagi na powyższe rozważania, Sąd Apelacyjny stwierdza, że treść opinii biegłych gastroenterologa, a także specjalisty chorób wewnętrznych i laryngologa jest jednoznaczna – rozpoznane u odwołującego schorzenie marskości wątroby kwalifikowało go do uznania za osobę całkowicie niezdolną do pracy od daty wniosku (14 sierpnia 2013 r.) na stałe.

Reasumując i uwzględniając powyższe rozważania, stwierdzić należy, że postępowanie przed Sądem I instancji – poza błędnym ustaleniem daty przyznania prawa do renty – o czym wyżej - zostało przeprowadzone prawidłowo, a treść wydanego orzeczenia w żadnej mierze nie narusza – poza wskazaną okolicznością daty początkowej przyznania świadczenia - przywołanych w apelacji przepisów prawa materialnego. Również nie zostały naruszone przepisy prawa procesowego. Sąd I instancji właściwie ocenił wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego jako całości oraz zważył ich moc oraz wiarygodność, odnosząc je do pozostałego materiału dowodowego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, brak jest podstaw do kwestionowania opinii biegłych, jako podstawy do dokonania w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych. Biegli wydali opinię w oparciu o analizę całokształtu zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej, a przede wszystkim na podstawie bezpośredniego badania przedmiotowego wnioskodawcy. Spostrzeżenia poczynione przez biegłych przedstawione zostały w sposób szczegółowy i wyczerpujący. Jednocześnie nie budzi wątpliwości, że opinia została opracowana przez osoby kompetentne do dokonania oceny stanu zdrowia odwołującego oraz dysponujące w tym zakresie niezbędną wiedzą i doświadczeniem.

Powyższe uzasadnia stwierdzenie, że ostateczna konkluzja opinii biegłych sądowych, iż odwołujący jest osobą całkowicie, trwale niezdolną do pracy, została w sposób wyczerpujący umotywowana wynikami przeprowadzonych badań lekarskich i wobec jednoznaczności opinii nie było konieczności dalszego uzupełniania postępowania dowodowego. Zarzuty apelacji w świetle zaprezentowanych opinii są nietrafne i stanowią jedynie bezzasadną polemikę z wnioskami znajdującymi się w opinii.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zarzuty apelującego – poza wskazaniem daty początkowej prawa do renty - nie mogły zasługiwać na uwzględnienie, a dokonana przez Sąd Okręgowy zmiana decyzji organu rentowego jest zasadna, albowiem ma ona odzwierciedlenie w ustalonym stanie faktycznym.

Uwzględniając powyższe, Sąd Apelacyjny w punkcie 1 wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok o tyle, że przyznał odwołującemu M. Ś. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 25 grudnia 2014 r., a w punkcie 2 na podstawie art. art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację, nie znajdując podstaw do jej uwzględnienia.

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł w punkcie 2 wyroku przy uwzględnieniu treści art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).