Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2016 r. w Szczecinie

sprawy S. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 24 listopada 2015 r. sygn. akt VI U 595/15

oddala apelację.

SSA Barbara Białecka SSA Romana Mrotek SSO del. Aleksandra Mitros

Sygn. akt III AUa 173/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 grudnia 2013 r. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w G. odmówił S. T. prawa do emerytury, wskazując, że ubezpieczony nie wykazał co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony podniósł, że w dniu złożenia wniosku w ZUS legitymował się wymaganym okresem co najmniej 25 lat ubezpieczenia, w tym 15 latami pracy w szczególnych warunkach oraz osiągnął wiek 60 lat.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powtarzając argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z 11 września 2014 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku wskazał, że nie było podstaw do przyjęcia, że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 1 lipca 1991 r. do 31 sierpnia 1996 r. pracował w szczególnych warunkach. Zdaniem Sądu Okręgowego, niezasadne było także żądanie zaliczenia do okresu pracy w szczególnych warunkach czasu odbywania zasadniczej służby wojskowej. Skoro zaś powyższe okresy nie zostały uwzględnione, Sąd pierwszej instancji odstąpił od badania okresu zatrudnienia S. T. w spółce (...) przez pryzmat wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Podkreślił, że zatrudnienie to (1 rok, 4 miesiące i 20 dni), nawet w przypadku uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych, nie dałoby łącznie z okresem uznanym przez organ (11 lat, 9 miesięcy i 27 dni) wymaganych ustawą co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Wskutek apelacji ubezpieczonego od powyższego wyroku, Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrokiem z 25 czerwca 2015 r. uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny nie podzielił stanowiska Sądu pierwszej instancji w zakresie nieuwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania przez ubezpieczonego służby wojskowej. Podniósł, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym. Sąd Apelacyjny podkreślił, że Sąd pierwszej instancji, zarówno w stanie faktycznym, jak i w treści uzasadnienia wskazał rok 1973 jako datę rozpoczęcia przez ubezpieczonego służby wojskowej. Prawidłowy okres jej odbywania to od 23.04.1975 roku do 7.10.1976 roku. Sąd ten zaznaczył przy tym, że choć podnoszona przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu uchylonego wyroku uchwała SN rzeczywiście odnosiła się do okresu służby wojskowej przypadającego do końca 1974 r., to zmiana ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP nie miała wpływu na postrzeganie omawianego zagadnienia, co też znalazło swoje uzasadnienie w dalszym orzecznictwie SN. Sąd Apelacyjny wskazał, że w okresie odbywania zasadniczej służby wojskowej przez S. T., obowiązywała ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP, przy czym zgodnie z ówczesnym brzemieniem art. 108 ust. 1, czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. W ocenie Sądu ApelacyjnegoS. T.spełnił warunki określone w art. 106 ust. 1 w zw. z art. 108 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP. Skoro zaś przed służbą wojskową jak i po jej odbyciu zatrudniony był w Spółdzielni Kółek Rolniczych w S.jako kierowca ciągnikowy i oba te okresy zostały przez organ rentowy zaliczone do pracy w szczególnych warunkach, to wnioskodawca spełnia przesłanki niezbędne do zaliczenia okresu jej odbywania do okresu pracy w szczególnych warunkach, a więc łącznie wykazał 13 lat, 3 miesiące i 11 dni stażu pracy w szczególnych warunkach. W tej sytuacji niezasadne było odstąpienie przez Sąd Okręgowy od badania okresu zatrudnienia ubezpieczonego w firmie (...). Sąd Okręgowy zatem nie rozstrzygnął o wszystkich kwestiach, mających zasadnicze znaczenie w sprawie i Sąd Apelacyjny uznał, że nie rozpoznano jej istoty. Sąd Odwoławczy podkreślił, że przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd pierwszej instancji oceni okres zatrudnienia S. T. w Zakładzie Usług (...) w G., pod kątem ustalenia czy i w jakim okresie ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponownie oceni także okres zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) w G. od 1 lipca 1991 r. do 17 października 1994 r., a także od 18 października 1994 r. do 31 sierpnia 1996 r., w szczególności od 1 lipca 1995r. kiedy pracodawca powierzył ubezpieczonemu obowiązki operatora sprzętu budowlanego.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z 24 listopada 2015 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim – VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie ubezpieczonego (pkt I) oraz orzekł o kosztach (pkt II).

Sąd pierwszej instancji ustalił, że S. T. urodzony (...) posiada 28 lat, 9 miesięcy i 28 dni okresów ubezpieczenia, w tym staż pracy w warunkach szczególnych wynoszący 11 lat, 9 miesięcy i 27 dzień. Na dzień złożenia wniosku do organu rentowego o przyznanie emerytury ubezpieczony pozostawał członkiem otwartego funduszu emerytalnego i złożył wniosek o przekazanie zgromadzonych na nim środków na dochody budżetu państwa.

Ubezpieczony od 23 kwietnia 1975 r. do 7 października 1976 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Przed jej rozpoczęciem i po zakończeniu pozostawał zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Spółdzielni Kółek Rolniczych w S. na stanowisku kierowcy ciągnika. W okresie od 1 lipca 1991 r. do 31 sierpnia 1996 r. pracował w Przedsiębiorstwie (...) w G. na podstawie umów o pracę – od 1lipca 1991 r. do 21 listopada 1993 r. na stanowisku konserwatora urządzeń melioracyjnych, od 22 listopada 1993 r. do 17 października 1994 r. na stanowisku kierowcy – melioranta, od 18 października 1994 r. do 30 listopada 1994 r. na stanowisku robotnika w dziale technicznym lub w miejscu budowy, od 1 grudnia 1994 r. do 31 sierpnia 1996 r. na stanowisku operatora sprzętu budowlanego.

Ubezpieczony w okresie od 16 stycznia 1995 r. do 4 lutego 1995 r. uczestniczył w kursie operatorów sprzętu budowlanego prowadzonym przez Ośrodek Szkolenia Zawodowego w P.. Po jego zakończeniu uzyskał uprawnienia klasy trzeciej do obsługi koparko-spycharek jednonaczyniowych.

W powyższym okresie ubezpieczony w rzeczywistości pracował jako: kierowca samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony marki K., samochodu o masie całkowitej poniżej 3,5 tony marki Ż., operator koparki (od 20 lipca 1995 r.), a także wykonywał prace konserwatora urządzeń melioracyjnych polegające na kopaniu rowów melioracyjnych, ich odmulaniu oraz wykaszaniu. Ubezpieczony w tym czasie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie od 5.05.1997 r. do 30.11.1997 r. ubezpieczony pozostawał zatrudniony w Zakładzie Usług (...) E. K. w G. na podstawie umowy o pracę na stanowisku pracownika fizycznego.

Z kolei od 5 kwietnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony pozostawał zatrudniony w Zakładzie Usług (...) E. K. w G. na podstawie umowy o pracę na stanowisku konserwatora urządzeń melioracyjnych. Ubezpieczony w tym okresie w rzeczywistości wykonywał prace konserwatora urządzeń melioracyjnych polegające na czyszczeniu kanałów melioracyjnych (odmulaniu i hakowaniu) i remoncie wałów przeciwpowodziowych.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny oraz art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm., dalej: ustawa emerytalna), a także przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm., dalej: rozporządzenie) Sąd Okręgowy uznał odwołanie za nieuzasadnione. Podkreślił, że spór w sprawie koncentrował się w szczególności na nieuwzględnieniu przez organ rentowy okresu od 1 lipca 1991 r. do 31 sierpnia 1996 r. kiedy ubezpieczony pozostawał zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w G., okresu od 5 maja 1997 r. do 30 listopada 1997 r. oraz okresu od 5 kwietnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. kiedy ubezpieczony pozostawał zatrudniony w Zakładzie Usług (...) E. K. w G. do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy ustalając stan faktyczny w sprawie oparł się na wiarygodnych zeznaniach świadków E. K., K. C., J. J., M. C. oraz ubezpieczonego jako spójnych i logicznych. Świadkowie pracowali z ubezpieczonym, widzieli go przy wykonywanej pracy, a ponadto ich zeznania pokrywały się w przeważającej części. Sąd ten nie dał natomiast wiary zeznaniom świadków J. J. i T. G. odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez ubezpieczonego w ramach stosunku pracy, bowiem świadkowie ci nie pracowali razem z ubezpieczonym. Sąd meriti uznał również dokumenty znajdujące się w aktach sprawy jako miarodajne dla dokonania ustaleń w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy wskazał, że w wykazie A, dziale X pod poz. 1 załącznika do w/w rozporządzenia wymienione zostały prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Ponadto w wykazie stanowiącym załącznik do zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze w dziale X poz. 1 pkt 3, 8, 9, 14, wymieniono m.in. stanowiska: kopacz, konserwator urządzeń melioracyjnych, robotnik melioracyjny, operator karczownika. Dodatkowo należy wskazać, że prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych są wymienione w wykazie A Dział V poz. 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Ponadto w powołanym Zarządzeniu resortowym również w Dziale V poz. 3 pkt A 1 wymieniono prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych – maszynista koparek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych.

W ocenie Sądu pierwszej instancji ubezpieczony nie wykazał spełnienia przesłanek warunkujących przyznanie prawa do emerytury. Posiada ogólny okres ubezpieczenia w wymiarze 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, osiągnął wymagany wiek, a także przystąpił do OFE i złożył wniosek o przekazanie zgromadzonych na nim środków na dochody budżetu państwa, natomiast w toku procesu nie udowodnił posiadania 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy zważył na podstawie zgromadzonych dokumentów, że ubezpieczony od 1 lipca 1991 r. do 31 sierpnia 1996 r. pozostawał zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w G. w pełnym wymiarze czasu pracy i nie miał przerw w zatrudnieniu. W okresie od 1 lipca 1991 r. do 21 listopada 1993 r. pracował na stanowisku konserwatora urządzeń melioracyjnych, od 22 listopada 1993 r. do 17 października 1994 r. na stanowisku kierowcy – melioranta, od 18 października 1994 r. do 30 listopada 1994 r. na stanowisku robotnika w dziale technicznym lub w miejscu budowy, a od 1 grudnia 1994 r. do 31 sierpnia 1996 r. na stanowisku operatora sprzętu budowlanego. Jednocześnie podkreślił, że nie można było wyodrębnić okresów stałej pracy ubezpieczonego na jednym stanowisku. W zależności od potrzeby przez cały ten okres pracował przy konserwacji rowów melioracyjnych poprzez ich pogłębianie, odmulanie, wykaszanie traw oraz krzewów albo jako kierowca przewożący pracowników z miejsca zamieszkania na teren pracy samochodem marki Ż. oraz kierowca samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony marki K..

Sąd Okręgowy uznał, że zgromadzony materiał dowodowy nie pozwalał jednoznacznie stwierdzić, że ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych, pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie 3,5 tony albo maszynisty ciężkiego sprzętu budowlanego, Sąd uznał, że nie wykonywał on w w/w okresie pracy w warunkach szczególnych. Za powyższym przemawia również brak możliwości jednoznacznego określenia stanowiska ubezpieczonego oraz wykonywanie przez niego prac różnego rodzaju w ciągu jednego dnia roboczego. Sąd ten podkreślił, że praca ubezpieczonego nie mogła być uznana za pracę przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych, bowiem wykonywane czynności polegały na oczyszczaniu urządzeń melioracyjnych, a nie na ich zakładaniu. Jednocześnie Sąd Okręgowy zaznaczył, że wymienienie tego stanowiska pracy wyłącznie w wykazie stanowiącym załącznik do zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze, a więc w akcie niższego rzędu (zarządzeniu Ministra), bez jakiegokolwiek odniesienia do stanowisk pracy wykonywanej w szczególnych warunkach ujętych w jednym z działów wykazu A - załącznika do powoływanego powyżej rozporządzenia oznacza, że praca ta nie jest pracą, o której mowa w art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej. Sąd Okręgowy uznał zatem przepisy wymienionego zarządzenia za nieistotne na gruncie niniejszej sprawy, a w szczególności, że nie mogą stanowić podstawy uznania, iż praca na stanowisku wymienionym w zarządzeniu jest pracą w warunkach szczególnych, jeżeli nie pokrywa się ze stanowiskami określonymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Odnośnie Zakładu Usług (...) E. K. w G. Sąd pierwszej instancji uznał, że ten okres nie może zostać ubezpieczonemu zaliczony jako okres pracy w warunkach szczególnych. Wskazał zarazem, że w okresie od 5 maja 1997 r. do 30 listopada 1997 r. na stanowisku pracownika fizycznego i w okresie od 5 kwietnia 1998 r. do 30 września 2001 r. na stanowisku konserwatora urządzeń melioracyjnych ubezpieczony czyścił kanały melioracyjne (odmulanie i hakowanie) i remontował wały przeciwpowodziowe. Nie wykonywał zatem pracy przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych ani żadnej innej wymienionej w załączniku rozporządzenia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd Okręgowy zaznaczył, że praca ubezpieczonego w w/w okresach pomimo różnego określenia stanowisk pracy sprowadzała się do oczyszczania urządzeń melioracyjnych i ich otoczenia, a nie na zakładaniu urządzeń melioracyjnych.

Z powyższym rozstrzygnięciem w całości nie zgodził się ubezpieczony. W wywiedzionej apelacji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie emerytury. Ewentualnie wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Ubezpieczony podniósł, że w okresie od 1 lipca 1991 r. do 21 listopada 1993 r. pracował jako konserwator posiadając odpowiednie uprawnienia. Następnie w okresie od 1 grudnia 1994 do 31 sierpnia 1996 r. był on operatorem sprzętu budowlanego, zaś pracując jako kierowca meliorant (22 listopada 1993 r. do 17 października 1994 r.) faktycznie był kierowcą ciężarowego K., zaś Ż. jedynie sporadycznie dowoził pracowników na budowę. Ponadto w tym czasie wykonywał także prace fizyczne w charakterze robotnika budowlanego robót melioracyjnych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja ubezpieczonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził szczegółowe postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd odwoławczy podziela ustalenia faktyczne, a także rozważania prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania w tej części uzasadnienia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 i z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX nr 585720).

Analiza treści apelacji oraz dotychczasowego postępowania prowadzi do wniosku, że spornym między stronami pozostawała okoliczność, czy w okresie zatrudnienia w (...) oraz w zakładzie (...) S. T. świadczył stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy emerytalnej. Jednocześnie należy podkreślić, że przewidziane w art. 32 ustawy emerytalnej prawo do emerytury w niższym niż określony w art. 24 tej ustawy wieku emerytalnym jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Ponadto podkreślić trzeba, że prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 24 ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (por. między innymi wyroki z dnia 22 lutego 2007 r., I UK 258/06, OSNP 2008/5-6/81; z dnia 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008/21-22/328; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07, LEX nr 375653). Dodatkowo, wyłącznie takie czynności pracownicze, które są wykonywane w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, kwalifikują pracę jako wykonywaną w szczególnych warunkach. Znaczące są przy tym stopień uciążliwości owych czynników oraz wymagania wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Jedynie jeśli czynności te wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to okres wykonywania tej pracy jest okresem uzasadniającym prawo do świadczeń na podstawie art. 184 ust. 1 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej i w związku z przepisami rozporządzenia.

Z powyższych względów wykonywanie pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nie może zostać tylko uprawdopodobnione, ale musi zostać wykazane w sposób niezbity i nie budzący jakichkolwiek wątpliwości.

W okolicznościach niniejszej sprawy nie można było uznać, że ubezpieczony w spornych okresach, stale i w pełnym wymiarze czasu świadczył jeden z rodzajów prac wymienionych w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. W pierwszej kolejności należy bowiem zauważyć, że S. T. w spornych okresach zajmował w (...) kolejno stanowiska konserwatora urządzeń melioracyjnych, kierowcy-melioranta, robotnika w dziale technicznym lub w miejscu budowy, a także operatora sprzętu melioracyjnego, a więc stanowiska nieujęte w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, od których zależą uprawnienia do wcześniejszej emerytury. Jednocześnie ubezpieczony dysponował świadectwem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, w którym wskazano jako wykonywaną pracę stanowiska z wykazu A, działu X poz. 1 rozporządzenia (prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych) oraz wykazu A, działu V poz. 3 (Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych). Należy mieć przy tym na uwadze, że świadectwo pracy jest jedynie dokumentem prywatnym, potwierdzającym, że osoba je wydająca złożyła oświadczenie o treści w nim ujawnionej i jako takie nie może więc być przyjmowane bezkrytycznie, w oderwaniu od pozostałych dowodów. W kontekście powyższego, mając na względzie, że to nie nazwa zajmowanego stanowiska przesądza o tym, czy praca była świadczona w warunkach szczególnych czy też nie, Sąd Okręgowy przeprowadził szczegółowe postępowanie dowodowe by ustalić charakter faktycznie wykonywanych przez ubezpieczonego czynności w spornym okresie zatrudnienia na wyżej wymienionych stanowiskach. Wbrew jednak twierdzeniom apelacji, nie można było uznać, że w toku postępowania ubezpieczony udowodnił swoje stanowisko.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało bowiem, że pracując w (...), do obowiązków ubezpieczonego od początku zatrudnienia należało wykonywanie prac różnorodzajowych. Ubezpieczony faktycznie dokonywał konserwacji rowów i urządzeń melioracyjnych poprzez ich pogłębianie, odmulanie, wykaszanie traw oraz krzewów, przewoził materiały budowlane i muł rzeczny (...), dowoził materiały budowlane i ludzi na place budów samochodem dostawczym Ż.. Powyższe czynności wyraźnie wskazali świadkowie, przy czym zgodnie podkreślali, że ubezpieczony wykonywał różne prace zależnie od bieżącej potrzeby. Nie jest możliwe wyszczególnienie zatem konkretnych okresów, w których praca w warunkach szczególnych była świadczona stale i w pełnym wymiarze. Bezsprzecznie pracą taką było bowiem prowadzenie samochodu (...), jednak nie można przyjąć, że w okresie zatrudnienia na stanowisku kierowca – meliorant, tylko taką pracę ubezpieczony wykonywał. Ponadto świadkowie wyraźnie wskazywali, że ubezpieczony po dowiezieniu materiałów często przebierał się i pracował przy urządzeniach melioracyjnych. De facto zatem S. T. nie miał wyraźnego zakresu obowiązków, a zależnie od potrzeb wykonywał prace różnorodne w ciągu całego dnia, nie pozwalające na przyjęcie, że stale i w pełnym wymiarze wykonywał którąkolwiek z prac wskazanych w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Odnosząc się do pracy na ciężkim sprzęcie budowlanym, należy podkreślić, że samo nabycie uprawnień trzeciej klasy do obsługi koparki jednonaczyniowej o pojemności do 0,8 m3, koparko – spycharki(...), nie dowodzi, że od tego momentu praca na takim urządzeniu była świadczona. Niewątpliwie z dniem 20 lipca 1995 r. pracodawca powierzył ubezpieczonemu obowiązki operatora sprzętu ciężkiego, jednak nie wykonywał on pracy na tym stanowisku stale, a jedynie niejako poszerzył się zakres powierzanych mu prac, co też wyraźnie wskazywali świadkowie.

Ponadto nawet gdyby zaliczyć ubezpieczonemu okres od 20 lipca 1995r. do 31 sierpnia 1996r. oraz okres służby wojskowej nie dałoby to w sumie 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Dodatkowo w odniesieniu do głównego zarzutu, a więc twierdzeń ubezpieczonego o stałym wykonywaniu prac przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych, Sąd Apelacyjny akcentuje, że jego praca w istocie polegała na ich oczyszczaniu, a nie zakładaniu, co też trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji. Precyzyjnie Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że wymienienie pracy na określonym stanowisku, wyłącznie w akcie niższego rzędu (zarządzeniu Ministra), którego treść wykracza poza upoważnienie i pozostaje bez związku z jego przepisami, traktowanymi jako "przepisy dotychczasowe" - nie wywołuje skutków przewidzianych w art. 32 ust. 1 ustawy, zastrzeżonych dla rozporządzenia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2004 r., II UK 337/03, OSNP 2004 Nr 22, poz. 392, z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNP 2005 Nr 11, poz. 161, z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 88/08 i z dnia 10 lutego 2009 r., II UK 199/08, niepublikowane, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10.02.2015 r., sygn. akt III AUa 437/14). Zatem nawet abstrahując od różnorodzajowości prac świadczonych przez S. T., przyjęcie, że pracował on wyłącznie jako konserwator urządzeń melioracyjnych, również uniemożliwiałoby przyjęcie, że była to praca w warunkach szczególnych wymieniona w rozporządzeniu.

Odnosząc się zaś do okresu zatrudnienia w zakładzie (...), wskazać należy, że w tym okresie ubezpieczony wykonywał pracę pracownika fizycznego oraz konserwatora urządzeń melioracyjnych. Przy tym, faktycznie wykonywał on od początku prace konserwacyjne w postaci czyszczenia kanałów melioracyjnych (odmulaniu i hakowaniu) i remoncie wałów przeciwpowodziowych. Ponownie należy zauważyć, że prace konserwacyjne w melioracji, nie są tożsame z pracą przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych (wykaz A, dział X, poz. 1 rozporządzenia), a więc nie mogą stanowić pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej.

Z uwzględnieniem powyższego, należy podkreślić, że Sąd Apelacyjny nie przeczy, że ubezpieczony w pewnych okresach mógł wykonywać prace w warunkach szczególnych (jazda samochodem (...), praca operatora ciężkiego sprzętu budowlanego). Nie można było jednak w świetle zgromadzonego materiału dowodowego przyjąć, że tego rodzaju prace świadczył on stale i w pełnym wymiarze czasu, zaś jak już wyżej wskazywano, tylko praca taka świadczona codziennie przez co najmniej 8 godzin pozwala na nabycie uprawnień do emerytury w wieku obniżonym. Niewątpliwie prace w melioracji nie były prostymi pracami, jednak z samego faktu wykonywania pracy w trudnych warunkach nie wynika jeszcze, że pracę taką można uznać za pracę w warunkach szczególnych.

Podsumowując, zgromadzony materiał dowodowy nie dał podstaw do uwzględnienia apelacji ubezpieczonego. Orzeczenie Sądu Okręgowego okazało się zatem prawidłowe, w szczególności trafnie Sąd pierwszej instancji uznał, że okres zatrudnienia ubezpieczonego w (...) oraz (...) nie mógł zostać uznany za okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu, w rozumieniu przepisów rozporządzenia z 7 lutego 1983 r., a zatem należało przyjąć, że ponownie rozpatrując sprawę Sąd Okręgowy zebrał pełny materiał dowodowy, wszechstronnie go rozważył oraz poczynił trafne ustalenia faktyczne, a także wyciągnął logiczne i uzasadnione wnioski, które Sąd Apelacyjny podzielił.

Mając na względzie powyższą ocenę prawną, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

SSA Barbara Białecka SSA Romana Mrotek SSO del. Aleksandra Mitros