Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. K. prawa do emerytury, gdyż wnioskodawca nie posiadał wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji dnia 22 lipca 2016 odwołał się A. K. wskazując, iż nie zgadza się z nią ponieważ pracował w warunkach szczególnych w charakterze ciastowego, piecowego w okresach :

- od 2 marca 1972 roku do 26 października 1975 roku w Piekarni (...),

- od 15 września 1978 roku do 10 grudnia 1983 roku w Piekarni (...),

- od 16 stycznia 1984 roku do 20 grudnia 1984 roku w Piekarni (...),

- od 17 stycznia 1985 roku do do 29 czerwca 1985 roku w Piekarni (...),

- od 7 października 1985 roku do 11 grudnia 1998 roku w Piekarni (...).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że na skutek odwołania dnia 5 września 2016 roku została wydana nowa decyzja, w której ZUS zaspokoił częściowo zawarte w odwołaniu żądanie przyjmując za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku 11 lat, 7 miesięcy i 26 dni pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych jako piekarz, w okresie od 1 października 1985 roku do 13 lipca 1990 roku oraz od 1 sierpnia 1990 rok do 31 grudnia 1999 roku w zakładzie pracy – (...) - L. K. w R. z wyłączeniem urlopu bezpłatnego od 14 lipca 1990 roku do 31 lipca 1990 roku, zasiłków chorobowych oraz świadczenia rehabilitacyjnego od 11 grudnia 1998 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 30 maja 2016 roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 – w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lata 7 miesiące i 25 dni w tym 11 lat, 7 miesięcy i 26 dni pracy w szczególnych warunkach w okresie od 1 października 1985 roku do 13 lipca 1990 roku oraz od 1 sierpnia 1990 rok do 31 grudnia 1999 roku w zakładzie pracy (...) L. K..

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od :

- od 2 marca 1972 roku do 26 października 1975 roku w Piekarni (...) u Z. Z.;

- od 15 września 1978 roku do 10 grudnia 1983 roku w Piekarni (...),

- od 16 stycznia 1984 roku do 20 grudnia 1984 roku w Piekarni (...),

- od 17 stycznia 1985 roku do 6 kwietnia 1985 roku oraz od 1 maja 1985 roku do 29 czerwca 1985 roku w Piekarni (...)- (od 7 kwietnia do 30 kwietnia 1985 roku - urlop bezpłatny), bowiem na podstawie zgromadzonych dokumentów nie można jednoznacznie określić charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 5 września 2016 roku, k. 23 akt ZUS, odpowiedź na odwołanie, k. 8 akt sprawy )

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do staży pracy w warunkach szczególnych okresów zasiłków chorobowych tj.:

- od 14 grudnia 1991 roku do 28 grudnia 1991 roku,

- od 18 maja 1992 roku do 12 czerwca 1992 roku,

- od 22 stycznia 1994 roku do 1 lutego 1994 roku,

- od 22 sierpnia 1994 roku do 31 sierpnia 1994 roku,

- od 23 stycznia 1995 roku do 4 lutego 1995 roku,

- od 13 lutego 1995 roku do 20 lutego 1994 roku,

- od 29 marca 1995 roku do 2 kwietnia 1995 roku,

- od 23 września 1996 roku do 2 października 1996 roku,

- od 27 stycznia 1997 roku do 2 marca 1997 roku,

- od 3 marca 1997roku do 10 lipca 1997 roku

- od 6 września 1997 roku do 12 września 1997 roku,

- od 16 marca 1998 roku do 19 kwietnia 1998 roku,

- od 20 kwietnia 1998 roku do 10 grudnia 1998 roku,

Oraz zasiłku chorobowego od 11 grudnia 1998 roku do31 grudnia 1998 roku.

Łącznie niezaliczone okresy nieskładkowe wyniosły 1 rok, 6 miesięcy i 16 dni.

(dowód: pismo procesowe organu rentowego, k. 72 akt sprawy)

Wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku piekarza na podstawie umowy o pracę i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresach:

- od 2 marca 1972 roku do 26 października 1975 roku w Piekarni (...),

- od 15 września 1978 roku do 10 grudnia 1983 roku w Piekarni (...),

- od 16 stycznia 1984 roku do 20 grudnia 1984 roku w Piekarni (...),

- od 17 stycznia 1985 roku do 6 kwietnia 1985 roku oraz od 1 maja 1985 roku do 29 czerwca 1985 roku w Piekarni (...).

Wnioskodawca w w/w okresach cały czas pracował przy wypieku bułek i chleba. Pracował na nocnej zmianie. Do podstawowych obowiązków skarżącego należało pobieranie worków z mąką z magazynu (ok. 10 worków o wadze 50 kg na zmianę), wysypywanie mąki na sito mechaniczne – obsługa sita ok 0,5 godz. na zmianę), obsługa mieszałki do ciasta – ok. 1 godzina na zmianę, porcjowanie, ważenie, formowanie porcji ciasta na bułki i chleb, układanie w foremkach, koszyczkach, zwilżanie wodą, ustawianie na stojakach, wkładanie wyrośniętych porcji przy pomocy łopat do pieca (opalonego gazem), czyszczenie koszyczków po pieczywie oraz prace porządkowe na stanowisku pracy. Cykl wyprodukowania jednej partii pieczywa trwał ok 2 godzin w ciągu zmiany roboczej. Takich cykli było od 2 do 3.

Wnioskodawca pracował tak stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zaświadczenie o potwierdzeniu zatrudnienia, k. 49, 53, 87 akt rentowych, zaświadczenie, k. 89 akt rentowych, zaświadczenie o potwierdzeniu zatrudnienia, k. 19 akt emerytalnych, karta oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej, k. 30 akt sprawy, zeznania K. K. na rozprawie w dniu 21 lutego 2017 roku od minuty 6:50 do minuty 25:23, protokół rozprawy, k. 58-59 akt sprawy, zeznania wnioskodawcy A. K. na rozprawie w dniu 9 maja 2017 roku od minuty 2:08 do minuty 14:22, protokół z rozprawy, k. 79-79v akt sprawy)

Decyzją z dnia 18 października 2004 roku Państwowy (...) Inspektor Sanitarny w R. stwierdził u A. K. chorobę zawodową – astmę oskrzelową. Decyzję oparto na podstawie orzeczenia lekarskiego o rozpoznaniu choroby zawodowej przez (...), a także na podstawie oceny narażenia zawodowego wnioskodawcy podczas zatrudnienia w charakterze piekarza w latach 1972 – 1999 w różnych piekarniach w narażeniu na alergeny mąki. W decyzji wskazano, iż wykonane badania ubezpieczonego ujawniły ciężkie zaburzenia sprawności wentylacyjnej płuc typu obturacyjnego, a badanie alergologiczne – antygentowo swoiste przeciwciała w surowicy krwi dla alergenów mąki i przetworów zbożowych. Rodzaj narażenia zawodowego, przebieg choroby, stan kliniczny oraz analiza dokumentacji leczenia korelujące z okresem zatrudnienia dały podstawy do rozpoznania u skarżącego choroby zawodowej astmy-oskrzelowej. Wobec powyższego w decyzji stwierdzono, że choroba zawodowa skarżącego została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy wnioskodawcy.

(dowód: decyzja PIP w R., akta choroby zawodowej, orzeczenie nr (...), akta choroby zawodowej)

W okresie od 27 października 1975 roku do 15 października 1977 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(dowód: wyciąg z książeczki wojskowej)

Pracodawcy nie wystawili ubezpieczonemu świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych za sporne okresy zatrudnienia.

(okoliczności bezsporne)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

W będącej przedmiotem osądu sprawie sam fakt zatrudnienia A. K. od 2 marca 1972 roku do 26 października 1975 roku w Piekarni (...), od 15 września 1978 roku do 10 grudnia 1983 roku w Piekarni (...), od 16 stycznia 1984 roku do 20 grudnia 1984 roku w Piekarni (...), od 17 stycznia 1985 roku do 6 kwietnia 1985 roku oraz od 1 maja 1985 roku do 29 czerwca 1985 w Piekarni (...) nie był kwestionowany przez organ rentowy i jest bezsporny w świetle dokumentów znajdujących się w aktach emerytalnych wnioskodawcy.

Sporny pozostawał natomiast charakter wykonywanej w tym okresie pracy z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach nie przesądza jednak, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał. Świadectwo pracy w szczególnych warunkach – jak już wyżej podnoszono - nie jest wyłącznym dowodem służącym do wykazania charakteru świadczonej pracy. A co za tym idzie jego brak nie wyklucza ustalenia, że świadczona praca była pracą w szczególnych warunkach, z tym że ciężar wykazania tej okoliczności spoczywa na ubezpieczonym.

Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi.

Charakter wykonywanej przez skarżącego pracy Sąd ustalił na podstawie dokumentacji w postaci zaświadczeń potwierdzających zatrudnienie wnioskodawcy, dokumentacji Państwowej Inspekcji Sanitarnej w sprawie ustalenia choroby zawodowej wnioskodawcy, zeznań świadka K. K. oraz korelujących z nimi zeznań samego wnioskodawcy.

Z zeznań wnioskodawcy wynika, że w całym spornym okresie zatrudnienia w piekarniach: Z. Z., F. A., J. Z., C. Ł. wnioskodawca pracował jako piekarz i zajmował się wyrobem chleba i bułek oraz ich wypiekiem. Również żona K. K. potwierdziła że odkąd poznała męża tj. od 1980r. cały czas pracował w piekarniach zajmując się wypiekiem pieczywa. Szczegółowy zakres obowiązków wnioskodawcy wynika z charakterystyki wykonywanej pracy, która została ustalona w karcie oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej. I tak, do obowiązków skarżącego należało pobieranie worków z mąką z magazynu, wysypywanie mąki na sito mechaniczne, obsługa mieszałki do ciasta, porcjowanie, ważenie, formowanie porcji ciasta, układanie w foremkach, koszyczkach, zwilżanie wodą, ustawianie na stojakach, wkładanie wyrośniętych porcji przy pomocy łopat do pieca (opalonego gazem), czyszczenie koszyczków po pieczywie oraz prace porządkowe na stanowisku pracy. Fakt pracy skarżącego w charakterze piekarza w latach 1974-1999 w narażeniu na alergeny mąki potwierdza dokument urzędowy w postaci decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej. Taki dokument korzysta z prawdziwości tego co zostało w nim urzędowo zaświadczone. Organ rentowy nie podważył wiarygodności tego dokumentu. Wykonywanie pracy piekarza w latach 1972-1999 w szkodliwych dla zdrowia warunkach, doprowadziło do powstania u wnioskodawcy choroby zawodowej - astmy oskrzelowej, stwierdzonej decyzja z dnia 18 października 2004r.

Ustawodawca w wykazie A Dziale X (w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym) pod poz. 11 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku do prac w warunkach szczególnych zalicza prace przy wypieku pieczywa.

Wykładnią pojęcia prac przy wypieku pieczywa zajmował się ostatnio Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 kwietnia 2015 roku (I UK 336/14). W wyroku tym stwierdzono, że przy ocenie prawa do wcześniejszej emerytury podwładnego pracującego przy wypieku pieczywa organ rentowy powinien uwzględnić wszystkie czynności składające się na proces technologiczny. Gdyby bowiem pracodawca zamierzał do okresów pracy w szczególnych warunkach zaliczyć tylko ostatnie czynności w procesie produkcji pieczywa, to posłużyłby się określeniem „wypiek pieczywa” lub „prace polegające na wypieku pieczywa” a nie „prace przy wypieku pieczywa”.

Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie wielokrotnie prezentował pogląd, że dokonując oceny warunku stałej pracy na stanowisku wymienionym w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., należy mieć na uwadze również czynności przygotowawcze, które wiążą się z wykonaniem danej pracy (procesem technologicznym).

Praca piekarza w procesie technologicznym wypieku pieczywa nie ogranicza się tylko do wykonywania czynności polegających na umieszczeniu przygotowanego ciasta w piecu i wyłożeniu upieczonego produktu z pieca. Ubezpieczony w spornym okresie wykonywał prace polegające na przyniesieniu i przesianiu mąki, przygotowaniu ciasta, formowaniu ciasta, wkładaniu i wyjmowaniu go z pieca. Wszystkie te czynności nierozłącznie związane były z procesem technologicznym „przy wypieku pieczywa”. Wnioskodawca w trakcie dnia pracy nie wykonywał stale tylko jednej czynności związanej z procesem wypieku pieczywa, ale wszystkie czynności składające się na proces technologiczny wypieku.

Za taką interpretacją pojęcia przy wypieku pieczywa przemawia także treść uchwały Nr 64/83 z dnia 25 lipca 1983 r. Zarządu Głównego (...) Związku Spółdzielni Rolniczych, która do prac „przy wypieku pieczywa” zalicza następujące prace: ręczny odbiór pieczywa na blachach z pieca (1), ręczny odbiór listka waflowego z pieca (2), piekarz (3), ciastkarz (4), operator linii produkcyjnych nakładających kęsy ciasta do pieca i odbierający pieczywo z pieca (5), ekspedytor wyrobów gotowych (6), przesiewacz mąki (7), trzepacz worków (8), operator linii przy produkcji koncentratów ciast (9), obsługujący agregat caramil cream (10).

Wprawdzie uchwała ta jako zarządzenie resortowe nie ma już mocy obowiązującej, ale z pewnością służy pomocą przy dokonywaniu wykładni pojęcia prac przy wypieku pieczywa wymienionych w wykazie A dziale X pod poz. 11 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Wykazy resortowe ułatwiają bowiem identyfikację określonego stanowiska pracy, jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach - w szczególności, jeśli w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. nie wymienia się konkretnych stanowisk, jak w niniejszej sprawie, lecz operuje się pojęciem ogólnym (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 grudnia 2014 r., I UK 125/14, z dnia 12 kwietnia 2012 r., II UK 233/11, OSNP 2013 nr 7-8, poz. 86; z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09, z dnia 16 listopada 2010 r., I UK 124/10, z dnia 26 maja 2011 r., II UK 356/10, z dnia 22 kwietnia 2011 r., I UK 351/10, z dnia 24 listopada 2010 r., I UK 128/10).

Biorąc pod uwagę złożone w sprawie zeznania świadka K. K. i zgodne z nimi zeznania samego wnioskodawcy oraz ustalenia Państwowej Inspekcji Sanitarnej, co do codziennych obowiązków pracy oraz warunków w jakich była świadczona w latach 1972-1985 , nie ulega wątpliwości, że wykonywana przez wnioskodawcę praca w charakterze piekarza, była pracą o znacznej szkodliwości dla jej zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości.

Wobec powyższego należało uznać, że praca świadczona przez wnioskodawcę w okresach: od 2 marca 1972 roku do 26 października 1975 roku w Z. Z. - (...), S., od 15 września 1978 roku do 10 grudnia 1983 roku w F. A. – (...), od 16 stycznia 1984 roku do 20 grudnia 1984 roku w J. Z. – (...), od 17 stycznia 1985 roku do 6 kwietnia 1985 roku oraz od 1 maja 1985 roku do 29 czerwca 1985 roku w C. Ł. (...), na stanowisku piekarza, jest pracą w szczególnych warunkach zgodnie z Wykazem A, działem X, tj. rolnictwie i przemyśle rolno – spożywczym (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poz. 11 - prace przy wypieku pieczywa stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Rozstrzygnięcia wymagała również kwestia nie zaliczenia przez organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zasiłków chorobowych oraz zasiłku rehabilitacyjnego, które łącznie składały się na okres 1 roku, 6 miesięcy i 16 dni.

Podstawą prawną przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury pod warunkiem spełnienia przesłanek do jej nabycia, za wyjątkiem wieku emerytalnego, w dniu 1 stycznia 1999r. Oznacza to, że do obliczenia stażu pracy w warunkach szczególnych stosuje się przepisy obowiązujące w dacie 1 stycznia 1999 r., co wprost wynika z treści art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W myśl bowiem tego przepisu ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura, jeżeli w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn. O tym jakie okresy pracy zalicza się do pracy w szczególnych warunkach stanowi art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Brzmienie tego przepisu zmieniło się w dniu 1 lipca 2004r. Wówczas do art. 32 ustawy został dodany ustęp 1a, zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się:

- okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,

- okresów, w których na mocy szczególnych przepisów pracownik został zwolniony ze świadczenia pracy, z wyjątkiem okresu urlopu wypoczynkowego.

Zmiana brzmienia art. 32 ustawy z dnia 1 lipca 2004r. nie dotyczy jednak sposobu obliczania stażu pracy osób ubiegających się o emeryturę na podstawie art. 184 ustawy.
W stosunku bowiem do tych osób staż pracy w szczególnych warunkach ustala się na dzień 1 stycznia 1999 r. według przepisów dotychczasowych, a zatem w ich brzmieniu w dniu 1 stycznia 1999 r. W tej dacie art. 32 ustawy nie zawierał zapisu o nie uwzględnianiu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Z tych względów okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego przypadające w trakcie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub charakterze, podlegają zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych ubezpieczonym ubiegającym się o emeryturę na podstawie art. 184 ustawy także, gdy przypadają one po dniu 14 listopada 1991r.

Wzajemny stosunek art. 184 i 32 ust 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS był wielokrotnie badany przez Sąd Najwyższy, który orzekł, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999r. okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach określonego w art. 184 ustawy wyklucza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a ustawy. Sąd Najwyższy uznał, że sytuacja osób wymienionych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS opisywana w doktrynie jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega właśnie na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe. Uwzględniając, że ochrona ekspektatywy może wynikać z jej istoty, lecz także zyskiwać wzmocnienie w prawie, Sąd Najwyższy stwierdził, że funkcję takiego wzmocnienia spełnił art. 184 ustawy wobec pozostających w toku stosunków nabywania prawa do emerytury z tytułu wykonywania zatrudnienia w warunkach szczególnych przed 1 stycznia 1999r.
W przepisie tym ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym; przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Stąd ocena, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. Pogląd ten – zdaniem Sądu Najwyższego - wzmacnia treść art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, odsyłająca w zakresie warunków emerytalnych do przepisów dotychczasowych (obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1999 r.) (tak por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010r., II UK 313/09, OSNP 2011, nr 19-20 poz. 260, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011r. , I UK 12/11, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2012r. , I UK 367/11).

W świetle powyższych rozważań brak było podstaw do nie uwzględnienia przy obliczaniu szczególnego stażu pracy przez organ rentowy okresów niewykonywania przez skarżącego pracy, za które otrzymał on wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, przypadających w okresie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wymienionej w Wykazie A, działem X, tj. rolnictwie i przemyśle rolno – spożywczym (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poz. 11 - prace przy wypieku pieczywa stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku od 1 października 1985 roku do 13 lipca 1990 roku oraz od 1 sierpnia 1990 rok do 31 grudnia 1999 roku w zakładzie pracy – (...) - L. K. w R..

Dodatkowo należy podnieść, że zaliczeniu do szczególnego stażu pracy wnioskodawcy podlega także okres zasadniczej służby wojskowej od 27 października 1975 roku do 15 października 1977 roku, albowiem przed powołaniem do wojska w okresie od 2 marca 1972 roku do 26 października 1975 roku wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Po doliczeniu w/w okresów do pracy w szczególnych oraz okresów uwzględnionych przez Sąd zasiłków chorobowych i zasiłku rehabilitacyjnego, nie ulega wątpliwości że wnioskodawca wykazał, iż w szczególnych warunkach pracowała przez okres przekraczający 15 lat.

Zatem biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończyła 60 lat, a jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł 25 lat, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z dniem (...) 2016 roku tj. z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego, gdyż była to ostatnia przesłanka konieczna do przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak sentencji wyroku.