Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 22 września 2014 roku, skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Ł., powód J. P. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...), wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 307.500 zł z odsetkami ustawowymi od 27 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, odpowiedzialnego solidarnie ze (...) sp. z o.o. z siedzibą w P., co, do której Sąd Okręgowy w Łodzi X Wydział Gospodarczy w dniu 22 kwietnia 2013 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (sygn. akt. X GNc 222/13), a nadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu J. P. podniósł, że wykonywał – jako podwykonawca generalnego wykonawcy (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. – prace budowlane na podstawie umowy z dnia 12 kwietnia 2012 r. polegające na przebudowie istniejącego budynku szkolnego przy ul. (...) w Ł. tj. adaptacji na cele Oddziału (...) w Ł.. Powód w dniu 11 lipca 2012 r. wystawił na rzecz (...) sp. z o.o. fakturę VAT nr (...), która została zaakceptowana przez tę spółkę w dniu 12 lipca 2012 r. Należność ta nie została przez (...) sp. z o.o. do chwili obecnej uregulowana. Strona powodowa wskazała, iż pozwany – jako inwestor – na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c. jest podmiotem odpowiedzialnym solidarnie za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez powoda. (pozew k. 2-7, wniosek k. 124)

W odpowiedzi na pozew z dnia 24 listopada 2014r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniósł, iż nie został mu zgłoszony powód, jako podwykonawca Konsorcjum w ramach prowadzonej inwestycji. W trakcie wykonywania robót budowlanych Konsorcjum ani nie wskazywało, ani też nie informowało pozwanego o jakichkolwiek podwykonawcach realizujących roboty budowlane. Nadto zarówno umowa podwykonawcza zawarta przez powoda i (...) sp. z o.o., jak również jej projekt, nie zostały przedstawione pozwanemu do akceptacji, wobec czego nie mógł on, wbrew twierdzeniom powoda, wyrazić zgody na jej zawarcie. Także dziennik budowy nie zawiera wpisów, które mogłyby poświadczyć, iż powód był obecny na placu budowy oraz prowadził tam roboty budowlane, w postaci wykonania sieci zewnętrznej kanalizacji ogólnospławnej i wodociągowej. Wszelka korespondencja informująca pozwanego o okoliczności wykonywania robót przez powoda w charakterze podwykonawcy, została doręczona stronie pozwanej już po okresie obowiązywania umowy oraz zrealizowaniu inwestycji. W ocenie pozwanego w niniejszej sprawie brak jest podstaw do domagania się przez powoda od zamawiającego zapłaty wynagrodzenia na podstawie przepisów określających solidarną odpowiedzialność inwestora z wykonawcą za zobowiązania wobec podwykonawcy. (odpowiedź na pozew k. 143-157)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 marca 2011 r. pomiędzy zamawiającym Skarbem Państwa – Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad a wykonawcą - Konsorcjum firm: (...) spółką z o. o. (lider) oraz (...) s.c., reprezentowanym przez Z. L., została zawarta umowa nr (...), której przedmiotem była przebudowa istniejącego budynku szkolnego przy ul. (...) w Ł., polegająca na adaptacji na cele Oddziału (...) w Ł. z laboratorium, budowa budynków pomocniczych laboratorium, budowa miejsc parkingowych z wiatami i garażami.

W § 1 ust. 10 przedmiotowej umowy strony postanowiły, iż w przypadku powierzenia przez wykonawcę do realizacji przedmiotu niniejszej umowy jego części podwykonawcom, wykonawca w terminie do 14 dni przed planowanym rozpoczęciem robót przez podwykonawców jest zobowiązany do poinformowania o tym fakcie zamawiającego wraz z przedłożeniem mu projektu umowy z podwykonawcą z częścią dokumentacji dotyczącej wykonania robót określonych w projekcie. Zamawiający ma prawo zgłosić sprzeciw w trybie art. 647 ¹ k.c. lub uzasadnione zastrzeżenia do projektu umowy, szczególnie, jeśli realizacja umownych obowiązków przez podwykonawców mogłaby grozić naruszeniem zasad bhp, terminowej realizacji przedmiotu umowy.

W § 1 ust. 16 wykonawca oświadczył, iż przedmiot umowy będzie realizował przy użyciu sprzętu, materiałów oraz środków jakimi dysponuje.

Strony postanowiły nadto m.in. iż zamawiającemu przysługuje prawo do odstąpienia od umowy, jeżeli czynności objęte umową wykonuje bez zgody zamawiającego podmiot inny niż wskazany w umowie lub inny niż skierowany do wykonania robót zgodnie z procedurą w niej określoną (§ 14 ust. 3 pkt d umowy). Wykonawca został zobowiązany do zapłaty zamawiającemu kary umownej wysokości 15% wynagrodzenia netto m.in. jeżeli roboty objęte przedmiotem umowy będzie wykonywał podmiot inny niż wykonawca lub inny niż podwykonawca skierowany do wykonania robót zgodnie z procedurą określoną w § 1 (§ 15 ust. 2 pkt e umowy).

Strony umowy przewidziały, iż każda z nich upoważni po jednym przedstawicielu, jednak zastrzegły, iż nie mogą oni podejmować żadnych ustaleń, które zmieniałyby zobowiązania stron wynikające z niniejszej umowy. Do kontaktów w sprawach związanych z bieżącą realizacją umowy zamawiający upoważnił B. N., zaś wykonawca Z. L..

W przypadku, gdy na gruncie postanowień umowy do złożenia oświadczenia woli w postaci zgłoszenia, zawiadomienia czy poinformowania o zdarzeniach lub faktach związanych z realizacją przedmiotowej umowy jest wymagana forma pisemna, jako jej zachowanie strony przyjęły, iż będą rozumiały przesłanie oświadczenia za pośrednictwem listu poleconego poprzez operatora publicznego lub firmy kurierskiej albo osobiste złożenie dokumentu za pokwitowaniem w biurze podawczym drugiej strony (§ 17 umowy).

Strony ustaliły, iż całkowite wynagrodzenie wykonawcy wynosi 6.249.837,30 zł netto, w tym wynagrodzenie za dokonanie dokumentacji projektowej – 300.000 zł. Do wskazanej kwoty podlegał doliczeniu podatek Vat. (umowa z dnia 29.03.2011r. k. 19-28)

W dniu 28 lutego 2012r. pomiędzy Skarbem Państwa – Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad a Konsorcjum firm: (...) sp. z o.o. (lider) oraz (...) s.c. został zawarty aneks do umowy nr (...) z dnia 29.03.2011r., przedłużający okres obowiązywania umowy do 31.05.2012r. (aneks nr (...) k. 159)

W dniu 30 maja 2012r. pomiędzy Skarbem Państwa – Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad (zamawiającym) a Konsorcjum firm (wykonawcą): (...) sp. z o.o. oraz (...) s.c. została zawarta umowa nr (...), zgodnie, z którą zamawiający powierzył a wykonawca przyjął „Wykonanie w systemie zaprojektuj i wybuduj robót uzupełniających do zamówienia: Przebudowa istniejącego budynku szkolnego przy ul. (...) w Ł., polegająca na adaptacji na cele Oddziału (...) w Ł. z laboratorium, budowie budynków pomocniczych laboratorium, budowie miejsc parkingowych z wiatami i garażami, w postaci: ścianek działowych, zainstalowania urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, instalacji wod.-kan., elektrycznych, logicznych oraz płytek na komunikacji budynku”.

Strony postanowiły, iż w przypadku powierzenia przez wykonawcę do realizacji przedmiotu tej umowy lub jego części podwykonawcom, wykonawca w terminie do 14 dni przed planowanym rozpoczęciem robót przez podwykonawców jest zobowiązany do poinformowania o tym fakcie zamawiającego wraz z przedłożeniem mu projektu umowy z podwykonawcą z częścią dokumentacji dotyczącej wykonania robót określonych w projekcie. Zamawiający miał prawo zgłosić sprzeciw w trybie art. 647 ¹ k.c. lub uzasadnione zastrzeżenia do projektu umowy, szczególnie, jeśli realizacja umownych obowiązków przez podwykonawców mogłaby grozić naruszeniem zasad bhp, terminowej realizacji przedmiotu umowy.

Wykonawca zobowiązał się do wykonania przedmiotu umowy – w/w robót budowlanych w oparciu o projekt budowlany, projekty wykonawcze oraz kosztorysy inwestorskie zatwierdzone przez zamawiającego (§ 7 umowy).

Strony umowy w § 13 postanowiły, iż całkowite wynagrodzenie wykonawcy za wykonanie przedmiotu umowy jest wynagrodzeniem ustalonym w trakcie negocjacji przez strony, na kwotę netto: 1.150.000 zł plus podatek VAT 23% - 264.500 zł, co stanowi łącznie kwotę brutto 1.414.500 zł.

W myśl § 14 w/w umowa obowiązywała do 16.07.2012r. Strony umowy przewidziały, m.in. iż zamawiającemu przysługuje prawo do odstąpienia od umowy, jeżeli czynności objęte tą umową wykonuje bez zgody zamawiającego podmiot inny niż wskazany w umowie lub inny niż skierowany do wykonania robót zgodnie z procedurą w niej określoną, zaś wykonawca jest zobowiązany do zapłaty zamawiającemu kary umownej w wysokości 15% wynagrodzenia netto m.in. jeżeli roboty objęte przedmiotem umowy będzie wykonywał podmiot inny niż wykonawca lub inny niż podwykonawca skierowany do wykonania robót zgodnie z procedurą określoną w § 1 (§ 15 umowy).

Strony umowy przewidziały, iż każda z nich upoważni po jednym przedstawicielu, jednak zastrzegły, iż nie mogą oni podejmować żadnych ustaleń, które zmieniałyby zobowiązania stron wynikające z umowy. Do kontaktów w sprawach związanych z bieżącą realizacją umowy zamawiający upoważnił B. N., zaś wykonawca Z. L..

W przypadku, gdy na gruncie postanowień umowy do złożenia oświadczenia woli w postaci zgłoszenia, zawiadomienia czy poinformowania o zdarzeniach lub faktach związanych z realizacją przedmiotowej umowy jest wymagana forma pisemna, poprzez jej zachowanie strony rozumiały przesłanie oświadczenia za pośrednictwem listu poleconego poprzez operatora publicznego, lub firmy kurierskiej albo osobiste złożenie dokumentu za pokwitowaniem w biurze podawczym drugiej strony (§ 17 umowy). (umowa k. 166-184)

Następnie kolejnym aneksem do umowy nr (...) z dnia 29.03.2011r., sporządzonym w dniu 31.05.2012r. pomiędzy Skarbem Państwa – Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad a Konsorcjum firm: (...) sp. z o.o. oraz (...) s.c., w związku z dokonaniem zamówienia uzupełniającego na roboty budowlane i wynikłej z tego tytułu konieczności przedłużenia terminu realizacji umowy podstawowej, umowa została przedłużona do dnia 31.07.2012r. (aneks nr (...) k. 161)

W dniu 10 lipca 2012r. pomiędzy Skarbem Państwa – Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad a Konsorcjum firm: (...) sp. z o.o. oraz (...) s.c. został zawarty aneks nr (...) do umowy nr (...) z dnia 29.03.2011r., na mocy, którego w związku z koniecznością wykonania robót polegających na zamontowaniu zasilaczy, zmieniono postanowienia umowy dotyczące wynagrodzenia wykonawcy. (aneks nr (...) k. 163-164)

W dniu 12.04.2012r. w Ł. pomiędzy: Spółką z o.o. (...), reprezentowaną przez Z. L. (generalny wykonawca) a Zakładem (...) reprezentowanym przez J. P. (podwykonawca) została zawarta umowa o roboty budowlane, zgodnie, z którą generalny wykonawca powierzył, a podwykonawca zobowiązał się do wykonania robót budowlanych na obiekcie przy ul. (...) wg przedłożonego i uzgodnionego między stronami kosztorysu wykonawczego – stanowiącego załącznik nr 1 do umowy (§1 umowy).

Generalny wykonawca oświadczył, że posiada zawartą umowę na prowadzenie robót budowlanych w obiekcie przy ul. (...) z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Ł. oraz posiada zezwolenie na budowę wskazanego obiektu (§ 2 umowy).

Termin rozpoczęcia robót budowlanych strony ustaliły na dzień 12 kwietnia 2012 r., a termin ich zakończenia na 30 czerwca 2012 r. (§ 4 umowy). Za wykonanie przedmiotu umowy generalny wykonawca zobowiązał się zapłacić podwykonawcy 500.000 zł plus podatek VAT w wysokości 23%. Podstawę zapłaty miały stanowić wystawione faktury, zawierające zestawienie miesięczne wykonanych prac budowlanych wraz z protokołami odbioru (w tym częściowymi). Zapłata wynagrodzenia miała następować w terminie 15 dni od dnia doręczenia generalnemu wykonawcy faktury, na rachunek bankowy podwykonawcy (§ 6 umowy). Zakres robót przewidziany w/w umową nie został w niej określony. (umowa k. 9-10)

Na podstawie umowy z 12 kwietnia 2012r. firma powoda wykonywała roboty w postaci sieci zewnętrznej kanalizacji ogólnospławnej i wodociągowej w budynku przy ul. (...) w Ł.. (zeznania powoda protokół z 29.10.2015r. k. 405v., adnotacja –00:18:24, protokół z 08.05.2017r. k. 560-561v., adnotacja – 00:31:30, zeznania M. L. (1) protokół z 08.05.2017r., k. 559v., adnotacja – 00:05:01)

W trakcie obowiązywania między Skarbem Państwa – Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad a Konsorcjum umów z 29 marca 2011r. i 30 maja 2012r., zamawiający nie wiedział o zawarciu przez (...) sp. z o.o. z powodem umowy z 12 kwietnia 2012r., jak również o tym, że powód, jako podwykonawca, a nie, jako pracownik firmy (...) wykonuje prace na terenie przedmiotowej inwestycji. (zeznania świadka I. S., protokół z 14.01.2016r., k. 445v., adnotacja – 00:08:41)

(...) sp. z o.o. nie dokonał pisemnego zgłoszenia pozwanemu Zakładu (...) jako podwykonawcy.

J. P. zwracał się do (...) sp. z o.o. o dokonanie pisemnego zgłoszenia pozwanemu informacji o zawarciu z nim, jako podwykonawcą umowy.(zeznania świadka M. L. (2) protokół z 16.11.2016r., adnotacja – 00:21:02, k. 526, protokół z 16.06.2016r., k. 489, adnotacja – 00:19:07, 00:30:18)

Powód nie sprawdził, czy (...) sp. z o.o. dokonał zgłoszenia pozwanemu, iż jego firma wykonuje prace, jako podwykonawca. Powód również nie poinformował pozwanego, iż jako podwykonawca zawarł ze spółką (...), jako generalnym wykonawcą robót w/w umowę. (zeznania powoda protokół z 08.05.2017r., k. 560v.-561v., adnotacja- 00:31:30)

O powodzie, jako podwykonawcy robót budowlanych na terenie przedmiotowej inwestycji - przebudowy istniejącego budynku szkolnego przy ul. (...) w Ł. pozwany uzyskał informację dopiero z chwilą zgłoszenia przez J. P. roszczenia o zapłatę, już po całkowitym zakończeniu inwestycji. (zeznania świadka I. S., protokół z 14.01.2016r., k. 445v., adnotacja – 00:08:41)

Na postawie zawartej w dniu 9 marca 2011 r. pomiędzy Skarbem Państwa – Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad a (...) s.c. M. P., W. S. nadzór inwestorski nad zadaniem „Wykonanie w systemie zaprojektuj i wybuduj: Przebudowa istniejącego budynku szkolnego przy ul. (...) w Ł.”, sprawowali M. P. i W. S. prowadzący działalność pod nazwą (...) w Ł.”. Następnie na podstawie umowy z dnia 1 czerwca 2012r. sprawowali nadzór także nad wykonywanymi robotami uzupełniającymi. (umowa k. 339-344, aneks k. 345, umowa k. 346-350)

Powód wykonał prace zgodnie z umową zawartą w dniu 12.04.2012r. ze spółką (...). (zeznania świadka M. L. - protokół z 16.06.2016r. k. 489, adnotacja – 00:30:18)

W związku z wykonywaniem robót przez firmę powoda, J. P. codziennie bywał na terenie budowy. Prace wykonywał w okresie od maja 2012r. do sierpnia 2012r. Uczestniczył także w odbywających się naradach, służących skoordynowaniu dokonywanych na terenie budowy działań. (zeznania powoda protokół z 29.10.2015r. k. 405, adnotacja – 00:03:51-00:18:24, protokół z 08.05.2017r. k. 560-561v., adnotacja – 00:31:30)

We wskazanych naradach brali udział także pracownicy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, w tym K. F. (1), M. T. (1) (osoba uprawniona do odbioru dokumentacji projektowej) i J. K. (1). Pracownicy pozwanego byli obecni także przy dokonywaniu częściowego odbioru prac.

M. T. (1) brał udział w odbiorze prac. W niektórych z nich uczestniczył także powód. M. T. (1) rozmawiał z powodem o kwestiach technicznych wykonywanych przez niego czynności, także dotyczących umiejscowienia przyłączy przy wykonywaniu prac kanalizacyjnych. (zeznania świadka K. F. - protokół z 29.10.2015r. k. 406v., adnotacja – 01:01:46-01:18:12, zeznania świadka M. T. - protokół z 29.10.2015r. k. 407, adnotacja – 01:23:10, zeznania świadka J. K. - protokół z 29.10.2015r. k. 408, adnotacja 02:12:21-02:12:21, zeznania M. L. (1) - protokół z 08.05.2017r. k. 559v., adnotacja – 00:05:01)

Powód pomagał także w załatwieniu formalności w (...) w Ł. oraz przy składaniu wniosku w przedmiocie odbioru ścieków. Udał się po dokumenty do (...) z przedstawicielem pozwanego B. G. (1) (jej zadanie polegało na nadzorowaniu budowy od strony administracyjnej, jej poprzednikiem była B. N.).

Wskazani pracownicy nie byli upoważnieni do reprezentowania pozwanego. Posiadali wiedzę, iż powód zajmuje się sprawami wodno-kanalizacyjnymi, ale nie wiedzieli z jakiego tytułu. Nie interesowali się tą kwestią. Nie posiadali wiedzy także na temat wynagrodzenia powoda. (zeznania powoda - protokół z 29.10.2015r. k. 405v., adnotacja – 00:12:26, protokół z 08.05.2017r. k. 560-561v., adnotacja – 00:31:30, zeznania świadka K. F. - protokół z 29.10.2015r. k. 406v., adnotacja – 01:01:46-01:18:12, zeznania świadka M. T. - protokół z 29.10.2015r. k. 407, adnotacja – 01:23:10, zeznania świadka B. G. - protokół z 29.10.2015r., k. 407v., adnotacja – 01:51:41-01:56:38, zeznania świadka J. K. - protokół z 29.10.2015r. k. 408, adnotacja - 02:12:21-02:12:21)

Zdarzyło się na jednej z narad, iż powód został przedstawiony, jako podwykonawca. Jednak M. T. (1) nie posiadał żadnych dokumentów wskazujących, że J. P. jest podwykonawcą, dlatego był przekonany, że prace wykonuje generalny wykonawca. Nie interesowały go relacje łączące powoda ze spółką (...), nie był osobą odpowiedzialną za te kwestie. (zeznania świadka M. T. - protokół z 29.10.2015r. k. 407, adnotacja – 01:23:10, 01:35:28)

Zastępcą dyrektora oddziału do spraw ekonomiczno-finansowych pozwanego była ówcześnie R. G.. Była upoważniona do reprezentowania pozwanego przy zawieraniu umów wskazanej inwestycji (przy czym przy zawieraniu umów wymagany był jeszcze podpis zastępcy dyrektora lub dyrektora). Nie posiadała wiedzy o wykonywaniu prac dotyczących kanalizacji przez powoda jako podwykonawcy. (zeznania R. G. - protokół z 16.04.2016r. k. 488v., adnotacja – 00:11:19)

Na żadnej z narad koordynujących wykonywane na terenie inwestycji prace, nie poruszano kwestii wysokości wynagrodzenia, czy też kosztów prac powoda lub rozliczeń z powodem. Z zawartej pomiędzy pozwanym a konsorcjum umowy o roboty budowlane nie można było wywnioskować wysokości wynagrodzenia za wykonanie prac powierzonych powodowi. (zeznania M. L. - protokół z 16.04.2016r. k. 489v., adnotacja – 00:38:19, zeznania M. L. (1) - protokół z 08.05.2017r. k. 559v., adnotacja – 00:05:01)

Powód uczestniczył także w zebraniach z osobami zajmującymi się nadzorem inwestorskim. (zeznania M. L. (1), protokół z 08.05.2017r., k.559v., adnotacja – 00:05:01)

W związku z wykonywaniem przez firmę powoda robót budowlanych, na terenie inwestycji przebywali jego pracownicy. Do wykonania prac ziemnych powód zaangażował J. S. (1). Pracownicy powoda przyznali się J. S. (2), że zostali zatrudnieni przez powoda. (zeznania J. S. - protokół z 14.06.2016r., k. 480v., adnotacja- 00:11:07)

W dniach 26 kwietnia oraz 9 maja 2012r. Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadziła kontrolę w firmie powoda w trakcie wykonywania przez nią robót na terenie inwestycji przy ul. (...) w Ł.. Został z niej sporządzony protokół, na którym widnieje podpis powoda. Kontrolę przeprowadzono w obecności kierownika kontraktu – M. L. (1) oraz brygadzisty – P. S.. (protokół - k. 219-220)

W dniu 11 lipca 2012r. powód wystawił (...) sp. z o.o. fakturę Vat nr (...) za wykonanie robót wg umowy z dnia 12 kwietnia 2012r. na kwotę 307.500 zł z terminem zapłaty 15 dni. Była to druga faktura wystawiona spółce (...), pierwsza została przez nią uregulowana. (faktura k. 11, zeznania powoda - protokół z 8.05.2017r., k. 560v., adnotacja- 00:31:30)

W dniu 20 lipca 2012r. został sporządzony protokół odbioru technicznego przyłącza wodociągowego do wodociągu miejskiego. W treści dokumentu, jako wykonawca został wskazany (...) sp. z o.o. Widnieją na nim podpisy pracowników (...) w Ł., a także pod pieczątką i podpisem przedstawiciela wykonawcy – (...) sp. z o.o. pieczątka z nazwiskiem powoda i numerem uprawnień (bez wskazania charakteru, w jakim występował powód). (protokół k. 218)

Prowadzony z przedmiotowej inwestycji dziennik budowy nie zawiera wpisów dokonywanych przez powoda. (dziennik budowy k. 190-202)

Pismem datowanym na 22 sierpnia 2012r. kierownik budowy – Z. L. złożył oświadczenie o zakończeniu budowy obiektu budowlanego w postaci przebudowy istniejącego budynku szkolnego przy ul. (...) w Ł., polegającej na adaptacji na cele Oddziału (...) w Ł. z laboratorium, budowie budynków pomocniczych laboratorium oraz budowie miejsc parkingowych z wiatami i garażami. (oświadczenie k. 29)

Następnie decyzją nr (...) z dnia 25 października 2012 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ł. udzielił Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Ł. pozwolenie na użytkowanie budynku laboratorium, miejsc parkingowych z garażami i z wiatą śmietnikową, zlokalizowanych na nieruchomości przy ul. (...) w Ł. (dz. nr (...), Obręb (...)). (decyzja k. 30)

W dniach 18 czerwca, 30 sierpnia, 18 września, 29 i 30 listopada 2012r. pozwany wypłacił spółce (...) należności za wykonane prace. (rozrachunki k. 204)

Pismem z dnia 18 grudnia 2012 r. (doręczonym pozwanemu w dniu 19 grudnia 2012r.), J. P. - w związku z pracami wykonawczymi dokonanymi przez jego firmę na podstawie umowy z 12 kwietnia 2012r., działając na podstawie art. 647 k.c., zwrócił się do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad o zabezpieczenie przysługujących mu wierzytelności. (pismo k. 12)

W odpowiedzi na powyższe Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad pismem datowanym na 31 grudnia 2012 r. poinformowała, iż jej zobowiązania wobec firmy (...) sp. z o.o. zostały uregulowane. (pismo k. 13)

Następnie pismem z dnia 14 lutego 2013 r. powód, wskazując, iż pozwany ponosi solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia z tytułu wykonanej przez firmę (...) umowy z 12 kwietnia 2012 r. zawartej bezpośrednio między nim a wykonawcą projektu tj. firmą (...), wezwał go do zapłaty części należności wynikającej z zawartej umowy tj. kwoty 307.500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 27 lipca 2012 r. do dnia zapłaty w terminie 7 dnia od dnia otrzymania wezwania. (wezwanie k. 14, potwierdzenie nadania pisma k. 14v.)

Pismem datowanym na 21 lutego 2013r. Z. L. złożył oświadczenie, że firma Zakład (...) była podwykonawcą zadania inwestycyjnego pod nazwą: „Przebudowa istniejącego budynku szkolnego przy ul. (...) w Ł. polegająca na adaptacji na cele Oddziału (...) w Ł. z laboratorium, budowie budynków pomocniczych laboratorium, budowie miejsc parkingowych z wiatami i garażami” i wykonała roboty sieci zewnętrznej kanalizacji ogólnospławnej i wodociągowej zgodnie z zawartą umową z dnia 12.04.2012r. na podwykonawstwo. (oświadczenie k. 31)

Ustosunkowując się do powyższego Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad pismem z dnia 1 marca 2013r. (otrzymanym przez powoda w dniu 6 marca 2013r.) wskazała, iż zgodnie z art. 647 ¹ k.c. odpowiedzialność solidarna inwestora powstaje w przypadku, gdy umowa podwykonawcza została mu przedłożona i nie wniósł on do niej sprzeciwu, tj. zaakceptował podwykonawcę. Natomiast firma (...) sp. z o.o. nie przedłożyła Inwestorowi umowy zawartej z firmą Zakład (...). (odpowiedź k. 15)

Gwarancje na wykonane na terenie przedmiotowej inwestycji prace w zakresie prac kanalizacyjnych udzielił jedynie (...) sp. z o.o. Na początku 2013r. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w związku z zalewaniem piwnic w budynku przy ul. (...) w Ł., próbowała skontaktować się ze spółką (...) w celu usunięcia przez nią usterki. W tym czasie administrator budynku P. R. (1) skontaktował się z powodem. Nie wiedział, że był on podwykonawcą prac na terenie przedmiotowej inwestycji, ale uzyskał informacje od pracowników zamawiającego, że powód zajmował się sprawami kanalizacji. Ostatecznie prace zostały wykonane przez inny podmiot, z gwarancji bankowej udzielonej spółce. (zeznania świadka P. R. - protokół z 16.11.2016r. k. 525v., adnotacja- 00:06:46)

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 22 kwietnia 2013r. w postępowaniu nakazowym w sprawie X GNc 222/13 Sąd Okręgowy w Łodzi (na skutek pozwu wniesionego w dniu 15 lutego 2013r.) nakazał (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P., aby zapłaciła J. P. kwotę 323.490 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu, w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu, albo wniosła w tymże terminie zarzuty. (nakaz k. 32)

Powód prowadzi własną działalność gospodarczą od 1977r. Zmianie ulegała jedynie nazwa firmy. Wielokrotnie wykonywał na rzecz różnych podmiotów prace, jako podwykonawca. Wiedział, że przepisy prawa nakładają na wykonawcę obowiązek poinformowania inwestora o zawarciu umowy z podwykonawcą. (zeznania powoda - protokół z 08.05.2017r. k. 560-561v., adnotacja – 00:31:30)

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie powołanych dowodów, w szczególności zeznań świadków, powoda i załączonych do akt sprawy dokumentów.

W ocenie Sądu w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, za wiarygodną należało przyjąć wersję pozwanego, iż zamawiający nie miał wiedzy o wykonywaniu przez powoda, jako podwykonawcy robót budowlanych na terenie inwestycji. Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda w zakresie, w jakim twierdził, iż na każdym odbywającym się na terenie inwestycji zebraniu przedstawiany był, jako podwykonawca oraz podawana była pełna nazwa jego firmy, a także, jak twierdził, iż na zebraniu, podczas którego został przedstawiony, jako podwykonawca uczestniczyli J. K. (1) oraz I. S.. Twierdzenia te pozostają w sprzeczności z zeznaniami świadków K. F. (1), J. K. (1). Pracownicy pozwanego K. F. (1), J. K. (1), B. G. (1) kontaktowali się z powodem w sprawach technicznych, dotyczących wykonywanych przez niego na terenie inwestycji prac, ale nie posiadali wiedzy, iż wykonuje roboty, jako podwykonawca. Także dyrektor Oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad I. S. oraz zastępca do spraw ekonomiczno-finansowych pozwanego R. G., zajmujące się realizacją inwestycji, nie posiadały wiedzy, iż powód występował w charakterze podwykonawcy. Sąd nie przyznał także waloru wiarygodności twierdzeniom powoda oraz świadka K. S., iż J. P. uzyskał zapewnienie od przedstawicieli spółki (...), że zostanie pisemnie zgłoszony pozwanemu, jako podwykonawca, twierdzenia te pozostają w sprzeczności z zeznaniami świadka M. L. (2). Za niewiarygodne w świetle zeznań świadka I. S. należało uznać także twierdzenia K. S., iż na naradzie, na której powód został przedstawiony, jako wykonawca, była ona obecna. I. S. jednoznacznie zaprzeczyła, by posiadała wiedzę o wykonywaniu przez J. P. prac, jako podwykonawcy. Wobec powyższego Sąd nie przyznał waloru wiarygodności twierdzeniom M. L. (1), iż powód był przedstawiany, jako podwykonawca na spotkaniach z inwestorem.

Ustalając stan faktyczny Sąd nie oparł się na zeznaniach świadka R. M. dotyczących dokonania zgłoszenia inwestorowi firmy powoda, jako podwykonawcy, bowiem wiedzę tą świadek posiadał jedynie od powoda, a także na zeznaniach świadka B. N., jako nieprzydatnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód domagał się od pozwanego, jako inwestora zasądzenia kwoty 307.500 zł, tytułem zapłaty za wykonane przez niego – jako podwykonawcę prace w ramach inwestycji – przebudowy istniejącego budynku szkolnego przy ul. (...) w Ł..

Jak wynika z poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych powód J. P., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...), jako podwykonawca, zawarł w dniu 12.04.2012r. ze (...) spółką z o.o., jako generalnym wykonawcą umowę o roboty budowlane, zgodnie, z którą generalny wykonawca powierzył mu wykonanie robót budowlanych na obiekcie przy ul. (...) wg przedłożonego i uzgodnionego między stronami kosztorysu wykonawczego. Kosztorys ten nie został złożony do akt.

Zakres robót wykonanych przez firmę powoda obejmował wybudowanie sieci zewnętrznej kanalizacji ogólnospławnej i wodociągowej.

Zamawiający (inwestor) Skarb Państwa - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zawarł z Konsorcjum firm: (...) Sp. z o.o. oraz (...) s.c. w dniu 29 marca 2011 r. umowę, której przedmiotem była przebudowa istniejącego budynku szkolnego przy ul. (...) w Ł.. Następnie w dniu 30 maja 2012r. została zawarta umowa o wykonanie robót uzupełniających do zamówienia. W obu tych umowach strony przewidziały, iż w przypadku chęci powierzenia przez wykonawcę do realizacji części prac podwykonawcom, wykonawca w terminie do 14 dni przed planowanym rozpoczęciem robót przez podwykonawców jest zobowiązany do poinformowania o tym fakcie zamawiającego wraz z przedłożeniem mu projektu umowy z podwykonawcą z częścią dokumentacji dotyczącej wykonania robót określonych w projekcie. Zamawiający miał prawo zgłosić sprzeciw w trybie art. 647 ¹ k.c. lub uzasadnione zastrzeżenia do projektu umowy, szczególnie, jeśli realizacja umownych obowiązków przez podwykonawców mogłaby grozić naruszeniem zasad bhp, terminowej realizacji przedmiotu umowy. Bezspornym w sprawie jest, iż zarówno konsorcjum jak i sama spółka (...) nie wywiązali się z w/w obowiązku.

Zgodnie z art. 647 ¹ § 1 i 2 k.c., w umowie o roboty budowlane zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców. Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Stosownie zaś do treści art. 647 ¹ § 5 k.c., zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

Art. 647 ¹ § 6 k.c. stanowi, iż odmienne postanowienia umów, o których mowa w niniejszym artykule, są nieważne.

Brzmienie i wykładnia przytoczonego przepisu wzbudziły wiele kontrowersji zarówno w piśmiennictwie, jak i orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych, zwłaszcza w odniesieniu do przesłanek powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy (por. np. w literaturze M. Makowski „Odpowiedzialność zamawiającego (inwestora) za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę” cz. 1, PZP 3/2009, passim; G. Wolak „W kwestii sposobu (formy) wyrażenia przez inwestora zgody na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą (art. 647 [1] § 2 KC)”, MoP 3/2009, s. 132 i n.; M. Jamka „Zgoda inwestora na umowę generalnego wykonawcy z podwykonawcą” MoP 17/2009, passim; S. Szejna „Charakter prawny zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą” MoP 24/2010, s. 1373 i n.; A. Jeleń „Zgoda inwestora na zawarcie przez generalnego wykonawcę umowy z podwykonawcą” Nieruchomości 4/2010, passim; G. Klich „Solidarna odpowiedzialność inwestora i generalnego wykonawcy z tytułu zapłaty wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę” MoP 6/2010, s. 322 i n.; A. Brzozowski „Solidarna odpowiedzialność inwestora i wykonawcy (generalnego wykonawcy) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcom w świetle art. 647 ¹ § 5 k.c.” w: Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, Zakamycze 2004, s. 309 i n.). Należy jednak zaznaczyć, że zgodnie z dominującym poglądem wyrażanym w judykaturze, przepis art. 647 ¹ k.c. należy stosować z zastosowaniem wykładni funkcjonalnej mając na względzie cel, dla którego został on przyjęty, a mianowicie przeciwdziałanie zatorom płatniczym w zakresie finansowania podwykonawców robót budowlanych.

W wyroku z dnia 20 sierpnia 2015 r., II CSK 551/14, Sąd Najwyższy w podsumowaniu dorobku orzeczniczego w tym zakresie wyjaśnił, że w przypadku zawiadomienia inwestora o zamiarze zawarcia umowy o podwykonawstwo możliwe są cztery sytuacje, a mianowicie: 1) sprzeciw inwestora, który wyłącza jego odpowiedzialność solidarną, 2) zgoda bierna inwestora tzw. milcząca, o której mowa w art. 647 ¹ § 2 zdanie drugie k.c., 3) zgoda czynna wyrażona wprost oraz 4) zgoda czynna dorozumiana.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 października 2016r., IV CSK 834/15, (Legalis nr 1537698) przez wyrażenie zgody na zawarcie umowy o podwykonawstwo inwestor przyjmuje na siebie odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Art. 647 ¹ § 5 k.c. jest podstawą odpowiedzialności inwestora za dług wynikający z zobowiązania zaciągniętego przez inną osobę. Inwestor, który nie jest stroną umowy o podwykonawstwo nie ma wpływu na rodzaj i rozmiar robót, jakie wykonawca robót budowlanych powierzy podwykonawcy ani na rodzaj i wysokość wynagrodzenia, jakie pomiędzy tymi podmiotami zostanie uzgodnione. Jego odpowiedzialność za spełnienie jednego ze świadczeń przewidzianych umową miedzy wykonawcą i podwykonawcą, której podstawą jest art. 647 ¹ § 5 k.c., ma charakter gwarancyjny, a poważne konsekwencje jej ustanowienia sprawiają, że inwestor musi mieć zapewniony realny wpływ na jej powstanie w konkretnej sytuacji faktycznej.

Przyjmuje się, że zgoda czynna inwestora na zawarcie umowy wykonawcy robót budowlanych z podwykonawcą może zostać wyrażona w sposób dorozumiany - poprzez każde zachowanie inwestora ujawniające w sposób dostateczny jego wolę (art. 60 k.c.), jednak będzie ona skuteczna, gdy dotyczy konkretnej umowy podwykonawczej, a inwestor znał jej istotne postanowienia decydujące o zakresie jego odpowiedzialności solidarnej lub miał możliwość zapoznania się z nimi (wyrok SN z 20 sierpnia 2015 r., II CSK 551/14, wyrok SN z 6 października 2010 r., II V CSK 210/10, OSNC 2011, Nr 5, poz. 59). Nie budzi również wątpliwości, że zgoda inwestora musi się odnosić do zindywidualizowanego podwykonawcy (element podmiotowy), jak również musi dotyczyć konkretnej umowy o roboty budowlane (element przedmiotowy) i nie może być to zgoda blankietowa ogólnie akceptująca możliwość zawarcia przez wykonawcę umów z podwykonawcami (wyrok SN z 20 sierpnia 2015 r., II CSK 551/14, uchwała Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 2008 r., III CZP 6/08, OSNC 2008, nr 11, oz. 121 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 6 października 2010 r., II CSK 210/10, OSNC z 2011 r. Nr 5, poz. 59).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, iż pozwany inwestor (zamawiający) nie miał wiedzy o tym, że firma powoda - Zakład (...) wykonuje prace w ramach przedsięwzięcia - przebudowy istniejącego budynku szkolnego przy ul. (...) w Ł., jako podwykonawca na podstawie zawartej między powodem a spółką (...) umowy podwykonawczej, nie znał istotnych postanowień tej umowy. Jak już wyżej zostało wskazane dorozumiana zgoda inwestora na zawarcie umowy wykonawcy i podwykonawcy (art. 647 ¹ § 2 zdanie pierwsze k.c.) wyrażona w sposób czynny jest skuteczna, gdy dotyczy umowy, której istotne postanowienia, decydujące o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą za wypłatę wynagrodzenia podwykonawcy są znane inwestorowi albo z którymi miał możliwość zapoznania się (wyrok SN z dnia 6 października 2010 r., II CSK 210/10). Sama wiedza inwestora o wykonywaniu prac przez podmiot trzeci, z którym nie zawarł umowy, nie jest wystarczająca do przyjęcia odpowiedzialności z art. 647 ¹ § 5 k.c. (tak wyrok SA w Krakowie z dnia 12 maja 2016 r., I ACa 114/16, Legalis nr 1487504).

Sąd ustalił, iż pracownicy powoda w oparciu o umowę zawartą w dniu 12 kwietnia 2012r. ze spółką (...) wykonywali roboty na terenie nieruchomości przy ul. (...) w Ł.. W trakcie trwania prac powód przebywał na terenie przedmiotowej inwestycji, był widywany przez pracowników pozwanego, brał udział w odbywających się naradach koordynujących poszczególne prace, udzielał informacji dotyczących technicznych kwestii wykonywanych przez niego prac. Niewątpliwym jest, zatem, że miał kontakt z pracownikami pozwanego. Udał się nawet z B. G. (1) do (...) w Ł., pomagając jej gromadzić dokumenty potrzebne do zawarcia umowy na dostawę wody, udzielając merytorycznego wsparcia w zakresie związanych z tym zagadnieniem technicznych rozwiązań. Jednakże podkreślić należy, iż sama wiedza pracowników pozwanego o przebywaniu przez powoda na placu budowy nie świadczy o wyrażeniu przez pozwanego zgody na zawarcie umowy o roboty budowlane wykonawcy z podwykonawcą. Wprawdzie na jednej z narad J. P. został przedstawiony, jako podwykonawca, jednakże nie było na niej osób upoważnionych do reprezentacji pozwanego. Pracownicy wiedzieli, iż powód na terenie przedmiotowej inwestycji zajmuje się sprawami wodno-kanalizacyjnymi i w takich kwestiach się z nim kontaktowali. Nie wiedzieli jednak, z jakiego tytułu się nimi zajmuje, nie interesowali się tym zagadnieniem, a badanie tej kwestii nie należało do ich zadań. Nie byli także upoważnieni do składania oświadczeń woli w imieniu inwestora.

Podkreślić tutaj należy, iż niniejszy Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 21 października 2016r., IV CSK 834/15, (Legalis nr 1537698), iż zaakceptowanie umowy podwykonawczej na zasadach określonych w art. 647 ¹ § 1 k.c. jest oświadczeniem woli i rodzi tak poważne skutki dla inwestora, że zgodę czynną na umowę podwykonawczą wprost lub w sposób dorozumiany wobec podwykonawcy może wyrazić inwestor osobiście albo przez osoby fizyczne będące jego organami, jako osoby prawnej względnie przez osoby, które jako pełnomocnicy są upoważnione do składania oświadczeń woli w imieniu i na rzecz inwestora (art. 96 k.c.). Nie można przypisywać inwestorowi skutków działań osób, których nie upoważnił do działania w swoim imieniu w określonym zakresie stosunków. Oznacza to, iż mimo, że na jednej z narad J. P. został przedstawiony, jako podwykonawca, ale z uwagi na to, iż nie było na niej osób upoważnionych do reprezentowania pozwanego nie można przyjąć, iż pozwany wiedział o tym, że firma powoda jest podwykonawcą, a nie wykonawcą prac z ramienia spółki (...).

W powołanym orzeczeniu Sąd Najwyższy wskazał również, że „co do zasady, inspektor nadzoru nie jest uprawniony do składania oświadczeń niezwiązanych z czynnościami technicznymi, w tym do zawierania w imieniu inwestora umów (wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 2003 r., III CK 57/02, nie publ.), chyba, że zostanie do tego umocowany. Takiego uprawnienia nie mają też inni pracownicy techniczni inwestora, do których zadań należy współdziałanie z wykonawcą w rozmaitych kwestiach związanych z realizacją zadania inwestycyjnego, ale nie składanie oświadczeń woli rodzących odpowiedzialność za zobowiązania innych podmiotów”. Powód w trakcie wykonywania robót niewątpliwie kontaktował się ze służbami technicznymi pozwanego, lecz do ich zadań nie należało badanie, czy czynności podejmowane przez powoda są czynnościami generalnego wykonawcy czy też podwykonawcy.

Wskazać także należy, iż na żadnej z narad koordynujących wykonywane na terenie inwestycji prace nie poruszano kwestii wysokości wynagrodzenia, ani kosztów prac powoda. Z zawartej pomiędzy pozwanym a konsorcjum umowy o roboty budowlane nie można było wywnioskować wysokości wynagrodzenia za wykonanie prac powierzonych powodowi. Pracownicy pozwanego nie posiadali wiedzy na temat należnego powodowi wynagrodzenia.

Ponadto zważyć trzeba, iż z samej umowy zawartej pomiędzy powodem a spółką (...) nie wynika zakres prac, jakie powód przyjął do wykonania, a kosztorys wykonawczy stanowiący załącznik do tej umowy nie został przez powoda złożony do akt. Również dziennik budowy nie zawiera żadnych wpisów świadczących o podejmowanych przez powoda czynnościach na terenie inwestycji. Także z faktu przeprowadzenia przez Państwową Inspekcję Pracy w dniach 26 kwietnia oraz 9 maja 2012r. kontroli w firmie powoda w trakcie wykonywania przez nią robót na terenie budowy przy. ul. (...) w Ł., nie można wywieść, że zamawiający wiedział o wykonywaniu przez powoda, jako podwykonawcy prac na terenie inwestycji. Również ze sporządzonego w dniu 20 lipca 2012r. protokołu odbioru technicznego przyłącza wodociągowego do sieci wodociągowej nie wynika, iż powód wykonywał roboty budowlane, jako podwykonawca. Widnieje na nim wprawdzie pieczątka z nazwiskiem powoda i numerem uprawnienia (pod pieczątką wykonawcy – (...) sp. z o.o.), jednak treść dokumentu nie podaje, w jakim charakterze występował powód, zaś jako wykonawca przyłącza wskazana jest (...) sp. z o.o. Podkreślić należy, iż stosownie do art. 6 k.c. w zw. z art. 647 ¹ § 2 i § 5 k.c. ciężar udowodnienia wyrażenia przez inwestora zgody na zawarcie umowy o roboty budowlane wykonawcy z podwykonawcą, spoczywa na podwykonawcy.

Powód prowadzi własną działalność gospodarczą od 1977r. Zmianie ulegała jedynie nazwa firmy. Wielokrotnie wykonywał na rzecz różnych podmiotów prace, jako podwykonawca, zatem jest profesjonalistą w swojej dziedzinie. Jak sam zeznał był świadomy, iż przepisy prawa nakładają na wykonawcę obowiązek poinformowania inwestora o zawarciu umowy z podwykonawcą, a więc niewątpliwie wiedział, jakie są konsekwencje braku udzielenia inwestorowi takich informacji. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, zwracał się do przedstawicieli spółki (...) o pisemne zgłoszenie zamawiającemu faktu zawarcia przez spółkę (...) z nim – jako podwykonawcą umowy o roboty budowlane. Nigdy nie uzyskał zapewnienia, iż tego dokonano, był wręcz w tej kwestii zbywany przez panów L., być może z powodu brzmienia § 14 i 15 umów 29 marca 2011r. i 30 maja 2012r.

W tym miejscu należy przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 21 października 2016r., IV CSK 834/15, który niniejszy Sąd podziela, iż „w przepisie art. 647 ¹ § 2 k.c. ustawodawca nakłada obowiązek przedłożenia inwestorowi umowy o podwykonawstwo na wykonawcę, który jest stroną umowy z inwestorem, nie zaś na podwykonawcę, który ma być beneficjentem gwarancyjnej odpowiedzialności inwestora przewidzianej przez art. 647 ¹ § 5 k.c. Niezależnie od tego, jak wypada ocena racjonalności tego rozwiązania, trzeba stwierdzić, że skoro ustawodawca zdecydował się na nie, to do podwykonawcy, który liczy się możliwością skorzystania z odpowiedzialności gwarancyjnej inwestora należy sprawdzenie, czy wykonawca zachował się w sposób przewidziany zacytowanym przepisem. Bierna postawa podwykonawcy, który ani nie informuje inwestora, że włączył się w proces inwestycyjny, w jakim zakresie i za jakie umówione z wykonawcą wynagrodzenie, ani nie sprawdza, czy wykonawca przekazał tego rodzaju informacje inwestorowi, nie jest wyrazem jego zapobiegliwości i zamanifestowaniem wobec inwestora woli skorzystania z odpowiedzialności, o jakiej mowa w art. 647 ¹ § 5 k.c. Inwestor, wobec którego nie dochowano trybu zawiadomienia go o umowie o podwykonawstwo ustalonego w art. 647 ¹ § 2 zdanie drugie k.c., nie może wyrazić wobec tej umowy zgody biernej tzw. milczącej, o której mowa w tym przepisie”.

Sąd ustalił, że powód nie tylko nie poinformował pozwanego o zawarciu z nim przez spółkę (...) jako podwykonawcą umowy o roboty budowlane, ale nawet nie dokonał sprawdzenia, czy wskazana spółka takiego zgłoszenia dokonała, choć niewątpliwie mogła to zrobić przy zawarciu umowy o roboty uzupełniające z 30 maja 2012r., skoro wcześniej zawarła umowę z powodem.

W okolicznościach niniejszej sprawy nie można tracić z pola widzenia faktu, iż powód zwrócił się do pozwanego dopiero pismem z dnia 18 grudnia 2012r. (odebranym przez pozwanego w dniu 19 grudnia 2012r. – już po dokonaniu wypłaty wszystkich należności spółce (...)), w następstwie nieuzyskania od wykonawcy – Spółki (...) zapłaty w oparciu o fakturę VAT z dnia 11 lipca 2012r. Przy czym powód nie wyjaśnił, dlaczego zrobił to tak późno, skoro termin płatności faktury został ustalony na 15 dni.

Konkludując, w ocenie Sądu w analizowanym stanie faktycznym nie sposób przyjąć, by inwestor wyraził zgodę na zawarcie z powodem umowy podwykonawczej, a tym samym brak podstaw do przypisania mu odpowiedzialności gwarancyjnej na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c., wobec czego powództwo, jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Pozwany podnosił zarzut, iż umowa podwykonawcza nie została przez powoda zawarta z konsorcjum, będącym wykonawcą robót budowlanych na podstawie umowy z zamawiającym, a jednie ze (...) sp. z o.o., nieposiadającą samodzielnie statusu wykonawcy, ani upoważnienia do zawierania umów z podwykonawcami w imieniu konsorcjum. Tym samym zdaniem pozwanego nie można uznać, by umowa podwykonawcza została przez powoda zawarta z wykonawcą robót.

Wskazać tutaj należy, iż w celu wspólnego ubiegania się o udzielenie zamówienia wykonawcy mogą przybrać formę prawną, która najlepiej będzie odpowiadała ich interesom np. konsorcjum. Ustawodawstwo polskie nie zawiera definicji legalnej konsorcjum. Dopuszczalność zawierania umowy konsorcjum wynika z zasady swobody umów (art. 353 ¹ k.c.). Konsorcjum nie ma osobowości prawnej i nie jest instytucją nazwaną w przepisach prawa. Jest umową pomiędzy dwoma podmiotami lub większą ich liczbą (osobami prawnymi, fizycznymi, ułomnymi osobami prawnymi - spółkami osobowymi) zawieraną w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia. W wyniku zawarcia takiej umowy nie powstaje osobny byt prawny posiadający zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Taką zdolność posiadają wyłącznie członkowie tworzący konsorcjum (komentarz do art. 23 ustawy – Prawo zamówień publicznych, A. Bazan, J. Nowicki, LEX 2015). Art. 23 ust. 3 ustawy prawo zamówień publicznych nakazuje stosowanie do konsorcjum przepisów o wykonawcy, również przepisów zapewniających równe traktowanie wykonawców, co oznacza, iż każdy z takich wykonawców z osobna powinien być traktowany jak wykonawca (komentarz do art. 23 ustawy – Prawo zamówień publicznych, M. Stachowiak, Lex 2012).

Transponując powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, w ocenie Sądu, zawarta pomiędzy powodem J. P. a liderem konsorcjum (...) sp. z o.o. umowa podwykonawcza jest umową między podwykonawcą a wykonawcą w rozumieniu art. 647 ¹k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Z uwagi na to, iż powód przegrał proces w całości, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, ciąży na nim obowiązek zwrotu kosztów procesu poniesionych przez przeciwnika. W niniejszym postępowaniu Skarb Państwa był reprezentowany przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad zastępowanego przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego też Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 7.200 zł (koszty zastępstwa procesowego ustalone w oparciu o art. 99 k.p.c. z zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez z urzędu - Dz.U. z 2013r., poz. 461).