Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 77/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Sędzia Sądu Rejonowego Anna Wołucka-Ławnikowicz (delegowana)

Protokolant Łukasz Sarama

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2017 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa R. Z.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. i Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafałowi Wołoszynowi

z udziałem interwenienta ubocznego – (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę kwoty 12000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku dnia 16 listopada 2016 roku, w sprawie I C 898/15

I. oddala apelację;

II. zasądza od R. Z. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 1816,80 zł (tysiąc osiemset szesnaście złotych osiemdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

III. zasądza od R. Z. na rzecz Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafała Wołoszyna kwotę 1816,80 zł (tysiąc osiemset szesnaście złotych osiemdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

IV. oddala wniosek (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. o zasądzenie od R. Z. zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

V. przejmuje na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczoną opłatę od apelacji;

VI. przyznaje radcy prawnemu J. C. kwotę 1476 zł (tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez tego adwokata z urzędu w postępowaniu odwoławczym, w tym kwotę 276 zł (dwieście siedemdziesiąt sześć złotych) z tytułu podatku od towarów i usług, i kwotę tę nakazuje wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku.

Sygn. akt II Ca 77/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 15 czerwca 2015 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku w dniu 16 czerwca 2015 roku, powód – R. Z. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych – (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. i Komornika Sądowego przy Sadzie Rejonowym w Kraśniku Rafała Wołoszyna kwoty 6000 zł tytułem odszkodowania oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. W treści pozwu został zawarty wniosek o zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych i ustanowenie pełnomocnika z urzędu (k. 2-5).

W piśmie procesowym z dnia 21 października 2015 roku, wniesionym w tym samym dniu do Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku, powód, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł między innymi o:

1. zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 6000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, na podstawie art. 415 k.c. w związku z art. 23 § 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji,

2. zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 6000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia, na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 k.c.

Powód wskazał, że w dniu 4 lutego 2015 roku, Komornik przybył w asyście funkcjonariuszy Policji na nieruchomość położoną w Ś. przy ulicy (...), celem dokonania przymusowej wymiany licznika na wniosek i rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Przedmiotowy lokal mieszkalny był zamknięty. W związku z tym, że w lokalu nie przebywał powód, jako jego jedyny domownik, Komornik zarządził otwarcie mieszkania i w tym celu wezwał ślusarza, który otworzył drzwi, niszcząc zamek i drzwi. Jednym właścicielem przedmiotowego lokalu jest powód. Powód od dnia 3 czerwca 2013 roku przebywa w Areszcie Śledczym.

Powód wskazał, że z przedmiotowej czynności nie otrzymał spisu inwentarza rzeczy ruchomych, znajdujących się w lokalu położonym w Ś. przy ulicy (...), i został obciążony kwotą w wysokości 2592,19 zł, za przeprowadzone czynności egzekucyjne. Opłata ta jest zbyt wygórowana.

Powód wskazał, że w trakcie podejmowanych czynności egzekucyjnych, nie doszło do prawidłowego zabezpieczenia ruchomych rzeczy.

Powód wskazał, że na kwotę 6000 zł składa się zwrot nienależnie pobranego świadczenia w wysokości 5000 zł oraz odszkodowanie za bezzasadne przeprowadzenie egzekucji i poniesione szkody w wysokości 1000 zł.

Powód wskazał, że żądanie zasądzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w okolicznościach rozpoznawanej sprawy opiera się na przepisie art. 445 § 1 k.c. Zadośćuczynienie pieniężne ma na celu przede wszystkim złagodzenie tych cierpień. Cała sytuacja związana z ciągłymi postępowaniami egzekucyjnymi miała negatywny wpływ na stan zdrowia powoda, który jest obecnie osobą schorowaną. Dla powoda wielkim wstrząsem fizycznym i psychicznym była również wiadomość o naruszeniu przez pozwanych jego miru domowego.

W odpowiedzi na pozew złożonej w dniu 23 grudnia 2015 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafał Wołoszyn, reprezentowany przez pełnomocnika, nie uznał powództwa w całości, wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 53-62).

W dniu 12 kwietnia 2016 roku interwencję uboczną po stronie Komornika zgłosił (...) Spółka Akcyjna w W., reprezentowany przez pełnomocnika, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k. 117-117v).

W odpowiedzi na pozew złożonej w dniu 22 kwietnia 2016 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., reprezentowana przez pełnomocnika, wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych (k. 231-233).

Wyrokiem z dnia 16 listopada 2016 roku Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku:

1. oddalił powództwo;

2. przyznał pełnomocnikowi z urzędu radcy prawnemu J. C. kwotę 2400 zł, powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług, za pomoc prawną udzieloną z urzędu powodowi, którą nakazał wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa,

3. obciążył powoda kosztami procesu w całości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu (k. 308).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 27 sierpnia 2014 roku do Komornika Sądowego Rafała Wołoszyna wpłynął wniosek wierzyciela – (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi – R. Z..

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 31 lipca 2014 roku Komornik wszczął postępowanie egzekucyjne w sprawie Km (...) na podstawie wniosku wierzyciela i tytułu wykonawczego – wyroku zaocznego z dnia 18 czerwca 2014 roku, wydanego przez Sąd Rejonowy w Sandomierzu w sprawie I C 434/14, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Wierzyciel żądał wyegzekwowania od dłużnika kwoty 107 zł tytułem kosztów procesu, kwoty 66 zł tytułem kosztów postępowania klauzulowego, a także odebrania dłużnikowi gazomierza o numerze fabrycznym (...), typ (...), znajdującego się w lokalu przy ul. (...) w Ś.. Żądania wierzyciela znajdowały pełne pokrycie w treści tytułu wykonawczego, na podstawie którego zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne.

Sąd Rejonowy ustalił, że Komornik wydał postanowienie ustalające koszty niezbędne do celowego prowadzenia egzekucji w wysokości:

a) 2592,19 zł, w związku z wyegzekwowaniem świadczenia niepieniężnego i

b) 269,01 zł, w związku z wyegzekwowaniem świadczenia pieniężnego,

w całości obciążając nimi dłużnika – powoda.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że postanowieniem z dnia 25 maja 2015 roku, wydanym w sprawie I Co 781/15, Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku oddalił skargę R. Z. na czynność Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafała Wołoszyna – postanowienie z dnia 24 lutego 2015 roku o ustaleniu kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego w sprawie Km (...).

Sąd Rejonowy ustalił, że w postępowaniu egzekucyjnym w sprawie Km (...) Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafał Wołoszyn kierował do powoda pisma informujące o zajęciu składników majątku dłużnika, o kwotach wyegzekwowanych na rzecz wierzyciela, a także o kosztach toczącego się postępowania. Komornik podjął wszelkie możliwe działania w celu ustalenia adresu zamieszkania powoda. Po złożeniu wniosku egzekucyjnego przez wierzyciela Komornik kierował korespondencję do dłużnika na adres podany w tym wniosku, to jest na adres przy ul. (...) w Ś.. Przesyłka po dwukrotnym jej awizowaniu powróciła do Kancelarii Komorniczej z adnotacją „nie podjęto w terminie” i została złożona do akt ze skutkiem doręczenia. W wyniku przeprowadzonych w dniu 10 października 2014 roku czynności terenowych pod adresem dłużnika, wskazanym przez wierzyciela, ustalono, że dłużnik przebywa w Zakładzie Karnym. Zgodnie z ustaleniami ZUS, powód przebywał w Zakładzie Karnym w Ł., jednakże korespondencja adresowana na adres tego Zakładu Karnego powróciła z adnotacją, że dłużnik przebywa w Areszcie Śledczym w L.. Na ten adres Komornik przesłał dotychczas kierowaną korespondencję, która została odebrana przez powoda w dniu 23 stycznia 2015 roku. Pismem z dnia 12 stycznia 2015 roku R. Z. został poinformowany o zarządzeniu przymusowego otwarcia pomieszczeń.

Sąd Rejonowy ustalił, że Komornik wyegzekwował kwotę 569,69 zł oraz w dniu 4 lutego 2015 roku wyegzekwował od dłużnika świadczenie niepieniężne – odebrał gazomierz o numerze fabrycznym (...), typ (...). Z uwagi na fakt przebywania powoda w Areszcie Śledczym, w trybie art. 814 k.p.c. zarządzono przymusowe otwarcie pomieszczeń, w którym brało udział dwóch funkcjonariuszy Policji i ślusarz, wystawiając przy tym faktury na kwoty 62,08 zł i 100 zł, co stanowi należność osób powołanych do udziału w czynnościach oraz asesora komorniczego. W mieszkaniu zamontowano nowy zamek, a klucze w kopercie depozytowej przesłano dłużnikowi do Aresztu Śledczego. W toku postępowania egzekucyjnego nie doszło do zajęcia nieruchomości.

Sąd Rejonowy ustalił, że na dzień 4 lutego 2015 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafał Wołoszyn posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej komornika sądowego w (...) Spółce Akcyjnej w W. – polisa nr (...).

Sąd Rejonowy wskazał, że powód dochodzi od pozwanych solidarnie zapłaty kwoty 12000 zł, na którą składają się:

1) kwota 6000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, na podstawie art. 415 k.c. w związku z art. 23 § 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji,

2) 6000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia, na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 k.c.

Sąd Rejonowy wskazał, że podstawą prawną żądania odszkodowania za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym był przepis art. 415 k.c. Na podstawie art. 23 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji komornik ma obowiązek naprawić szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności. Odpowiedzialność ta opiera się na zasadzie winy wyrażonej w art. 415 k.c. Przesłankami koniecznymi dla zaistnienia odpowiedzialności są zatem łącznie: szkoda, zawinione działalnie lub zaniechanie sprawcy oraz łączący te dwie przesłanki adekwatny związek przyczynowo-skutkowy.

Sąd Rejonowy uznał, że powód nie wykazał naruszenia przez Komornika przepisu art. 23 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Powód nie udowodnił żadnej z przesłanek „odpowiedzialności powstania szkody”, a mianowicie faktu szkody, faktu wywołującego szkodę, z którym ustawa wiąże obowiązek jej naprawienia (czyli zawinionego działania lub zaniechania pozwanego), oraz związku przyczynowego pomiędzy szkodą a faktem. Również wobec (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. powód nie wykazał podstaw odpowiedzialności z art. 415 k.c.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. działała także na podstawie prawa, składając do komornika sądowego tytuł wykonawczy w postaci wyroku zaocznego z dnia 18 czerwca 2014 roku, wydanego przez Sąd Rejonowy w Sandomierzu w sprawie I C 434/14, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 31 lipca 2014 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, że na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 k.c. kompensowana jest krzywda, a więc szkoda niemajątkowa wywołana naruszeniem dobra osobistego, polegająca na fizycznych dolegliwościach i psychicznych cierpieniach pokrzywdzonego. Przesłankami przyznania tego świadczenia jest bezprawne i zawinione działanie sprawcy naruszenia dobra osobistego, co w danej sprawie nie zachodzi. Powód nie wskazał na żadne okoliczności przemawiające za przyjęciem odpowiedzialności któregokolwiek z pozwanych. Działanie Komornika Sądowego Rafała Wołoszyna „mieściło się w ramach prawa i na podstawie prawa”.

Sąd Rejonowy wskazał, że nie znalazł podstaw do postawienia (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. i Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafałowi Wołoszynowi zarzutu zawinionego działania lub zaniechania przy zdarzeniu wywołującym szkodę. Ponadto powód nie udowodnił wysokości roszczenia dochodzonego pozwem; przedstawione dowody nie potwierdzają ani powstania szkody, ani jej wysokości.

Od wyroku z dnia 16 listopada 2016 roku apelację wniósł powód, reprezentowany przez pełnomocnika, wskazując, że zaskarża ten wyrok w części obejmującej rozstrzygnięcia zawarte w punktach 1 i 3.

Powód zarzucił:

„1. naruszenie prawa materialnego, poprzez jego błędną wykładnię to jest art. 415 k.c. w związku z art. 6 k.c w związku z art. 444 § 1 i 2 k.c i art. 23 ust. 1 ustawy z 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji poprzez przyjęcie przez Sąd, że podstawą prawną wywodzonego przez powoda odpowiedzialności żądania odszkodowania za wyrządzoną szkodą czynem niedozwolonym był przepis art. 415 k.c., regulujący odpowiedzialność sprawcy ex delicto za zawinione działanie, bądź zaniechanie, wyrządzające szkodę podczas gdy po pierwsze dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej komornika miarodajne są ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej przewidziane w art. 415 k.c., natomiast nie wchodzi w grę wina jako zasada tej odpowiedzialności (por. wyrok Sądu Najwyższego, sygn. akt. ICSK 396/15 Reguły odpowiedzialności odszkodowawczej komornika (...)), a po drugie odpowiedzialność komornika została ukształtowana na zasadzie ryzyka, a więc w inny sposób, niż ogólna reguła odpowiedzialności z art. 415 k.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 15 lutego 2015 roku, I ACa 604/15, Lex nr 1932032);

2. naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię to jest 415 k.c. w związku z art. 6 k.c w związku z art. 444 § l i 2 k.c i art. 23 ust. 1 ustawy z 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji poprzez przyjęcie przez Sąd, że powód nie udowodnił winy wysokości szkody i związku przyczynowego ze zdarzeniem podczas gdy odpowiedzialność komornika na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji została ukształtowana na zasadzie ryzyka, a więc w inny sposób, niż ogólna reguła odpowiedzialności z art. 415 k.c. na zasadzie winy. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, z dnia 25 marca 2014 roku, sygn. akt. I ACa 839/13, Zasady odpowiedzialności komornika, Lex nr 1496522);

3. naruszenie prawa materialnego to jest art. 448 k.c. w związku z art. 24 k.c. przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu przez Sąd że w wyniku działania pozwanych nie doszło do naruszenia prawa i dobra osobistego u powoda podczas gdy w wyniku bezprawnego działania pozwanych doszło do naruszenia prawa i dobra osobistego u powoda w szczególności jego stanu zdrowia uległ pogorszeniu po interwencji pozwanych w jego mieszkaniu;

4. naruszenie prawa procesowego to jest art. 328 § 2 k.p.c które miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez to że Sąd niewykazanie podstawy faktycznej i prawnej wydanego rozstrzygnięcia w szczególności brak odniesienia się do okoliczności które uzasadniałyby nie zasądzenia na rzecz powoda zadośćuczynienia podczas gdy: po pierwsze braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej zadośćuczynienia są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia w tym zakresie pozostaje nieujawniona, a po drugie to braki w uzasadnieniu uniemożliwiające odczytanie motywów rozstrzygnięcia mogą być powodem uchylenia werdyktu i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia (por. orzeczenie SN z dnia 26 lipca 2007 r., V CSK 115/07, M. Praw. 2007, nr 17, poz. 930);

5. naruszenie prawa procesowego to jest art. 299 k. które miało istotny na wynik sprawy polegający na tym, że Sąd oddalając ten wniosek dowodowy powoda i nie dysponując innymi dowodami w tym zakresie, nie wyjaśnił na etapie postępowania sądowego istotnych faktów i okoliczności takich jak ból i krzywda powoda po bezprawnym naruszeniu jego miru domowego przez pozwanych;

6. naruszenie prawa procesowego to jest art. 322 k.p.c. które miało istotny wpływ na wynik sprawy bowiem w procesie cywilnym wobec trudności dowodowych i dla ochrony uzasadnionych interesów powoda zastosowanie powinno znaleźć treść art. 322 k.p.c. który stanowi, że jeżeli w sprawie o naprawienie szkody (...) Sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy;

7. naruszenie prawa procesowego to jest art. 102 k.p.c. przez jego niezastosowanie, który miał istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem powód został obciążony w całości kosztami procesu podczas gdy powód będąc osoba niepracująca, przekonaną o słuszności dochodzonego roszczenia (na podstawie orzeczenia jednego z Sądów który uznał, że jeden z pozwanych dopuścił się bezprawnego czynu), a dodatkowo pozbawioną jakichkolwiek środków finansowych i oszczędności po wyjściu z więzienia, przemawiało za tym aby Sąd I instancji zasądził od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążał go kosztami w ogóle (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z dnia 8 lipca 2016 roku, I ACa 1380/15, LEX nr 2090436);

8. naruszenie prawa procesowego to jest art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego w szczególności ustalenie i przyjęcie przez Sąd, że w realiach niniejszej sprawy protokół z demontażu licznika gazowego potwierdzał ulatniający się gaz który zagrażał życiu i zdrowiu innych mieszkańców bloku podczas gdy po pierwsze jak stwierdza sam Sąd, w treści postanowienia z dnia 7 września 2015 roku, że nie rolą organu egzekucyjnego jest przeprowadzenie czynności z ewentualnym niebezpieczeństwem ulatniania się gazu ziemnego. Do tego typu czynności powołane są inne służby, a po drugie z nagrania filmowego który został zarejestrowany podczas przebiegu czynności egzekucyjnej nie wynika aby jego uczestnicy zachowywali jakąś szczególną ostrożność podczas demontażu licznika gazowego o wartości 250 złotych, który miał rzekomo zagrażać życiu i zdrowiu innych mieszkańców bloku mieszkalnego”.

Powód wniósł o:

„1. uchylenie w całości zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji;

2. zwolnienie powoda od uiszczenia opłaty sądowej od wniesionej apelacji;

3. zasądzenie kosztów tytułem nieopłaconej pomocy prawnej na rzecz pełnomocnika powoda, który występuje z urzędu, za II instancję według norm prawem przepisanych”1 (k. 356-362).

W odpowiedzi na apelację (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., reprezentowana przez pełnomocnika, wniosła o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych (k. 393-394).

W odpowiedzi na apelację Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafał Wołoszyn, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję według norm przepisanych (k. 396-401).

W odpowiedzi na apelację (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od powoda na rzecz interwenienta ubocznego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 404-405).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powoda popierał apelację i wnosił o zasądzenie kosztów pomocy prawnej z urzędu, oświadczając, że koszty te nie zostały zapłacone ani w całości, ani w części (k. 422v).

Pełnomocnicy pozwanych wnosili o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu według norm przepisanych (k. 422v).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., zaś zaskarżony wyrok, pomimo częściowo nietrafnego uzasadnienia, jest prawidłowy.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że nie jest zasadny wniosek apelacji o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Z przepisów art. 386 § 2 i 4 k.p.c. wynika, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji może nastąpić tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Dodatkową podstawę prawną uchylenia wyroku stanowi przepis art. 505¹² § 1 k.p.c., mający zastosowanie w postępowaniu uproszczonym. Przepis ten stanowi, że jeżeli sąd drugiej instancji stwierdzi, że zachodzi naruszenie prawa materialnego, a zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku, uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania.

W ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna ze wskazanych wyżej podstaw uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Postępowanie przed Sądem pierwszej instancji nie jest dotknięte nieważnością. Sąd ten rozpoznał istotę sprawy, analizując zasadność żądania pozwu z punktu widzenia okoliczności faktycznych przytoczonych jako podstawa faktyczna powództwa i rozpoznając zarzuty podniesione przez pozwanych. Wydanie wyroku przez Sąd Okręgowy nie wymaga również przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, ani też nawet uzupełniania, czy powtarzania postępowania dowodowego.

Należy także zwrócić uwagę, że powód nie przytacza w apelacji zarzutów, których uwzględnienie mogłoby skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku.

Sąd Okręgowy podziela w całości ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji oraz dokonaną przez ten Sąd ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego. Ponowne przytaczanie tych ustaleń oraz rozważań w zakresie oceny dowodów jest zbędne.

Na wstępie dalszych rozważań należy wyjaśnić podstawę prawną rozstrzygnięcia o żądaniu pozwu, gdyż rozważania Sądu pierwszej instancji na ten temat nie są jasne. W szczególności nie wiadomo, czy podstawy prawnej odpowiedzialności odszkodowawczej komornika Sąd pierwszej instancji upatruje w przepisie art. 415 k.c., w przepisie art. 23 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, czy też w obu przepisach jednocześnie.

Podstawę prawną oceny zasadności żądania powoda zapłaty przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwoty 6000 zł tytułem odszkodowania stanowi przepis art. 416 k.p.c. Przepis ten stanowi, że osoba prawna jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. jest osobą prawną, a więc przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu czynu niedozwolonego określa ten właśnie przepis.

Podstawę prawną oceny zasadności żądania powoda zapłaty przez Komornika Sądowego Rafała Wołoszyna kwoty 6000 zł tytułem odszkodowania stanowi przepis art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji. Przepis ten stanowi, że komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności.

Podstawę prawną oceny zasadności żądania powoda zapłaty przez obu pozwanych kwoty 6000 zł tytułem zadośćuczynienia stanowi przepis art. 448 k.c. Powołany przepis stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.

Przepis art. 448 k.c. łączy się ściśle z przepisem art. 24 § 1 k.c., w szczególności z przepisem art. 24 § 1 zd. 2 k.c.

W rozpoznawanej sprawie nie miał zatem w ogóle zastosowania przepis art. 415 k.c.

Wskazane wyżej trzy podstawy prawne oceny zasadności żądań powoda przewidują jako jedną z przesłanek odpowiedzialności bezprawność zachowania osoby wyrządzającej odpowiednio szkodę majątkową lub krzywdę.

W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy nie ma podstaw do przyjęcia, że złożenie przez wierzyciela wniosku o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi – R. Z. było zachowaniem bezprawnym. Do wniosku egzekucyjnego wierzyciel dołączył tytuł wykonawczy w postaci wyroku zaocznego z dnia 18 czerwca 2014 roku, wydanego przez Sąd Rejonowy w Sandomierzu w sprawie I C 434/14 upr, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (k. 66-69).

Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy w Sandomierzu:

I. nakazał R. Z., aby wydał (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. gazomierz o numerze fabrycznym (...), typ: (...);

II. zasądził od R. Z. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 107 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III. nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności (k. 68).

Na podstawie wniosku wierzyciela i dołączonego do niego tytułu wykonawczego Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafał Wołoszyn wszczął postępowanie egzekucyjne w zakresie objętym wnioskiem i tytułem wykonawczym. Złożony przez wierzyciela wniosek egzekucyjny oraz dołączony do niego tytuł wykonawczy nie zawierały braków uniemożliwiających prawidłowe wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Ponadto zgodnie z art. 804 k.p.c., organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Wniosek egzekucyjny złożony do Komornika Sądowego przez wierzyciela obejmował przede wszystkim żądanie wyegzekwowania świadczenia niepieniężnego, a mianowicie odebrania dłużnikowi gazomierza o numerze fabrycznym (...), typ (...), znajdującego się w lokalu przy ul. (...) w Ś.. Wniosek egzekucyjny dotyczył również wyegzekwowania świadczeń pieniężnych w postaci kwoty 107 zł kosztów postępowania zasądzonych w tytule egzekucyjnym oraz kwoty 66 zł kosztów postępowania o nadanie klauzuli wykonalności, a dodatkowo kosztów postępowania egzekucyjnego według norm przepisanych.

Bezpośrednio po złożeniu wniosku egzekucyjnego nie istniały żadne podstawy faktyczne do wydania przez Komornika zarządzenia o zwrocie wniosku egzekucyjnego lub wydania postanowienia formalnego kończącego postępowanie egzekucyjne.

Czynności egzekucyjne przeprowadzone przez Komornika w dniu 4 lutego 2015 roku nie pozostawały w sprzeczności z jakimikolwiek przepisami regulującymi postępowanie egzekucyjne. W każdym razie powód nie wskazuje i nie udowadnia okoliczności faktycznych, które pozwalałyby na odmienną obiektywną ocenę.

Wprawdzie w dniu 12 grudnia 2014 roku dłużnik – R. Z. złożył do Komornika Sądowego wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego (k. 94), jednak wniosek ten został niezwłocznie rozpoznany i rozstrzygnięty przez Komornika postanowieniem z dnia 12 stycznia 2015 roku, jako oczywiście bezzasadny (k. 95).

Skarga dłużnika na postanowienie Komornika z dnia 12 stycznia 2015 roku (k. 96) została oddalona przez Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku postanowieniem z dnia 30 czerwca 2015 roku, wydanym w sprawie I Co 1061/15 (k. 97-99).

Z powyższych ustaleń wynika, że czynności egzekucyjne Komornika Sądowego Rafała Wołoszyna, podjęte od dnia złożenia przez wierzyciela wniosku egzekucyjnego do dnia 4 lutego 2015 roku nie były sprzeczne z prawem, a więc nie były bezprawne w znaczeniu określonym przez przepis art. 23 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

Całkowicie nieprawdziwe są przy tym twierdzenia powoda, że w dniu 4 lutego 2015 roku doszło do dokonania przez Komornika czynności egzekucyjnej mającej postać zajęcia nieruchomości lokalowej. Komornik Rafał Wołoszyn nie prowadził w ogóle przeciwko R. Z. egzekucji z nieruchomości, w szczególności nie dokonał zajęcia takiej nieruchomości, w znaczeniu, w jakim zajęcie to określają przepisy o postępowaniu egzekucyjnym. Komornik dokonał natomiast czynności przewidzianych w przepisie art. 814 § 1 zd. 1 k.c., które były niezbędne dla osiągnięcia celu egzekucji, jakim było odebranie rzeczy ruchomej znajdującej się w mieszkaniu dłużnika, a wskazanej w tytule wykonawczym i wniosku egzekucyjnym. Powołany przepis stanowi, że jeżeli cel egzekucji tego wymaga, komornik zarządzi otworzenie mieszkania oraz innych pomieszczeń i schowków dłużnika, jak również przeszuka jego rzeczy, mieszkanie i schowki.

Nie istniała przy tym możliwość wyboru przez Komornika środka egzekucyjnego mniej uciążliwego dla dłużnika, gdyż obowiązek wydania gazomierza, wskazany w tytule egzekucyjnym, mógł zostać wyegzekwowany w sposób przymusowy tylko poprzez odebranie tej rzeczy dłużnikowi. Dłużnik mógł przy tym wydać tę rzecz wierzycielowi lub Komornikowi w sposób dobrowolny lub dobrowolnie udostępnić lokal tym osobom mieszkalny celem zdemontowania gazomierza, czego jednak nie uczynił.

W czynnościach egzekucyjnych w dniu 4 lutego 2015 roku uczestniczyli dwaj pracownicy wierzyciela, dwaj funkcjonariusze Policji, ślusarz oraz Asesor Komorniczy K. K.. Nie stawił się dłużnik, ani też nie udostępnił mieszkania Komornikowi, mogąc chociażby ustanowić pełnomocnika. Dłużnik został zawiadomiony o czynnościach egzekucyjnych mających się odbyć w dniu 4 lutego 2015 roku.

W rozpoznawanej sprawie R. Z. nie przedstawił żadnych dowodów, które wskazywałyby, że w dniu 4 lutego 2015 roku Asesor Komorniczy dokonał jakichkolwiek innych czynności niż wskazane w protokole sporządzonym przez tego Asesora (k. 75-76). W szczególności powód nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, które chociażby tylko czyniły prawdopodobnym jego twierdzenie, że doszło do uszkodzenia rzeczy w mieszkaniu lub ich zaboru. Twierdzenia, które w tym zakresie pojawiły się dopiero w piśmie procesowym pełnomocnika powoda z dnia 21 października 2015 roku, a nie już w pozwie, mają wyłącznie charakter pomówień nie popartych żadnymi dowodami. W szczególności dłużnik nawet nie wskazał jakie konkretnie rzeczy zostały zabrane z lokalu w celu przywłaszczenia.

Nie było również niezgodne z prawem wydanie przez Komornika postanowienia z dnia 24 lutego 2015 roku ustalającego koszt egzekucji w zakresie świadczenia niepieniężnego objętego wnioskiem egzekucyjnym. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że na postanowienie to dłużnik złożył skargę, która została oddalona przez Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku postanowieniem z dnia 25 maja 2015 roku, wydanym w sprawie I Co 781/15 (k. 77-86).

Zebrany w sprawie materiał procesowy, w szczególności materiał dowodowy, nie daje podstaw do ustalenia, że postanowienie Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku z dnia 25 maja 2015 roku zostało zaskarżone do sądu drugiej instancji. Postanowienie to stało się zatem prawomocne, a zgodnie z przepisem art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Prawidłowość prawomocnego postanowienia sądu rozstrzygającego skargę na postanowienie komornika ustalające koszt egzekucji nie może być przedmiotem oceny pod względem zasadności w postępowaniu sądowym o odszkodowanie przeciwko komornikowi.

Nie można również uznać za niezgodne z prawem czynności Komornika Sądowego Rafała Wołoszyna polegające na zajęciu wierzytelności należnej R. Z. od Aresztu Śledczego w L. z tytułu wynagrodzenia za pracę i przyjęciu potrąconych kwot:

a) 117,18 zł w dniu 15 stycznia 2015 roku,

b) 167,07 zł w dniu 17 lutego 2015 roku,

c) 119,86 zł w dniu 16 marca 2015 roku,

d) 129,15 zł w dniu 15 kwietnia 2015 roku,

e) 36,43 zł w dniu 14 maja 2015 roku (k. 274 – zaświadczenie Aresztu Śledczego).

W sprawie egzekucyjnej przez okres, w którym dokonywane były wskazane wyżej potrącenia, nie zaistniały żadne zdarzenia prawne, które rodziłyby po stronie Komornika obowiązek uchylenia zajęcia wynagrodzenia za pracę lub wstrzymania dokonywania potrąceń z tego wynagrodzenia.

Wprawdzie w dniu 2 kwietnia 2015 roku wierzyciel – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. złożył do Komornika wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego (k. 92), jednak już w dniu 14 kwietnia 2015 roku wierzyciel złożył wniosek o „odwieszenie” postępowania egzekucyjnego (k. 93). W związku z tym, że do dnia 14 kwietnia 2015 roku Komornik nie rozpoznał wniosku wierzyciela o zawieszenie postępowania egzekucyjnego, wniosek tego wierzyciela zawarty w piśmie złożonym w dniu 14 kwietnia 2015 roku należy traktować w istocie jako cofnięcie wcześniejszego wniosku o zawieszenie postępowania.

Wprawdzie w dniu 10 marca 2015 roku Sąd Rejonowy w Sandomierzu wydał postanowienie w sprawie I C 434/14 upr, którym postanowił oddalić wniosek powoda o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi zaocznemu z dnia 18 czerwca 2014 roku i wstrzymać z urzędu wykonanie tego wyroku, jednak w oparciu o to postanowienie dłużnik – R. Z. nie złożył wniosku o zawieszenie postępowania egzekucyjnego.

Z przepisu art. 820 zd. 2 k.p.c. wynika jednoznacznie, że jeżeli sąd uchylił natychmiastową wykonalność tytułu lub wstrzymał jego wykonanie albo dłużnik złożył zabezpieczenie konieczne według orzeczenia sądowego do zwolnienia go od egzekucji, to postępowanie ulega zawieszeniu na wniosek dłużnika, a nie z urzędu.

Z kolei z przepisu art. 825 pkt 2 k.p.c. wynika, że organ egzekucyjny umorzy postępowanie w całości lub części na wniosek, jeżeli prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności. Jedną z postaci pozbawienia prawomocnym orzeczeniem tytułu wykonawczego wykonalności jest prawomocne oddalenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu. W takim wypadku umorzenie postępowania egzekucyjnego może nastąpić tylko na wniosek, a nie z urzędu.

W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy co najmniej do dnia 14 maja 2015 roku ani wierzyciel, ani dłużnik nie składali wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego, z powołaniem się na prawomocne oddalenie wniosku o nadanie wyrokowi zaocznemu klauzuli wykonalności.

Brak bezprawności w zachowaniu wierzyciela, Komornika Sądowego Rafała Wołoszyna oraz Asesora Komorniczego K. K. oznacza również, że nie można mówić o bezprawnym naruszeniu dobra osobistego powoda, jakim jest nietykalność mieszkania (art. 23 k.c.).

Niezależnie od wskazanych wyżej rozważań należy wskazać, że w rozpoznawanej sprawie powód nie udowodnił w ogóle, że w jego majątku powstała szkoda, której wysokość miałaby wynosić 6000 zł. Kwota, jaka została ściągnięta przez Komornika w wyniku egzekucji wynosi jedynie 569,69 zł (k. 55, 274), a nie 5000 zł, jak podnosi powód (k. 30).

Powód nie przedstawił również jakichkolwiek dowodów, które potwierdzałyby, że stan jego zdrowia uległ pogorszeniu oraz że pozostawało to w związku z czynnościami egzekucyjnymi Komornika.

Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych powoda wskazanych w apelacji należy jeszcze dodać, że odpowiedzialność odszkodowawcza komornika przewidziana w przepisie art. 23 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji nie jest odpowiedzialnością opartą na zasadzie ryzyka, jak twierdzi powód. Odpowiedzialność ta, jak wynika wprost z treści przepisu art. 23 ust. 1 ustawy, oparta jest na obiektywnym elemencie winy w znaczeniu cywilnoprawnym, a więc na samej bezprawności zachowania wyrządzającego szkodę, bez potrzeby, a nawet możliwości odwołania się komornika do subiektywnego elementu winy, a więc zachowania należytej staranności przy dokonywaniu czynności. Nie jest to jednak odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka, która zakładałaby możliwość uwolnienia się przez komornika od odpowiedzialności odszkodowawczej tylko w wypadku wykazania istnienia wskazanych przez ustawę przyczyn egzoneracyjnych. Takiej odpowiedzialności komornika przepis art. 23 ust. 1 ustawy nie przewiduje.

Utożsamianie odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie ryzyka z odpowiedzialnością ukształtowaną przez ustawę na zasadzie samej tylko bezprawności zachowania osoby odpowiedzialnej za szkodę (czyli na zasadzie winy w znaczeniu obiektywnym) nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa cywilnego, które regulują w sposób całkowicie odrębny te dwa rodzaje odpowiedzialności cywilnoprawnej.

Bez znaczenia dla rozpoznania i rozstrzygnięcia apelacji jest zarzut naruszenia przepisu art. 322 k.p.c. Powołany przepis stanowi, że jeżeli w sprawie o naprawienie szkody, o dochody, zwrot bezpodstawnego wzbogacenia lub o świadczenie z umowy o dożywocie sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

Przepis art. 322 k.p.c. dotyczy etapu ustalania przez sąd wysokości żądania, między innymi w sprawach o naprawienie szkody, a zatem może mieć zastosowanie dopiero wówczas, gdy okoliczności sprawy uzasadniają przyjęcie, że pozwany ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą, w szczególności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że podniesiony zarzut jest oczywiście bezzasadny.

Przepis art. 322 k.p.c. znajduje zastosowanie jedynie w wypadkach, gdy z przyczyn obiektywnych ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, a nie w przypadku, gdy powód nie dokłada należytej staranności w wykazaniu swojego roszczenia2.

Przepis art. 322 k.p.c. nie ma przy tym zastosowania do określenia wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę3.

Z tych samych przyczyn, z powodu których bez znaczenia dla rozstrzygnięcia apelacji jest zarzut naruszenia przepisu art. 322 k.p.c., bezprzedmiotowy jest zarzut naruszenia przepisu art. 299 k.p.c. Dowód z przesłuchania stron na okoliczności wskazane w treści zarzutu mógłby mieć znaczenie tylko wówczas, gdyby okoliczności sprawy uzasadniały przyjęcie, że pozwani ponoszą odpowiedzialność odszkodowawczą, w szczególności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym.

Tylko ubocznie należy wskazać, że dowód z przesłuchania stron nie może zastępować obowiązku strony przedstawienia dowodów na potwierdzenie faktów, z których strona wywodzi skutki prawne. Dopiero obiektywny brak dowodów na potwierdzenie tych okoliczności może uzasadniać dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron.

Oczywiście bezzasadny jest zarzut naruszenia przepisu art. 448 k.c. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej wykładni tego przepisu. Powód myli przy tym zarzut naruszenia prawa materialnego z zagadnieniem prawidłowości ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji oraz pojęcie wykładni przepisu prawa z prawidłowością zastosowania prawa przez sąd.

Naruszenie prawa materialnego może nastąpić bądź przez jego błędną wykładnię, bądź przez jego niewłaściwe zastosowanie, nie zaś przez błędne ustalenia faktyczne .

Podniesienie zarzutu w takiej postaci jest jurydycznie niepoprawne. Zarzut naruszenia prawa materialnego ma rację bytu wówczas, gdy Sąd dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, a tylko nie zastosował odpowiednich przepisów prawa materialnego, niewłaściwie je zastosował lub też dokonał błędnej ich wykładni. W takich wypadkach naruszenie prawa materialnego ma charakter pierwotny i może stanowić podstawę zarzutu apelacyjnego.

Jeżeli natomiast sąd pierwszej instancji dokona nieprawidłowych ustaleń faktycznych i stosownie do tych ustaleń zastosuje lub nie określone przepisy prawa materialnego, to naruszenie prawa materialnego ma charakter wtórny, gdyż jest pochodną nieprawidłowych ustaleń faktycznych. W takim przypadku nie następuje naruszenie prawa materialnego w znaczeniu ścisłym, a podnoszenie wówczas takiego zarzutu jest bezprzedmiotowe.

Z kolei wykładnia przepisu prawa polega na określeniu właściwej treści tego przepisu, w tym także zakresu jego obowiązywania, natomiast zastosowanie przepisu prawa polega na określeniu skutków tego przepisu w odniesieniu do ustalonego przez sąd stanu faktycznego.

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. Zarzut ten został sformułowany w apelacji w sposób tak lakoniczny, że nie jest możliwe konkretne odniesienie się do niego.

Bezzasadny jest zarzut naruszenia przepisu art. 102 k.p.c. przez Sąd pierwszej instancji. Postępowanie sądowe ze swojej istoty związane jest z możliwością powstania kosztów, czy to po stronie powoda, czy to po stronie pozwanego. Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obwiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu, a więc koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Jeden z wyjątków od zasady odpowiedzialności za wynik procesu przewidziany został w art. 102 k.p.c., z którego wynika, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Powołany przepis, jako przepis szczególny, nie może być wykładany rozszerzająco. Ocena, czy w konkretnej sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, pozostawiona została uznaniu sądu, które nie oznacza jednak dowolności. Ocena, o której mowa, powinna mieć na względzie całokształt okoliczności sprawy.

Sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów sądowych, nie stanowi podstawy zwolnienia – na podstawie art. 102 k.p.c. – z obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba, że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego4.

Do zastosowania przepisu art. 102 k.p.c. nie wystarcza tylko zła sytuacja majątkowa strony. Przepis wymaga, aby wystąpiły okoliczności szczególne. Nie jest taką szczególną okolicznością sam fakt zwolnienia strony od kosztów sądowych, ani jej wiek5.

W rozpoznawanej sprawie nie występują szczególne okoliczności, które uzasadniałyby nieobciążanie powoda kosztami postępowania poniesionymi przez pozwanych. Samo subiektywne przekonanie strony o zasadności swoich żądań nie stanowi szczególnej okoliczności, która miałaby przemawiać za zastosowaniem przez sąd przepisu art. 102 k.p.c.

Żądanie powoda przytoczone w pozwie opierało się prawie w całości na nieprawdziwych twierdzeniach powoda co do zakresu i wysokości szkody, jaka miała mu zostać wyrządzona przez Komornika i wierzyciela, co świadczy jednoznacznie o tym, że głównym, jeżeli nie jedynym, motywem wniesienia pozwu do sądu była chęć nieuzasadnionego wzbogacenia się powoda kosztem pozwanych.

Te same uwagi dotyczą pisma procesowego z dnia 21 października 2015 roku, w którym powód, reprezentowany już przez zawodowego pełnomocnika, rozszerzył żądanie o zasądzenie kwoty 6000 zł tytułem zadośćuczynienia. Już okoliczności przytoczone w piśmie wskazywały, że żądanie to jest oczywiście bezzasadne. Zgłoszenie takiego żądania, w sytuacji, w której strona jest reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, w jednoznaczny sposób przemawia przeciwko temu, że w sprawie zachodzi uzasadniony wypadek przemawiający za nieobciążaniem powoda, jako strony przegrywającej sprawę, kosztami procesu.

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od R. Z. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 1816,80 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od R. Z. na rzecz Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafała Wołoszyna kwotę 1816,80 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego

W związku z tym, że apelacja powoda została oddalona w całości, powód jest stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Powód powinien zatem zwrócić pozwanym koszty poniesione przez nich w postępowaniu odwoławczym.

Koszty poniesione przez (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. obejmują:

a) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 1800 zł, ustalone według stawki minimalnej na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.),

b) opłaty pocztowe za przesłanie przesyłek poleconych obejmujących odpowiedź na apelację (k. 395) oraz odpisy odpowiedzi na apelację (k. 390-392).

Koszty poniesione przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kraśniku Rafała Wołoszyna obejmują:

b) opłaty pocztowe za przesłanie przesyłek poleconych obejmujących odpowiedź na apelację (k. 403) oraz odpisy odpowiedzi na apelację (k. 402).

Sąd Okręgowy nie znajduje podstaw faktycznych do nieobciążania powoda kosztami postępowania odwoławczego, między innymi z tych samych względów, które zadecydowały o obciążeniu powoda kosztami procesu za pierwszą instancję.

Pomimo szczegółowego wyjaśnienia przez Sąd Rejonowy dlaczego brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa, powód zdecydował się na wniesienie apelacji, narażając tym samym pozwanych na konieczność poniesienia kosztów.

Przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem wyjątkowym. Jego zastosowanie jest uzależnione od zaistnienia szczególnych okoliczności, a nie od tego, że strona przegrała sprawę.

W ocenie Sądu Okręgowego, w rozpoznawanej sprawie nie zachodzą okoliczności, które uzasadniałyby nieobciążanie powoda w całości kosztami postępowania odwoławczego poniesionymi przez pozwanych.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że postępowanie w rozpoznawanej sprawie toczyło się ponad dwa lata, licząc od dnia wniesienia pozwu do dnia wydania wyroku przez Sąd Okręgowy, jako sąd drugiej instancji. Powództwo zostało oddalone w pierwszej instancji w całości, zaś apelacja powoda od wyroku Sądu Rejonowego została oddalona w całości.

Na podstawie art. 107 zd. 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił wniosek (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. o zasądzenie od R. Z. zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Zakres faktycznego udziału interwenienta ubocznego w postępowaniu odwoławczym, jak również czynności tego interwenienta w tym postępowaniu, nie miały istotnego wpływu na wynik tego postępowania.

Na podstawie art. 113 ust. 1 (a contrario) ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 623 – tekst jednolity ze zm.) Sąd Okręgowy przejął na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczoną opłatę od apelacji.

W związku z tym, że apelacja powoda została oddalona w całości, brak jest podmiotu, na który mógłby zostać włożony obowiązek uiszczenia tej opłaty na rzecz Skarbu Państwa.

Jednocześnie należy wskazać, że okoliczności sprawy nie uzasadniają zastosowania przepisu art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Na podstawie art. 22³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 233 – tekst jednolity ze zm.) w związku § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1715) Sąd Okręgowy przyznał radcy prawnemu J. C. kwotę 1476 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez tego adwokata z urzędu w postępowaniu odwoławczym, w tym kwotę 276 zł z tytułu podatku od towarów i usług, i kwotę tę nakazał wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku.

Przyznana kwota obejmuje opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego w wysokości nie przekraczającej stawki, o której mowa w § 8 pkt 5 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku, powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług.

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Andrzej Mikołajewski Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

1 Przytoczono dosłowne brzmienie zarzutów i wniosków apelacyjnych z zachowaniem zastosowanej pisowni i interpunkcji, a ściślej – z brakami w tym zakresie.

2 Por. na przykład: uzasadnienie wyroku SN z dnia 2 października 2015 roku, II CSK 662/14, Lex nr 1943212; uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 grudnia 2013 roku, II CSK 179/13, Lex nr 1436069; uzasadnienie wyroku SA w Poznaniu z dnia 18 maja 2016 roku, I ACa 1444/15, Lex nr 2121896.

3 Por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 17 listopada 2010 roku, I CSK 671/09, Lex nr 688667.

4 Por. Tomasz Demendecki, Komentarz aktualizowany do art. 102 Kodeksu postępowania cywilnego, Lex.

5 Por.: postanowienie SN z dnia 11 lutego 2010 roku, I CZ 112/2009, Lex nr 564753; postanowienie SN z dnia z 26 stycznia 2007 roku, V CSK 292/2006, Lex nr 232807; postanowienie SN z dnia z 23 sierpnia 2012 roku, II CZ 93/2012, Lex nr 1219500; postanowienie SN z dnia 5 lipca 2012 roku, IV CZ 42/2012, Lex nr 1228597; postanowienie SN z dnia 23 maja 2012 roku, III CZ 25/2012, Lex nr 1214589.

II Ca 77/17

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE