Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 kwietnia 2017 r.

Sąd Rejonowy we Włocławku Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Agnieszka Orlik - Seligowska

Protokolant: sekretarz Katarzyna Rydzik

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2017 r. we Włocławku

na rozprawie sprawy

z wniosku A. P.

z udziałem (...) S.A. w G.

o ustanowienie służebności przesyłu

postanawia:

1.  oddalić wniosek;

2.  zasądzić od wnioskodawcy A. P. na rzecz uczestnika (...) S.A. w G. kwotę 291 zł (dwieście dziewięćdziesiąt jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Wnioskodawca A. P. wniósł o ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości stanowiącej jego własność, położonej w miejscowości B. gmina F. oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...), dla której w Sądzie Rejonowym we Włocławku prowadzona jest księga wieczysta nr (...). Wskazał, że przez działkę przebiegają linie elektroenergetyczne należące do uczestnika (...) SA w G.. Wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu wnioskodawca szacunkowo określił na kwotę 165.600 zł.

(...) S.A. w G. wniósł o oddalenie wniosku w całości oceniając roszczenie wnioskodawcy jako całkowicie bezzasadne i argumentując, że posiada tytuł prawny do korzystania z przedmiotowych nieruchomości w postaci służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu nabytej przez zasiedzenie. Wobec powyższego ustanowienie służebności przesyłu w niniejszej sprawie jako kolejnego tytułu prawnego jest bezprzedmiotowe i bezzasadne. Z ostrożności procesowej uczestnik postępowania zakwestionował wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu dochodzonego przez wnioskodawcę i powołał się w tym zakresie na zakres rozkładu ciężaru dowodu w postępowaniu cywilnym (art. 6 kc). Uczestnik wniósł o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów postępowania sądowego, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ostatecznie uczestnik postępowania wniósł o zawieszenie niniejszego postępowania ze względu na złożenie przez uczestnika wniosku do Sądu Rejonowego we Włocławku o stwierdzenie nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu dotyczącej przedmiotowej nieruchomości wnioskodawcy.

Postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2014 r. zawieszono postępowanie w niniejszej sprawie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc. Postanowieniem z dnia 24 lutego 2017 r. (niezwłocznie po uprawomocnieniu się orzeczenia w sprawie I Ns 2243/14 w dniu 31 stycznia 2017 r.) postępowanie w niniejszej sprawie zostało podjęte.

(...) S.A. z siedzibą w G. w sprawie pierwotnie oznaczonej sygn. akt I Ns 1029/13 (po uchyleniu orzeczenia Sądu I instancji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania oznaczonej sygn. akt I Ns 2243/14) wniósł o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu dotyczącej przedmiotowej nieruchomości.

Sąd ustalił, co następuje:

Właścicielem nieruchomości położonej w B., gm. F. stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której w Sądzie Rejonowym we Włocławku urządzona jest księga wieczysta nr (...) jest A. P..

Na działce położonej w B. gm. F. oznaczonej nr 208/60 znajdują się urządzenia elektroenergetyczne w postaci:

1.  linii napowietrznej średniego napięcia relacji (...) W. Z. – L. odcinek linii energetycznej o długości 172 m, składający się z 1 słupa i przewodów fazowych (...) 3x25 mm o powierzchni rzutu na grunt 276 m ²;

2.  linii napowietrznej średniego napięcia 15 kV i odgałęzienia linii napowietrznej średniego napięcia 15kV relacji (...) W. Z. – L. odgałęzienie w kierunku nasłupowej stacji transformatorowej (...) o długości 129 m składająca się z 2 słupów oraz przewodów fazowych (...) 3x25 mm o powierzchni rzutu na grunt 205 m ²;

3.  linii napowietrznej niskiego napięcia 0,4 kv zasilanej ze stacji transformatorowej (...) o długości 147 m składającej się z 3 słupów oraz przewodów fazowych (...) 4x25 mm o powierzchni rzutu na grunt 74 m ².

Przedmiotowe urządzenia przesyłowe stanowią własność (...) S.A. w G. i zostały wybudowane przez jego poprzednika prawnego – Zakłady (...) – Zakład (...), będącego państwową osobą prawną działającą na rzecz Skarbu Państwa. Wybudowanie urządzeń przesyłowych wchodzących w skład linii oznaczonych nr 1 i 2 w pierwotnym kształcie na nieruchomości stanowiącej działkę (...) nastąpiło 18 sierpnia 1971 r., w tej dacie zostały one załączone pod napięcie. Posadowienie linii nastąpiło w latach 60 tych w ramach powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli realizowanej w trybie przepisów ustawy z dnia 28 czerwca 1950r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli, która utraciła swą moc dopiero w dniu 10 kwietnia 1997r.

Co do linii napowietrznej niskiego napięcia 0,4 kv zasilanej ze stacji transformatorowej (...) nie jest możliwym ustalenie dokładnej daty jej wybudowania i załączenia pod napięcie, niemniej jednak nie ulega wątpliwości, że w dniu 18 sierpnia 1971 r. była czynna. Linia napowietrzna średniego napięcia 15kV relacji (...) W. Z. – L. odgałęzienie w kierunku nasłupowej stacji transformatorowej (...) została przebudowana w istniejących granicach i oddana do użytku w dniu 28 grudnia 1998 r., a także załączona pod napięcie w tym samym dniu. Modernizacja linii polegała przed wszystkim na budowie nowej stacji transformatorowej (...) i wymianie przewodów linii napowietrznej średniego napięcia, bez zmiany przebiegu samej linii.

(dowód: okoliczności bezsporne, a nadto dokumenty w aktach sprawy sygn. akt I Ns 2243/14 Sądu Rejonowego we Włocławku)

(...) SA w G. Oddział w T. jest następcą prawnym państwowego przedsiębiorstwa energetycznego. Na podstawie Zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki nr 233 z dnia 25 listopada 1958r. powstało przedsiębiorstwo państwowe działające pod nazwą Wielozakładowe Przedsiębiorstwo Państwowe Zakłady (...) w skład którego wchodził m.in. Zakład (...). Na mocy Zarządzenia nr 2/O. Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 14 lutego 1985 roku podmiot ten uległ przekształceniu w Przedsiębiorstwo Państwowe – (...). Z dniem 31 grudnia 1988 roku Północny O. Energetyczny uległ podziałowi i z dniem 1 stycznia 1989 roku na podstawie zarządzenia nr 50/ORG/89 Ministra Przemysłu powstało między innymi Przedsiębiorstwo Państwowe pod nazwą Zakład (...) z siedzibą w T.. Zarządzeniem nr 202/ (...)/93 z dnia 09 lipca 1993r. Ministra Przemysłu i Handlu dokonano podziału Zakładu (...) w T. i nastąpiło przekształcenie Zakładu (...) w T. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Uchwałą Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy (Skarb Państwa był właścicielem wszystkich akcji spółki) podjęto uchwałę w przedmiocie nowego brzmienia statutu, zgodnie z którym między innymi firma spółki została oznaczona jako Zakład (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w T. z możliwością używania skrótu w brzmieniu (...) SA. Z dniem 31 grudnia 2004 roku nastąpiło połączenie spółek energetycznych, obejmujące także przedmiotową spółkę Skarbu Państwa i w związku z tym przejęcie Zakładu (...) S.A przez E. G. Kompanię Energetyczną z siedzibą w G.. W związku ze zmianami statutu ustalono, że spółka będzie funkcjonować pod firmą (...) energetyczny (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G.. W dniu 30 lipca 2007r. miała miejsce zmiana nazwy spółki na (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G..

Na mocy decyzji wojewody z dnia 09 marca 1996 roku stwierdzono, że Zakłady (...) – Zakład (...) w T. nabyły z dniem 05 grudnia 1990 roku prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej położonej w T. przy ulicy (...). B. nr 128 stanowiącej własność Skarbu Państwa, będącej w dotychczasowym zarządzie w/w jednostki a nadto nabyły nieodpłatnie własność budynków posadowionych na ww. nieruchomości.

(dowód: dokumentacja związana z przekształceniami podmiotowymi – k. 74-111)

Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego we Włocławku z dnia 9 listopada 2016 r. wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 2243/14 z wniosku (...) S.A. w G. z udziałem A. P., Skarbu Państwa – Starosty (...) stwierdzono, że:

1.  Skarb Państwa – Przedsiębiorstwo Państwowe działające pod nazwą Wielozakładowe Przedsiębiorstwo Państwowe Zakłady (...) nabył przez zasiedzenie z dniem 18 sierpnia 1981 r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu polegającą na znoszeniu istnienia w przestrzeni nad i pod powierzchnią oraz nieodpłatnym korzystaniu z posadowionych na nieruchomości oznaczonej geodezyjnie jako działka nr (...) położonej w B. gm. F., dla której Sąd Rejonowy we Włocławku Wydział VI Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) urządzeń przesyłowych i instalacji elektroenergetycznych szczegółowo określonych w opinii biegłego sądowego z zakresu energetyki dr inż. A. S. z dnia 10 stycznia 2016 r., stanowiącej w tym zakresie integralną część niniejszego orzeczenia, wchodzących w skład napowietrznej linii energetycznej niskiego napięcia 0,4 kV zasilanej ze stacji transformatorowej (...), oznaczonej na mapie sytuacyjno – wysokościowej opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii mgr inż. J. Ż. z dnia 2 lipca 2015 r. stanowiącej integralną część niniejszego orzeczenia (k. 235), z prawem korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do eksploatacji, konserwacji, kontroli, przeglądów, remontów, modernizacji, wymiany i usuwania awarii tychże urządzeń i instalacji wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości odpowiednim sprzętem, w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania sieci przesyłowej przedsiębiorstwa;

2.  Skarb Państwa – Przedsiębiorstwo Państwowe działające pod nazwą Wielozakładowe Przedsiębiorstwo Państwowe Zakłady (...) nabył przez zasiedzenie z dniem 18 sierpnia 1981 r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu polegającą na znoszeniu istnienia w przestrzeni nad i pod powierzchnią oraz nieodpłatnym korzystaniu z posadowionych na nieruchomości oznaczonej geodezyjnie jako działka nr (...) położonej w B. gm. F., dla której Sąd Rejonowy we Włocławku Wydział VI Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) urządzeń przesyłowych i instalacji elektroenergetycznych szczegółowo określonych w opinii biegłego sądowego z zakresu energetyki dr inż. A. S. z dnia 10 stycznia 2016 r., stanowiącej w tym zakresie integralną część niniejszego orzeczenia, wchodzących w skład napowietrznej linii energetycznej średniego napięcia 15 kV relacji (...) W. Z. – L., oznaczonej na mapie sytuacyjno – wysokościowej opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii mgr inż. J. Ż. z dnia 2 lipca 2015 r. stanowiącej integralną część niniejszego orzeczenia (k. 235), z prawem korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do eksploatacji, konserwacji, kontroli, przeglądów, remontów, modernizacji, wymiany i usuwania awarii tychże urządzeń i instalacji wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości odpowiednim sprzętem, w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania sieci przesyłowej przedsiębiorstwa;

3.  Skarb Państwa – Przedsiębiorstwo Państwowe działające pod nazwą Wielozakładowe Przedsiębiorstwo Państwowe Zakłady (...) nabył przez zasiedzenie z dniem 18 sierpnia 1981 r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu polegającą na znoszeniu istnienia w przestrzeni nad i pod powierzchnią oraz nieodpłatnym korzystaniu z posadowionych na nieruchomości oznaczonej geodezyjnie jako działka nr (...) położonej w B. gm. F., dla której Sąd Rejonowy we Włocławku Wydział VI Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) urządzeń przesyłowych i instalacji elektroenergetycznych szczegółowo określonych w opinii biegłego sądowego z zakresu energetyki dr inż. A. S. z dnia 10 stycznia 2016 r., stanowiącej w tym zakresie integralną część niniejszego orzeczenia, wchodzących w skład napowietrznej linii energetycznej średniego napięcia 15 kV relacji (...) W. Z. – L. odgałęzienie w kierunku nasłupowej stacji transformatorowej (...), oznaczonej na mapie sytuacyjno – wysokościowej opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii mgr inż. J. Ż. z dnia 2 lipca 2015 r. stanowiącej integralną część niniejszego orzeczenia (k. 235), z prawem korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do eksploatacji, konserwacji, kontroli, przeglądów, remontów, modernizacji, wymiany i usuwania awarii tychże urządzeń i instalacji wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości odpowiednim sprzętem, w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania sieci przesyłowej przedsiębiorstwa.

Sąd zważył, co następuje:

Regulacja służebności przesyłu (art. 305 ¹ -305 ⁴ kc) wprowadzona do kodeksu cywilnego od dnia 03 sierpnia 2008 roku jasno przesądziła o dopuszczalności zasiedzenia przez przedsiębiorcę, w skład przedsiębiorstwa którego wchodzą urządzenia przesyłowe w rozumieniu art. 49 kc (urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej), służebności polegającej na możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z określonej nieruchomości w sposób niezbędny do korzystania z tych urządzeń zgodnie z ich przeznaczeniem. W myśl art. 305 ⁴ kc do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych, a zatem ma również zastosowanie art. 292 kc, który mówi, że służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia.

Orzecznictwo nawet przed 3 sierpnia 2008 r. dopuszczało zasiedzenie przez przedsiębiorstwo przesyłowe służebności o takiej treści, na podstawie art. 292 kc stosowanego w drodze analogii (orzeczenia SN: 11.03.2005r. CK 489/04, 08.09.2006r., IICSK 112/06, 04.10.2006r., CSK 119/06, 07.10.2008r., III CZP 89/08). Przyjęto założenie, że z uwagi na fakt, iż ustawa z dnia 3 sierpnia 2008r. o zmianie ustawy kodeks cywilny nie zawiera przepisów przejściowych, między innymi w zakresie zasiedzenia służebności przesyłu, to jeżeli termin prowadzący do zasiedzenia służebności upłynął przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, to Sąd stwierdzi nabycie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu (vide artykuł Michała Godlewskiego „Zasiedzenie służebności przesyłu”, MP nr 7 z 2010 r. s. 387-394). Przesłankami nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie są każdorazowo posiadanie nieruchomości w granicach służebności, upływ terminu oraz co do zasady istnienie trwałego i widocznego urządzenia (zważywszy na naturę służebności, niekoniecznie musi polegać na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, pogląd ten dotyczy zwłaszcza służebności obejmujących rurociągi i gazociągi – tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu w sprawie II CSK 752/11). Podkreślić w tym miejscu należy, że inaczej należy rozumieć posiadanie prowadzące do zasiedzenia własności nieruchomości, inaczej posiadanie prowadzące do zasiedzenia służebności. Należy w sposób zdecydowany oddzielić te dwa pojęcia. Posiadanie prowadzące do nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia ma inny zakres niż posiadanie prowadzące do nabycia przez zasiedzenia własności. Posiadanie służebności nie musi być wykonywane w sposób ciągły, lecz stosowanie do potrzeb (postanowienie SN z dnia 04.10.2006r., II CSK 119/06).

Zatem w ocenie Sądu istota niniejszej sprawy - w świetle zgłoszonego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu, a następnie złożenia w tym przedmiocie odrębnego wniosku - sprowadza się do ustalenia, czy do nabycia tejże służebności w drodze zasiedzenia doszło. Nadmienić należy, że dopuszczalne jest ustalenie faktu nabycia prawa przez zasiedzenie w innej sprawie niż w postępowaniu o zasiedzenie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 grudnia 2008 roku, II CSK 389/08). Oczywistym jest, że ostateczny wynik sprawy o zasiedzenie służebności przesyłu wpłynął na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. Prawomocne uwzględnienie tegoż wniosku w sprawie I Ns 2243/14 Sądu Rejonowego we Włocławku wprost zniweczyło fundamenty roszczenia wnioskodawcy. Sąd zatem nie miał już w takim przypadku obowiązku rozpoznawać samej istoty sprawy związanej z żądaniem wniosku o ustanowienie służebności przesyłu, w tym przeprowadzać dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, bez niepotrzebnego narażania stron na dodatkowe dalsze koszty postępowania. Mając powyższe na uwadze i akceptując, że uczestnik posiada tytuł prawny w postaci zasiedzenia służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawcy, wniosek o ustanowienie tejże służebności okazał się bezzasadny i bezprzedmiotowy, co skutkowało jego oddaleniem, o czym orzeczono w oparciu o przepis art. 305 ¹ kc a contrario.

O zwrocie kosztów postępowania od wnioskodawcy przegrywającego sprawę na rzecz wygrywającego sprawę uczestnika Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 2 kpc obciążając nimi uczestnika przy uznaniu, że interesy stron były sprzeczne. Stąd przyjmując, że na celowe koszty postępowania uczestnika składały się: opłaty od pełnomocnictw 3x17 zł tj. 51 zł, koszty zastępstwa procesowego 240 zł - § 7 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) orzeczono jak w pkt 2 postanowienia. W postępowaniu o ustanowienie służebności z reguły uczestnicy postępowania mają sprzeczne interesy, oscylujące wokół obciążenia ograniczonym prawem rzeczowym przedmiotu własności. Z tego też względu w tym postępowaniu sąd rozstrzygając o kosztach powinien swoje orzeczenia oprzeć o treść art. 520 § 2 kpc, a nie art. 520 § 1 kpc. Rozstrzygnięcie o kosztach wymaga jednak rozważenia całości okoliczności sprawy, w tym również pod kątem przesłanek zawartych w art. 102 kpc, który na podstawie art. 13 § 2 kpc może znaleźć w sprawie nieprocesowej, jednak tylko w wypadkach szczególnie uzasadnionych (art. 102 kpc) sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sprzeczność interesów pomiędzy uczestnikami w rozumieniu art. 520 § 2 i 3 KPC występuje wtedy, gdy postanowienie kończące postępowanie w sprawie wywiera wpływ dla jednych zainteresowanych na zwiększenie, a dla innych na zmniejszenie ich praw ( I CZ 148/12 - postanowienie SN z dnia 5.12.2012 r.). Sąd na kanwie niniejszej sprawy rozważał, czy nie zaistniały szczególne okoliczności przemawiające za nieobciążeniem wnioskodawcy kosztami procesu. Sąd nie dopatrzył się takich szczególnych okoliczności, w szczególności z uwagi na charakter sprawy i postawę wnioskodawcy prezentowaną w toku wieloletniego postępowania. Należy w tym miejscy wskazać, że przekonanie strony o zasadności zajmowanego stanowiska może wprawdzie przemawiać za nie obciążaniem jej kosztami przegranego procesu przed sądem pierwszej instancji i przestaje być aktualne dopiero w postępowaniu apelacyjnym (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 marca 2012 r., III CZ 13/12, LEX nr 1164738), jednakże nie może być tak, że powyższy pogląd staje się regułą we wszystkich typach spraw sądowych. W przypadku bezkrytycznego akceptowania tego poglądu strona występująca do Sądu z jakimkolwiek roszczeniem, która z reguły jest przekonana o słuszności swoich racji, narażałaby drugą stronę na koszty postępowania bez jakichkolwiek konsekwencji finansowych. Należy zauważyć, że w sytuacji ugruntowanego orzecznictwa dotyczącego problematyki służebności przesyłu stojącego w sprzeczności z poglądami wnioskodawcy, występowanie z takim wnioskiem jak w niniejszej sprawie od samego początku było obarczone dużym ryzykiem. nadto nie była to sprawa precedensowa, czy też taka, w której orzecznictwo Sądów jest rozbieżne.