Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2017 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołań: B. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 10 lutego 2017 r. i 23 marca 2017 r., znak: (...)

w sprawie: B. M.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę

1)  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu B. M. prawo do emerytury od dnia (...)r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

3)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Zaskarżonymi decyzjami Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., odmówił B. M. prawa do emerytury, albowiem nie udowodnił on wymaganego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Na dzień 1 stycznia 1999 r. organ rentowy przyjął staż sumaryczny 26 lat, 2 miesiące i 3 dni. Zakład ostatecznie uwzględnił do okresu pracy w warunkach szczególnych 3 lata,9 miesięcy i 14 dni.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony wnosząc o przyznanie mu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, iż pracował w warunkach szczególnych, w pełnym wymiarze czasu pracy od 21 czerwca 1974 r. do 26 października 1978 r. , od 17 listopada 1980 r. do 30 kwietnia 1993 r., od 1 października 1993 r. do 30 listopada 1993 r. w Przedsiębiorstwie Budowlanym w I. jako zbrojarz.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie wskazując, że ubezpieczony nie udokumentował 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, bowiem przedłożone przez niego świadectwo pracy w szczególnych warunkach powoływało się na nieaktualne zarządzenie resortowe.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony B. M. do dnia 1 stycznia 1999 r. wykazał 26 lat, 2 miesiące i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

okoliczności bezsporne

Ubezpieczony zatrudnił się w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w I. od 1.09.1972 r. jako uczeń szkoły zawodowej dla pracujących w zawodzie betoniarz-zbrojarz. Po dwóch latach skończył szkołę i od 21.06.1974 r. rozpoczął pracę zbrojarza. Taką pracę wykonywał ubezpieczony z przerwami do 30.11.1993 r. Pracował w brygadzie zbrojarskiej i zajmował się wykonywaniem konkretnych zbrojeń do płyt stropowych, balkonów, podestów. Prace wykonywał głównie na miejscu pod nadzorem majstra. Nie korzystał z urlopów bezpłatnych. Cały sporny okres ubezpieczony przepracował jako zbrojarz i dostawał dodatek za pracę w warunkach szczególnych.

Razem z ubezpieczonym pracowali w spornym okresie świadkowie : R. B., A. P. i R. S., pracujący jako zbrojarze.

.

dowód: dokumenty w aktach osobowych ubezpieczonego, świadectwo pracy w aktach osobowych, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w aktach rentowych, zeznania świadków : R. B., A. P. i R. S., zeznania ubezpieczonego – zapis A/V protokołu rozprawy

Ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę dnia 3.02.2017 r.

dowód: wniosek w aktach rentowych

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i aktach ZUS, których prawdziwości i wiarygodności strony w toku procesu nie kwestionowały, a także na podstawie zeznań świadków R. B., A. P. i R. S. oraz samego ubezpieczonego, które okazały się jasne, logiczne, spójne i korelowały z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Zeznania świadków i powoda znajdują przy tym pełne potwierdzenie w dokumentach pracowniczych ubezpieczonego przedłożonych w toku procesu, w tym zwłaszcza w świadectwie pracy i świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych, z których wynika jednoznacznie, że ubezpieczony od 21 czerwca 1974 r. do 26 października 1978 r. , od 17 listopada 1980 r. do 30 kwietnia 1993 r., od 1 października 1993 r. do 30 listopada 1993 r. w Przedsiębiorstwie Budowlanym w I. jako zbrojarz.

Świadkowie pracowali razem z powodem i opisali pracę powoda na podstawie własnych obserwacji, stąd też ich zeznania w pełni zasługiwały na wiarę, podobnie jak uzupełniające się z tymi zeznaniami zeznania ubezpieczonego, które Sąd też w tej sytuacji uznał za wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa”):

1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

2. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ustawy w związku z paragrafami 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) prawo do emerytury może nabyć mężczyzna który spełnia następujące przesłanki: ukończył 60 lat; posiada co najmniej 25 letni okres zatrudnienia (art. 27 pkt 2 ustawy), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Zgodnie z § 2 ust 1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (ust. 1). Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

W niniejszej sprawie spornym dla przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy okazało się kwestionowane przez organ rentowy wykonywanie przez niego pracy w warunkach szczególnych w od 21 czerwca 1974 r. do 26 października 1978 r. , od 17 listopada 1980 r. do 30 kwietnia 1993 r., od 1 października 1993 r. do 30 listopada 1993 r. w Przedsiębiorstwie Budowlanym w I. jako zbrojarz.

Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, to m.in. stosownie do wykazu A działu V pozycji 4 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. – 78 - prace zbrojarskie. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 listopada 2008 r. (III AUa 3113/08, Lex nr 552003) „Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.” Takie też postępowanie należy prowadzić, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie (por. wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09, Lex nr 558288). Przy ustalaniu długości wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ZUS uwzględnia tylko te okresy, wskazane w świadectwie pracy, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (tak SN w orzeczeniu z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84, LEX nr 14630). Przeprowadzenie innych dowodów przewidzianych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność pracy w warunkach szczególnych dopuszczalne jest, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument ten nie może zostać sporządzony. Postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 k.p.c., zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, przy czym Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dopuszczalnymi przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1999 r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

Należy zauważyć, że w judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się jednolicie, iż przewidziane w art. 32 i 184 ustawy o emeryturach i rentach prawo do emerytury w niższym niż określony w art. 27 tej ustawy wieku emerytalnym jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (por. między innymi wyroki z dnia 22 lutego 2007 r., I UK 258/06, OSNP 2008/5-6/81; z dnia 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008/21-22/328; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07, Lex nr 375653; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, Lex nr 483283; z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 88/08, niepublikowany; z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09, Lex nr 509022). Podzielając takie rozumienie instytucji emerytury z art. 32 i 184 ustawy o emeryturach i rentach, należy stwierdzić, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie przemawia za uznaniem, iż ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu od 21 czerwca 1974 r. do 26 października 1978 r. , od 17 listopada 1980 r. do 30 kwietnia 1993 r., od 1 października 1993 r. do 30 listopada 1993 r. w Przedsiębiorstwie Budowlanym w I. jako zbrojarz. .

Należy przy tym podkreślić, iż okoliczności te zostały potwierdzone nie tylko zeznaniami samego ubezpieczonego, ale także zeznaniami świadków i dokumentami w aktach osobowych ubezpieczonego i w kontekście całego zebranego materiału uznać należy iż wykonywał on pracę w warunkach szczególnych w wymiarze przekraczającym wymagane przepisami prawa15 lat.

Skoro więc ubezpieczony spełnił także i sporne pomiędzy stronami warunki wynikające z powołanych przepisów prawa (praca w warunkach szczególnych ponad wymagany okres 15 lat), to nie było przeszkód, aby przyznać mu prawo do emerytury począwszy od dnia (...)r., a więc spełnienia przez niego warunku osiągnięcia wymaganego wieku

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

W punkcie 2 wyroku stwierdzono, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Stosownie bowiem do art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji; organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Zgodnie z § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów, okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. W myśl zaś § 21 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) środkiem dowodowym, stwierdzającym okresy zatrudnienia, są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia (ust. 1); jeżeli pracownik ubiega się o przyznanie emerytury lub renty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty (ust. 4). Skoro więc w toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony nie przedstawił właściwych dokumentów wystawionych przez pracodawcę, a okresy pracy w warunkach szczególnych udowodnił także swoimi zeznaniami i zeznaniami świadków, to organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za wydanie błędnej decyzji odmawiającej prawa do emerytury, albowiem nie mógł przeprowadzić tych właśnie dowodów w trakcie prowadzonego przez siebie postępowania administracyjnego.

O kosztach orzeczono zgodnie z art.98 k.p.c. oraz na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Ewa Milczarek