Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik

Sędzia SO Gabriela Sobczyk

Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk (spr.)

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 2017 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa P. S.

przeciwko B. J.

o uznanie umowy za bezskuteczną

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 1 grudnia 2016 r., sygn. akt I C 4/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda umowę o podział majątku wspólnego zawartą w dniu 23 grudnia 2010r. przez T. J. i B. J. przed notariuszem H. N. w Kancelarii Notarialnej w P. Rep. (...), z tytułu przysługującej powodowi wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym w postaci prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 12 lipca 2002r., w sprawie o sygn. akt I Nc 131/02;

b)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 4627 zł (cztery tysiące sześćset dwadzieścia siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 4010 zł (cztery tysiące dziesięć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Magdalena Balion - Hajduk SSO Tomasz Pawlik SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. III Ca 631/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 1 grudnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach oddalił powództwo P. S. przeciwko pozwanej B. J. o uznanie za bezskuteczną wobec powoda umowy o podział majątku wspólnego z dnia 23 grudnia 2010 roku, obejmującej wyłączenie z majątku wspólnego pozwanej i T. J. nieruchomości, dla której prowadzona jest w Sądzie Rejonowym w Tarnowskich Górach księga wieczysta nr KW (...). Sąd Rejonowy ustalił że, T. J. od 1997 roku prowadził działalność gospodarczą jako specjalistyczny zakład usługowo - handlowy w zakresie instalacji elektrycznych i telewizji. Jego pełnomocnikiem była żona B. J.. Działalność ta nie przynosiła większych dochodów, T. J. nie realizował prawidłowo obowiązku łożenia na utrzymanie rodziny i nie udzielał żonie informacji o faktycznym stanie działalności i dochodach. Spółka ta zaciągnęła zobowiązania wobec P. S. i M. S. jako wspólników spółki cywilnej (...) . 12 lipca 2002 roku nakazem zapłaty sprawie 1 GNc 331/02 Sąd Okręgowy w Legnicy zasądził T. J. a i W. C. solidarnie kwotę 40 194,50 zł tytułem należności głównej oraz kwotę 8464 zł tytułem kosztów postępowania. W oparciu o ten tytuł wszczęto postępowanie egzekucyjne zakończone 24 lipca 2013 roku z powodu bezskuteczności egzekucji. Sąd ustalił także, że pozwana posiadała książeczkę mieszkaniową i na tej podstawie została wpisana do rejestru członków spółdzielni mieszkaniowej w P. 27 czerwca 1991 roku, jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego. Wpłat dokonywali rodzice pozwanej, wobec czego wkład spółdzielcze stanowił jej majątek osobisty. Przydział prawa lokatorskiego do lokalu mieszkalnego uzyskała w dniu 13 marca 1997 roku. 21 grudnia 2009 roku ustanowiono odrębną własność lokalu i zawarto umowę przenoszącą to prawo na B. J. i T. J.. 23 grudnia 2010 roku pozwana z mężem zawarli umowę ustanowienia rozdzielności majątkowej i umowę o podział majątku w ten sposób, że prawo do lokalu mieszkalnego położonego w P. przy ulicy (...) - S. (...) w całości nabyła pozwana bez spłaty na rzecz męża. Małżeństwo ustało na mocy wyroku z dnia 20 marca 2013 roku.

Sąd Rejonowy, analizując przepisy art. 527 do 534 k.c. stwierdził, że pozwanej udało się obalić domniemanie wynikające z art. 527 § 3 k.c., ponadto Sąd wziął pod uwagę zarzuty pozwanej, iż prawo własności nieruchomości nie należało do majątku wspólnego. Stwierdził, iż na podstawie ustawy z 15 grudnia 2000 o spółdzielniach mieszkaniowych przez pozostającego w małżeńskiej wspólności ustawowej członka spółdzielni, który któremu przysługiwało stanowiące jego majątek osobisty spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu należy do majątku osobistego tego członka i gdyby małżonkowie wnieśli o podział majątku wspólnego to prawo własności nabyte przez pozwana stanowiłoby majątek osobisty pozwanej. Gdyby przyjąć odmienny wniosek, uznał Sąd pierwszej instancji, to w podziale majątku wspólnego Sąd rozliczyłby nakłady pozwanej na sporny lokal, które wyniosłyby 100 % jego wartości, dlatego też przyjął że czynność dokonana między pozwaną a T. J. nie odbyła się z pokrzywdzeniem powoda, ponieważ dokonanie podziału majątku w innej formie nie doprowadziłoby do uzyskania po stronie dłużnika jakiejkolwiek korzyści w postaci spłaty udziału w majątku wspólnym w formie pieniężnej i nie pozwoliłoby na zaspokojenie się wierzyciela.

Powód w apelacji zarzucił błędne zastosowanie art. 527 § 3 k.c. przez nieprawidłowe przyjęcie, że pozwana skutecznie wykazała, iż nie wiedziała, że jej małżonek działa na szkodę wierzyciela, niezastosowania art. 528 k.c. i w konsekwencji przyjęcie, że pozwana nie uzyskała od dłużnika korzyści majątkowej w sposób nieodpłatny, naruszenia art. 316 k.c. przez przyjęcie za podstawę rozstrzygnięcia potencjalne przywłaszczenia majątkowe między pozwaną a dłużnikiem w miejsce ustaleń wynikających z dowodów złożonych w sprawie i naruszenie art. 233 k.p.c. w przez uznanie, że pozwana nie nabyła nieruchomości do majątku osobistego mimo odmiennej treści aktu notarialnego stanowiącego o przeniesieniu własności lokalu na rzecz małżonków do majątku wspólnego oraz umowy o ustanowieniu rozdzielności majątkowej i podziału majątku wspólnego, gdzie lokal stanowił część majątku wspólnego. Powód wniósł o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania przed sądem pierwszej i drugiej instancji.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja musiała odnieść skutek.

Sąd Rejonowy ustalił prawidłowo stan faktyczny i Sąd odwoławczy unikając zbędnych powtórzeń ustalenia te przyjmuje za własne. Nie można jednak zgodzić się z wywiedzionymi na tej podstawie przez sąd pierwszej instancji wnioskami. Po pierwsze małżonkowie J. w umowie ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego i umowie przeniesienia własności z lokalu z dnia 21 grudnia 2009r. nabyli własność lokalu do ich majątku wspólnego. Wszelkie w związku z tym rozważania Sądu Rejonowego, że lokal stanowi majątek osobisty pozwanej są nieprawidłowe i sprzeczne z tym dokumentem. Jak wynika z zeznań pozwanej wiedziała ona o długach męża. Zeznała, że w ich mieszkaniu był komornik, który dokonał zajęcia samochodu, wiedziała że toczyła się egzekucja. Zgodnie z art. 527 § 3 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkowa osoba będąca bliskim z nim stosunku domniemywa się że osoba ta wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Zeznania pozwanej w żaden sposób nie pozwalają na przyjęcie, iż pozwana obaliła domniemanie wynikające z tego przepisu. Podkreślenia wymaga fakt, że powódka będąca żoną dłużnika nawet będąc w faktycznej separacji pozostaje osobą bliską. Dłużnik - małżonek pozwanej wiedział o swoich długach wobec powoda i dokonując podziału majątku wspólnego bez spłat uszczuplił swój majątek, a więc działał z pokrzywdzeniem wierzycieli, zaś jego żona jako osoba bliska o tym wiedziała lub z łatwością mogła się o tym dowiedzieć. Nawet gdyby z daleko posuniętej ostrożności przyjąć, że pozwana na skutek faktycznej separacji i złych relacji z mężem nie wiedziała o tym, iż jej mąż jest dłużnikiem powoda, to w związku z tym, że w wyniku podziału majątku wspólnego pozwana uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, gdyż w umowie o podział majątku wspólnego nie rozliczono w ogóle nakładów w postaci wkładu mieszkaniowego, to zgodnie z art. 528 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogą się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

W związku z tym Sąd Okręgowy na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok, uwzględniając powództwo w całości. O kosztach postępowania przed Sądem pierwszej i drugiej instancji Sąd orzekł na mocy art. 98 i 108 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty postępowania odwoławczego złożyła sie opłata od apelacji – 2210 zł i wynagrodzenie pełnomocnika powoda 1800 zł.

SSO Magdalena Balion - Hajduk SSO Tomasz Pawlik SSO Gabriela Sobczyk