Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SSO Dorota Radaszkiewicz

Sędziowie: SSO Rafał Jerka

SSR del. Grażyna Giżewska-Rozmus (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Iwona Czyżewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 września 2017 r. w Olsztynie

sprawy z powództwa L. K.

przeciwko (...) S.A. w O.

o odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie

z dnia 27 kwietnia 2017 r.

sygn. akt IV P 59/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

II.  w pozostałym zakresie oddala apelację;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSR del Grażyna Giżewska-Rozmus SSO Dorota Radaszkiewicz SSO Rafał Jerka

UZASADNIENIE

L. K.wniósł o zasądzenie od (...) S.A z siedzibą w O. (dalej także (...) S.A ) na jego rzecz odszkodowania w wysokości 22.200,00 zł z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę. Uzasadniając swoje stanowisko powód podał, że zgodnie z jego wiedzą nie doszło do faktycznych zmian w strukturze organizacyjnej (...) S.A. w O.. Nadto, w ocenie powoda, pozwana typując go do zwolnienia nie zastosowała jakichkolwiek kryteriów doboru pracowników do zwolnienia, a jego zdaniem do wypowiedzenia doszło z przyczyn politycznych. W ocenie powoda, pracodawca nie zastosował jakichkolwiek kryteriów doboru pracownika do zwolnienia - co w świetle ugruntowanego orzecznictwa sądów skutkuje koniecznością stwierdzenia, iż do rozwiązania stosunku pracy doszło z naruszenie art 30 § 4 k.p. Samo powołanie się na fakt likwidacji stanowiska, w ocenie strony powodowej, jest niewystarczające i powoduje, iż wypowiedzenie nie zawiera konkretnej przyczyny rozwiązania stosunku pracy, bo powód nie wie z jakiej przyczyny został zwolniony w związku ze zmianami organizacyjnymi, na które wskazuje pozwany w oświadczeniu.

Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu zarzuciła, że przyczyna rozwiązania była rzeczywista, konkretna i możliwa do zweryfikowania. Nie może budzić wątpliwości, że w pozwanej spółce doszło do zmian organizacyjnych, a stanowisko pracy powoda zostało zlikwidowane

Obie strony wnosiły o zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Rejonowy w Olsztynie IV wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 27.04.2017r. w sprawie o sygn.. akt IV P 59/16 w punkcie I oddalił powództwo, w punkcie II zasądził od powoda L. K.na rzecz pozwanego (...) S.A. w O. kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego udzielonego przez r. pr. L. O. i w punkcie III nie obciążył powoda kosztami sądowymi.

Sąd I Instancji ustalił, iż (...) S.A z siedzibą w O. jest podmiotem z większością udziałów Skarbu Państwa zajmującym się doradztwem w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, kupnem i sprzedażą nieruchomości na własny rachunek, wynajmem i zarządzaniem nieruchomościami własnymi, dzierżawionymi, w tym na zlecenie, pośrednictwem w obrocie nieruchomościami, edukacji i pomocy wspomagającej edukację oraz inżynierii i związanego z nim doradztwa.

L. K.ma wykształcenie wyższe, jest z zawodu zootechnikiem. Ukończył także studia podyplomowe menedżerskie i z zakresu zarządzania nieruchomościami. Powód ma średnią znajomość języka angielskiego i dobrą języka rosyjskiego. (bezsporne)

L. K.pracował w pozwanej spółce od 1 lipca 2011r. Prezesem Zarządu w tym czasie był M. K. (1).

Od 1 stycznia 2012r. L. K.pełnił w (...) S.A funkcję Pełnomocnika Zarządu ds. obrotu i pośrednictwa w obrocie nieruchomościami. Do zakresu obowiązków powoda należało m.in.: pozyskiwanie inwestorów zainteresowanych zakupem, najmem lub zamianą nieruchomości, doradztwo Zarządowi Spółki przy zakupie, sprzedaży, zamianie, najmie i wynajmie nieruchomości, współpraca z instytucjami i wykonywanie innych czynności w zakresie pośrednictwa i obrotu w obrocie nieruchomościami, dokonywanie bieżącej analizy rynku nieruchomości na potrzeby Spółki, gromadzenie informacji dotyczących terenów inwestycyjnych możliwych do pozyskania przez Spółkę, koordynacja działań pozwalających na gospodarowanie nieruchomościami będącymi w dyspozycji spółki, współpraca z organami Samorządowymi w zakresie przekształcania terenów rolnych pod inwestycje, uzbrojenie oraz przyszłe potrzeby i sprzedaż, prowadzeni Biura (...),

Uchwałą Zarządu Nr (...) z dnia 31 sierpnia 2012r. (...) S.A. z siedzibą w O. utworzyła Departament ds. (...). Od dnia 28 września 2012r. L. K.został Dyrektorem Departamentu ds. (...).

Jego zakres obowiązków na nowym stanowisku pracy nie uległ znaczącej zmianie. Powód, jako Dyrektor Departamentu, faktycznie wykonywać miał te same obowiązki, które sprawował jako Pełnomocnik Zarządu.

Oprócz L. K.u pozwanego zatrudnieni byli:

E. J. jako Dyrektor Departamentu (...);

G. R.jako Dyrektor Departamentu (...) Główna Księgowa, specjalista ds. rozliczeń finansowych w projektach;

K. G.jako Dyrektor Departamentu (...);

M. K. (2) jako Dyrektor Departamentu (...),

B. A., D. T. i M. O. jako Starszy Inspektor Departamentu (...),

M. K. (3) jako Starszy Inspektor Departamentu(...), kierownik projektu (...),

A. C. jako Specjalista ds. pisania wniosków aplikacyjnych w projektach unijnych,

E. D. jako Inspektor Departamentu (...).

Do zakresu obowiązków należało w przypadku poszczególnych pracowników:

E. J. od dnia 25.11.1997r. m.in.: organizacja i koordynacja wszystkich prac Departamentu, prowadzenie ewidencji umów i porozumień, przygotowanie materiałów i projektów umów i porozumień oraz obsługa posiedzeń Zarządu Spółki, kontrola i zapewnienie przestrzegania przepisów prawa, prowadzenia spraw pracowniczych, BHP, ewidencji i aktualizacji badań lekarskich, bieżąca aktualizacja dokumentacji rejestrowej Spółki, dokumentacji dotyczącej sprzedaży, dzierżawy lub in. Formy zagospodarowania nieruchomości.

G. R.od dnia 30.07.2002r., m.in. organizacja i koordynacja wszystkich prac Departamentu, prowadzenie ksiąg rachunkowych, sporządzanie sprawozdań finansowych, statystycznych i in., gromadzenie i przechowywanie źródłowej dokumentacji finansowej , sprawozdawczej i in., wystawianie faktur sprzedaży towarów i usług, sporządzanie i terminowe wysyłanie do odpowiednich organów miesięcznych i rocznych deklaracji podatkowych i in., dokonywanie bieżącej analizy wyników ekonomicznych działalności Spółki oraz opracowywanie projektów budżetów, dbanie o terminowe uiszczanie zobowiązań oraz skuteczne ściąganie należności, wykonywanie innych czynności z zakresu księgowości, prowadzenie spraw związanych z wynagrodzeniem pracowników, uczestnictwo w rokowaniach z inwestorami, przetargach i bieżących kontrolach przedsiębiorców materiałów na posiedzenia Rady Nadzorczej i Walnego Zgromadzenia;

K. G.od dnia 1.12.1999r. m.in.: organizacja i koordynacja wszystkich prac Departamentu, ustalanie kryteriów i naliczanie opłat z tytułu administrowania Strefą, opiniowanie i zatwierdzanie planów zagospodarowania i architektury obiektów wznoszonych na terenie Strefy, prowadzenia spraw związanych z gospodarowaniem mieniem Spółki, nadzór nad przygotowaniem Specyfikacji Istotnych Warunków Przetargów i Rokowań, nadzór nad opracowaniem planów inwestycji rocznych i wieloletnich, także w zakresie rozbudowy Strefy, nad opracowaniem i analizą zestawień wyników bieżących kontroli, przygotowanie wniosków i opinii w sprawie zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w strefie, uczestnictwo w rokowaniach z inwestorami, przetargach i bieżących kontrolach przedsiębiorców przygotowanie materiałów na posiedzenia Rady Nadzorczej i Walnego Zgromadzenia.

L. K.nie posiadał kwalifikacji, aby zajmować stanowisko, którejkolwiek z wymienionych osób. Jego stanowisko było jedyne w Departamencie i w całym (...) S.A.

L. K.miał realizować zadania związane z pośrednictwem w obrocie nieruchomościami. Głównym celem powołania departamentu miał być obrót nieruchomościami położonymi poza (...). W ramach departamentu powołane zostało Biuro (...). W celu prowadzenia obrotu nieruchomościami w dniu 1 sierpnia 2013 r. (...) S.A. zawarła z (...) PL (...). z o.o. z siedzibą w O., (...) z siedzibą w N. oraz firmą (...) z siedzibą w O. umowy o współpracy w zakresie kupna, sprzedaży, wynajmu nieruchomości. Zadań takich było niewiele, a w Departamencie i Biurze zatrudniony był tylko powód.

W okresie od 1 października 2012 r. do 10 lutego 2016r. L. K.pełnił dodatkowo w (...) S.A. funkcję „Pełnomocnika Prezesa Zarządu do współpracy z Rosją". Kontaktował się z inwestorami w Polsce, wyjeżdżał na spotkania do Rosji. W (...) S.A. w B. był zatrudniony jeden pracownik, który miał pozyskiwać inwestorów z Obwodu (...) Nie został pozyskany ani jeden przedsiębiorca z Rosji, W dniu 31.01.2015r. wygasła umowa z Rosją współpracy. Nikt, w tym powód odpowiedzialny za kontakty z Rosją nie dopilnował, aby ją przedłużyć.

Działalność Departamentu ds. (...) nie przyniosła spodziewanych efektów. Od 31 sierpnia 2012 r. do 10 lutego 2016 r. (...) S.A. nie zawarła żadnej umowy kupna, sprzedaży bądź wynajmu nieruchomości położonej poza granicami (...).

W dniu 09 lutego 2016r. stanowisko Prezesa Zarządu objął (...). Nowy zarząd pozwanej podjął decyzję o przeprowadzeniu zmian reorganizacyjnych w spółce, gdyż współczynnik liczby dyrektorów do pracowników wynosił prawie 1 do 1.

Na podstawie Uchwały Zarządu (...) S.A. Nr (...) z dnia 10 lutego 2016r. zmieniono organizację spółki. Uproszczona została struktura spółki, tzn. połączono cztery dotychczasowe departamenty w dwa i wykreślono Departament (...)i Departament (...) (jego zadań nie przekazano żadnemu departamentowi). Dane o zmianach zostały zamieszczone na stronie Internetowej po tym dniu. Wiązało się to z koniecznością likwidacji stanowisk pracy w ramach zlikwidowanego Departamentu. Ponieważ Departament (...) był jednoosobową jednostką organizacyjną, zmiany organizacyjne dotyczyły wyłącznie L. K..

W dniu 10 lutego 2016r., Prezes Spółki poprosił L. K.do swojego gabinetu. Oprócz nich w pomieszczeniu znajdował się P. Ż. (niezatrudniony w Spółce) i E. J.. Dokument wypowiedzenia leżał na stole z rozliczeniem urlopu, aG. S.poprosił powoda o zapoznanie się z nimi. Podczas wręczania G. S.w obecności E. J. powiedział, że powód chyba wie dlaczego dochodzi do rozwiązania umowy o pracę; nie może być tak, aby Dyrektor kierować sam sobą. Powód powiedział , że jest zaskoczony. Wskazał że w dokumencie dotyczącym rozliczenia dni urlopów zakradł się błąd. Pismo to zostało skorygowane. Rozmowa trwała 10-15 minut.

W dniu 22 lutego 2016 r. (...) S.A. wypowiedziała zawarte z biurami pośrednictwa w obrocie nieruchomościami umowy o współpracę. Również przedstawicielstwo Strefy w K. zostało zlikwidowane. Ponadto, zarząd spółki zrezygnował z wyznaczenia pełnomocnika ds. współpracy z Rosją.

W rozważaniach Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustalono, iż było bezsporne, że wypowiedzenie spełnia warunki formalne.

Sąd dał wiarę powodowi w znacznej mierze, z wyjątkiem tego, że zmiany organizacyjne i likwidacja jego stanowiska pracy były pozorne, co innego bowiem wynika z dołączonych dokumentów. Nie było też wiarygodne, że powód nie znał kryteriów doboru jego jako pracownika do zwolnienia. Sąd dał wiarę pozwanemu, a jego twierdzenia poparte zostały dokumentami. Sąd również dał wiarę przedłożonym dokumentom, gdyż żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości oraz przesłuchanym świadkom.

Przedmiotem sporu było rozstrzygnięcie, czy powód jest uprawniony do odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę. Z przeprowadzonych dowodów wynika, że doszło do zmian organizacyjnych polegających na tym, że nastąpiło funkcjonalne przyłączenie 5 Departamentów w dwa: Departament (...)i Departament (...). Dotychczas było 5 departamentów i 5 dyrektorów oraz 7 pracowników nie pełniących funkcji dyrektorów.

Oświadczenie o wypowiedzeniu zostało przedstawione powodowi na piśmie. Powód nie kwestionował tego.

Sąd przywołał treść z art. 30 § 4 k.p. podkreślając, że w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Należy zatem podkreślić, że (...) S.A. składając powodowi oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę podała, że powodem wypowiedzenia umowy jest likwidacja stanowiska Dyrektor Departamentu (...). Wypowiedzenie umowy o pracę nie narusza przepisu art. 30 § 4 k.p.

Przechodząc do dalszej analizy sprawy, podkreślono, że wskazana przez pozwaną przyczyna rozwiązania umowy o pracę była przyczyną rzeczywistą, konkretną i możliwą do zweryfikowania. Zmiany organizacyjne zostały uchwalone w dniu 10.02.2016r. przez Zarząd Spółki, a uwidocznione w dniu następnym na stronie internetowej. Departament (...) którym kierował powód został rozwiązany. Nowy regulamin organizacyjny z dnia 10 lutego 2016r. obowiązujący obecnie w (...) S.A. nie uwzględnia zadań należących do Departamentu (...). Obecnie żadna osoba nie jest zatrudniona na takim stanowisku jak powód.

W (...) S.A. nie było analogicznych stanowisk pracy do stanowiska powoda. Powód jako jedyny miał w zakresie swoich obowiązków pracowniczych zadania związane z obrotem nieruchomościami, a obowiązki pracownicze powoda nie zostały rozdzielone między inne osoby. Żadne ze stanowisk pozostałych Dyrektorów nie było porównywalne do stanowiska powoda.

W doktrynie i orzecznictwie bezsprzecznie przyjmuje się, że rzeczywista likwidacja stanowiska pracy danego rodzaju, powodująca konieczność zwolnienia pracowników zatrudnionych na tym stanowisku jest sama w sobie wystarczającą przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę. Nie ma w takich przypadkach konieczności porównywania pracowników i stosowania do nich kryteriów doboru do zwolnienia. Likwidując stanowisko pracy danego rodzaju, pracodawca nie ma obowiązku porównywania zwalnianego pracownika z pracownikami zatrudnionymi na stanowiskach innych, różniących się od jego stanowiska pracy. Natomiast kwestia, czy występuje potrzeba dokonania określonych zmian organizacyjnych, w tym likwidacji stanowiska pracy, należy do autonomii pracodawcy wynikającej z zasady swobody działalności gospodarczej.

Sąd ustalił, że podczas zmian organizacyjnych, których wynikiem była likwidacja kilku stanowisk (wypowiedzenie otrzymał jeszcze co najmniej jeden pracownik zajmujący stanowisko kierownicze Dyrektor Departamentu (...)), Spółka dokonała doboru 2 pracowników, którym wręczyła oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę w oparciu o przyjęte kryteria. Pracodawca typując powoda i drugiego pracownika, M. K. (2), do rozwiązania umowy o pracę przyjął zasadę, że skoro likwiduje stanowisko pracy, a inne stanowiska nie są porównywalne, to składa wypowiedzenie tym pracownikom, których stanowiska pracy zostały zlikwidowane.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się przy tym, że podanie w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyny pozornej (nierzeczywistej, nieprawdziwej) jest równoznaczne z brakiem wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie, a to oznacza, że takie wypowiedzenie jest nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 kp i usprawiedliwia wskazane w tym przepisie roszczenia pracownika o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie (tak Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 6 kwietnia 2007 r. II PK 265/2006.

W omawianym przypadku nie doszło do przedstawienia przyczyny pozornej, nastąpiła rzeczywista zmiana struktury organizacyjnej zakładu powodująca konieczność zwolnienia pracowników, w tym powoda, którego stanowisko pracy nie istnieje w nowej strukturze. Powód nie miał kwalifikacji do zajmowania jakiegokolwiek innego stanowiska

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się przy tym, że podanie w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyny pozornej (nierzeczywistej, nieprawdziwej) jest równoznaczne z brakiem wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie, a to oznacza, że takie wypowiedzenie jest nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 kp i usprawiedliwia wskazane w tym przepisie roszczenia pracownika o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie (tak Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 6 kwietnia 2007 r. II PK 265/2006, z dnia 2 września 1998 r. I PKN 271/98 OSNAPiUS 1999/8 poz. 577, z dnia 24 marca 1999 r. I PKN 673/98 Monitor Prawniczy 1999/12 poz. 9, z dnia 15 kwietnia 1999 r. I PKN 9/99 OSNAPiUS 2000/12 poz. 464, z dnia 18 kwietnia 2001 r. I PKN 370/2000 OSNPiUS 2003/3 poz. 65 oraz uzasadnienia wyroków z dnia 7 kwietnia 1999 r. I PKN 645/98 OSNAPiUS 2000/11 poz. 420 i z dnia 13 października 1999 r. I PKN 304/99 OSNAPiUS 2001/4 poz. 118).

Skoro doszło do likwidacji stanowiska pracy powoda, które było jedynym stanowiskiem tego rodzaju, co nastąpiło na skutek zmiany struktury zakładu pracy, powodującej zmniejszenie zatrudnienia, a powód nie posiadał takich uprawnień jakie mieli pozostali pracownicy G. R. księgowa), E. J. (sfera prawno-kadrowa) i K. G.tworząca trzon działań (...) S.A.), to wypowiedzenie jest uzasadnione. Na skutek porównania zakresów obowiązków wymienionych wyżej pracowników, brak jest podstaw do stwierdzenia, że doszło do rażąco niewłaściwego doboru pracownika do rozwiązania stosunku pracy oraz zaistniał związek przyczynowy pomiędzy likwidacją stanowiska pracy z wypowiedzeniem złożonym powodowi .

Biorąc pod uwagę zebrany materiał dowodowy, przyczyna wskazana w oświadczeniu była rzeczywista i uzasadniała wypowiedzenie umowy o pracę.

O kosztach postępowania, Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc zasądzając koszty procesu (pkt II wyroku), na podstawie art. 102 kpc nie obciążając powoda kosztami sądowymi, gdyż jego sytuacja jest szczególna (pkt III wyroku).

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiodła strona powodowa zaskarżając wyrok w części to jest w zakresie pkt I i pkt II

I. na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 k.p.c. zaskarżonemu wyrokowi zarzucam:

1. naruszenie prawa procesowego mające wpływ na wydane orzeczenie poprzez naruszenie przepisów:

a)  art. 9 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez uniemożliwienie stronie powodowej
zapoznanie się z aktami sprawy w zakresie zgromadzonego materiału dowodowego - akt osobowych pracowników pozwanego i ograniczenie przez Sąd możliwości przeglądania tych dokumentów przez pełnomocnika powoda wyłącznie do kopii części z nich, podczas gdy zgromadzone dokument miały dla rozstrzygnięcia sprawy w ocenie Sądu istotne znaczenie;

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej zamiast swobodnej, a także sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, jak również błędów w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę wydanego orzeczenia polegających na:

⚫

błędnym uznaniu, iż powód znał kryteria doboru pracownika do zwolnienia,
podczas gdy kryteriów tych nie zawierało oświadczenie o wypowiedzeniu, nie
zostało one również wskazane podczas wręczania powodowi wypowiedzenia co
potwierdziły zeznania świadków;

⚫

błędnym uznaniu, iż bezspornym w sprawie był fakt spełnienia warunków
formalnych wręczonego powodowi wypowiedzenia, podczas gdy w toku
postępowania przed Sądem I Instancji powód kwestionował prawidłowość
wypowiedzenia i spełnienie jego warunków formalnych,

⚫

błędnym uznaniu, że dotychczasowe obowiązki powoda nie są aktualnie
realizowane przez innych pracowników u pozwanego, podczas gdy do głównych
zadań pozwanego (również wynikających z (...)) należy kupno i sprzedaż
nieruchomości, wynajem i zarządzanie nieruchomościami oraz pośrednictwo w
obrocie nieruchomościami, a obowiązki te należały m. in. do powoda i wynikały z jego zakresu obowiązków,

⚫

błędnym przyjęciu, że fakt nieujęcia w nowym regulaminie zakresu czynności
wykonywanych dotychczas przez Departament (...) jest równoznaczny z tym, że obowiązki te nie są aktualnie wykonywane (kontynuowane)przez pozwaną, podczas gdy do głównych zadań pozwanej (również wynikających z (...)) należy kupno i sprzedaż nieruchomości, wynajem i zarządzanie nieruchomościami oraz pośrednictwo w obrocie nieruchomościami;

c) art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 22 października 201Sr. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 201Sr., poz. 1804 - wersja od OS.11.201Sr. do 26.10.2016r.) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3.600 zł obliczając ją jako kwotę 75% od minimalnej stawki właściwej dla obowiązującej w sprawie wartości przedmiotu sporu, podczas gdy zastosowanie winien mieć § 9 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015r., poz. 1804; wersja od O5.11.2015r. do 26.10.2016r.), który ma odpowiednie zastosowanie w sprawach o odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę.

2. naruszenie prawa materialnego:

a) art. 45 § 1 k.p. w zw. z art. 30 § 4 k.p. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę nie musi zawierać kryteriów doboru pracownika do zwolnienia w sytuacji, gdy rozwiązanie umowy o pracę dotyczy pracownika wybranego przez pracodawcę z większej grupy pracowników zatrudnionych na takich samych stanowiskach;

c) art. 94 pkt 9 k.p. przez niezastosowanie tego przepisu i pominięcie okoliczności, że to na pozwanej jako pracodawcy ciążył obowiązek stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy, również przy podejmowaniu decyzji w zakresie typowania pracowników do zwolnienia;

d) art. 8 k.p. poprzez niezastosowanie tego przepisu i uznanie, iż rozwiązanie z powodem umowy o pracę było prawidłowe pomimo braku po stronie pozwanej uprzedniego ustalenia i zbadania sprawiedliwych i obiektywnych kryteriów oceny pracowników.

II. W oparciu o tak sformułowane zarzuty na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. wnoszę o:

1. zmianę wyroku Sądu I instancji w punkcie I i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odszkodowania w wysokości 22.200,00 zł z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenie umowy o pracę.

2. zmianę wyroku Sądu I instancji w punkcie II i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych za I instancję.

3. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za II instancję, przy uwzględnieniu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o:

1. oddalenie apelacji jako bezzasadnej,

2. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania

apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Rozważając zakres kognicji sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy stwierdził, iż sformułowanie „ w granicach apelacji” wskazane w przepisie art. 378 par. 1 kpc oznacza, iż sąd II instancji między innymi rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, dokonując własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestaje na materiale zebranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji oraz kontroluje poprawność postępowania przed sądem I instancji, pozostając związany zarzutami przedstawionymi w apelacji, jeżeli są dopuszczalne, ale biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, orzeka co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania ( por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów SN z 31.01.2008r. sygn. akt III CZP 49/07, OSN 2008/6/55). Dodatkowo należy wskazać, iż dokonane przez sąd I instancji ustalenia faktyczne, sąd II instancji może podzielić i uznać za własne ( por. wyrok SN z 08.10.1998r. sygn.. akt II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy co do zasady prawidłowo ustalił stan faktyczny.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu naruszenia art. 9 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez uniemożliwienie stronie powodowej zapoznanie się z aktami sprawy w zakresie zgromadzonego materiału dowodowego - akt osobowych pracowników pozwanego i ograniczenie przez Sąd możliwości przeglądania tych dokumentów przez pełnomocnika powoda wyłącznie do kopii części z nich, podczas gdy zgromadzone dokumenty miały dla rozstrzygnięcia sprawy w ocenie Sądu istotne znaczenie. Przywołany przepis art. 9 kpc stanowi, iż rozpoznanie sprawy odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Strony i uczestnicy postępowania mają prawo przeglądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt. Treść protokołów i pism może być także udostępniana w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Przepis ten statuuje jedną z najważniejszych zasad rządzących procesem cywilnym jaką jest zasada jawności. Dzieli się ją na jawność zewnętrzną i wewnętrzną. Jawność wewnętrzna odnosi się do swobodnego dostępu stron i uczestników postępowania do akt rozpoznawanej sprawy, jak również do otrzymywania odpisów, kopii lub wyciągów z akt sprawy. Postawiony przez apelującego zarzut wskazuje, że uniemożliwiono stronie powodowej zapoznanie się z aktami sprawy w zakresie zgromadzonego materiału dowodowego - akt osobowych pracowników pozwanego i ograniczenie przez Sąd możliwości przeglądania tych dokumentów przez pełnomocnika powoda wyłącznie do kopii części z nich, podczas gdy zgromadzone dokument miały dla rozstrzygnięcia sprawy w ocenie Sądu istotne znaczenie. Jak wynika z analizy akt sprawy, do akt zostały dołączone akta osobowe pracowników zatrudnionych u pozwanego. Sąd I instancji dokonał kserokopii części z nich tj w zakresie umów o pracę i zakresów obowiązków pracowników. W tej także części dokumenty zostały dołączone do sprawy w kopercie, wszytej na karcie 108. Z dokumentami tymi zapoznał się pełnomocnik powoda ( k.109). Z analizy poczynionych w sprawie ustaleń, a wynikających z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, iż Sąd oparł się w swych ustaleniach tylko na okolicznościach wynikających z ww dokumentów. Ustalenia dotyczyły osób zatrudnionych u pozwanego, okresu od którego są zatrudnieni oraz zakresu ich obowiązków i od kiedy jest wykonywany. Tym samym brak jest podstaw do stwierdzenia, że nastąpiło naruszenie praw strony, albowiem powód miał dostęp do wszystkich dokumentów , z których dowód został dopuszczony w sprawie, a które stanowiły podstawę rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji.

W zakresie zarzutu naruszenia art. 233 kpc poprzez dokonanie dowolnej zamiast swobodnej, a także sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, jak również błędów w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę wydanego orzeczenia polegających na:

• błędnym uznaniu, iż powód znał kryteria doboru pracownika do zwolnienia, podczas gdy kryteriów tych nie zawierało oświadczenie o wypowiedzeniu, nie zostało one również wskazane podczas wręczania powodowi wypowiedzenia co potwierdziły zeznania świadków;

• błędnym uznaniu, iż bezspornym w sprawie był fakt spełnienia warunków

formalnych wręczonego powodowi wypowiedzenia, podczas gdy w toku postępowania przed Sądem I Instancji powód kwestionował prawidłowość wypowiedzenia i spełnienie jego warunków formalnych,

• błędnym uznaniu, że dotychczasowe obowiązki powoda nie są aktualnie

realizowane przez innych pracowników u pozwanego, podczas gdy do głównych

zadań pozwanego (również wynikających z (...)) należy kupno i sprzedaż nieruchomości, wynajem i zarządzanie nieruchomościami oraz pośrednictwo w

obrocie nieruchomościami, a obowiązki te należały m. in. do powoda i wynikały z jego zakresu obowiązków,

• błędnym przyjęciu, że fakt nieujęcia w nowym regulaminie zakresu czynności wykonywanych dotychczas przez Departament (...) jest równoznaczny z tym, że obowiązki te nie są aktualnie wykonywane (kontynuowane)przez pozwaną, podczas gdy do głównych zadań pozwanej (również wynikających z (...)) należy kupno i sprzedaż nieruchomości, wynajem i zarządzanie nieruchomościami oraz pośrednictwo w obrocie nieruchomościami.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie, zgodnie z art. 382 k.p.c., na materiale dowodowym zgromadzonym w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji, ponieważ w apelacji brak było skutecznych zarzutów powodujących konieczność jego uzupełnienia. Ustalenia Sąd I Instancji w istotnym dla rozstrzygnięcia zakresie są zgodne z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a jego ocena została przeprowadzona co do zasady w sposób prawidłowy, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, z poszanowaniem zasady swobodnej oceny dowodów.

W ocenie Sądu odwoławczego, podnoszony przez powoda w apelacji zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. nie był zasadny. W myśl art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Ustalenia Sądu Rejonowego dokonane w postępowaniu pierwszoinstancyjnym nie przekraczały granic swobodnej oceny dowodów i były zgodne z zasadami doświadczenia życiowego oraz logiki.

Przechodząc do analizy zarzutów naruszenia prawa procesowego zostaną one omówione w powiązaniu z zarzutami prawa materialnego, z którymi wprost pozostają w korelacji.

Apelujący zarzucił błędne uznanie, iż bezspornym w sprawie był fakt spełnienia warunków formalnych wręczonego powodowi wypowiedzenia, podczas gdy w toku postępowania przed Sądem I Instancji powód kwestionował prawidłowość wypowiedzenia i spełnienie jego warunków formalnych. Analizując, treść wręczonego powodowi wypowiedzenia umowy o pracę nie może ujść uwadze, że spełnia ono warunki określone w art. 30 par. 4 kp tj oświadczenie pracodawcy zostało złożone na piśmie, zawiera wskazanie przyczyny wypowiedzenia i zostało podpisane przez osobę upoważnioną.

Przechodząc do dalszej analizy zarzutów, należy wskazać, iż z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby pozwany przedstawił powodowi kryteria doboru do zwolnienia, na co słusznie zwraca uwagę apelujący. Strona pozwana stała zresztą na stanowisku, że brak było potrzeby wskazywania kryteriów doboru pracownika do zwolnienia w sytuacji likwidacji stanowiska jednego rodzaju. Sąd Okręgowy uznał, na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, że nie zachodziła potrzeba przeprowadzenia doboru pracownika do zwolnienia i wskazywania kryteriów, według których wybrano osobę do zwolnienia, a także, iż kryteriów takich nie wskazano. Nie mniej jednak, jak wynika z uzasadnienia Sądu Rejonowego, Sąd ten z jednej strony akcentował samodzielność rodzajową stanowiska zajmowanego przez powoda i brak potrzeby porównywania L. K. z innymi pracownikami. Z drugiej strony przeprowadził rozważania na temat przyjęcia przez pozwanego kryteriów doboru pracownika do zwolnienia ( m.in. wskazano: „ (…) Spółka dokonała doboru 2 pracowników , którym wręczyła oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę w oparciu o przyjęte kryteria. Pracodawca typując powoda i drugiego pracownika (…) do rozwiązania umowy o pracę przyjął zasadę, że skoro likwidują stanowisko pracy, a inne stanowiska nie są porównywalne, to składa wypowiedzenie tym pracownikom, których stanowiska pracy zostały zlikwidowane”).

Zarówno z przesłuchania w charakterze pozwanego G. S., jak i z zeznań E. J.nie wynika, aby zastosowano kryteria doboru pracowników do zwolnienia. Sąd Okręgowy, w oparciu o zebrany materiał dowodowy, uznał, iż stanowisko powoda miało byt samodzielny, z uwagi na zakres jego kompetencji. Dlatego też, nie było potrzeby dokonywania porównania pracowników przed dokonanym wypowiedzeniem. U pozwanego zatrudnionych było 5 osób na stanowiskach dyrektorów departamentów, 1 na stanowisku zastępcy dyrektora i 4 na stanowiskach starszych inspektorów i specjalisty. W wyniku zmian przeprowadzonych w lutym 2016r. doszło do likwidacji Departamentu (...) oraz połączenia w dwa departamenty pozostałych czterech. Utworzono w ten sposób Departament (...)i Departament (...). Co istotne, wbrew stanowisku strony powodowej, żadne z zadań przypisanych Departamentowi (...) nie zostało przeniesione do nowo utworzonych jednostek. Ważne jest także to, że o braku potrzeby realizacji zadań Departamentu (...) przez pozostałe jednostki świadczą nie tylko zapisy nowego Regulaminu Organizacyjnego z 10.02.2016r., ale także zeznania świadków E. J., a także K. G. i G. R.. Z okoliczności sprawy wynikających z tych dowodów wynika, że Departament (...) został utworzony w momencie gdy okazało się, że powód posiada wiedzę i pewne kwalifikacji w zakresie pozyskiwania i obrotu nieruchomościami i miał zajmować się pozyskiwaniem gruntów spoza strefy. Nie mniej jednak żadnych wymiernych efektów jego działalności nie odnotowano. Ostatecznie pozwany, po dokonaniu zmian organizacyjnych, rozwiązał umowy z pośrednikami nieruchomości. Również jako pełnomocnik prezesa zarządu do współpracy z Rosją nie wykazał się sukcesami. Natomiast w zakresie umowy o współpracy z Rosją zakończyła ona swoją ważność w 2015r. czego nie zauważył nawet powód jako ww pełnomocnik. Należy podkreślić, iż Departament (...)miał zajmować się nieruchomościami znajdującymi się poza strefą ekonomiczną. Bowiem zarząd nieruchomościami w ramach strefy i wprowadzanie nowego inwestora leżało w gestii Departamentu (...). Analiza stanu faktycznego sprawy wskazuje, że każdy z pięciu dyrektorów departamentów miał inny zakres zadań, co wiązało się z innym przedmiotem działania tych departamentów. Jak zeznała G. R., żaden z dyrektorów nie mógłby się zastąpić, co związane było z przydzielonymi i realizowanym obowiązkami.

W sytuacji gdy stanowiska pracowników charakteryzują się samodzielnością w ramach struktury organizacyjnej brak jest potrzeby dokonywania porównania poszczególnych stanowisk w celu doboru pracownika do zwolnienia.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17.06.2014r. w sprawie II PK 247/13 „Rzeczywista likwidacja stanowiska pracy uzasadnia wypowiedzenie umowy przez pracodawcę.” W uzasadnieniu do przywołanego orzeczenia podkreślono, iż „O zasadności wypowiedzenia umowy o pracę decyduje ocena całokształtu okoliczności motywujących to działanie pracodawcy. Rzeczywista likwidacja stanowiska pracy uzasadnia wypowiedzenie umowy przez pracodawcę. Powyższe stanowisko jest mocno ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Jednolicie podkreśla się w nim, że nie chodzi tu o likwidację pozorną polegającą na przykład na zmianie nazwy stanowiska lub nieistotnej zmianie zakresu zadań związanych z danym stanowiskiem. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 lutego 2012 roku w sprawie o sygn. akt II PK 252/11, formułując tezę że, likwidacja stanowiska pracy jako przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie umowy zawartej na czas nieokreślony stanowi przesłankę zasadności rozwiązania z pracownikiem tej umowy o pracę.

(…) Już sama likwidacja stanowiska pracy stanowiła samoistną przyczynę wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę, co uzasadnia zwolnienie pracownika bez potrzeby oceny przez pracodawcę jego kwalifikacji i stażu pracy, predyspozycji osobistych.”

W kolejnym judykacie wskazuje się, iż „Likwidacja konkretnego stanowiska pracy uzasadnia wypowiedzenie bez potrzeby oceny przez pracodawcę kwalifikacji, stażu pracy i innych okoliczności ochronnych dotyczących zwalnianego pracownika i porównywania go z innymi pracownikami. W wyniku bowiem likwidacji stanowiska następuje nie tylko ilościowe zmniejszenie tych stanowisk, ale również jakościowa zmiana struktury organizacyjnej zakładu, której następstwem jest konieczność zwolnienia pracowników zajmujących te właśnie likwidowane stanowiska. Potrzeba porównania z innymi pracownikami powstaje wówczas, gdy następuje likwidacja jednego lub kilku spośród większej liczby jednakowych stanowisk i konieczne jest dokonanie wyboru pracowników, z którymi zostanie zakończony stosunek pracy.” ( wyrok SN z dnia 3 września 2013 r. I PK 41/13)

Reasumując, nie są, w ocenie Sądu odwoławczego, uzasadnione zarzuty apelującego w zakresie braku wskazania kryteriów doboru pracownika do zwolnienia ( w tym także zarzuty przedstawione jako naruszenie art. 94 pkt. 9 kp i art. 8 kp). Bowiem to art. 30 par. 4 kp określa warunki jakie musi spełniać prawidłowe pod względem formalnym wypowiedzenie pracodawcy i wraz z art. 45 par. 1 kp statuują podstawy oceny zasadności i zgodności z prawem dokonanego wypowiedzenia. Nadto, strona powodowa nie wykazała na czym konkretnie miało polegać naruszenie art. 8 kp. Ograniczono się do stwierdzenia, że pozwany swoim postępowaniem naruszył przedmiotowy przepis poprzez rozwiązanie umowy o pracę z powodem bez uprzedniego ustalenia i zbadania sprawiedliwych i obiektywnych kryteriów oceny pracowników, jak również poprzez jego niezastosowanie i nadużycie prawa podmiotowego i zasad współżycia społecznego.

Uwzględniając poczynione ustalenia oddalono apelację w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie I wyrok Sądu Rejonowego ( punkt II wyroku).

Uzasadniony okazał się natomiast zarzut dotyczący naruszenia art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 201Sr. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 201Sr., poz. 1804 - wersja od OS.11.201Sr. do 26.10.2016r.) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3.600 zł obliczając ją jako kwotę 75% od minimalnej stawki właściwej dla obowiązującej w sprawie wartości przedmiotu sporu. W sprawie o odszkodowanie w związku z niezgodnym z prawem wypowiedzeniem umowy o pracę winien mieć zastosowanie § 9 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015r., poz. 1804; wersja od O5.11.2015r. do 26.10.2016r.). Wskazuje na to szereg judykatów zarówno Sądu Najwyższego, jak i sądów powszechnych. „Podstawę zasądzenia przez sąd opłaty za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego w sprawie ze stosunku pracy o odszkodowanie, o którym mowa w art. 56 § 1 w związku z art. 58 KP, stanowi stawka minimalna określona w § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.9.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).” (Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - zasada prawna z dnia 24 lutego 2011 r. I PZP 6/10) „W sprawie ze stosunku pracy o odszkodowanie, o którym mowa w art. 45 § 1 KP w związku z art. 47[1] KP, podstawę zasądzenia przez sąd opłaty za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego stanowi stawka minimalna określona w § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).” (Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 26 stycznia 2012 r. III PZ 13/11)

Dlatego zasadnym było dokonanie zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczenia o kosztach procesu, w ten sposób, iż zmieniono zaskarżony wyrok w punkcie II i zasądzono od powoda na rzecz pozwanego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W punkcie III wyroku na podstawie art. 98 kpc w zw. z par. 10 pkt 1 podpunkt 1 w zw. z par. 9 pkt. 1 podpkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych zasądzono od powoda na rzecz pozwanego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSR Grażyna Giżewska- Rozmus SSO Dorota Radaszkiewicz SSO Rafał Jerka

.