Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2017 r. w Gdańsku

sprawy L. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 sierpnia 2016 r., sygn. akt VIII U 658/16

zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 i oddala odwołanie.

SSA Grażyna Horbulewicz SSA Maciej Piankowski SSA Aleksandra Urban

Sygn. akt III AUa 1685/16

UZASADNIENIE

Ubezpieczony L. B. odwołał się od decyzji pozwanego organu rentowego - Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 27.01.2016 r., którą odmówiono mu prawa do emerytury, gdyż ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach (a jedynie 12 lat, 4 miesiące i 15 dni). Pozwany do powyższego okresu nie uwzględnił okresu pracy od 01.04.1980 r. do 29.07.1987 r. (na stanowisku tokarz, tokarz- ślusarz, palacz kotłowy) oraz od 01.08.1988 r. do 31.12.1988 r. (na stanowisku spawacz). Organ rentowy nie uwzględnił ponadto okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 25.10.1974 r. do23.10.1976 r., gdyż po jej zakończeniu ubezpieczony pełnił zawodową służbę wojskową od 24.10.1976 r. do 23.10.1978 r., a tym samym po zakończeniu zasadniczej służby ubezpieczony nie został zatrudniony w tych samych warunkach przez pracodawcę, u którego był zatrudniony w chwili powołania do służby wojskowej.

Ubezpieczony wniósł o zmianę powyższej decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury i uwzględnienie okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych:

1. od 03.09.1973 r. do 24.10.1974 r.

2. od 25.10.1974 r. do 23.10.1976 r.

3. od 24.10.1976 r. do 23.10.1978 r.

4. od 20.11.1978 r. do 31.3.1980 r.

5. od 01.02.1984 r. do 29.7.1987 r.

6. od 01.01.1989 r. do 28.2.1989 r.

7. od 15.03.1990 r. do 31.12.1998 r.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz przywołał argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 19.08.2016 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 01.01.2016 r. (pkt 1), zasądził od pozwanego na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2) oraz stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 3).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach.

Ubezpieczony (ur. (...)) 20.1.2016 r. złożył wniosek o emeryturę. Nie jest on członkiem OFE, a w dniu (...) r. ukończył 60 lat.

Ubezpieczony udowodnił w postępowaniu przez organem rentowym w sumie staż 27 lat, 5 miesięcy i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz 12 lat, 4 miesiące i 15 dni stażu pracy w warunkach szczególnych.

Pozwany nie uwzględnił ubezpieczonemu stażu pracy w warunkach szczególnych w okresach:

1. od 25.10.1974 r. do 23.10.1976 r. - okres zasadniczej służby wojskowej, po zakończeniu której ubezpieczony nie podjął pracy na tych samych warunkach u pracodawcy, u którego pracował w chwili powołania do służby wojskowej;

2. od 01.04.1980 r. do 29.07.1987 r. - w (...) Przedsiębiorstwie (...) (na stanowisku tokarz, tokarz-ślusarz, palacz kotłowy) – z uwagi na nieprawidłowo sporządzone świadectwo pracy;

3. od 01.08.1988 r. do 31.12.1988 r. w (...) (na stanowisku spawacz) z uwagi na nieprawidłowo sporządzone świadectwo pracy;

4. od 01.08.1988 r. do 31.12.1988 r. w M. P. z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Główną okolicznością sporną było ustalenie, czy wykonywane przez ubezpieczonego prace w zakwestionowanych przez ZUS okresach można uznać za pracę w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z utrwaloną praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z 10.03.1984 r., III UZP 6/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Sąd Okręgowy zważył, że pozwany błędnie nie uwzględnił ubezpieczonemu okresu zawodowej służby wojskowej, tj. od 24.10.1976 r. do 23.10.1978 r. jako pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 62 ustawy z dnia 30.06.1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. nr 16, poz. 134) w brzmieniu od dnia 01.01.1975 r. (Dz.U z 1974 r., nr 24, poz. 142), czas odbywania zawodowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli podjął on zatrudnienie w ciągu jednego roku od dnia zwolnienia ze służby, a jeżeli pełnił służbę w okresie próbnym - w ciągu 3 miesięcy od tego dnia.

Ubezpieczony pełnił zawodową służbę wojskową w okresie od dnia 24.10.1976 r. do 23.10.1978 r. i w dniu 20.11.1978 r. podjął zatrudnienie na tym samym stanowisku pracy w G. Stoczni (...) w G. jako monter rurociągów okrętowych. Z tego względu, z uwagi na ww. przepisy Sąd Okręgowy uznał okres zawodowej służby wojskowej ubezpieczonego jako staż pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Okręgowego, zebrany w sprawie materiał dowodowy wykazał jednoznacznie, że ubezpieczony w spornym okresie od 30.07.1987 r. do 28.02.1989 r. pracował na stanowisku spawacza w (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na kontraktach eksportowych – w dawnej Czechosłowacji. Sąd ten dał wiarę zeznaniom ubezpieczonego, które były spójne, logiczne i Sąd nie znalazł podstaw aby odmówić im wiarygodności. Jak wynika z dokumentów załączonych do akt sprawy, ubezpieczony od 21.01.1980 r. miał uprawnienia spawacza. Sąd Okręgowy zważył, iż niezależnie od tego, czy ubezpieczony wykonywał pracę spawacza czy betoniarza, oba te zawody są zakwalifikowane jako praca w warunkach szczególnych uprawniająca do wcześniejszej emerytury. Zatem pozwany niezasadnie nie uwzględnił ubezpieczonemu okresu od 01.08.1988 r. do 31.12.1988 r.

Sąd Okręgowy zważył ponadto, że ubezpieczony w spornym okresie od 01.04.1980 r. do 22.04.1989 r. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...). W tym czasie, jak wskazuje zebrana w sprawie dokumentacja oraz jednoznaczne zeznania świadków i zeznania ubezpieczonego, wykonywał on zawód konserwatora urządzeń w ruchu ciągłym do ok. 1984 r. w pełnym wymiarze czasu pracy, następnie zaś od roku 1984 pracował jako palacz w pełnym wymiarze czasu pracy. Jak zgodnie zeznali świadkowie M. Z. i A. W. (1), ubezpieczony początkowo zajmował się mechaniką urządzeń związanych z wytworzeniem cegieł znajdujących się w ruchu ciągłym, potem natomiast od ok. 1984 r. pracował wyłącznie jako palacz niezautomatyzowanego kotła parowego (...) typ przemysłowy.

Sąd Okręgowy zważył, że zarówno praca konserwatora urządzeń w ruchu ciągłym jak i praca palacza niezautomatyzowanych kotłów przemysłowych została zaklasyfikowana jako praca w warunkach szczególnych i uznał okres od 01.04.1980 r. do 29.7.1987 r. jako staż pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy dał wiarę przesłuchanym świadkom i wyjaśnieniom ubezpieczonego, albowiem są one spójne, logiczne i wzajemnie się potwierdzają. Znajdują też potwierdzenie w zebranej w sprawie dokumentacji osobowej.

W świetle dokonanych powyżej przez Sąd Okręgowy ustaleń co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonego w spornych okresach oraz po uwzględnieniu zawodowej służby wojskowej, Sąd ten zważył, że ubezpieczony z całą pewnością udowodnił staż pracy w warunkach szczególnych przenoszący 15 lat. Odwołanie ubezpieczonego zasługiwało zatem na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, że ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w art. 184 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.; dalej: ustawa), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1) legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Art. 184 ust. 2 ustawy zmieniony został przez art. 1 pkt 20 ustawy z 11.05.2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 637) z dniem 01.01.2013 r., co skutkuje tym, iż od 01.01.2013 r. celem uzyskania uprawnienia do emerytury w warunkach szczególnych nie ma konieczności spełniania przez ubezpieczonych przesłanki rozwiązania stosunku pracy.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa, jest rozporządzenie Rady Ministrów z 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (zwane dalej rozporządzeniem). Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 w/w rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego, wobec udowodnienia wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych w spornym okresie ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki dla nabycia emerytury w obniżonym wieku, ponieważ osiągnął 60 rok życia, na dzień złożenia wniosku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, nie jest członkiem OFE, a także spełnił przesłankę udokumentowania stażu co najmniej 15 lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Z uwagi na powyższą argumentację Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt. 1 wyroku. O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku, na podstawie przepisów art. 108 § 1 k.p.c., art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. § 9 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800). Sąd uznał kwotę 360 zł za adekwatną do nakładu pracy pełnomocnika oraz wkładu w przyczynienie się do jej rozstrzygnięcia, mając na uwadze charakter sprawy.

W pkt. 3 wyroku Sąd Okręgowy uznał, że pozwany nie ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie, z uwagi na to, że dopiero postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem, w tym zeznania świadków, wykazały wadliwość decyzji ZUS.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany organ rentowy, który zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w pkt. 1 i 2, zarzucając naruszenie art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.) w zw. z § 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez przyjęcie, iż ubezpieczony udowodnił 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 1 i 2 i oddalenie odwołania, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt. 1 i 2 i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji.

Uzasadniając apelację pozwany podał, że w postępowaniu administracyjnym uwzględnił do okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach okresy:

- od 03.09.1973 r. do 24.10.1974 r. oraz od 20.11.1978 r. do 31.03.1980 r. z tytułu zatrudnienia w G. Stoczni (...) w G. (k. 16 akt),

- od 30.07.1987 r. do 31.07.1988 r. oraz od 01.01.1989 r. do 28.02.1989 r. z tytułu zatrudnienia w P.P. (...) (k. 17 akt),

- od 15.03.1990 r. do 01.04.1998 r. (z wyłączeniem okresów zasiłkowych) z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G. (k. 37 akt).

Przy ustalaniu prawa do emerytury organ rentowy nie uwzględnił do okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach okresów:

- od 25.10.1974 r. do 23.10.1976 r. - zasadnicza służba wojskowa, ponieważ ubezpieczony po odbyciu zasadniczej służby wojskowej nie powrócił na tych samych warunkach do macierzystego zakładu prac, a w okresie od 24.10.1976 r. do 23.10.1978 r. pełnił zawodową służbę wojskową (10 akt),

- od 01.04.1980 r. do 29.07.1987 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...), z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Na podstawie przedłożonej dokumentacji z akt osobowych nie można ustalić czy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach,

- od 01.08.1988 r. do 31.12.1988 r. z tytułu zatrudnienia w M. P., z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Na podstawie przedłożonej dokumentacji z akt osobowych nie można ustalić czy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach.

Apelujący zarzucił, że Sąd I instancji ograniczył się jedynie do stwierdzenia, iż okresy od 01.04.1980 r. do 29.07.1987 r. oraz od 01.08.1988 r. do 31.12.1988 r. (ZUS uznał okresy od 30.07.1987 r. do 31.07.1988 r. oraz od 01.01.1989 r. do 28.02.1989 r.) uznaje jako staż pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych, bez dokonania odpowiedniej kwalifikacji spornych okresów według właściwego działu, wykazu i pozycji załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, rodzaje prac lub stanowisk uprawniające do emerytury w obniżonym wieku ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. powołanego rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Stosownie do § 4 ust. 1 tego rozporządzenia pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są jedynie te, które zostały wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik tego aktu prawnego. W ustaleniu rodzaju pracy uzasadniającego prawo do emerytury w obniżonym wieku na zasadach określonych w powołanym wyżej rozporządzeniu, chodzi wyłącznie o rodzaj pracy określonej treścią § 4-15 rozporządzenia i wykonywanie jej na stanowisku przypisanym do działu przemysłu wymienionego w wykazie stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia.

Sąd I instancji, w oparciu o zeznania świadków i wyjaśnienia ubezpieczonego przyjął, iż już od ok. 1984 r. ubezpieczony pracował wyłącznie jako palacz. Z kserokopii dokumentacji z akt osobowych, znajdującej się w aktach rentowych wynika zaś, iż ubezpieczony, będący zatrudniony na stanowisku tokarz-ślusarz (k. 27 akt) otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę w części dotyczącej stanowiska i wynagrodzenia i dopiero z dniem 01.06.1987 r. został zatrudniony na stanowisku palacz kotłowy.

Prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi zostać udowodnione, a temu służą przede wszystkim dokumenty i dopiero wówczas gdy są one niedostępne lub niekompletne możliwym i uzasadnionym jest dokonywanie ustaleń na podstawie innych dowodów, w tym zeznań wskazywanych przez wnioskodawcę świadków. Same zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach, stąd oparcie na nich rozstrzygnięcia byłoby co najmniej nieuprawnione.

Ponadto apelujący wskazał, iż uwzględnianie do okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w ściśle określonej sytuacji, okresu służby wojskowej, dotyczy jedynie zasadniczej służby wojskowej z tzw. poboru, o której mowa w ustawie 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP, w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 w/w ustawy. Pracownikowi, który we wskazanym terminie po zakończeniu zasadniczej służby wojskowej podjął pracę na tych samych warunkach u pracodawcy, u którego był zatrudniony w chwili powołania do tej służby, okres służby podlegał wliczeniu do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W świetle orzecznictwa przy ustalaniu uprawnień emerytalnych należy uwzględniać wartości konstytucyjne, w tym obowiązek obrony ojczyzny, jaki został nałożony na każdego obywatela polskiego (art. 85 ust. 1 Konstytucji RP). Z przepisów Konstytucji wynika zakaz ustanawiania takich regulacji prawnych lub dokonywania takiej wykładni przepisów, które dopuszczałyby jakiekolwiek pokrzywdzenie obywatela w następstwie wykonywania przez niego obowiązku obrony ojczyzny. Zawodowa służba wojskowa jest czynną służbą wojskową, ale nie jest służbą wojskową z poboru (ustawa z dnia 30.06.1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych Dz. U. nr 16, poz. 134 ze zm.). Mając powyższe na uwadze, ubezpieczony po odbyciu w okresie od 25.10.1974 r. do 23.10.1976 r. zasadniczej służby wojskowej nie powrócił do macierzystego zakładu pracy, a pełnił zawodową służbę wojskową od 24.10.1976 r. do 23.10.1978 r. (k. 10 akt).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do ustalenia, że ubezpieczony na dzień 01.01.1999 r. posiadał wymagany staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat.

Zarzuty apelacji sprowadzały się do naruszenia norm prawa materialnego – art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz § 1 i § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.) i zarzuty te okazały się uzasadnione.

Przedmiotem sporu pozostawało, czy ubezpieczony nabył prawo do emerytury w wieku obniżonym, a w szczególności czy spełnił warunki uzyskania prawa do tego świadczenia, które zostały określone w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż z tej podstawy prawnej ubezpieczony – reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika - wywodził swoje prawo.

Podkreślenia wymaga, że w postępowaniu odwoławczym sąd nie jest związany ustaleniem organu rentowego, że konkretny okres zatrudnienia stanowi okres pracy w warunkach szczególnych. Rzeczą sądu jest bowiem rozstrzygnięcie o prawie do danego świadczenia, a nie o spełnieniu z osobna poszczególnych warunków uzyskania tego prawa. Tym samym sąd nie jest związany także błędnym przyjęciem przez organ rentowy, że dany okres jest okresem pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję ustalił, że ubezpieczony na dzień 01.01.1999 r. posiada staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 12 lat, 4 miesięcy i 15 dni.

Do powyższego okresu pozwany uwzględnił ubezpieczonemu następujące okresy zatrudnienia (zgodnie z kartą przebiegu zatrudnienia załączoną do zaskarżonej decyzji):

- 03.09.1973 r. – 24.10.1974 r. (1 rok, 1 miesiąc i 22 dni) – zatrudnienie w Stoczni (...) w G.,

- 20.11.1978 r. – 31.03.1980 r. (1 rok, 4 miesiące i 11 dni) – zatrudnienie w Stoczni (...) w G.,

- 30.07.1987 r. – 31.07.1988 r. (1 rok i 2 dni) – zatrudnienie w (...) Przedsiębiorstwie (...),

- 01.01.1989 r. – 28.02.1989 r. (2 miesiące) - zatrudnienie w (...) Przedsiębiorstwie (...),

- 15.03.1990 r. – 31.12.1998 r. (8 lat, 9 miesięcy i 17 dni) – zatrudnienie w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G..

Łącznie organ rentowy ustalił, że ubezpieczony posiada staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 12 lat, 4 miesięcy i 15 dni.

Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko organu rentowego (oraz Sądu I instancji) o zasadności uwzględnienia jako okresów pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia ubezpieczonego w Stoczni (...) w G. oraz w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G..

Odnosząc się natomiast do pozostałych okresów zatrudnienia oraz do okresów wskazanych w apelacji należy wyjaśnić, że od 01.04.1980 r. do 29.07.1987 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...). Na podstawie umowy o pracę z dnia 01.04.1980 r. ubezpieczony od dnia 01.04.1980 r. został zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku tokarz-mechanik warsztatowy (umowa na k. 19 akt ZUS). W oświadczeniu z dnia 01.04.1980 r. ubezpieczony podał, że wykonuje zawód tokarz-mechanik warsztatowy (oświadczenie w aktach osobowych na k. 22). W zakresie czynności ślusarza remontowo-konserwacyjnego na Zakładzie (...) wydanym ubezpieczonemu w dniu 26.01.1982 r. podano, że do jego zadań należy bieżąca konserwacja oraz „wykonastwo” remontów maszyn i urządzeń oraz narzędzi i „wylotników” znajdujących się na zakładzie. Ponadto do obowiązków ubezpieczonego należało wykonywanie drobnych napraw zabezpieczających i awaryjnych budynków i budowli (zakres czynności na k. 20-21 akt ZUS). W piśmie z dnia 02.11.1982 r. pracodawca powierzył ubezpieczonemu z dniem 01.11.1982 r. obowiązki tokarza (pismo na k. 22 akt ZUS). Pismem z dnia 30.12.1983 r. przyznano ubezpieczonemu od dnia 01.12.1983 r. ryczałt za wykonywanie konserwacji instalacji wodnych i c.o. (pismo na k. 23 akt ZUS). Pismem z dnia 02.04.1984 r. ubezpieczony oświadczył, że w dniu 02.04.1984 r. został mu udzielony instruktarz w (...), gdzie został zatrudniony w charakterze tokarza-ślusarza – odbieracza (…) – k. 24 akt ZUS. W aktach osobowych (na k. 22) zawarty jest arkusz oceny pracownika z rok 1984 (sporządzony w dniu 26.10.1984 r.), gdzie podano, że ubezpieczony jest zatrudniony na stanowisku tokarz-ślusarz.

W dniu 12.04.1985 r. ubezpieczony został przeszkolony w zakresie bhp i p.poż na stanowiskach: ślusarz, obsługa windy rozładowczej, obsługa młyna, obsługa wciągu linowego, zaczep wózków, palacz kotłowy (pismo na k. 25). W piśmie z dnia 25.08.1986 r. pracodawca oświadczył, że z dniem 01.07.1986 r. powierza ubezpieczonemu obowiązki tokarz-ślusarz oraz wynagrodzenie za konserwację instalacji wod. i c.o. (pismo na k. 26 akt ZUS). W piśmie ubezpieczonego z dnia 16.12.1986 r. zawarł on wniosek o przeniesienie go z (...) B. do grupy hydraulików podając, że jest ślusarzem z uprawnieniami spawalniczymi. Pracodawca nie wyraził zgody na przeniesienie ubezpieczonego (pismo w aktach osobowych na k. 22). W zaświadczeniu z dnia 01.03.1987 r. pracodawca podał, że ubezpieczony w okresie od 01.04.1980 r. do 01.03.1987 r. był zatrudniony w (...) (...) na stanowisku tokarz (w aktach osobowych na k. 22). W piśmie z dnia 29.04.1987 r. pracodawca złożył ubezpieczonemu wypowiedzenie zmieniające w zakresie zajmowanego stanowiska (tokarz-ślusarz) i wynagrodzenia i zaproponował od dnia 01.06.1987 r. nowe stanowisko – palacz kotłowy z wynagrodzeniem ze stawką osobistego zaszeregowania (pismo na k. 27 akt ZUS).

W dniu 27.07.1987 r. ubezpieczony zawarł z (...) Przedsiębiorstwem Budownictwa (...) umowę o pracę na stanowisku betoniarz na budowie w P. w (...) w okresie od 30.07.1987 r. do 31.07.1988 r. (umowa na k. 28-30 akt ZUS). Następnie powyższa umowa o pracę była przedłużana do dnia 28.02.1989 r. (pismo na k. 31-34 akt ZUS), jednakże w pismach z dnia 01.07.1988 r., z dnia 05.10.1988 r. podano, że ubezpieczony od dnia 31.07.1988 r. do dnia 31.12.1988 r. pracuje na stanowisku spawacz, zaś w piśmie z dnia 30.11.1989 r. podano, że w okresie do dnia 28.02.1989 r. pracuje na stanowisku betoniarz. W karcie obiegowej w związku z zakończeniem pracy na budowie eksportowej podano, że ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku „monter-spawacz” (dokument w aktach osobowych na k. 37).

Pismem z dnia 29.04.1989 r. Zakłady Usługowo-Produkcyjne (...) Sp. z o.o. w G. zwróciły się do Zakładów (...) o wyrażenie zgody na przejście ubezpieczonego do pracy w tym zakładzie z dniem 01.04.1989 r. Pracodawca wyraził na to zgodę, ale pod warunkiem, że ubezpieczony zostanie przekazany do zakładu macierzystego (...) B. (pismo w aktach osobowych na k. 22).

W świadectwie pracy z dnia 31.05.1989 r. wydanym przez (...) Przedsiębiorstwo (...) wynika, że ubezpieczony wykonywał pracę od dnia 01.04.1980 r. do dnia 01.03.1987 r. na stanowisku tokarz – mechanik warsztatowy (k. 7 akt ZUS).

W świadectwie pracy z dnia 10.01.1989 r. podano, że w okresie od dnia 01.03.1987 r. do dnia 31.05.1987 r. ubezpieczony był nadal zatrudniony przez (...) Przedsiębiorstwo (...), ale na stanowisku monter (k. 8 akt ZUS).

W kolejnym świadectwie pracy z dnia 31.05.1989 r. wydanym przez (...) Przedsiębiorstwo (...) podano, że ubezpieczony od dnia 01.06.1987 r. do dnia 22.04.1989 r. był zatrudniony na stanowisku palacz kotłowy (k. 9 akt ZUS).

W świadectwie pracy z dnia 22.07.2003 r. podano, że ubezpieczony od 30.07.1987 r. do 28.02.1989 r. był zatrudniony przez (...) S.A. w G. (poprzednio (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...)) na stanowisku betoniarza na budowie eksportowej w Czechach. W dokumencie tym nie wskazano, aby ubezpieczony wykonywał prace na stanowisku spawacza (świadectwo na k. 35 akt ZUS).

W kartach wynagrodzeń ubezpieczonego (zawartych w aktach ZUS na k. 18-23) podano, że ubezpieczony od 01.04.1980 r. wykonywał pracę na warsztacie na stanowisku tokarza. W karcie wynagrodzeń za 1982 r. podano miejsce zatrudnienia ubezpieczonego od 01.04.1980 r. wydział „ceramika”. W karcie wynagrodzeń za 1984 r. odnotowano, że od dnia 01.01.1985 r. ubezpieczony jest zatrudniony na stanowisku tokarz-ślusarz. W karcie wynagrodzeń za 1986 r. odnotowano, że ubezpieczony pracuje na stanowisku tokarza. W karcie wynagrodzeń za 1987 r. odnotowano, że ubezpieczony od 01.08.1987 r. pracuje za granicą. W karcie wynagrodzeń za 1988 r. odnotowano wypłaty jedynie świadczeń za rozłąkę oraz podano, że ubezpieczony jest od 01.04.1980 r. zatrudniony w warsztacie. Ostatnie świadczenie za rozłąkę odnotowano za miesiąc styczeń 1989 r.

W zaświadczeniu z dnia 05.06.1989 r. (...) Przedsiębiorstwo (...) podało, że ubezpieczony w okresie od 01.04.1980 r. do 22.04.1989 r. był zatrudniony na stanowisku palacz kotłowy (k. 18 akt ZUS)

Pozwany organ rentowy do okresu pracy w warunkach szczególnych uwzględnił ubezpieczonemu okres od 30.07.1987 r. do 31.07.1988 r. (karta przebiegu zatrudnienia na k. 46 akt ZUS), czyli okres zatrudnienia na budowie eksportowej i prace wykonywaną na stanowisku betoniarza. Pozwany nie uwzględnił natomiast jako okresów pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w okresach od 01.04.1980 r. do 29.07.1987 r. oraz od 01.08.1988 r. do 31.12.1988 r. z tytułu zatrudnienia przez M. P. na stanowisku spawacza.

Ubezpieczony w odwołaniu z dnia 24.07.2014 r. wywodził, że od 01.02.1984 r. do 29.07.1987 r. wykonywał pracę palacza niezautomatyzowanych kotłów parowych typu przemysłowego (k. 48-50 akt ZUS).

Na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach na stanowisku palacza ubezpieczony wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków A. W. (1) i M. Z.. W piśmie z dnia 22.03.2016 r. ubezpieczony twierdził, że na stanowisku palacza pracował nie tylko od 01.02.1984 r. do 29.07.1987 r., ale po powrocie z kontraktu podjął prace na tym samym stanowisku i pracował na nim od 01.03.1989 r. do 22.04.1989 r.

Ponadto ubezpieczony twierdził, że na powyższym stanowisku palacza pracował nadal będąc już zatrudniony w zakładzie (...), co wynikało z częściowej likwidacji (...) Przedsiębiorstwa (...) i przejęcia pracowników pracujących na stanowisku palacz. Ubezpieczony nadal pracował na tym stanowisku od dnia 01.06.1989 r. do dnia 15.03.1990 r.

Świadek M. Z. zeznał, że pracował z ubezpieczonym (...) Zakładach (...). Dyrekcja znajdowała się w G., a zakład ten zrzeszał wszystkie cegielnie, czyli zakłady, które produkowały cegły w trzech województwach. Świadek był przez „jakiś czas” elektrykiem na cegielni (...), a potem specjalistą ds. energetycznych. W cegielni (...) pracował też ubezpieczony. Świadek pracował w tych zakładach od listopada 1978 r. do „1985-9” r., chyba do lutego. Daty zakończenia stosunku pracy świadek nie pamiętał. Po okazaniu świadectwa pracy okazało się, że świadek był zatrudniony do 17.04.1991 r. (świadectwo pracy na k. 43). Świadek zeznał, że ubezpieczony przyszedł do pracy w tym zakładzie gdy on już pracował. Gdy świadek wrócił po służbie wojskowej do pracy to wtedy ubezpieczony już pracował. To było „gdzieś 1982 r.”, chyba jesienią. Na pytanie: czym zajmował się ubezpieczony ? Świadek odpowiedział: „Tam się robiło wszystko, wszelkie roboty”. To były takie czasy, że jeden drugiego musiał zastępować. Świadek zaznaczył, że „z tego co pamięta” to ubezpieczony pracował „na kotłowni”. Był tam taki kocioł, który trzeba było obsługiwać ręcznie. Był to kocił prawo-wodny (...). Kocioł ten obsługiwał jeden zakład. Kocioł wytwarzał parę, która służyła do suszenia surowych wyrobów z gliny (cegieł). Para była przekazywana na wymienniki na suche powietrze wtłaczane do suszarni. Był to kocił obsługiwany „raczej” ręcznie. Tam większość obsługiwało się ręcznie. Wcześniej ubezpieczony zajmował się też mechaniką – był jednym z trzech mechaników. Mechanik zajmował się „wszystkim”, czyli naprawiał maszyny. Rano na godzinę 7:00 pracownicy przychodzili do pracy i pracowało się 8 godzin do godziny 15:00. Wytwarzano cegły z gliny w stanie surowym. Do produkcji była potrzebna glina. Koparka kopała glinę, która była następnie transportowana do wyrobowni. Były tam taśmociągi i wciągi linowe oraz kibitki oraz walce. Po zakończonej pracy tej podstawowej grupy pracowników byli pracownicy, którzy zajmowali się naprawami maszyn i urządzeń. Świadek, jako elektryk też zajmował się naprawami urządzeń. Trzeba było dokonać napraw do rozpoczęcia pracy pracowników w dniu następnym. Ubezpieczony jako mechanik zajmował się naprawami tych urządzeń. Poza tym pracownicy byli wykorzystywani do wykonywania innych jeszcze prac, bo był wakat. Na przykład, jak nie było palacza na kotłowni to wtedy ubezpieczony był do tego wykorzystywany. Świadek pamiętał, że ubezpieczony pracował jako palacz, bo mieszkali po sąsiedzku w mieszkaniach zakładowych i gdy świadek wychodził do pracy to ubezpieczony z pracy wracał. W zakładzie była jedna tokarka, ale „nigdy nie była używana”. Następnie świadek zeznał, że może ubezpieczony był zatrudniony jako tokarz lub któryś z pozostałych mechaników, ale „bardzo mało na tokarce robili”. W ocenie świadka ubezpieczony jako palacz pracował na pewno w „końcowym” okresie zatrudnienia, czyli tak jak świadek pracował w tym zakładzie to ubezpieczony był tam „jako palacz”. Ubezpieczony był palaczem w 1991 r. i wcześniej też. Świadek pamiętał, że ubezpieczony „gdzieś tam kiedyś wyjeżdżał na jakieś prace”, ale świadek nie pamiętał jaki to był przedział. Ubezpieczony jak był palaczem to wykonywał też prace mechaniczne, jak się zgodził i była awaria. Świadek wiedział, że ubezpieczony wyjeżdżał do pracy za granicę, ale nie pamiętał jaki to był okres. Świadek zeznał, że z rozmów z ubezpieczonym wie, że pracował on w Czechosłowacji „jako spawacz, mechanik lub coś takiego”. Poza tym ubezpieczony mówił, że na eksporcie wykonywał „podobne rzeczy”. W zakładzie był prymitywny kocioł parowy z dwoma paleniskami obok siebie. Trzeba było tam utrzymywać „wysoką temperaturę”, żeby wytworzyć parę do suszenia. Paliwem pieca był niskiej klasy miał węglowy. Był on przywożony taczką. Poza tym opróżniało się szlakę z pieca. Temperatura w kotłowni była „bardzo wysoka”, szczególnie latem. Nie było tam żadnej wentylacji, czy klimatyzacji. Jak ubezpieczony pracował w kotłowni to praca obejmowała całą zmianę tego dnia. Zakład produkował ok. 30 tyś. cegieł na jednej zmianie, czyli dziennie. W zakładzie było zatrudnionych około 40 osób. Świadek nie potrafił powiedzieć ile miału węglowego zużywała kotłownia w ciągu dnia i w tym zakresie – składając zeznania - pytał się ubezpieczonego (dowód: zeznanie świadka M. Z. – na nośniku danych elektronicznych – k. 46).

Świadek A. W. (1) – posługując się świadectwem pracy - zeznał, że pracował od 1968 r. do 1989 r. w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) zajmując różne stanowiska – był m.in. elektrykiem i elektrykiem w cegielni (...), a następnie był głównym energetykiem w przedsiębiorstwie. Ubezpieczony wykonywał pracę w cegielni (...). Świadek zajmował się m.in. nadzorem problematyki cieplnej w 40 zakładach, które były zlokalizowane na obszarze 3 województw. Jednym z tych zakładów była cegielnia (...). Ponieważ ta cegielnia znajdowała się miejscu zamieszkania świadka toteż bywał on dość często w tej cegielni. Świadek znał się z ubezpieczonym z miejsca wspólnego zamieszkania. Świadek zeznał, że ubezpieczony pracował w kotłowni „od lat osiemdziesiątych”. Dokładnie świadek nie pamiętał od kiedy ubezpieczony pracował w kotłowni. Świadek zeznał, że często spotykał ubezpieczonego w kotłowni, ale nie zawsze. Bywało, że w kotłowni pracował ktoś inny. Kocił w tym zakładzie to był kocioł (...). Oznaczało to, że kocił był parowy o powierzchni ogrzewalnej 80 metrów. Nie było tam wentylacji. Kocił był z okresu sprzed I wojny światowej. Ładowanie do pieca odbywało się ręcznie. Węgiel przywoziło się taczką. Ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Jak była jakaś awaria maszyny to wszyscy którzy mogli pomagali przy jej usuwaniu, nawet do rana. W zakładzie była mała społeczność. Ubezpieczony coś „toczył” dla świadka. Mogły być też jakieś „fuchy po godzinach”. Świadek nie wiedział czym się zajmował ubezpieczony zanim został palaczem. Świadek zeznał, że może ubezpieczony „na warsztacie coś tego”. Ostatecznie świadek oświadczył, że nie pamięta. Świadek pamiętał natomiast, że ubezpieczony wyjeżdżał do pracy za granicę, ale nie pamiętał kiedy to było, ani nie pamiętał jakie prace ubezpieczony wykonywał za granicą. Zakład produkował na dobę 30 tyś cegieł. Przedsiębiorstwo miało w sumie 40 cegielni. Z tego względu świadek bardzo często pracował w delegacjach. Na zmianie do kotła trzeba było wrzucić kilka ton węgla. Świadek nie pracował z ubezpieczonym w innym zakładzie. W zakładzie nie było takiej możliwości, żeby inne stanowisko zostało określone w umowie o pracę a inną prace wykonywano w rzeczywistości. Zawsze pracownik wykonywał pracę taką jaka była określona w umowie o pracę. Natomiast zdarzało się, że wykonywano inną pracę, gdy była taka potrzeba, ale wtedy były dodatkowe pieniądze za pracę w nadgodzinach. Świadek kategorycznie zeznał, że nie było na pewno takich sytuacji, aby pracownik wykonywał inną pracę niż ta, która była określona w dokumentach. Wówczas kierownictwo zakładu miało świadomość, że tak nie wolno robić i te kwestie były pilnowane (dowód: zeznania świadka A. W. (1) – na nośniku danych elektronicznych na k. 46).

Ubezpieczony zeznał, że w wojsku przeszedł szkolenie w zakresie obsługi kotłów wysokoprężnych parowych i obsługiwał kotły na statku. W (...) Przedsiębiorstwie (...) ubezpieczony podjął prace na stanowisku ślusarza-tokarza i mechanika. Jak była potrzeba to też pracował przy obsłudze kotłowni. Jako ślusarz-tokarz ubezpieczony zajmował się naprawą maszyn. Ubezpieczony zeznał, że posiadał umiejętności toczenia, chociaż szkoły w tym kierunku nie ukończył. Ubezpieczony znał się na pracach ślusarskich, gdyż uczył się w szkole mechanicznej. Ubezpieczony zeznał, że zajmował się także konserwacją instalacji wodnej, kanalizacyjnej i c.o., co polegało na tym, że jak pękła jakaś rurka, czy była nieszczelność to on to naprawiał, ponadto wymieniał zepsuty zawór i usuwał awarie w tym zakresie. Konserwacją instalacji ubezpieczony zaczął się zajmować „może w 1982 r.”, dokładnie tego ubezpieczony nie pamiętał. Ubezpieczony „raczej” nie wykonywał prac tokarskich. Na co dzień ubezpieczony zajmował się konserwacją i naprawą urządzeń cegielni. Urządzenia pracowały przez 8 godzin dziennie, a potem stały i można je było naprawiać. W czasie, gdy ubezpieczony zajmował się naprawą urządzeń to nie palił w kotłowni. Ubezpieczony twierdził, że te prace wykonywał przed 1984 r. Ponieważ 14.02.1984 r. ubezpieczonemu urodził się syn, stąd pamięta, że potem już pracował tylko na kotłowni. Ubezpieczony zeznał, że nie jest prawdą, że przez cały okres zatrudnienia w zakładzie pracował tylko na stanowisku palacza, co zostało podane w jednym z zaświadczeń wydanych przez zakład pracy (dowód: przesłuchanie powoda - na nośniku danych elektronicznych – k. 46).

Z dokumentacji osobowej ubezpieczonego wynika, że od 01.04.1980 r. do 29.07.1987 r. był on zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...). Na podstawie umowy o pracę z dnia 01.04.1980 r. ubezpieczony od dnia 01.04.1980 r. został zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku tokarz-mechanik warsztatowy (umowa na k. 19 akt ZUS). W oświadczeniu z dnia 01.04.1980 r. ubezpieczony podał, że wykonuje zawód tokarz-mechanik warsztatowy (oświadczenie w aktach osobowych na k. 22). W zakresie czynności ślusarza remontowo-konserwacyjnego na Zakładzie (...) wydanym ubezpieczonemu w dniu 26.01.1982 r. podano, że do jego zadań należy bieżąca konserwacja oraz „wykonastwo” remontów maszyn i urządzeń oraz narzędzi i „wylotników” znajdujących się na zakładzie. Ponadto do obowiązków ubezpieczonego należało wykonywanie drobnych napraw zabezpieczających i awaryjnych budynków i budowli (zakres czynności na k. 20-21 akt ZUS). W piśmie z dnia 02.11.1982 r. pracodawca powierzył ubezpieczonemu z dniem 01.11.1982 r. obowiązki tokarza (pismo na k. 22 akt ZUS). Pismem z dnia 30.12.1983 r. przyznano ubezpieczonemu od dnia 01.12.1983 r. ryczałt za wykonywanie konserwacji instalacji wodnych i c.o. (pismo na k. 23 akt ZUS). Pismem z dnia 02.04.1984 r. ubezpieczony oświadczył, że w dniu 02.04.1984 r. został mu udzielony instruktarz w (...), gdzie został zatrudniony w charakterze tokarza-ślusarza – odbieracza (…) – k. 24 akt ZUS. W aktach osobowych (na k. 22) zawarty jest arkusz oceny pracownika z rok 1984 (sporządzony w dniu 26.10.1984 r.), gdzie podano, że ubezpieczony jest zatrudniony na stanowisku tokarz-ślusarz.

W dniu 12.04.1985 r. ubezpieczony został przeszkolony w zakresie bhp i p.poż na stanowiskach: ślusarz, obsługa windy rozładowczej, obsługa młyna, obsługa wciągu linowego, zaczep wózków, palacz kotłowy (pismo na k. 25). W piśmie z dnia 25.08.1986 r. pracodawca oświadczył, że z dniem 01.07.1986 r. powierza ubezpieczonemu obowiązki tokarz-ślusarz oraz wynagrodzenie za konserwację instalacji wod. i c.o. (pismo na k. 26 akt ZUS). W piśmie ubezpieczonego z dnia 16.12.1986 r. zawarł on wniosek o przeniesienie go z Z. B. do grupy hydraulików podając, że jest ślusarzem z uprawnieniami spawalniczymi. Pracodawca nie wyraził zgody na przeniesienie ubezpieczonego (pismo w aktach osobowych na k. 22). W zaświadczeniu z dnia 01.03.1987 r. pracodawca podał, że ubezpieczony w okresie od 01.04.1980 r. do 01.03.1987 r. był zatrudniony w (...) (...) na stanowisku tokarz (w aktach osobowych na k. 22). W piśmie z dnia 29.04.1987 r. pracodawca złożył ubezpieczonemu wypowiedzenie zmieniające w zakresie zajmowanego stanowiska (tokarz-ślusarz) i wynagrodzenia i zaproponował od dnia 01.06.1987 r. nowe stanowisko – palacz kotłowy z wynagrodzeniem ze stawką osobistego zaszeregowania (pismo na k. 27 akt ZUS).

W dniu 27.07.1987 r. ubezpieczony zawarł z (...) Przedsiębiorstwem Budownictwa (...) umowę o pracę na stanowisku betoniarz na budowie w P. w (...) w okresie od 30.07.1987 r. do 31.07.1988 r. (umowa na k. 28-30 akt ZUS). Następnie powyższa umowa o pracę była przedłużana do dnia 28.02.1989 r. (pismo na k. 31-34 akt ZUS), jednakże w pismach z dnia 01.07.1988 r., z dnia 05.10.1988 r. podano, że ubezpieczony od dnia 31.07.1988 r. do dnia 31.12.1988 r. pracuje na stanowisku spawacz, zaś w piśmie z dnia 30.11.1989 r. podano, że w okresie do dnia 28.02.1989 r. pracuje na stanowisku betoniarz. W karcie obiegowej w związku z zakończeniem pracy na budowie eksportowej podano, że ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku „monter-spawacz” (dokument w aktach osobowych na k. 37).

Pismem z dnia 29.04.1989 r. Zakłady Usługowo-Produkcyjne (...) Sp. z o.o. w G. zwróciły się do Zakładów (...) o wyrażenie zgody na przejście ubezpieczonego do pracy w tym zakładzie z dniem 01.04.1989 r. Pracodawca wyraził na to zgodę, ale pod warunkiem, że ubezpieczony zostanie przekazany do zakładu macierzystego (...) B. (pismo w aktach osobowych na k. 22).

W świadectwie pracy z dnia 31.05.1989 r. wydanym przez (...) Przedsiębiorstwo (...) wynika, że ubezpieczony wykonywał pracę od dnia 01.04.1980 r. do dnia 01.03.1987 r. na stanowisku tokarz – mechanik warsztatowy (k. 7 akt ZUS).

W świadectwie pracy z dnia 10.01.1989 r. podano, że w okresie od dnia 01.03.1987 r. do dnia 31.05.1987 r. ubezpieczony był nadal zatrudniony przez (...) Przedsiębiorstwo (...), ale na stanowisku monter (k. 8 akt ZUS).

W kolejnym świadectwie pracy z dnia 31.05.1989 r. wydanym przez (...) Przedsiębiorstwo (...) podano, że ubezpieczony od dnia 01.06.1987 r. do dnia 22.04.1989 r. był zatrudniony na stanowisku palacz kotłowy (k. 9 akt ZUS).

W świadectwie pracy z dnia 22.07.2003 r. podano, że ubezpieczony od 30.07.1987 r. do 28.02.1989 r. był zatrudniony przez (...) S.A. w G. (poprzednio (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...)) na stanowisku betoniarza na budowie eksportowej w Czechach. W dokumencie tym nie wskazano, aby ubezpieczony wykonywał prace na stanowisku spawacza (świadectwo na k. 35 akt ZUS).

W kartach wynagrodzeń ubezpieczonego (zawartych w aktach ZUS na k. 18-23) podano, że ubezpieczony od 01.04.1980 r. wykonywał pracę na warsztacie na stanowisku tokarza. W karcie wynagrodzeń za 1982 r. podano miejsce zatrudnienia ubezpieczonego od 01.04.1980 r. wydział „ceramika”. W karcie wynagrodzeń za 1984 r. odnotowano, że od dnia 01.01.1985 r. ubezpieczony jest zatrudniony na stanowisku tokarz-ślusarz. W karcie wynagrodzeń za 1986 r. odnotowano, że ubezpieczony pracuje na stanowisku tokarza. W karcie wynagrodzeń za 1987 r. odnotowano, że ubezpieczony od 01.08.1987 r. pracuje za granicą. W karcie wynagrodzeń za 1988 r. odnotowano wypłaty jedynie świadczeń za rozłąkę oraz podano, że ubezpieczony jest od 01.04.1980 r. zatrudniony w warsztacie. Ostatnie świadczenie za rozłąkę odnotowano za miesiąc styczeń 1989 r.

W zaświadczeniu z dnia 05.06.1989 r. (...) Przedsiębiorstwo (...) podało, że ubezpieczony w okresie od 01.04.1980 r. do 22.04.1989 r. był zatrudniony na stanowisku palacz kotłowy (k. 18 akt ZUS).

Sąd Apelacyjny stwierdził, że zgromadzony materiał dowodowy nie pozwalał na przyjęcie, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) oraz w czasie pracy na budowie eksportowej wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Świadkowie oraz sam ubezpieczony w sposób kategoryczny zeznali, że podane w dokumentacji pracowniczej rodzaje prac odpowiadały w rzeczywistości rodzajom wykonywanej przez ubezpieczonego pracy. Natomiast praca, którą ubezpieczony wykonywał w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) na stanowiskach: tokarza-mechanika warsztatowego, ślusarza remontowo-konserwacyjnego w Zakładzie (...), tokarza, konserwatora instalacji wodnych i c.o., tokarza-ślusarza–odbieracza, tokarza-ślusarza oraz na stanowisku ślusarz-obsługujący windę rozładowczą, wciąg linowy, zaczep wózków – nie jest pracą wykonywaną w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), gdyż prac wykonywanych przez ubezpieczonego nie wymienia wykaz A stanowiący załącznik do w/w rozporządzenia.

Ubezpieczony w postępowaniu dowodowym kładł nacisk na wykonywania pracy palacza kotłowni parowo-wodnej w zakładzie (...), przy czym wywodził, że prace palacza wykonywał wcześniej niż wynika to z dokumentów zawartych w aktach osobowych. Nadto wywodził też, że posiadał uprawnienia do obsługi kotłowni parowo-wodnych, które uzyskał w czasie odbywania służby wojskowej.

Odnosząc się do wywodów ubezpieczonego, a także zeznań obu świadków i dokumentów zawartych w aktach osobowych należy stwierdzić, że świadkowie nie pamiętali od kiedy ubezpieczony podjął pracę palacza w kotłowni. Z ich zeznań wynika, że ubezpieczony początkowo wykonywał prace w kotłowni w razie takiej potrzeby, a tym samym nie wykonywał wówczas pracy palacza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż pracował także przy innych pracach. Jednocześnie jednak świadkowie i ubezpieczony zeznali, że w zakładzie było regułą iż rodzaj prac określony w dokumentach osobowych (angażach) odpowiadał rzeczywiście pracom, które dany pracownik wykonywał. Ubezpieczony potwierdził też, że wykonywał prace wskazane w dokumentacji osobowej. W świetle zeznań świadków i treści dokumentów osobowych należało stwierdzić, że prace palacza ubezpieczony w sposób stały w i pełnym wymiarze wykonywał dopiero od dnia 01.06.1987 r., jak to wynika z treści wypowiedzenia umowy o pracę z dnia 29.04.1987 r. (pismo na k. 27 akt ZUS oraz w aktach osobowych na k. 22).

Pracę palacza ubezpieczony wykonywał do dnia 29.07.1987 r. (od 30.07.1987 r. do 28.02.1989 r. pracował w Czechosłowacji), a następnie ponownie od 01.03.1989 r. do dnia 22.04.1989 r.

Zgodnie z cyt. wyżej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. pracą w warunkach szczególnych jest praca wymieniona pod poz. 1 w dziale XIV (prace różne), czyli „prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego”.

Należy zatem wskazać, że nie każda praca palacza nie zautomatyzowanych kotłów parowych lub wodnych jest uznawana za pracę w warunkach szczególnych. Pracą w warunkach szczególnych jest jedynie praca palaczy kotłów „typu przemysłowego” (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20.03.2013 r., I UK 517/12, LEX nr 1383245; a także Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyrokach z: 12.06.2014 r., III AUa 1535/13 oraz z 15.10.2015 r., III AUa 135/15, LEX nr 1916640 oraz Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyrokach z dnia 10.09.2015 r., III AUa 148/15, LEX nr 1820467 oraz z dnia 05.04.2016 r., III AUa 1972/15). Sąd Apelacyjny w Lublinie trafnie wskazał, że rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. nie zawiera definicji „kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego”. Skoro jednak w nazwie zawarte jest określenie „typ przemysłowy”, oznacza to, że istotne znaczenie ma, gdzie znajduje zastosowanie kocioł, aby praca palacza była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych. Kocioł typu przemysłowego, to kocioł używany w przemyśle, dla potrzeb procesów technologicznych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 06.11.2013 r., III AUa 920/13). Należy jednak zaznaczyć, że według Polskiej Normy (PN-70/H-83136), która określa pojęcie kotłów grzewczych oraz ich parametry, ubezpieczony nie udowodnił, aby był uprawniony do obsługi kotłów, gdzie temperatura wody na wylocie przekracza 115 stopni Celsjusza. Także z materiału dowodowego nie wynika, aby kocił obsługiwany przez ubezpieczonego podgrzewał wodę na wylocie ponad 115 stopni Celsjusza, a ponadto z żadnego dowodu zaoferowanego w postępowaniu nie wynika, aby kocioł obsługiwany przez ubezpieczonego przekraczał moc 1 MW. Z zeznań świadków wynika jedynie, że kocioł przy którym ubezpieczony pracował pochodził jeszcze z okresu sprzed I wojny światowej, co może w istocie oznaczać, że jego sprawność grzewcza była stosunkowo nieduża, a zatem o jego mocy bynajmniej nie może przesądzać ilość paliwa (miału węglowego) zużywanego w ciągu dnia pracy (doby) czy tez liczba cegieł suszonych w ciągu jednego dnia pracy.

Na podkreślenie ponadto zasługuje także okoliczność, że ubezpieczony nie udowodnił, aby w okresie objętym sporem dysponował uprawnieniami do obsługi kotłów typu „przemysłowego”, o parametrach określonych w Polskich Normach. W toku postępowania przed Sądem Okręgowym zaświadczenie kwalifikacyjne w zakresie dozoru nad urządzeniami energetycznymi zostało złożone, ale dotyczyło to nie ubezpieczonego, lecz świadka A. W. (2) (k. 50). Za okres objęty sporem ubezpieczony nie udowodnił posiadania zaświadczenia kwalifikacyjnego, które uprawniałoby go do dozoru „kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego”. Ubezpieczony udowodnił jedynie, że od 12.12.2000 r. posiadał kwalifikacje do wykonywania pracy na stanowisku eksploatacji w zakresie obsługi, konserwacji dla urządzeń, instalacji i sieci cieplnych wraz z urządzeniami pomocniczymi o przesyle ciepła powyżej 50kW wodne do 130 stopni Celsjusza. Z treści świadectwa kwalifikacyjnego wprost natomiast wynika, że ubezpieczony nie posiadał kwalifikacji odnośnie kotłów parowych i wodnych o mocy od 50 kW (dowód: świadectwa kwalifikacyjne ubezpieczonego – na k. 54). Dopiero od dnia 01.12.2003 r. ubezpieczony uzyskał świadectwo kwalifikacyjne w zakresie eksploatacji kotłów wodnych na paliwa stałe o mocy powyżej 50 kW (dowód: świadectwo kwalifikacyjne na k. 55). Świadectwo z dnia 30.01.1975 r. o ukończeniu kursu specjalistów Marynarki Wojennej w specjalności „drenażysta” nie stanowi dowodu na posiadanie uprawnień do obsługi „kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego”.

Reasumując, ubezpieczony nie udowodnił, aby w okresie, kiedy stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę palacza kotłowni obsługiwał „kocioł parowy lub wodny typu przemysłowego”, a tym samym również okres pracy na stanowisku palacza nie mógł być uwzględniony do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Odnosząc się natomiast do okresu pracy ubezpieczonego w Czechosłowacji należy stwierdzić, że ubezpieczony nie udowodnił, aby w tym okresie wykonywał stale prace w warunkach szczególnych. Dane zawarte w dokumentach osobowych są ze sobą sprzeczne. Należy zauważyć, że w świadectwie pracy z dnia 22.07.2003 r. podano, iż ubezpieczony od 30.07.1987 r. do 28.02.1989 r. był zatrudniony przez (...) S.A. w G. (poprzednio (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...)) na stanowisku betoniarza na budowie eksportowej w Czechach. W dokumencie tym nie wskazano, aby ubezpieczony wykonywał prace na stanowisku spawacza (świadectwo na k. 35 akt ZUS). Tymczasem z treści umów o pracę wynika, że w dniu 27.07.1987 r. ubezpieczony ustalił, że będzie pracować na stanowisku betoniarz (umowa na k. 28-30 akt ZUS), ale w pismach z dnia 01.07.1988 r. oraz z dnia 05.10.1988 r. podano, że ubezpieczony od dnia 31.07.1988 r. do dnia 31.12.1988 r. pracuje na stanowisku spawacz, po czym w piśmie z dnia 30.11.1989 r. podano, że ubezpieczony w okresie do dnia 28.02.1989 r. pracuje na stanowisku betoniarz. W karcie obiegowej w związku z zakończeniem pracy na budowie eksportowej podano, że ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku „monter-spawacz” (dokument w aktach osobowych na k. 37). Natomiast świadek M. Z. zeznał, że z rozmów z ubezpieczonym ma wiedzę, iż ubezpieczony w Czechosłowacji pracował „jako spawacz, mechanik lub coś takiego”. Poza tym ubezpieczony mówił, że na eksporcie wykonywał „podobne rzeczy”.

Powyższy materiał dowodowy nie pozwalał zatem na ustalenie jakie w istocie prace ubezpieczony wykonywał w czasie zatrudnienia w Czechosłowacji, zaś pracodawca nie wydał ubezpieczonemu świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Reasumując powyższe rozważania należy podkreślić, że przepisy określające prawo do emerytury w wieku obniżonym są przepisami szczególnymi i nie mogą być one interpretowane rozszerzająco, lecz ściśle i osoba kierująca żądanie ustalenia prawa do emerytury wieku obniżonym musi udowodnić, że w minimalnym - wymaganym przepisami prawa – okresie wykonywała stale i w pełnym wymiarze prace w warunkach szczególnych. Wszelkie istniejące w tym zakresie wątpliwości i niejasności (w istocie brak udowodnienia powyższych okoliczności) musi prowadzić do wniosku, że praca w warunkach szczególnych nie była wykonywana.

Reasumując dotychczasowe rozważania, brak było podstaw do przyjęcia, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) (czyli od 01.04.1980 r. do 29.07.1987 r. i od 01.01.1989 r. do 28.02.1989 r.) wykonywał prace w warunkach szczególnych.

Nie było też podstaw do ustalenia, aby w okresie od 30.07.1987 r. do 28.02.1989 r. (okres zatrudnienia w Czechosłowacji) ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Powyższe oznacza, że do pracy w warunkach szczególnych należało ubezpieczonemu zaliczyć następujące okresy zatrudnienia:

1.  od 03.09.1973 r. do 24.10.1974 r. (1 rok, 1 miesiąc i 22 dni),

2.  od 20.11.1978 r. do 31.03.1980 r. (1 rok, 4 miesiące i 11 dni),

3.  od 15.03.1990 r. do 31.12.1998 r. (8 lat, 9 miesięcy i 17 dni)

– powyższe okresy zostały prawidłowo ustalone przez ZUS i nie były kwestionowane przez ubezpieczonego.

Łącznie ubezpieczony posiadał staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 11 lat, 3 miesięcy i 20 dni.

Ubezpieczony w odwołaniu wskazywał, że na prawo do emerytury wpływ ma także okoliczność, że odbywał zasadniczą i zawodową służbę wojskową.

Organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył okresu zasadniczej służby wojskowej (od 25.10.1974 r. do 23.10.1976 r.), gdyż ubezpieczony po zakończeniu tej służby nie podjął pracy na tych samych warunkach na jakich wykonywał pracę przed powołaniem do służby wojskowej. Organ rentowy wprost tego nie wskazał, ale z kary przebiegu zatrudnienia (k. 69 akt ZUS) wynika, że jako okresu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił także okresu zawodowej służby wojskowej (od 24.10.1976 r. do 23.10.1978 r.). Natomiast Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wyjaśnił, że błędnie organ rentowy nie uwzględnił ubezpieczonemu okresu zawodowej służby wojskowej jako pracy w warunkach szczególnych. Natomiast całkowicie w swoich rozważaniach pominął kwestię okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej.

Z materiału dowodowego wynika, że bezpośrednio przed powołaniem do odbycia zasadniczej służby wojskowej ubezpieczony w okresie od 03.09.1973 r. do 24.10.1974 r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych będąc pracownikiem Stoczni (...) w G. (pozwany okres tego zatrudnienia prawidłowo uznał za pracę w warunkach szczególnych).

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 09.03.2010 r., I UK 333/10, ocena czy poszczególne okresy służby wojskowej podlegają uwzględnieniu w wymiarze stażu pracy w warunkach szczególnych wymagane jest stosowanie regulacji prawnych obowiązujących w okresie odbywania przez ubezpieczonego służby wojskowej, to jest brzmienia przepisów uprawniających do zaliczenia czasu odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia, w tym w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.

W niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy obowiązujące w okresie od 22.10.1974 r. do 23.10.1978 r. Jak bowiem wynika z zaświadczenia Wojskowej Komendy Uzupełnień w G. z dnia 18.11.2013 r. (k. 10 akt ZUS) ubezpieczony w okresie od 25.10.1974 r. do dnia 23.10.1976 r. pełnił zasadniczą służbę woskową, zaś od dnia 24.10.1976 r. do dnia 23.10.1978 r. pełnił zawodową służbę wojskową.

W okresie odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej oraz zawodowej służby wojskowej obowiązywał art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 1967 r. Nr 44 poz. 220) - przepis ten obowiązywał od 29.11.1967 r. do dnia 06.08.1979 r. - i stanowił o zaliczaniu okresu odbytej służby wojskowej do wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu służby podjęli – w zakreślonym ustawowo terminie – zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Z kolei w myśl art. 108 ust. 4 powołanej ustawy zastosowanie miało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22.11.1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. Nr 44, poz. 318). Zgodnie z § 5 powołanego rozporządzenia żołnierzowi, który podjął zatrudnienie wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Z powyższego wynika, że wlicza się także uprawnienia wynikające z systemu zabezpieczenia społecznego w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, a zatem również wynikające z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach.

Jednakże warunkiem powyższego zaliczenia było, aby ubezpieczony po zwolnieniu z zasadniczej służby wojskowej podjął ponownie zatrudnienie w terminie 30 dni.

Jest bezsporne, że ubezpieczony w ciągu 30 dni po zakończeniu zasadniczej służby wojskowej (co nastąpiło z dniem 23.10.1976 r.) nie podjął ponownie zatrudnienia w Stoczni (...) w G., lecz zdecydował się na odbywanie zawodowej służby wojskowej (od 24.10.1976 r. do 23.10.1978 r.).

Tym samym do ubezpieczonego nie mogły znaleźć zastosowania przepisy art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22.11.1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (w tym także § 5 tego rozporządzenia).

W związku z zawodową służbą wojskową do ubezpieczonego miała natomiast zastosowanie ustawa z dnia 30.06.1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (tekst jednolity Dz. U. z 1997 r., nr 10, poz. 55), która przewidywała odrębne uregulowanie kwestii związanych z wpływem okresu zawodowej służby wojskowej na uprawnienia pracownicze.

Zgodnie z art. 62 ust. 1 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych czas odbywania zawodowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli podjął on zatrudnienie w ciągu jednego roku od dnia zwolnienia ze służby, a jeżeli pełnił służbę w okresie próbnym – w ciągu 3 miesięcy od tego dnia.

Ubezpieczony po zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej, co nastąpiło z dniem 23.10.1978 r., od dnia 20.11.1978 r. ponownie podjął pracę w warunkach szczególnych w Stoczni (...) w G.. Zatem, do podjęcia ponownego zatrudnienia w Stoczni (...) doszło w ciągu roku od dnia zwolnienia za służby, czyli został spełniony warunek wskazany w art. 62 ust. 1 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Porównanie regulacji prawnych zawartych w art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony (następnie wprowadzonych do art. 120 tej ustawy) oraz art. 62 ust. 1 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, a dotyczących zachowania uprawnień pracowniczych, które odnosiły się do żołnierzy odbywających zasadniczą, jak i zawodową służbę wojskową prowadzi do wniosku, że ustawodawca w sposobów zbliżony, ale jednak nie tożsamy nakazał traktować sytuację obu tych kategorii żołnierzy.

O ile w przypadku ustawy o powszechnym obowiązku obrony uregulowano uprawnienia żołnierza do wliczenia czasu odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, z czym łączyło się także uprawnienie do wliczenia uprawnień wynikających z systemu zabezpieczenia społecznego w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, to tak szerokiego „rozciągnięcia” uprawnień (na sferę zabezpieczenia społecznego, czy ubezpieczeń społecznych) nie można poczynić na podstawie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Ubezpieczony zatem nie spełnił warunków do zaliczenia zarówno okresu zasadniczej służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych, jak również nie było podstaw do zaliczenia do okresu pracy w takich warunkach czasu służby żołnierza zawodowego.

Biorąc powyższe ustalenia i rozważania pod uwagę Sąd Apelacyjny podzielił zarzuty apelującego w zakresie naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów prawa materialnego, w tym zwłaszcza art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż ubezpieczony nie posiada na dzień 01.01.1999 r. stażu pracy w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 i odwołanie oddalił.

SSA Grażyna Horbulewicz SSA Maciej Piankowski SSA Aleksandra Urban