Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 sierpnia 2017r. w Gliwicach

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w G.

o ryczałt za noclegi i dopłatę diet

na skutek skargi o wznowienie postępowania

wniesionej przez pozwaną (...) Spółkę Akcyjną w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 5 maja 2016r. w sprawie VIII Pa 240/15

1)  odrzuca skargę o wznowienie postępowania co do roszczenia o dopłatę diet,

2)  oddala skargę o wznowienie postępowania w pozostałym zakresie,

3)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Teresa Kalinka (-) SSO Grażyna Łazowska (spr.) (-) SSR del. Anna Capik-Pater

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt VIII Pa 31/17

UZASADNIENIE

Pozwana (...) Spółka Akcyjna w G. w dniu 27 lutego 2017r. złożyła skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 5 maja 2016r. w sprawie sygnatura akt VIII Pa 240/15.

Skarżąca wniosła o wznowienie postępowania z uwagi na fakt, że na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016r. sygnatura akt K 11/15, przepisy materialne stanowiące podstawę wyroku Sądu drugiej instancji (a także wyroku Sądu pierwszej instancji) zostały uznane za niezgodne z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Pozwana domagała się uwzględnienie jej skargi i zmiany zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach poprzez jego uchylenie i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania.

Powód wniósł o odrzucenie skargi ewentualnie o jej oddalenie oraz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

W wyroku zaskarżonym skargą o wznowienie postępowania Sąd Okręgowy w Gliwicach ostatecznie orzekł o przysługujących powodowi świadczeniach z tytułu podróży służbowych : tj dopłatach do diet za okres od 2.04.2013r. do 16.11.2013r., oraz

ryczałcie za noclegi za okres od 7.05.2012r. do 16.11.2013r.

Jako podstawą prawną zasądzenia dochodzonych przez powoda roszczeń wskazano przepisy:

- ustawy z 16 kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. 2012.1155 z późn.zm.) art. 2 pkt 7, art. 4 i art. 21a,

- Kodeksu pracy - art. 77 ⁵ § 2-5 k.p., art. 9 § 2 k.p., 18 § 1 i 2,

- Regulaminu Wynagradzania pozwanej z 2.01.2004r. -§ 15,

- rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. z 2002r., Nr 236, poz. 1991 z późn.zm.).

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 24.11.2016r. syg. K 11/15 (Dz.U. z 2016 r. poz. 2206). stwierdził: (punkt 1) art. 21a ustawy z 16 kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców (Dz.U.t.j. z 2012r. poz. 1155z późn.zm.) w związku z art. 77 § 2, 3 i 5 ustawy z 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013r. poz. 167) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; (punkt 2) art. 21a ustawy z 16 kwietnia 2004r. powołanej w punkcie 1 w związku z art. 77 § 2, 3 i 5 ustawy z 26 czerwca 1974r. powołanej w punkcie 1 w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. z 2002r., Nr 236, poz. 1991 z późn.zm.) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że zakresem powyższego rozstrzygnięcia objęte było prawo kierowców zatrudnionych w transporcie międzynarodowym do ryczałtów za noclegi w trakcie odbywania podróży służbowych poza granicami kraju, a nie diet.

Zgodnie z art. 410 § 1 kpc sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie.

Utrwalony jest pogląd, że skarga o wznowienie postępowania nie opiera się na ustawowej podstawie nie tylko wówczas, gdy podana w niej podstawa nie odpowiada wzorcowi wskazanemu w kodeksie postępowania cywilnego, lecz także wtedy, gdy podstawa to odpowiada temu wzorcowi, ale w rzeczywistości nie wystąpiła. Skoro, pozwana powołała jako podstawę skargi o wznowienie całego postępowania w sprawie VIII Pa 240/15 – którego przedmiotem było prawo powoda do diet oraz ryczałtów za noclegi - wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24.11.2016r. odnoszący się tylko do ryczałtów za noclegi, to nie istnieje podstawa do wznowienia postępowania w zakresie roszczenia powoda o dopłatę diet.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy w punkcie 1 wyroku, na podstawie art. 410 § 1 kpc odrzucił skargę o wznowienie postępowania w zakresie roszczenia powoda o dopłatę diet.

W przedmiocie roszczenia powoda o ryczałty za noclegi, skarga pozwanej o wznowienie postępowania jest dopuszczalna, jednakże w ocenie Sądu Okręgowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Istotnym bowiem jest rozstrzygnięcie, czy opisany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016r., K 11/15 wywiera wpływ na ostateczne zakończenie sporu. Nie ulega wątpliwości, że od daty jego wydania nie może być stosowany art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 § 2, 3 i 5 k.p. w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia z 19 grudnia 2002r., jako że objęty nim przepis stracił domniemanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 lutego 2017r., I PK 300/15 stwierdził, że należy przeanalizować, czy po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016r. brak jest regulacji ustalających prawo do wynagrodzenia z tytułu podróży służbowej kierowcy w transporcie międzynarodowym, jak i jego wysokości, a tym samym nie istnieją podstawy do zwrotu kosztów noclegów w razie ich niezapewnienia, czy też z uwagi na pozostałe, a obowiązujące regulacje prawne, istnieje ciąg podstaw prawnych uzasadniających de facto obowiązek rekompensowania pracownikowi (kierowcy) kosztów związanych z podróżą służbową.

Podkreślone tutaj zostało, że w sprawie, z racji redakcji sentencji rozstrzygnięcia „w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym”, mamy do czynienia z wyrokiem zakresowym. Jego zakres podmiotowy dotyczy kierowców, wykonujących pracę w transporcie międzynarodowym (nie dotyczy więc kierowców w transporcie krajowym). Wskazano, że w obrocie prawnym pozostały przepisy o podróży służbowej (art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców, jak też art. 77 ⁵ § 1 k.p., zgodnie z którym pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej).

Poza zakresem zainteresowania pozostają kierowcy, których regulacje płacowe zostały oparte na postanowieniach układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę, bowiem wówczas nie istnieje konieczność posiłkowego stosowania przepisów powszechnie obowiązujących.

Obowiązująca ustawa o czasie pracy kierowców mając charakter lex specialis względem przepisów Kodeksu pracy, zawiera definicję podróży służbowej - art. 2 ust. 7 – który nie był przedmiotem kontroli konstytucyjnej. Naturalną formułą rekompensat podróży służbowych jest zwrot kosztów pracownikowi. W tym aspekcie normą szczegółową był art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców, który został wyeliminowany z porządku prawnego mocą wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Jednak w ten sposób nie powstała luka w przepisach, gdyż z mocy art. 4 i art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców należało stosować art. 77 ⁵ § 1 k.p. – pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. W przypadku pracodawców nie należących do sfery budżetowej należności te i warunki ich wypłacania powinny zostać unormowane w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę – art. 77 ⁵ § 3 k.p. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 marca 2017r., I PK 309/15).

W sprawie VIII Pa 240/15 Sąd II instancji podzielił stanowisko Sądu I instancji, że w dacie zatrudnienia powoda u pozwanej obowiązywał Regulamin Wynagradzania z dnia 2.01.2004r. Zgodnie z jego postanowieniem rozliczenie należności pracowniczych z tytułu krajowych i zagranicznych delegacji służbowych następowało na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. W postępowaniach przed Sądem I i II instancji, ustalono, że kolejne zmiany regulaminów wynagradzania dokonywane przez pozwaną nie były skuteczne wobec powoda, wobec czego - w istocie autonomiczną - podstawą rozstrzygnięcia o należnych powodowi ryczałtach za noclegi były postanowienia Regulaminu Wynagradzania z 2.01.2004r.

W tym kontekście wyeliminowanie art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców z porządku prawnego nie mogło wpłynąć na zasadność skargi o wznowienie postępowania.

Oznacza to, że pomimo istnienia ustawowej podstawy wznowienia postępowania nie ma ona wpływu na zasadność rozstrzygnięcia zawartego w wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 5 maja 2015r. w sprawie VIII Pa 240/15.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 maja 2009r., III UK 5/09 wskazał, że rozpoznanie sprawy w granicach zakreślonych przez podstawę wznowienia oznacza, że sąd może oceniać, czy wskazana w skardze podstawa wznowienia jest uzasadniona i jaki wpływ na treść zaskarżonego wyroku ma jej ewentualna zasadność. W tak określonym zakresie rozpoznania mieści się również możliwość uznania, że, pomimo zasadności podstawy wznowienia, orzeczenie odpowiada prawu. Oddalenie skargi o wznowienie postępowania jest wyrazem negatywnej oceny zasadności zgłoszonej podstawy wznowienia postępowania lub braku jej wpływu na treść wydanego uprzednio wyroku.

Podkreślić jeszcze należy, że po wznowieniu postępowania sąd rozpoznaje sprawę na nowo, ale wyłącznie w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia (art. 412 § 1 k.p.c.). Wynika stąd zakaz brania pod uwagę innych podstaw wznowienia niż przytoczone przez stronę w skardze i uwzględnione przy wznowieniu. Sąd orzekający w postępowaniu wznowionym ogranicza więc rozpoznanie sprawy do rozstrzygnięcia, jaki wpływ miała uwzględniona (powołana w skardze) podstawa wznowienia (w rozpoznawanej sprawie chodzi o wyrok Trybunału Konstytucyjnego) na wynik prawomocnie zakończonej sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2009r., III UK 5/09). Istotą postępowania wznowionego nie jest bowiem rozpoznanie sprawy po raz kolejny, na nowo, od początku, w pełnym zakresie (tak, jak czyni to sąd pierwszej, czy drugiej instancji podczas pierwotnego rozpoznawania sprawy), lecz ukierunkowanie czynności sądu na wyjaśnieniu, czy podana w skardze postawa wznowienia zaistniała oraz - w przypadkach przewidzianych w art. 403 i 404 k.p.c. - czy miała istotny wpływ na treść wyroku zaskarżonego skargą. Innymi słowy, zakres ponownego rozpoznania sprawy uwarunkowany jest przyczyną (przyczynami) wznowienia podniesioną przez skarżącego i nie jest dopuszczalne wyjście poza te przyczyny (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007r., III CSK 56/07 i z dnia 30 czerwca 2011r., III CSK 311/10 oraz postanowienie z dnia 25 lutego 2009r., II CSK 501/08). Jeżeli podstawę wznowienia stanowi oparcie rozstrzygnięcia na akcie normatywnym uznanym następnie przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, rozpatrywanie sprawy powoduje konieczność uwzględnienia innego stanu prawnego w takim zakresie, w jakim wpływa on na orzeczenie wydane w tym postępowaniu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009r., III UK 20/09).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na mocy art. 412 § 2 k.p.c., oddalił wniesioną przez stronę pozwaną skargę o wznowienie postępowania w przedmiocie roszczenia powoda o ryczałty za noclegi.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 6 pkt 5 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 2 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U.t.j. z 2013 roku, poz. 490 z późn.zm.).

(-) SSO Teresa Kalinka (-) SSO Grażyna Łazowska (spr.) (-) SSR del. Anna Capik-Pater

Sędzia Przewodniczący Sędzia