Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku T. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania T. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 27 stycznia 2017 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 471/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 stycznia 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawczyni T. F. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych oraz w szczególnym charakterze.

Od powyższej decyzji wnioskodawczyni odwołała się w dniu 22 lutego 2017r. Wnioskodawczyni zarzuciła organowi rentowemu, iż bezzasadnie wyłączył ze stażu pracy w szczególnych warunkach okres jej pracy w charakterze instruktora praktycznej nauki zawodu na oddziale (...).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, iż nie jest możliwe zaliczenie okresu pracy wnioskodawczyni w charakterze instruktora praktycznej nauki zawodu do okresów pracy w szczególnych warunkach.

W piśmie z dnia 12 września 2017r. ZUS wyjaśnił, że nie uznaje okresu pracy wnioskodawczyni w charakterze instruktora praktycznej nauki zawodu jako pracy w szczególnym charakterze, gdyż wnioskodawczyni nie prowadziła żadnych zajęć dydaktycznych z uczniami.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. F. primo voto B. urodziła się w dniu (...) W dniu 19 stycznia 2017r. złożyła wniosek o przyznanie emerytury. Nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku T. F. udowodniła staż pracy wynoszący 22 lata 4 miesiące i 6 dni, w tym: 18 lat i 12 dni okresów składkowych i 4 lata, 3 miesiące i 24 dni okresów nieskładkowych oraz 7 lat, 2 miesiące stażu pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawczyni do okresu w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. od 1 września 1985r. do dnia 10 kwietnia 1994r.i od 26 kwietnia 1996r. do 5 marca 1997r. w wymiarze 8 lat,11 miesięcy i 8 dni na stanowisku samodzielnego instruktora praktycznej nauki zawodu.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 27 stycznia 2017r. – k. 14 akt emerytalnych,)

T. F. w okresie od 1 września 1976r. do 7 grudnia 2001r. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) S.A. Firma zajmowała się produkcją przędzy.

Syndyk masy upadłości Zakładów (...) S.A. w upadłości wystawił wnioskodawczyni w dniu 21 lutego 2017r. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w którym zaświadczył, że wykonywała ona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy:

- w okresie od dnia 1 lipca 1978r. do 31 sierpnia 1985r. prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu na stanowisku prządki i nastawiacza maszyn tj. prace wymienione w wykazie A dział VII poz. 1 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

- w okresie od 1 września 1985r. do dnia 5 czerwca 2000r. kontrole międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na wydziale (...), w którym jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowisku samodzielnego instruktora praktycznej nauki zawodu tj. prace wymienione w wykazie A dziale XIV poz. 24 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

(dowód: świadectwo – k. 4 akt)

stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r.;

Od dnia 1 września 1985r. do dnia 5 czerwca 2000r. wnioskodawczyni była zatrudniona w Zakładach (...) S.A. jako samodzielny instruktor praktycznej nauki zawodu.

W okresie od dnia 11 kwietnia 1994r. do dnia 25 kwietnia 1996r. oraz od dnia 6 marca 1997r. do dnia 5 marca 2000r. wnioskodawczyni korzystała z urlopu wychowawczego.

Do codziennych obowiązków wnioskodawczyni na stanowisku samodzielnego instruktora praktycznej nauki zawodu należało wdrażanie uczniów przyzakładowej szkoły zawodowej klas I, II i III do pracy w charakterze prządki. Wnioskodawczyni zaznajamiała uczniów z pracą na wydziale (...), gdzie pracowały prządki. Prowadziła instruktaż, wskazywała jak obsługiwać maszynę przędzalniczą, czuwała nad pracą uczniów oraz nad ilością i jakością wykonanej przez nich pracy. Wnioskodawczyni przebywała na (...) razem z uczniami. Uczniowie przed ukończeniem 16 roku życia tj. uczniowie klas I i II pracowali sześć godzin dziennie (jeden raz w tygodniu klasy pierwsze, dwa dni w tygodniu klasy drugie), a uczniowie po ukończeniu 16 roku życia tj. uczniowie klas trzecich 8 godzin dziennie trzy razy w tygodniu. Wnioskodawczyni danego dnia zawsze nadzorowała jedną klasę tj. albo pierwszą, albo drugą albo trzecią. Każda klasa pracowała innego dnia tygodnia. Gdy wnioskodawczyni nadzorowała pracę uczniów klasy I i II, to przebywała na (...) z uczniami 6 godzin dziennie, a gdy uczniów klasy trzeciej 8 godzin dziennie. Do obowiązków wnioskodawczyni należało też zapewnienie uczniom parku maszyn do nauki pracy prządki. Wnioskodawczyni pracowała 8 godzin dziennie na zmianę ranną. Na (...) panował duży hałas i zapylenie.

(dowód:, zeznania świadka A. W. – protokół rozprawy z dnia 16 listopada 2017. od minuty 2:06 do minuty 11:25, zeznania świadka J. M. – protokół rozprawy dnia 5 września 2017r. od minuty 10:38 do minuty 17:00, zeznania wnioskodawczyni protokół rozprawy z dnia 16 listopada 2017. od minuty 11:26 do minuty 35:45)

W okresie od dnia 1 września 1991r.do 31 sierpnia 1993r. wnioskodawczyni była zatrudniona w Zespole Szkół (...) w T. na stanowisku nauczyciela:

- w wymiarze 10/22 etatu – w okresie od dnia 1 września 1991r do dnia 31 sierpnia 1992r.

- w wymiarze 20/22 etatu od 1 września 1992r. do dnia 31 sierpnia 1993r.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 1 września 1996r. – k. 5 akt kapitałowych

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawczyni posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawczyni dysponowała świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 21 lutego 2017r., w którym Syndyk masy upadłości Zakładów (...) S.A. w upadłości zaświadczył, że wykonywała ona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 1 września 1985r. do dnia 5 czerwca 2000r. kontrole międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na wydziale (...), w którym jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowisku samodzielnego instruktora praktycznej nauki zawodu tj. prace wymienione w wykazie A dziale XIV poz. 24 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

Organ rentowy zakwestionował świadectwo pracy podnosząc, że wnioskodawczyni nie mogła w spornym okresie od 1 września 1985r. do 31 grudnia 1998r. wykonywać prac wymienionych w wykazie A dział XIV poz. 24, skoro pracowała jako instruktor praktycznej nauki zawodu, co wyklucza pracę w warunkach szczególnych. Podniósł jednocześnie, że okres pracy na stanowisku instruktora praktycznej nauki zawodu nie jest też pracą w szczególnym charakterze, gdyż skarżąca nie prowadziła zająć dydaktycznych z uczniami.

Sąd podziela stanowisko organu rentowego, iż wnioskodawczyni wykonując pracę instruktora praktycznej nauki zawodu nie pracowała w szczególnych warunkach, jak to wynika ze świadectwa pracy. Do obowiązków wnioskodawczyni – jak wynika z zeznań świadków i wnioskodawczyni- należało nauczanie poprzez praktyczne pokazywanie uczniom sposobu wykonania poszczególnych czynności produkcyjnych na (...). Wnioskodawczyni nadzorowała pracę uczniów, czyli osób niewykwalifikowanych, a nie pracowników (...). Do obowiązków instruktora praktycznej nauki zawodu należało na początku pokazanie jak wygląda praca na każdym stanowisku pracy, a następnie nadzorowanie tej pracy. Wnioskodawczyni jako instruktor nie pracowała sama jako prządka, a jedynie była cały czas na (...) z uczniami, pokazując im poszczególne czynności pracy na (...) i nadzorując ich pracę.

Taki zakres obowiązków skarżącej nie odpowiada pojęciu prac wymienionych w dziale XIV poz. 24 załącznika A rozporządzenia Rady Ministrów, tj. kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorowi inżynieryjno-technicznemu na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Osoby przyuczane do zawodu, a za takie należy uznać uczniów, nie należą bowiem do osób wykonujących pracę w warunkach szczególnych. Tym samym praca instruktora praktycznej nauki zawodu, który nadzoruje pracę uczniów, nie może być uznana za tożsamą z pracą osoby wykonującej dozór inżynieryjno-techniczny na wydziałach, w których jako podstawowe są wykonywane prace wymienione w wykazie ( tak por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 kwietnia 2015 r.
III AUa 368/14). Uczniowie uczący się zawodu prządki na wydziale (...) nie wykonywali prac w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A, tak jak pracownicy (...). Uczniowie, z uwagi na obowiązek kształcenia w szkole, nie wykonywali bowiem takich prac stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jak pracownicy. Tylko zaś nadzór nad osobami wykonującymi prace w szczególnych warunkach odpowiada treści prac wymienionych w wykazie A dziale XIV poz. 24. Wnioskodawczyni nie nadzorowała takich prac, co wyklucza zaliczenie jej pracy do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach wymienionej w wykazie A dziale XIV poz.24. Wnioskodawczyni nie wykonywała prac przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu w spornym okresie, a jedynie nauczała wykonywania takich prac na (...). Na (...) przebywała wówczas, gdy nauczała uczniów. Z racji tego, że w klasie I i II uczniowie nie mieli ukończonego 16 roku życia ich czas pracy był ograniczony do 6 godzin dziennie. Z tymi uczniami jak wynika z zeznań wnioskodawczyni przebywała ona na (...) trzy dni w tygodniu. Tym samym tylko dwa dni w tygodniu, gdy nadzorowała pracę uczniów powyżej 16 roku życia tj. uczniów klas trzecich przebywała na (...) 8 godzin dziennie. Sąd nie dał tym samym wiary zeznaniom świadków, że wnioskodawczyni przebywała z uczniami na (...) każdego dnia 8 godzin dziennie. Ich zeznania w tym zakresie są wewnętrznie sprzeczne. Skoro bowiem świadkowie zeznali, że wnioskodawczyni nadzorowała uczniów klas I, II i III, a tylko uczniowie klas trzecich jako osoby po 16 roku życia mogły pracować osiem godzin dziennie, to skarżąca nie mogła każdego dnia z uczniami spędzać na (...) 8 godzin. Nie każdego dnia bowiem miała uczniów, którzy z racji ukończenia 16 roku życia pracowali 8 godzin dziennie. Sąd nie dał wiary zeznaniom skarżącej, że w poszczególnych dniach tygodnia mogła mieć pod nadzorem uczniów z klasy I albo II i jednocześnie III. Jej zeznania w tym zakresie były bowiem wewnętrznie sprzeczne. Na początku zeznając wnioskodawczyni rzeczowo wyjaśniła, że każdego dnia nadzorowała uczniów z innej klasy. Dopiero w końcowej fazie, gdy zorientowała się, że z jej zeznań wynika, że nie przebywała z uczniami na (...) 8 godzin dziennie, zmieniła zeznania, twierdząc, że miała uczniów z dwóch klas jednocześnie. Powyższe było podyktowane chęcią wykazania pracy w pełnym wymiarze czasu na (...). Nie jest to wiarygodne także z tego powodu, że wnioskodawczyni jak zeznała, musiała zapewnić swoim uczniom park maszyn, gdyż zakład nie posiadał dodatkowych maszyn przędzalniczych dla uczniów. Zważywszy, że na (...) obok uczniów pracowali pracownicy- prządki, liczba uczniów, z uwagi na konieczność zapewnienia im maszyn do pracy, musiała być ograniczona. Dodatkowo należy podnieść, że do obowiązków wnioskodawczyni, jako instruktora praktycznej nauki zawodu, należało z pewnością, co pomija, także sporządzanie dokumentacji związanej z pracą wykonywana przez uczniów na potrzeby szkoły, co z pewnością z uwago na charakter tej pracy (praca biurowa) odbywało się poza przędzalnią. Co także przemawia za tym, że wnioskodawczyni nie mogła wykonywać obowiązków instruktora praktycznej nauki zawodu wyłącznie na oddziale (...), gdzie była narażona na szkodliwe warunki zdrowia tak jak pracownicy tam pracujący. Dodatkowo należy podnieść, jak wynika ze świadectwo pracy z dnia 1 września 1996r. k. 5 akt kapitałowych, w okresie od 1 września 1991r. do 31 sierpnia 1993r. wnioskodawczyni była dodatkowo zatrudniona w charakterze nauczyciela w Zespole Szkół (...) w T. Wprawdzie była tam zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy, nie mniej powyższe wyklucza uznanie, aby w tym samym okresie mogła pracować w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładzie (...).

Nie mniej należy w tym miejscu zaznaczyć, że praca w szkodliwych warunkach nie jest wyznacznikiem pracy w szczególnych warunkach. Ustawodawca za pracę w warunkach szczególnych nie uważa każdej pracy wykonywanej w warunkach szkodliwych dla zdrowia, jak chce skarżąca, ale tylko taką pracę szkodliwą dla zdrowia, która jedocześnie jest wymieniona w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. A wnioskodawczyni jak wyżej wyjaśniono w okresie pracy na stanowisku instruktora praktycznej nauki zawodu, nie wykonywała pracy zaliczonej do pracy w warunkach szczególnych w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów, gdyż nie sprawowała dozoru inżynieryjno-technicznego nad pracownikami zatrudnionymi w warunkach szczególnych.

Dozór inżynieryjno-techniczny powinien dotyczyć prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest nadzór ( tak por wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 1 czerwca 2016r. III AUa 1380/15). Pracą o znacznej szkodliwości dla zdrowia i o znacznym stopniu uciążliwości dla osoby, która sama – jak skarżąca - nie wykonuje jako podstawowych - prac wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), są bowiem wyłącznie czynności nadzoru i kontroli nad tymi pracami, zgodnie z poz. 24 działu XIV tego wykazu, nie zaś wykonywanie innych prac (nadzór nad uczniami), choćby w tych samych szkodliwych warunkach.

W określeniu „kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie” nie chodzi o jakikolwiek nadzór lub o jakąkolwiek kontrolę, ale o nadzór i kontrolę w procesie produkcji, a więc o specjalistyczny dozór (nadzór techniczny) nad prawidłowością przebiegu tego procesu oraz o kontrolę techniczną mającą na celu eliminowanie wyrobów, produktów lub materiałów nieodpowiadających ustalonym normom. ( tak por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2015r. w sprawie III UK 31/15). Tymczasem wnioskodawczyni nie sprawowała specjalistycznego dozoru nad przebiegiem procesu przędzalniczego, ale uczyła tego procesu uczniów i monitowała jego przebieg.

Sąd rozważył też, czy praca instruktora praktycznej nauki zawodu wnioskodawczyni w spornym okresie odpowiada pracy w szczególnym charakterze. Organ rentowy argumentował, że skarżąca nie miała zajęć dydaktycznych z uczniami, co jego zdaniem, uniemożliwia uznanie takiej pracy za pracę w szczególnym charakterze. Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba przypomnieć przepisy prawne regulujące kwestie pracy instruktora praktycznej nauki zawodu.

Poprzedzająca obecną regulację tj. Kartę Nauczyciela ustawa z dnia 27 kwietnia 1972 r. - Karta praw i obowiązków nauczyciela (Dz.U. Nr 16, poz. 114 ze zm.) nie obejmowała w ogóle instruktorów praktycznej nauki zawodu (art. 1). Według tej ustawy uprawnienia miał tylko ten nauczyciel praktycznej nauki zawodu, który był pracownikiem szkoły i tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych dla tych nauczycieli wynosił 28 godzin (art. 32 ust. 1). Sąd Najwyższy w wyroku z 5 czerwca 1973 r., I PR 152/73 (OSNCP 1974 nr 3, poz. 53) stwierdził, że pracownik zakładu pracy, któremu powierzono obowiązki instruktora lub starszego instruktora praktycznej nauki zawodu, nie podlegał Karcie praw i obowiązków nauczyciela.

Także z chwilą wejścia w życie obecnej ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19) nie od razu miała ona zastosowanie do instruktorów praktycznej nauki zawodu. Zawierała ona w art. 5 delegację dla Ministra Oświaty i Wychowania, zgodnie z którą mógł on rozciągnąć przepisy ustawy lub niektóre jej postanowienia między innymi na pracowników uspołecznionych zakładów pracy pełniących funkcję instruktorów praktycznej nauki zawodu, dla których praca dydaktyczna i wychowawcza stanowiła podstawowe zajęcie. Minister Edukacji Narodowej dopiero 10 sierpnia 1988 r., z mocą obowiązującą od dnia 1 września 1988 r., wydał rozporządzenie w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych pracowników uspołecznionych zakładów pracy, prowadzących prace pedagogiczne i wychowawcze (Dz.U. Nr 34, poz. 261), zgodnie z którym pracownicy pełniący funkcje instruktorów praktycznej nauki zawodu zostali objęci przepisami Karty Nauczyciela, między innymi w zakresie uprawnień emerytalnych. Takie same uprawnienia przyznawało instruktorom praktycznej nauki zawodu kolejne rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 września 1998 r. w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na instruktorów i kierowników praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych pracowników prowadzących prace dydaktyczne i wychowawcze (Dz.U. Nr 126, poz. 833). Rozporządzenie stosowało się do tych instruktorów praktycznej nauki zawodu, dla których praca dydaktyczno-wychowawcza stanowiła podstawowe zajęcie, przy czym wymiar nauki zawodu ustalony był na 22 godziny tygodniowo w ramach obowiązującego ich czasu pracy. Rozporządzenie to utraciło moc 6 kwietnia 2000 r. (jak i sama delegacja z art. 5 Karty Nauczyciela), gdyż z tą samą datą została zmieniona Karta Nauczyciela (ustawą z dnia 18 lutego 2000 r., Dz.U. Nr 19, poz. 239). Ustawa już bezpośrednio objęła instruktorów praktycznej nauki zawodu, jednakże nie uzyskali oni w pełni statusu takiego jak nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w szkołach i innych placówkach, gdyż Karcie Nauczyciela podlegają tylko w zakresie w niej określonym oraz pod warunkiem posiadania kwalifikacji określonych dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz wykonywania pracy dydaktycznej i wychowawczej w wymiarze przewidzianym dla tych nauczycieli (art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy). Przy spełnieniu tych warunków do instruktorów praktycznej nauki zawodu mają zastosowanie przepisy Karty Nauczyciela o emerytalnych uprawnieniach nauczycielskich (art. 86-88 i 90 w związku z art. 91b ust. 2). Obecna regulacja Karty Nauczyciela nie oznacza jednak, że każdy uprzedni okres pracy instruktora praktycznej nauki zawodu jest okresem pracy szczególnej uprawniającym do emerytury nauczycielskiej. Prawo do emerytury nauczycielskiej w systemie zaopatrzenia emerytalnego jest świadczeniem odrębnym, opartym na szczególnych warunkach ( art. 86-88 Karty Nauczyciela, art. 32 i art. 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS), co nie pozostaje bez wpływu na stosowanie tego prawa. Nie każda praca dydaktyczna i nie w jakimkolwiek zatrudnieniu jest okresem pracy nauczycielskiej. Obowiązuje tu zasada, że to ustawa określa warunki, wymagania kwalifikacyjne i miejsce pracy, które pozwalają na pozytywną kwalifikację okresu pracy jako pracy w szczególnym charakterze i w konsekwencji samego prawa do emerytury.

Zgodnie z przepisem art. 88 ust. 1 i art. 86 w związku z art. 91 b ust. 2a Karty Nauczyciela praca instruktora praktycznej nauki zawodu jest równoważna z pracą nauczyciela (to jest w szczególnym charakterze) tylko w okresie, gdy ustawa ta w zakresie tego uprawnienia została na nich rozciągnięta. Instruktorzy praktycznej nauki zawodu niezatrudniani przez szkoły jako nauczyciele nie podlegali ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela. Przepisy Karty Nauczyciela w określonym zakresie zostały na nich rozciągnięte - jak wyżej wskazano - dopiero 1 września 1988 r. na podstawie rozporządzenia z dnia 10 sierpnia 1988 r. Minister Edukacji Narodowej wprowadzając to rozporządzenie nie określił, aby miało ono zastosowanie do okresu przed 1 września 1988 r. Oznacza to, że w odniesieniu do instruktorów praktycznej nauki zawodu okresy ich pracy przed wejściem w życie rozporządzenia z dnia 10 sierpnia 1988 r., czyli przed 31 sierpnia 1988 r., nie były okresami pracy w szczególnym charakterze ( tak por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 września 2000 r.II UKN 729/99, OSNAPiUS 2002 nr 10, poz. 244, wyrok z dnia 10 stycznia 2006r. , I UK 129/05, wyrok z dnia 10 lutego 2010r., II UK 166/09).

Tym samym okres pracy wnioskodawczyni od 1 września 1985r. do 31 sierpnia 1988r. nie był okresem pracy w szczególnym charakterze.

Analizując treść rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 1988 r. oraz z dnia 14 września 1998 r. należy stwierdzić, że za pracę w szczególnym charakterze można uznać jedynie okres pracy wnioskodawczyni od 1 września 1988r. do 31 grudnia 1998r. Wnioskodawczyni miała wystarczające uprawnienia do wykonywania pracy inspektora praktycznej nauki zawodu w świetle ówcześnie obowiązujących przepisów.

Stosownie do §1 ustęp 1 pkt 1 w zw. z §2 ustęp 1 pkt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych pracowników uspołecznionych zakładów pracy, prowadzących prace pedagogiczne i wychowawcze (Dz.U. Nr 34, poz. 261) w zw. z art. 9 Karty Nauczyciela:

- do 5 czerwca 1989r. na podstawie § 7 rozporządzenia Ministra Oświaty i Wychowania w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudniać nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia z dnia 24 sierpnia 1982 r. (Dz.U. Nr 29, poz. 206) kwalifikacje do nauczania praktycznej nauki zawodu danej specjalności w szkołach zawodowych posiada osoba, która w zakresie tej specjalności ukończyła:

1) pedagogiczne studium techniczne albo

2) technikum lub liceum zawodowe i uzyskała świadectwo dojrzałości oraz ukończyła studium pedagogiczne, albo

3) studia wyższe oraz studium pedagogiczne,

a ponadto posiada co najmniej 2-letnią praktykę zawodową nienauczycielską odpowiadającą nauczanej specjalności oraz kurs z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

- do 30 października 1991r. na podstawie § 16, a następnie 17 rozporządzeni a Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia z dnia 8 maja 1989 r. (Dz.U. Nr 34, poz. 189) kwalifikacje do prowadzenia praktycznej nauki zawodu posiada osoba, która:

1) ukończyła pedagogiczne studium techniczne odpowiedniego kierunku lub studium nauczycielskie średnich szkół medycznych albo

2) posiada świadectwo dojrzałości technikum odpowiedniego kierunku i przygotowanie pedagogiczne uzyskane w systemie dokształcania i doskonalenia nauczycieli oraz ukończyła kurs z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, a ponadto odbyła co najmniej dwuletni staż pracy na stanowisku robotniczym w zawodzie, którego będzie nauczać, bądź posiada tytuł robotnika wykwalifikowanego lub mistrza, albo

3) posiada tytuł mistrza w zawodzie, którego będzie nauczać, przygotowanie pedagogiczne, uzyskane w systemie dokształcania i doskonalenia nauczycieli, i co najmniej ośmioletni staż pracy w określonym zawodzie.

- do 7 października 2002r. na podstawie §5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia z dnia 10 października 1991 r. (Dz.U. Nr 98, poz. 433) kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela praktycznej nauki zawodu w szkołach zasadniczych i średnich zawodowych, a także w szkołach zawodowych i policealnych, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. b) i d) w brzmieniu nadanym ustawą o zmianie ustawy o systemie oświaty, ma również osoba, która:

1) legitymuje się dyplomem ukończenia pedagogicznego studium technicznego,

2) posiada świadectwo dojrzałości technikum lub szkoły równorzędnej odpowiedniego kierunku, świadectwo ukończenia kursu pedagogicznego w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin, ukończony kurs z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej dwuletni staż pracy w zawodzie, którego będzie nauczać, lub tytuł robotnika (pracownika) wykwalifikowanego,

3) posiada tytuł mistrza w zawodzie, którego będzie nauczać, i świadectwo ukończenia kursu pedagogicznego w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin.

Wprawdzie skarżąca nie ukończyła studiów wyższych, ale jak wynika z zeznań świadka J. M., przed powierzeniem jest stanowiska instruktora praktycznej nauki zawodu tj. przed 1 września 1985r. ukończyła zaocznie technikum zawodowe i pracowała w zawodzie prządki przeszło 7 lat. Miała także uprawnienia pedagogiczne skoro była zatrudniona w Zespole Szkół (...) w charakterze nauczyciela w okresie od 1 września 1991r. do 31 sierpnia 1992r. Tym samym nie ma racji organ rentowy, że wnioskodawczyni nie prowadziła zajęć dydaktycznych. W okresie dodatkowego zatrudnienia w szkole tj. od 1 września 1991r. do 31 sierpnia 1993r. wykonywała je bezpośrednio w szkole, a w okresie od 1 września 1988r. do 31 sierpnia 1991r. oraz od 1 września 1994r. do dnia 31 grudnia 1998r. wnioskodawczyni przeprowadzała zajęcia dydaktyczne w zakładzie pracy ucząc zawodu prządki na (...). Zajęcia dydaktyczne to bowiem nie tylko nauka przedmiotów teoretycznych w szkole, ale także praktyczna nauka zawodu w zakładzie pracy. Pozwala to na uznanie wykonywanej przez wnioskodawczynię pracy od 1 września 1988r. do dnia 5 marca 1997r. na stanowisku inspektora praktycznej nauki zawodu za pracę w szczególnym charakterze. Praca instruktora praktycznej nauki zawodu była bowiem dla wnioskodawczyni wówczas podstawowym, jak wymaga ustawodawca, obowiązkiem nałożonym przez pracodawcę. Wnioskodawczyni prowadziła zajęcia praktyczne z uczniami klas pierwszych, drugich i trzecich. Uczniowie ci pracowali przy przędzeniu surowców włókienniczych. Wnioskodawczyni natomiast, jako instruktor nauki zawodu, musiała przebywać wraz z nimi na hali produkcyjnej, by przeprowadzić pełny instruktaż tj. zademonstrować uczniom, w jaki sposób wykonuje się poszczególne czynności dotyczące pracy na przędzarkach, zwracać uwagę na sposób wykonywanej przez uczniów pracy, korygować ich błędy i nadzorować pracę uczniów.

Zakwalifikowanie okresu zatrudnienia od 1 września 1988r. do dnia 31 grudnia 1998r. jako pracy w szczególnym charakterze nie wpływa na prawidłowość zaskarżonej decyzji, gdyż okres ten jest krótszy niż 15 lat. Przepisy § 4 ust. 1 pkt 1, 3 oraz 15 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. nie przewidują bowiem możliwości zaliczenia nauczycielom do okresów pracy w szczególnym charakterze jakichkolwiek innych okresów zatrudnienia, nawet uznanych w myśl rozporządzenia za wykonywane w szczególnym charakterze. Tym bardziej więc nie jest dopuszczalne łączenie okresów pracy w warunkach szczególnych ( organ rentowy zaliczył wnioskodawczyni do pracy w warunkach szczególnych okres 7 lat i 2 miesięcy) z pracą w szczególnym charakterze na stanowisku instruktora praktycznej nauki zawodu (tak por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18.01.2005 r., II UK 137).

Skoro zatem ubezpieczona nie wykazała wykonywania prac w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 15 lat, ani nie legitymuje się 15 letnim stażem pracy w szczególnym charakterze, brak było podstaw do przyznania jej prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Biorąc powyższe pod uwagę , Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.