Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant st. sekr. sądowy Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury górniczej

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 11 maja 2016r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 523/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 maja 2016 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał wnioskodawcy J. K. prawo do emerytury górniczej od dnia (...) (...), tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. Do stażu pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym nie zaliczono okresu:

- od dnia 1 lipca 1983 do dnia 16 listopada 2006 roku na stanowisku mechanika maszyn budowlanych, mechanika, operatora, operatora sprzętu technologicznego, ponieważ stanowiska te nie figurują w załączniku nr 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994 roku;

- od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku, z uwagi na fakt wykonywania przez skarżącego tożsamej pracy z poprzednio wykonywaną.

W odwołaniu z dnia 23 czerwca 2016 roku pełnomocnik J. K. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i zaliczenie w wymiarze półtorakrotnym okresu zatrudnienia od 1 sierpnia 1984 roku do 14 stycznia 2007 roku wskazując, że wówczas wnioskodawca wykonywał faktycznie pracę operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce, wymienionego w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 4 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

J. K., urodzony w dniu (...), w dniu 7 marca 2016 roku złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury górniczej. We wniosku wskazał, że jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i wniósł o przekazanie zgromadzonych na nim środków na dochody budżetu państwa (dowód: wniosek o emeryturę k. 2-5 akt emerytalnych).

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał wnioskodawcy od dnia (...) (...)emeryturę, której wypłatę zawiesił, z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia.

Do ustalenia wysokości emerytury górniczej organ rentowy uwzględnił 32 lata i 5 miesięcy (389 miesięcy) okresów składkowych, z czego 101 miesięcy z przelicznikiem 1,8, co dało 181,8 miesięcy, a 265 miesięcy z przelicznikiem 1,2, co dało 318 miesięcy (łącznie 499,8 miesięcy).

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. od 2006-2015 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 179,18 %. Podstawa wymiaru obliczona została przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 179,18 % przez kwotę bazową w wysokości 3.408,62 zł, co dało kwotę 6107,57 zł. Wysokość świadczenia wyniosła 4277,40 zł. Do stażu pracy górniczej wnioskodawcy w wymiarze półtorakrotnym organ rentowy nie zaliczył okresów pracy od dnia 1 lipca 1983 do dnia 16 listopada 2006 roku oraz od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku (dowód: decyzja ZUS z dnia 11 maja 2016 roku k. 43-45akt emerytalnych wraz z załącznikiem, odpowiedz na odwołanie k.22-23).

Od dnia 1 lipca 1983 roku wnioskodawca zatrudniony jest w (...) w R., obecnie (...) S.A. Oddział (...) z siedzibą w R. (dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 28 stycznia 2016 roku k. 8 akt emerytalnych).

W dniu 1 lipca 1983 roku wnioskodawca został zatrudniony na Oddziale (...) ((...)) na stanowisku mechanika maszyn budowlanych, zaś z dniem 1 sierpnia 1984 roku wnioskodawca został przeniesiony na Oddział (...) ((...)) na stanowisko operatora.

W okresie od dnia 26 kwietnia 1986 roku do 13 kwietnia 1988 roku wnioskodawca odbywał służbę wojskową i do 11 maja 1988 roku korzystał z ustawowych dni wolnych od pracy.

W dniu 12 maja 1988 roku powrócił do zakładu pracy na stanowisko operatora spycharki w Oddziale (...) (...). Z dniem 17 listopada 2006 roku pracodawca powierzył wnioskodawcy stanowisko operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce, również w oddziale (...) i na tym stanowisku wnioskodawca pracował do 14 stycznia 2007 roku (dowód: umowa o pracę z dnia 1 lipca 1983 roku k. 1 w aktach pracowniczych, karty obiegowe k.8w aktach pracowniczych, karta badań pracowniczych k. 9, wyciąg z książeczki wojskowej k.34 akt emerytalnych, umowa o pracę z dnia 12 maja 1988 roku k. 16 w aktach pracowniczych, angaż z dnia 29 grudnia 2006 roku k.54 w aktach pracowniczych, zgłoszenie wykonywania pracy górniczej k.53 w aktach pracowniczych)

Pracodawca w dniu 25 stycznia 2017 roku sporządził charakterystykę stanowiska pracy J. K., w której wskazał, że skarżący był zatrudniony w Oddziale (...) (...) – (...)/(...) od dnia 1 kwietnia 1984 roku do dnia 31 lipca 1984 roku na stanowisku mechanika, od dnia 1 sierpnia 1984 roku do dnia 11 maja 1988 roku na stanowisku operatora, gdzie wykonywał pracę operatora spycharki. Pracodawca wskazał nadto, iż prace naprawcze i obsługowe maszyn wykonywane przez mechaników prowadzone były na terenie całej odkrywki i zwałowiska pola B. oraz S. i obejmowały wszelkiego rodzaju naprawy doraźne układów sprzętu technologicznego pozwalające na utrzymanie ich w sprawności.

Prace spycharki gąsienicowej prowadzone są na terenie całej odkrywki i zwałowiska pola B. i polegają na:

- przemieszczaniu mas ziemnych w rejon zabierki,

- wykonywaniu niwelacji terenu w obrębie maszyn podstawowych,

-robotach udostępniających i oczyszczających urobek do eksploatacji,

- osiowaniu i poziomowaniu przenośników,

- obróbce studni odwadniających w rejonie zabierki,

- wykonywanie rowów odwadniających na poziomach roboczych,

- wykonywaniu przesuwek stacji napędowych, zwrotnych przenośnika,

- rozluzowywaniu gruntu,

-wymianie gruntu pod maszynami podstawowymi,

- przemieszczaniu na bieżąco niedobranych mas nadkładowych lub węgla pod zabór koparki,

-wykonywaniu zjazdów, dróg dojazdowych do maszyn podstawowych,

- skarpowaniu i wykonywaniu pochylni

Pracownicy obsługujący te maszyny górnicze przebierają się w szatni centralnej i dowożeni są wraz z pracownikami oddziałów górniczych ,,stykowo” na stanowiska pracy.

Na każdą dniówkę pracowniczą składało się wykonanie następujących czynności:

- obsługa codzienna – 0,5 godziny,

- dojazd do i z maszyny – 1 godzina,

- obsługa urządzenia – 5,5 godzin,

- postoje technologiczne i inne – 1,5 godzina (dowód: charakterystyka stanowiska pracy z dnia 25 stycznia 2017 roku, k. 30, zakresy działania k.41-42,k.45-47, opinia biegłego z zakresu geologii i górnictwa M. B. (1) k.74-90, zeznania świadka P. K. (1) protokół z rozprawy z dnia 17 lutego 2017 roku 4:32 do 24:03, zeznania świadka P. P. protokół z rozprawy z dnia 17 lutego 2017 roku 24:03-41:03, zeznania świadka A. S. protokół z rozprawy z dnia 17 lutego 2017 roku 41:03-56:14, k.33-36, zeznania wnioskodawcy zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 17 lutego 2017 roku 56:14-1:13:09 k. 33-36 oraz protokół rozprawy z dnia 16 listopada 2017 roku 3:26-14:56 k.100-101).

Zgodnie ze sporządzoną przez pracodawcę w dniu 31 stycznia 2017 roku charakterystyką stanowiska pracy J. K. był zatrudniony w Oddziale (...) od dnia 12 maja 1988 roku do dnia 16 listopada 2006 roku na stanowisku operatora sprzętu technologicznego, zaś od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 9 stycznia 2007 roku na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce.

Wnioskodawca wykonywał obowiązki operatora spycharki i gąsienicowej, pracując na terenie całej odkrywki. Miejsce pracy w zależności od potrzeb pracodawcy wskazywał mu sztygar oddziałowy.

Na każdą dniówkę pracowniczą składało się wykonanie następujących czynności:

- obsługa codzienna – 0,5 godziny,

- dojazd do i z maszyny – 1 godzina,

- postoje technologiczne i inne – 1,5 godzina

- obsługa urządzenia – 5 godzin: przejazd maszyną z jednego miejsca w drugie, wykonywanie niwelacji terenu w obrębie maszyn podstawowych, holowanie sań i przyczep, wykonywanie zjazdów dog dojazdowych do maszyn podstawowych oskarpowanie i wykonywanie pochylni (dowód: zakresy działania k.41-42,k.45-47, opinia biegłego z zakresu geologii i górnictwa M. B. (1) k.74-90, zeznania świadka P. K. (1) protokół z rozprawy z dnia 17 lutego 2017 roku 4:32 do 24:03, zeznania świadka P. P. protokół z rozprawy z dnia 17 lutego 2017 roku 24:03-41:03, zeznania świadka A. S. protokół z rozprawy z dnia 17 lutego 2017 roku 41:03-56:14, k.33-36, zeznania wnioskodawcy zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 17 lutego 2017 roku 56:14-1:13:09 k. 33-36 oraz protokół rozprawy z dnia 16 listopada 2017 roku 3:26-14:56 k.100-101).

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 30 stycznia 2008 roku ustaliła, że pomimo istniejących informacji o zatrudnieniu wnioskodawcy na stanowiskach: mechanika maszyn budowlanych, mechanika, operatora, operatora sprzętu technologicznego, operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce faktycznie wykonywał on obowiązki:

- od dnia 1 lipca 1983 roku do dnia 31 lipca 1984 roku stale przez 292 dniówki, jako rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace mechaniczne przy obszarach konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń wymienionym w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 7 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

- od dnia 1 sierpnia 1984 do dnia 14 stycznia 2007 roku przez 5.118 dniówek, jako operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce, wymienionym w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 4 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku (dowód: protokół Komisji Weryfikacyjnej z dnia 30 stycznia 2008 roku, k. 9-14 akt emerytalnych).

W dniu 28 stycznia 2016 roku pracodawca wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazał on między innymi, że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą:

-od dnia 1 lipca 1983 roku do dnia 31 lipca 1984 roku na stanowisku rzemieślnik zatrudniony bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonujący prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń,

- od dnia 1 sierpnia 1984 do dnia 25 kwietnia 1986 roku oraz od dnia 12 maja 1988 roku do nadal na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce (dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 28 stycznia 2016 roku k. 8 akt emerytalnych).

W spornym okresie wnioskodawca posiadał uprawnienia do obsługi :

- od 24 czerwca 1984 roku spycharki i ciągników o mocy do 110 kW;

- od 19 sierpnia 1988 roku ładowarek jednonaczyniowych o poj. łyżki do 2,5 m3;

- od 26 stycznia 1990 roku spycharki o mocy do 200 kW

-od 8 lutego 1991 roku ładowarki jednonaczyniowej o poj. Łyżki do 5 m ³

- od 22 kwietnia 1998 roku spycharki wszystkich typów (dowód: opinia biegłego z zakresu geologii i górnictwa M. B. (1) k.74-90).

Oddział (...) B. nie prowadzi ewidencji miejsc pracy poszczególnych maszyn na odkrywce w kontekście pracy w przodku, pracownicy byli wyznaczani do pracy określonym sprzętem według posiadanych uprawnień, a nie według specjalizacji, czy rejonów pracy (dowód: pismo pracodawcy k-71).

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50 a lub 50 e, stosuje się stosownie do treści art. 51 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.), z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50 d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50 c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50 c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Z powyższego wynika, że przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej przelicznik 1,8 za każdy rok pracy stosuje się wyłącznie do pracy, o której mowa w art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Pracami, do których stosuje się przelicznik 1,8, zgodnie z art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, jest praca w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Okolicznością niekwestionowaną przez strony w niniejszym postępowaniu było, iż wnioskodawca w okresie od dnia 1 lipca 1983 do dnia 9 stycznia 2007 roku był zatrudniony w (...) B..

W przedmiotowej sprawie organ rentowy przy wyliczeniu wysokości emerytury wnioskodawcy za sporne okresy zatrudnienia w (...) B. zastosował na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przelicznik 1,2. Wnioskodawca natomiast domagał się zaliczenia w/w okresu do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym oraz do wysokości emerytury wg przelicznika 1,8 zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3 ustawy. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy. Należy także podnieść, że nie przesądza o zaliczeniu zatrudnienia na danym stanowisku do pracy górniczej, w tym w wymiarze półtorakrotnym, dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej,. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika.(por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137).

Innymi słowy zastosowanie przelicznika 1,8 do pracy ubezpieczonego na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia wymaga, by praca ta odpowiadała treści art. 50 d ust 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Stwierdzenie zatem przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej, iż skarżący zajmował stanowisko wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III pkt 3, to jest rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń i pkt 4, to jest operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce, nie jest jeszcze równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy, jak wnosi skarżący. Zmiana nazewnictwa zajmowanego stanowiska przy niezmienionych obowiązkach w spornych okresach, co potwierdza skarżący oraz świadkowie, nie może doprowadzić do zmiany charakteru wykonywanej pracy.

J. K. domagając się przeliczenia świadczenia emerytalnego z zastosowaniem przelicznika 1,8 do spornych okresów pracy górniczej powinien wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urabianiu i ładowaniu urobku oraz wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10). Tak więc, aby praca przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących była pracą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym musi być wykonywana na odkrywce w przodku. Oznacza to, że przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Przepisy co prawda nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych, jednakże znalazło ono swoje sprecyzowanie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, z którego wynika, że pojęcie przodka musi być wykładane w sposób ścisły i powinno się ograniczać wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Sąd Najwyższy zanegował bowiem przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu (tj. związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek). W orzecznictwie Sądu Najwyższego kwestionuje się również zasadność rozszerzania pojęcia przodka wydobywczego zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis). Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy.

Praca operatora spycharki gąsienicowej może być pracą, do której stosuje się zarówno przelicznik 1,2 jak i przelicznik 1,8 w zależności od miejsca jej świadczenia. W załączniku nr 2 pod poz. 22 ww. rozporządzenia wymieniona jest praca operatora sprzętu pomocniczego i technicznego na odkrywce, natomiast w dziale III poz. 4 załącznika nr 3 do rozporządzenia wymieniono stanowisko operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce.

Ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych w spornym okresach od dnia 1 lipca 1983 roku do dnia 31 lipca 1984 roku oraz od dnia 1 sierpnia 1984 do dnia 14 stycznia 2007 przez wnioskodawcę, Sąd dokonał na podstawie zeznań przesłuchanych w sprawie świadków: P. K. (1). A. S., P. P. orasz przedłożonej przez pracodawcę dokumentacji.

Zeznania świadków dały Sądowi asumpt do uznania, że do czynności wykonywanych przez wnioskodawcę w pełnym wymiarze czasu pracy należało: przemieszczaniu mas ziemnych w rejon zabierki, wykonywaniu niwelacji terenu w obrębie maszyn podstawowych, robotach udostępniających i oczyszczających urobek do eksploatacji, osiowaniu i poziomowaniu przenośników, obróbce studni odwadniających w rejonie zabierki, wykonywanie rowów odwadniających na poziomach roboczych, wykonywaniu przesuwek stacji napędowych, zwrotnych przenośnika, rozluzowywaniu gruntu, wymianie gruntu pod maszynami podstawowymi, przemieszczaniu na bieżąco niedobranych mas nadkładowych lub węgla pod zabór koparki, wykonywaniu zjazdów, dróg dojazdowych do maszyn podstawowych, skarpowaniu i wykonywaniu pochylni. Sąd nie dał przy tym wiary zeznaniom świadków oraz ubezpieczonego, iż powyższe czynności wykonywał wyłącznie w przodku.

Wszak, jak wskazał sam pracodawca, pracownicy byli wyznaczani do pracy określonym sprzętem według posiadanych uprawnień, a nie według specjalizacji, czy rejonów pracy. Sztygar oddziałowy każdorazowo decydował, do którego z oddziałów – górniczego, czy zwałowego – zostanie delegowany wnioskodawca i nie było podstaw ku temu, aby obowiązki swe wykonywał wyłączenie w bezpośrednim sąsiedztwie koparki. Również ze sporządzonej przez pracodawcę ubezpieczonego charakterystyki stanowiska pracy jednoznacznie wynika, że wnioskodawca, jako operator spycharki gąsiennicowej, świadczył swe obowiązki na terenie całej odkrywki i zwałowiska, a nie tylko w ograniczonym obszarze przodka.

Wprawdzie świadkowie kilkukrotnie w toku rozprawy podnosili, że wnioskodawca wykonywał obowiązki pracownicze wyłącznie w przodku, jednakże w ocenie Sądu zeznania świadków w powyższym zakresie nie mogą być miarodajnym dowodem. Wszak dowód z zeznań świadków oraz strony nie powinien przesądzać o charakterze wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, jeśli fakty wynikające z tych zeznań nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Nadto podnieść należy, iż w sprawie, której przedmiotem jest prawo do świadczenia emerytalnego wymaga się dowodów niebudzących wątpliwości, potwierdzających, bądź uprawdopodobniających, ale w stopniu graniczącym z pewnością, nie tylko fakt zatrudnienia, lecz także pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 października 2016 r., III AUa 44/16).

Odnosząc powyższe zasady do przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego stwierdzić należy, iż dowód z zeznań świadków: A. S., P. P. oraz P. K. (1) w żadnym razie nie może zostać oceniony jako niebudzący wątpliwości i potwierdzający, bądź uprawdopodobniających, w stopniu graniczącym z pewnością charakter świadczonej pracy przez skarżącego w spornym okresie. Zauważyć należy, iż świadkowie zeznawali na okoliczność faktów, które miały miejsce około 20-30 lat temu. Należy więc przede wszystkim odpowiedzieć sobie na pytanie, oczywiście kierując się doświadczeniem życiowym i zasadami logicznego rozumowania, na ile pamięć świadków może być miarodajna, zważywszy, że pamięć ludzka jest bardzo ułomna i wybiórcza, a fakty dotyczyły osoby im obcej, z którą nie miały do czynienia każdego dnia. W niniejszej sprawie zaś przedmiotem ustaleń jest charakter pracy skarżącego każdego dnia pracy przez ponad 20 lat. Podnieść przy tym należy, iż w ramach oddziału, w którym wnioskodawca pracował, nie istniała specjalizacja przydziału pracy w przodku, zaś dany pracownik był przydzielany do pracy w określonym oddziale (...) i zgodnie z zapotrzebowaniem na dany typ maszyny i posiadanymi uprawnieniami, a wszystkie dyspozycje odnośnie miejsca i charakteru pracy były wydawane przez dozór tego oddziału. Tak więc pracownicy nie mieli możliwości zaobserwowania wzajemnie swojej pracy każdego dnia.

Charakter wykonywanej przez skarżącego pracy został poddany analizie przez biegłego z zakresu geologii i górnictwa M. B. (1), którego opinie Sąd uznał za jasną i pełną. Biegły w sposób dostatecznie wyjaśnił analizując zakres pracy, jaki wnioskodawca wykonywał w spornych okresach i uznał, że nie można uznać, iż wnioskodawca wykonywał pracę tylko w miejscu wydobywania kopaliny. W ocenie biegłego wnioskodawca wykonywał obowiązki operatora spycharki gąsienicowej, pracując na terenie całej odkrywki i zwałowiska, a miejsce pracy w zależności od potrzeb pracodawcy wskazywał mu sztygar oddziałowy. Charakterystyki pracy operatorów spycharek w oddziałach (...) i (...), sporządzone przez kierowników tych oddziałów, w ocenie biegłego, nie pozwalają na twierdzenie, że w całym okresie od dnia 01.08.1984 r. do dnia 25.04.1986 r. i od dnia 12.05.1988 r do dnia 14.01.2007 r. pracę J. K. wykonywał pracę górniczą podlegającą półtorakrotnemu przeliczeniu przy ustalaniu prawa do emerytury tj. pracę w rozumieniu art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bowiem z dokumentacji sporządzonej przez przedsiębiorcę wynika, że praca ta nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu w przodku.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd przyjął, że skarżący w spornych okresach zarówno jako operator spycharki gąsiennicowej wykonywał prace nie tylko w miejscu wydobywania kopaliny, ale na terenie całej odkrywki i w miejscu zwałowania nadkładu. Już powyższe wyklucza przyjęcie, że jego praca była pracą przodkową, o której mowa w art. 50d ustawy. Pracą przodkową jest bowiem tylko i wyłącznie praca w miejscu pozyskiwania kopaliny, czyli w miejscu pracy koparki wielonaczyniowej. A takiej pracy skarżący nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż pracował na terenie całej odkrywki, a także na zwałowisku.

Dodatkowo należy podnieść, że nawet gdyby wnioskodawca pracował tylko w przodku wydobywczym, to także brak byłoby podstaw do przeliczenia spornego okresu przelicznikiem 1,8. Podstawowe, stale wykonywane przez niego prace w postaci prac porządkowych, odwożenia kamieni i głazów, wykonywaniu zjazdów, dróg dojazdowych do maszyn podstawowych, nie były bowiem pracami wymienionymi w art. 50d ustawy tj. pracami bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Powyższe stanowisko jest ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego. I tak w wyroku z 11 lutego 2010r. I UK 236/09 Sąd Najwyższy wskazał, że „jako prace wymienione w załączniku Nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. Nr 2, poz. 8), mogą być tylko uznane takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Pojęcie „inne prace w przodku” musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urabianiu i ładowaniu urobku i wydobywaniu kopalin.”

Praca odwołującego w spornych okresach nie była pracą w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, zatem nie może być zaliczona do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym oraz do wysokości emerytury z przelicznikiem 1,8. Ponadto specyfika pracy oddziału (...) nakazuje uznać, że wnioskodawca nie zawsze był delegowany do pracy w sąsiedztwie maszyn wydobywających urobek.

Oceny tej nie zmieniają odmienne ustalenia komisji weryfikacyjnej, treść charakterystyki stanowiska pracy i świadectwa wykonywania pracy górniczej, zważywszy na treść pozostałego, ocenionego wyżej materiału dowodowego w tym przede wszystkim opinii biegłego z zakresu geologii i górnictwa M. B. (2). Biegły wnikliwie przeanalizował charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w poszczególnych okresach, szczegółowo odniósł się do każdego stanowiska zajmowanego przez wnioskodawcę, podając przyczyny, dla których daną pracę uznał za pracę górniczą w rozumieniu art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy, bądź dla których danej pracy takiego charakteru odmówił. Opinia ta w sposób rzetelny i wyczerpujący odpowiada na wszystkie pytania postawione przez Sąd Okręgowy w tezie dowodowej.

Bez znaczenia dla sprawy pozostaje również fakt przyznania świadkowi P. K. (2) emerytury górniczej z uwzględnieniem jako pracy w wymiarze półtorakrotnym okresu jego zatrudnienia w (...), na takim samym stanowisku jak odwołujący. Każda rozpatrywana przez Sąd sprawa jest badana w sposób indywidualny, przy uwzględnieniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także ogólnej linii orzeczniczej w sprawach danego rodzaju, a ta w ostatnich latach ulegała ewolucji pod wpływem orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Ponieważ postępowanie dowodowe wykazało w sposób nie budzący wątpliwości, że praca odwołującego w spornym okresie nie była pracą w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, zatem nie może być zaliczona na wysokość jego emerytury z przelicznikiem 1,8.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.