Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2017 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy A. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do wypłaty odsetek

na skutek odwołania A. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 15 września 2017 r. nr (...)- (...)

I. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje A. F. prawo do odsetek za okres od 21 maja 2015 r. do dnia wypłaty świadczenia rentowego,

II. w pozostałym zakresie oddala odwołanie.

/-/ SSO B. Łożyńska-Motyka

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 września 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., na podstawie art. 118 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2017 r., poz. 1383) oraz art. 85 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 963 ze zm.) odmówił A. F. prawa do wypłaty odsetek od zaległej renty za okres od 1 maja 2015 r. do 31 sierpnia 2017 r. w związku ze wznowieniem wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. F. wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie zaległej renty za okres od 1 maja 2015 r.

W uzasadnieniu odwołania wnioskodawca przywołał orzeczenia Sądu Najwyższego oraz Sądu Apelacyjnego w Białymstoku i podniósł, że brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia. U podstaw rozstrzygnięcia ustalającego częściową niezdolność do pracy wnioskodawcy nie legły żadne nowe okoliczności, nieznane organowi rentowemu w dacie wydawania wadliwej decyzji. Stanowi to o obowiązku zapłaty przez organ rentowy odsetek za opóźnienie, bowiem to organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowe ustalenia orzecznika i komisji lekarskiej.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o jego oddalenie.

Zdaniem organu rentowego, kwestia powstania niezdolności do pracy odwołującego się została ostatecznie wyjaśniona dopiero w postępowaniu sądowym. Wobec powyższego w niniejszej sprawie miał zastosowanie przepis art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwłaszcza że Sąd Okręgowy przyznając prawo do renty, nie ustalił odpowiedzialności organu za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Wyrok Sądu Okręgowego stał się prawomocny 27 czerwca 2017 r., akta z prawomocnym wyrokiem wpłynęły do organu rentowego 20 lipca 2017 r. i decyzją z 10 sierpnia 2017 r. orzeczenie to zostało wykonane.

Sąd ustalił, co następuje:

A. F. do 30 kwietnia 2015 r. pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W marcu 2015 r. ubezpieczony złożył w ZUS wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty. Lekarz orzecznik po zbadaniu odwołującego się uznał go za osobę częściowo niezdolną do pracy okresowo do 30 kwietnia 2018 r. Na podstawie art. 14 ust. 2 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS do orzeczenia lekarza orzecznika został zgłoszony zarzut wadliwości i sprawa została przekazana do rozpatrzenia komisji lekarskiej ZUS. Orzeczeniem z 14 maja 2015 r. komisja lekarska nie uznała ubezpieczonego za niezdolnego do pracy, a następnie decyzją z 21 maja 2015 r. odmówiła mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Od powyższej decyzji skarżący wniósł odwołanie do sądu. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w sprawie IV U 1117/15, w tym dowodu z opinii biegłych neurologa i onkologa, Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 3 listopada 2016 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 maja 2015 r. do 30 kwietnia 2018 r. Organ rentowy nie zgodził się z powyższym wyrokiem i wniósł apelację. Wyrokiem z 27 czerwca 2017 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację. Decyzją z dnia 10 sierpnia 2017 r. (...) Oddział w O. wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 3 listopada 2016 r. przyznał ubezpieczonemu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 maja 2015 r. do 30 kwietnia 2018 r. W sierpniu 2017 r. skarżący wniósł o wypłatę odsetek od zaległej renty. ( dow: akta ZUS, akta sprawy IV U 117/15)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie co do zasady zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisem art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych jeżeli organ rentowy w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Z kolei w myśl przepisu art. 118 ust. 1 i 1 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Bezspornie Sąd Okręgowy w Olsztynie przyznając skarżącemu wyrokiem z dnia 3 listopada 2016 r. w sprawie IV U 1117/16 prawo do renty nie stwierdził, by organ rentowy ponosił odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Powyższe, jak słusznie podniósł ubezpieczony, nie oznacza, że nie można dochodzić odsetek w odrębnym postępowaniu. W uchwale z dnia 24 marca 2011 r., I UZP 2/11 Sąd Najwyższy stwierdził, że brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

Z utrwalonego już orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za odmowę przyznania świadczenia, jeżeli niezbędne okoliczności faktyczne uzasadniające nabycie prawa zostały ustalone w postępowaniu przed tym organem, a odmowa przyznania świadczenia jest wynikiem błędu w wykładni lub/i zastosowaniu prawa materialnego. W takim przypadku późniejsze wydanie prawomocnego wyroku sądu ubezpieczeń społecznych przyznającego świadczenie i wpływ tego wyroku do organu rentowego nie mają znaczenia dla biegu terminu do wydania decyzji, od upływu którego ubezpieczonemu przysługują odsetki. ( wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2010 r. I UK 345/09, wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK 159/04, wyrok SN z dnia 20 października 2008 r., I UK 89/08)

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie zachodzi podstawa do przyznania skarżącemu prawa do odsetek. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na fakt, że już orzeczeniem lekarza orzecznika z dnia 18 marca 2015 r. ubezpieczony został uznany za częściowo niezdolnego do pracy, okresowo do 30 kwietnia 2018 r. Główny Lekarz Orzecznik ZUS zgłosił zarzut wadliwości, w wyniku czego sprawa została przekazana do rozpoznania komisji lekarskiej ZUS. Ta z kolei, dysponując tymi samymi dokumentami z przebiegu leczenia, nie uznała odwołującego się za niezdolnego do pracy. W toku postępowania sądowego w sprawie IV U 1117/15 został dopuszczony dowód z opinii biegłych lekarzy: onkologa i neurologa. Biegły neurolog nie stwierdził niezdolności do pracy skarżącego. Podobnego zdania była biegła onkolog, przy czym odnosiła ona ocenę stopnia naruszenia sprawności organizmu do możliwości wykonywania przez wnioskodawcę pracy głównie umysłowej. Jak wskazała, chemioterapia spowodowała znaczne upośledzenie układu nerwowego, powodując polineuropatię czuciową. Po wniesieniu zastrzeżeń przez wnioskodawcę do opinii biegłej, biegła w opinii uzupełniającej wskazała, że biorąc pod uwagę rodzaj wykonywanej pracy, tj. tokarza, które to stanowisko jest stanowiskiem robotniczym, należy uznać, że odwołujący się jest częściowo niezdolny do pracy zgodnej z poziomej posiadanych kwalifikacji. Przyczyną tej niezdolności jest polineuropatia pod postacią bólów palców dłoni, zaburzeń czucia powierzchniowego, uniemożliwiająca wykonywanie precyzyjnych ruchów. W związku z zastrzeżeniami organu rentowego do opinii biegłej onkolog, Sąd dopuścił dowód z opinii nowego biegłego onkologa. Biegły w opinii z dnia 27 lipca 2016 r. podzielił opinię lekarza orzecznika. Wskazał, że przyczyną częściowej niezdolności do pracy nie jest choroba onkologiczna, ale powikłania po zastosowanej terapii przeciwnowotworowej- polineuropatia obwodowa, która w stopniu znacznym ogranicza możliwość pracy wnioskodawcy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Do powyższego dodać trzeba, że opinie biegłych onkologów zostały wydane w oparciu o taką samą dokumentację medyczną, jaką dysponował organ rentowy. Skarżący nie przedstawił nowego dowodu, który zasadniczo wpływałby na ocenę stopnia niezdolności do pracy na dzień wydania decyzji o odmowie prawa do renty. Na powyższe wskazuje treść opinii biegłych onkologów. Wprawdzie do akt postępowania sądowego, wnioskodawca dołączył kartę informacyjną leczenia szpitalnego z 30 listopada 2015 r. i zaświadczenie lekarskie ze stycznia 2016 r., informujące o konieczności leczenia i okresowych wizyt lekarskich w Centrum Onkologii w W., jednakże dokumenty te pozostawały bez wpływu na ocenę stopnia niezdolności do pracy. Biegli w opiniach nawet nie odnieśli się do treści dodatkowo przedłożonych dokumentów.

W tej sytuacji należy uznać, że komisja lekarska ZUS dokonała wadliwej, niewłaściwej oceny stanu zdrowia skarżącego. Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej prawa do renty w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, zwłaszcza gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można mu było zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa. ( patrz wyrok Sądu najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK 159/04, wyrok Sadu Najwyższego z 7 października 2004 r., II UK 485/03).

Reasumując Sąd uznał, że organ rentowy ( zwłaszcza, mając na uwadze treść orzeczenia lekarza orzecznika) winien był przyznać świadczenie rentowe już na etapie postępowania przed organem rentowym. Ostatecznie po orzeczeniu komisji lekarskiej ZUS, decyzją z dnia 21 maja 2015 r. ZUS odmówił skarżącemu prawa do renty. W ocenie Sądu w tej właśnie dacie organ rentowy miał możliwość wydania prawidłowej decyzji, a skoro tego nie uczynił, winien wypłacić odwołującemu się odsetki za okres od 21 maja 2015 r. do dnia wypłaty świadczenia rentowego. Nie ma natomiast podstaw do podzielenia stanowiska odwołującego się, że odsetki winny być mu przysługiwać od daty przyznania prawa do świadczenia, tj. od 1 maja 2015 r. W tym zakresie Sąd w pełni podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego wyrażone w wyroku z dnia 16 grudnia 2015 r., III AUa 635/15. W orzeczeniu tym Sąd Apelacyjny stwierdził, że:

1. W przypadku dysponowania przez organ rentowy wszystkimi niezbędnymi przesłankami do przyznania prawa, zwłaszcza gdy w toku postępowania sądowego o prawo do renty nie były przedkładane nowe - niedostępne pozwanemu - dowody, a biegli stwierdzając niezdolność do pracy odwołują się do badań będących w posiadaniu strony pozwanej, rysuje się odpowiedzialność pozwanego do wypłaty odsetek, gdyż nieustalenie ostatniej okoliczności leży po stronie organu rentowego.

2. Prawo do ustawowych odsetek w przypadku odmowy przedłużenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, może być przyznane nie wcześniej niż od daty wydania zaskarżonej decyzji, która wieńczy przebieg postępowania.

Mając zatem powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w pkt I sentencji wyroku, natomiast w pozostałej części po myśli art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.