Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 sierpnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł., odmówił K. K., prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji, organ rentowy wskazał, że wnioskodawca, na dzień 1 stycznia 1999 roku, nie udowodnił wymaganego 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, ZUS przyjął za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999 roku, okres: 25 lat ogólnego stażu pracy. Zakład uwzględnił, jako pracę w warunkach szczególnych, okresy zatrudnienia od dnia 26 września 1989 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku ( z wyłączeniem okresów nieskładkowych).

Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresów zatrudnienia: - od dnia 1 września 1975 roku do 25 października 1978 roku w Zakładach (...) w Z. oraz od dnia 4 lipca 1986 roku do 3 kwietnia 1989 roku w Ośrodku (...) przemysłu Barwników (...), ponieważ udokumentowanie zatrudnienia w szczególnych warunkach na podstawie innych dokumentów niż świadectwo pracy wystawione przez pracodawcę możliwe jest w postępowaniu odwoławczym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

(decyzja –k. 16 akt ZUS)

W dniu 18 września 2017 roku K. K., przez swojego pełnomocnika, złożył, od powyższej decyzji, odwołanie, wnosząc o jej zmianę , poprzez przyznanie prawa do emerytury oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego dla pełnomocnika, będącego adwokatem. Odwołujący zwrócił uwagę, że organ rentowny uznał zatrudnienie u tego samego pracodawcy ( Zakłady (...) w Z.) jako pracy w warunkach szczególnych w okresie od 26 września 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku. Wnioskodawca zarówno w okresie lat 1975 - 1985, jak i w latach 1989 -1998, zajmował zbieżne stanowiska pracy. Jest to okoliczność bezsporna. Ponadto skarżący podniósł, że w okresie od dnia 4 lipca 1986 roku do dnia 3 kwietnia 1989 roku zatrudniony był, w pełnym wymiarze pracy, na stanowisku elektromonter aparatury kontrolno-pomiarowej Instytutu (...) w T., Oddział w Ł.. Stanowisko to kwalifikowane jest jako praca w szczególnych warunkach. Oznacza to, że odwołujący się, łącznie z okresem uznanym przez organ rentowny za pracę w szczególnych warunkach, legitymuje się ponad 15 letnim stażem pracy na stanowiskach wyszczególnionych w wykazie A, Dziale II Zarządzenia.

(odwołanie – k. 2- 5)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. Ponadto wskazał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach, nie zaliczono okresów od 1 września 1975 roku do 25 października 1978 roku oraz od 2 lipca 1979 roku do 30 kwietnia 1986 roku w (...) oraz od 4 lipca 1986 roku do 3 kwietnia 1989 roku w Ośrodku (...), ponieważ wnioskodawca za ten okres nie przedłożył wymaganych świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a na podstawie przedłożonej dokumentacji zastępczej nie można precyzyjne ustalić, w których okresach jakie faktycznie stanowisko zajmował pracownik i co należało do jego zadań. Zakład nadmienił także, że dołączone do odwołania zaświadczenie z dnia 6 września 2017 roku wystawione przez (...) nie jest dokumentem wystarczającym na potwierdzenie pracy w szczególnych warunkach w okresie od 1 września 1975 roku do 30 kwietnia 1986 roku. Skoro (...) jest następcą prawnym i jest w posiadaniu kompletu dokumentów osobowo - płacowych dotyczących wnioskodawcy zasadnym jest aby wydano wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a nie jedynie zaświadczenie, które nie jest prawidłowym dokumentem wskazanym w w/w rozporządzeniu.

(odpowiedź na odwołanie – k. 31 - 31v)

Na rozprawie w dniu 20 grudnia 2017 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, zaś pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska stron e - protokół z dnia 20 grudnia 2017 roku 01:03:38 - 01:06:50 - płyta CD k. 55,

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. K. urodził się w dniu (...) w Ł.. Ma średnie wykształcenie. Z zawodu jest technikiem elektrykiem.

(bezsporne).

W dniu 20 lipca 2017 roku K. K. wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o emeryturę.

Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

(wniosek – k. 1-4 akt ZUS)

K. K., w dniu 1 września 1972 roku, zawarł z Zakładem (...) umowę o naukę zawodu w okresie od dnia 1 września 1972 roku do 30 czerwca 1975 roku. We wskazanym okresie uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w Z., uzyskując, po ukończeniu szkoły, zawód monter układów elektrycznych i automatyki przemysłowej. Następnie zaś wnioskodawca ukończył Technikum Zawodowe dla pracujących przy Z.P.B. (...) w Z. w dniu 10 czerwca 1978 roku uzyskując tytuł elektronika.

(świadectwo ukończenia Technikum Zawodowego akta osobowe - wszyta koperta k. 44, kwestionariusz osobowy akta osobowe – wszyta koperta k. 46, umowa o naukę zawodu akta osobowe – wszyta koperta k. 46, zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 20 grudnia 2017 roku 01:03:07 - 01:03:22 w zw. z wyjaśnieniami 00:02:54 - 00:31:56 - płyta CD k. 55)

W okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 30 kwietnia 1986 roku K. K. był zatrudniony w Zakładach (...) w Z., jak wynika, ze świadectwa pracy z dnia 2.05. 1986. Od dnia 1 września 1975r., wnioskodawcy jako absolwentowi (...) szkoły Zawodowej przy Zakładach (...) , powierzono stanowisko elektromontera elektronicznej pomiarowo - regulacyjnej w wymiarze pełnego etatu, początkowo w Wydziale Głównego P. , następnie jako elektromonter elektronicznej aparatury kontrolno - pomiarowej, później w Wydziale Elektrycznym jako elektroenergetyk obchodowy, zaś od dnia 1 czerwca 1983 roku w Wydziale Służba E. - Pomiarowa, kolejno na stanowisku elektryka obchodowego, elektromontera pogotowia sieciowego, elektromontera dyżurnego.

W okresie od dnia 26 października 1978 roku do dnia 1 lipca 1979 roku odbywał służbę wojskową, a następnie od 6.08.1981r. do 17.08.1981r.

Po odbyciu służby wojskowej, w dniu 2 lipca 1979r., powrócił do wskazanego zakładu.

(świadectwa pracy z dnia 2 maja 1986 roku - akta osobowe – wszyta koperta k. 46, angaż z dnia 10 grudnia 1985 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, angaż z dnia 12 lipca 1985 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46,wniosek o przeszeregowanie z dnia 11 lipca 1985 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, zaświadczenie o przeszeregowaniu z dnia 1 czerwca 1985 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, angaż z dnia 17 lipca 1984 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, angaż z dnia 9 marca 1984 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, wniosek o przeszeregowanie z dnia 14 lutego 1984 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, zaświadczenie o przeszeregowaniu z dnia 15 lutego 1984 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, karta przeniesienia z dnia 13 czerwca 1983 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, angaż z dnia 17 marca 1983 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, karta przeniesienia z dnia 17 marca 1983 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, angaż z dnia 25 października 1982 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, angaż z dnia 10 sierpnia 1982 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, wniosek o przeszeregowanie z dnia 8 lipca 1982 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, zaświadczenie o przeszeregowaniu z dnia 6 sierpnia 1982 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46,angaż z dnia 30 czerwca 1982 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46,angaż z dnia 3 września 1981 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, angaż z dnia 20 września 1980 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46,angaż z dnia 18 września 1979 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46,angaż z dnia 7 lipca 1979 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, angaż z dnia 14 października 1977 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46,angaż z dnia 19 czerwca 1976 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, wniosek o przeszeregowanie z dnia 18 maja 1976 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, zaświadczenie o przeszeregowaniu z dnia 14 czerwca 1976 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, angaż z dnia 4 grudnia 1975 roku akta osobowe – wszyta koperta k. 46, wniosek w sprawie zatrudnienia pracownika akta osobowe – wszyta koperta k. 46, zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 20 grudnia 2017 roku 01:03:07 - 01:03:22 w zw. z wyjaśnieniami 00:02:54 - 00:31:56 - płyta CD k. 55)

W okresie od dnia 4 lipca 1986 roku do dnia 3 kwietnia 1989 roku wnioskodawca pracował w Ośrodku (...) przemysłu Barwników (...) w Z. w wymiarze pełnego etatu na stanowisku elektromontera aparatury kontrolno - pomiarowej w D. Technicznym na terenie miasta Z..

(świadectwo pracy z dnia 4 kwietnia 1989 roku - akta osobowe - wszyta koperta k. 44, karta obiegowa - akta osobowe - wszyta koperta k. 44, angaż z dnia 1 czerwca 1987 roku - akta osobowe - wszyta koperta k. 44, umowa o pracę z dnia 4 lipca 1986 roku akta osobowe - wszyta koperta k. 44)

Wnioskodawca w Zakładach (...) w Z. jako elektromonter aparatury kontrolno-pomiarowej wykonywał konserwacje i naprawę urządzeń pomiarowych na oddziale produkcyjnym. Codziennie obchodził cały rejon w celu usunięcia awarii. Do jego obowiązków należało wymiana i remont czujników ciśnieniowych oraz sprawdzanie skrzynek pomiarowych - których było dużo - pod względem pomiarowym - czy urządzenie pokazuje odpowiednią temperaturę urządzenia. I takie czynności wykonywał stale. To są urządzenia pomiarowe, które obsługują urządzenia elektrocieplne. Urządzenia te mierzyły poziom cieczy np. kwasy, pomiary wody. Do pomiary układu regulacji i konserwacja urządzeń służyła aparatura kontrolno-pomiarowa tj. manometr, wskaźnik temperatury, zawór elektromagnetyczny.

Z kolei, gdy pracował jako elektromonter pogotowia sieciowego, usuwał awarie, związane z eksploatacją urządzenia np. aparat zasilany silnikiem, sprawdzał działania silnika, najczęstszą awarią było brak napięcia, wykonywał, wtedy, naprawy elektryczne silnika. Urządzenie pomiarowe to także urządzenia elektroenergetyczne, bo są częścią elementów elektroenergetycznych.

Następnie, gdy wnioskodawca pracował jako elektryk obchodowy do jego obowiązków należał przegląd podstacji wysokiego napięcia, stacji sprzęgłowej, odłączanie wyłączników wysokiego napięcia. I takie przeglądy wykonywał. W pierwszej kolejności stwierdzał, co jest wadliwe, a potem wykonywał naprawę np. bezpiecznika. Urządzenia elektroenergetyczne to turbina i pompa sieciowa. Urządzenia cieplne to też turbina, pompa cieplna, stacja redukcyjne.

Wnioskodawca przez cały czas wykonywał pracę na terenie zakładu (...). Sporadycznie wykonywał czynności w Ł.. Wnioskodawca miał swoje pomieszczenie na terenie wydziału produkcyjnego. Wnioskodawca pracowałem w ruchu ciągłym.

(zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 20 grudnia 2017 roku 01:03:07 - 01:03:22 w zw. z wyjaśnieniami 00:02:54 - 00:31:56 - płyta CD k. 55, zeznania świadka E. K. e - protokół z dnia 20 grudnia 2017 roku 00:34:10 - 00:44:53 - płyta CD k. 55, zeznania świadka J. N. e - protokół z dnia 20 grudnia 2017 roku 00:44:53 - 00:53:07 -płyta CD k. 55, zeznania świadka L. S. e - protokół z dnia 20 grudnia 2017 roku 00:53:07 -01:02:13 -płyta CD k. 55)

Elektromonter dyżurny czy elektromonter obchodowy to samo co elektromonter pogotowia sieciowego.

(zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 20 grudnia 2017 roku 01:03:07 - 01:03:22 w zw. z wyjaśnieniami 00:02:54 - 00:31:56 - płyta CD k. 55)

Odwołujący się będąc zatrudnionym w Ośrodku (...) pracował jako elektromonter aparatury kontrolno-pomiarowej. Sprawdzał działanie układów pomiarowych i regulacyjnych- regulator, wskaźnik, zawór, pomiar ciśnienia.

(zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 20 grudnia 2017 roku 01:03:07 - 01:03:22 w zw. z wyjaśnieniami 00:02:54 - 00:31:56 - płyta CD k. 55, zeznania świadka L. S. e - protokół z dnia 20 grudnia 2017 roku 00:53:07 -01:02:13 -płyta CD k. 55)

Zakłady (...) w Z. nie wystawiły wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. W wystawionym przez pracodawcę, w dniu 2 maja 1986 roku , zwykłym świadectwie pracy wskazano, że K. K. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, od dnia 1 września 1972 roku do dnia 30 kwietnia 1986 roku, zajmując ostatnio stanowisko elektromontera dyżurnego.

(świadectwo pracy z dnia 2 maja 1986 roku - akta osobowe wszyta koperta k. 46)

Wnioskodawca udowodnił na dzień 1 stycznia 1999 roku ogółem 25 lat, 8 miesięcy i 22 dni okresów składkowych, oraz 1 miesiąc okresów nieskładkowych. Łączny staż pracy wyniósł 25 lat, 9 miesięcy i 22 dni. Przy czym staż pracy w szczególnych warunkach, niekwestionowany przez organ rentowy, wyniósł 9 lat 2 miesiące i 8 dni.

(bezsporne, a nadto decyzja – k. 16 akt ZUS)

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał w oparciu o materiał dowodowy zebrany w sprawie, w szczególności o dokumenty znajdujące się w aktach emerytalnych ZUS oraz w oparciu o załączone akta osobowe. Przymiot wiarygodności Sąd przypisał również zeznaniom świadków E. K., J. N. i L. S., którzy zeznawali na okoliczność zatrudnienia wnioskodawcy w Zakłady (...) w Z., charakteru pracy oraz zajmowanych stanowisk. Świadkowie wskazali, iż K. K. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace związane z konserwacją i naprawą urządzeń pomiarowych na oddziale produkcyjnym. Zeznania przywołanych świadków mają tym większy walor dowodowy, że pochodzą od osób bezpośrednio współpracujących z wnioskodawcą w spornym okresie i korelują z powołanymi dokumentami, które pozostawały w dyspozycji organu rentowego. Stanowią tym samym wiarygodne źródło dowodów. Podkreślić należy także, iż zeznania te nie były kwestionowane przez organ rentowy do chwili zamknięcia rozprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 - wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Z kolei art. 184 ust. 2 cytowanej ustawy stanowi, iż emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Stosownie do art. 32 ust. 1 powołanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Ustęp 2 tego przepisu stanowi natomiast, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustęp 4 cytowanego przepisu stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ustępie 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ustępie 2 i 3 przysługuje prawo
do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Przywołane przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz.43 z zm.).

W myśl § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac
w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ustęp 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.
W § 3 ustawodawca przyjął, że za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany „wymaganym okresem zatrudnienia” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Z kolei § 4 tego rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl art. 46 ust. 1 tej ustawy prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 29, 32, 33 i 39 przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

1) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

2) warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe co do: wieku – wnioskodawca ukończył 60 lat w dniu (...), braku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym oraz wymaganych na dzień 1 stycznia 1999 roku okresów składkowych i nieskładkowych – legitymuje się ogólnym stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 25 lat.

Przedmiotem sporu było udowodnienie przez wnioskodawcę wymaganego okresu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję uznał, iż K. K. nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Tym samym organ rentowy zakwestionował okres pracy wnioskodawcy w Zakładach (...) w okresie od dnia 1 września 1975 roku do 25 października 1978 roku oraz w Ośrodku (...) w Z. od dnia 4 lipca 1986 roku do 3 kwietnia 1989 roku, jako pracy w szczególnych warunkach z uwagi na brak dokumentacji potwierdzającej charakter tej pracy.

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778). Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art. 473 §1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art. 246 i 247 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego. W orzecznictwie (wyroki Sądów Apelacyjnych: w S. z dnia 20 września 2012 roku, III AUa 374/12 Lex 1223476, w Ł. z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12 - Lex 1312036, w B. z dnia 17 kwietnia 2013 roku, III AUa 10430/12 - Lex 1314677) przyjmuje się, że „dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Inaczej mówiąc moc dowodowa zeznań świadków, jest tak niska, że dowody z zeznań świadków nie spełniają wymogu dowodów pewnych, jednoznacznych i precyzyjnych. Z tej zatem przyczyny na takich dowodach nie można oprzeć orzeczenia pozytywnego dla strony.” W tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków czy ubezpieczonego, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420). Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 ww. rozporządzenia stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60). Sąd nie jest zatem w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (art. 233 § 1 k.p.c.) – vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. I UK 316/08, LEX nr 707858, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011r., sygn. akt III UK 213/10, LEX nr 950436). Oczywiście brak odpowiedniego świadectwa pracy jest uchybieniem formalnym, jednak Sąd bada rzeczywisty stan sprawy.

Podkreślić także należy, iż istotnym jest, jakie prace faktycznie w toku swojego zatrudnienia wykonywał skarżący oraz czy prace te są wymienione w cytowanym wyżej rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 roku, gdyż właśnie to rozporządzenie jest aktem prawnym, w oparciu o który należy orzekać, czy dana praca była pracą w warunkach szczególnych. Sama natomiast nazwa stanowiska nie może dyskwalifikować faktycznie wykonywanych prac w spornym okresie zatrudnienia.

Jeżeli natomiast pracownik nie otrzymał odpowiedniego dokumentu, poświadczającego jego pracę w szczególnych warunkach, może okoliczność tę udowadniać przed Sądem, wykorzystując do tego przewidziane w kodeksie postępowania cywilnego środki dowodowe. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z dokumentów w postaci akt osobowych odwołującego, akt organu rentowego, a także z zeznań świadków oraz z zeznań wnioskodawcy.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że K. K., w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 30 kwietnia 1986 roku był zatrudniony w Zakładach (...) w Z. kolejno na następujących stanowiskach tj. jako elektromonter aparatury kontrolno-pomiarowej i wykonywał konserwacje i naprawę urządzeń pomiarowych na oddziale produkcyjnym. Do jego obowiązków należało wymiana i remont czujników ciśnieniowych, oraz sprawdzanie skrzynek pomiarowych pod względem pomiarowym - czy urządzenie pokazuje odpowiednią temperaturę urządzenia. Z kolei gdy pracował jako elektromonter pogotowia sieciowego usuwał awarie związane z eksploatacją urządzenia np. aparat zasilany silnikiem, sprawdzał działania silnika, najczęstszą awarią było brak napięcia, wykonywał wtedy naprawę elektryczną silnika. Zaś następnie gdy pracował jako elektryk obchodowy do jego obowiązków należał przegląd podstacji wysokiego napięcia, stacji sprzęgłowej, odłączanie wyłączników wysokiego napięcia. Najpierw musiał stwierdzić co jest wadliwe a potem wykonywał naprawę np. bezpiecznika.

Ponadto wnioskodawca nie miał osobnego pomieszczenia tylko te czynności wykonywał na hali produkcyjnej. Przez cały czas wykonywał pracę na terenie B.. Sporadycznie wykonywał czynności w Ł.. Wnioskodawca pracowałem w ruchu ciągłym.

Zatem ubezpieczony K. K. udowodnił zarówno zeznaniami świadka jak i przedłożonymi dokumentami w postaci: świadectwa pracy i angaży, iż będąc zatrudnionym w Zakładach (...) w Z. począwszy od dnia 1 września 1975 roku do dnia 30 kwietnia 1986 wykonywał pracę w szczególnych warunkach, jako elektromonter oraz elektroenergetyk stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie wykonując przy tym żadnych innych prac.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że w Dziale II zostały wymienione prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Prace te są pracami w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nadto stanowiska na których świadczył pracę wnioskodawca w spornym okresie zostały wyszczególnione w zarządzeniu resortowym tj. w Zarządzeniu nr 19 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 6 sierpnia 1983 roku w Dziale II poz. 1 pkt. 5 prace na stanowisku: „elektromonter pogotowia sieciowego”, w Dziale II poz. 1 pkt 13 prace na stanowisku „elektromonter elektrycznej aparatury pomiarowo - regulacyjnej” oraz w Dziale II poz. 1 pkt. 20 prace na stanowisku „elektroenergetyk obchodowy”.

Udowodniony przez ubezpieczonego staż pracy w szczególnych warunkach wynosi zatem 19 lat, 10 miesięcy i 8 dni (do 9 lat, 2 miesięcy i 8 dni należy dodać 10 lata i 7 miesięcy), tym samym przekraczający ustawowe minimum 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Wskazać także należy, że Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego, że okres zasadniczej służby wojskowej, odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/ M.P.Pr. (...) ).

Sąd Najwyższy słusznie wskazał, że przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej uznaje się za zawieszenie realizacji nadal trwającego stosunku pracy z tego względu, że w okresie odbywania tej służby nie są wykonywane zobowiązania stron stosunku pracy, ponieważ pracownik doznaje przeszkód w świadczeniu pracy z powodu odbywania zasadniczej służby wojskowej, co prowadzi do zawieszenia świadczeń pracodawcy, które na ogół są ekwiwalentami za pracę wykonaną.

Równocześnie trzeba podkreślić, że jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy powołanym wyroku, obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny, a zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa (art. 85 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). Ponadto konstytucyjna zasada demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2), zasada równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji), wymuszają na gruncie Konstytucji, będącej najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej (art. 8 Konstytucji RP), ustanawianie takich regulacji ustawowych lub dokonywanie wykładni przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które wykluczają jakiekolwiek pokrzywdzenie obywatela z powodu wykonywania publicznego obowiązku obrony ojczyzny. W konsekwencji na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne są zawsze okresami składkowymi (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach
i rentach), bez potrzeby wypełnienia jakichkolwiek dalszych warunków, a w szczególności bez względu na to, czy okresy odbytej służby były poprzedzone stosunkiem pracy lub innym stosunkiem prawnym kreującym tytuł obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że okres czynnej służby wojskowej jest składkowym okresem ubezpieczenia dla każdego ubezpieczonego, który odbył taką służbę.

Zgodnie z art. 124 ust. 1 nieobowiązującej już ustawy z dnia 30 stycznia 1959 roku
o powszechnym obowiązku wojskowym ( Dz. U. z 1963 r. Nr 20, poz. 108), zakład pracy, który zatrudniał pracownika w chwili powołania do czynnej służby wojskowej, obowiązany był go zatrudnić na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli pracownik najpóźniej w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej zgłosił swój powrót do pracy. Dopiero niezachowanie tego terminu powodowało rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa, chyba że nastąpiło z przyczyn od pracownika niezależnych (ust. 2).

Zgodnie z wyraźnym brzmieniem art. 125 tej ustawy, pracownikowi, który zgłosił się do pracy w terminie określonym w art. 124 ust. 1 zalicza się okres odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie, bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień.

W oparciu o powyższe należy stwierdzić, że okres odbytej czynnej (zasadniczej) służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach pracy, który po zakończeniu tej służby zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia, traktuje się tak samo jak wykonywanie takiej pracy. Skoro zaś okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy
w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym ( art. 124 i 125 ustawy z dnia 30 stycznia 1959 roku o powszechnym obowiązku wojskowym, w zw. z art. 32 ustawy
o emeryturach i rentach). Jak wskazał Sąd Najwyższy taką wykładnię językową zdecydowanie wzmacniają powołane dyrektywy (zasady) konstytucyjne, uzasadniające i usprawiedliwiające traktowanie okresu zasadniczej służby wojskowej przypadającego
w okresie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia jako składkowego okresu pracy w szczególnych warunkach dla celów emerytalnych.

Ponadto, zdaniem Sądu Najwyższego, za przyjętą wykładnią przemawiają także regulacje szczególne dotyczące przesłanek nabycia prawa do szczególnych rodzajów emerytur: górniczej (art. 34, 35 i 38 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) lub emerytury kolejowej (art. 40, 41 i 45 tej ustawy) przez pracowników urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku, zważywszy że powołane unormowanie expressis verbis okresy służby wojskowej uznają za okresy zaliczane do okresów rodzajów zatrudnienia wykonywanego w szczególnych warunkach (pracy górniczej lub zatrudnienia na kolei), wymaganych do nabycia emerytury w niższym od powszechnego wieku emerytalnym.

Wnioskodawca odbywał służbę wojskową w okresie obowiązywania ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. z 1967 roku, nr 44, poz. 220).

Zgodnie z art. 108 ust. 1 powołanej ustawy okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby albo w tej samej gałęzi pracy.

Przepis art. 106 ust. 1 tej ustawy wskazywał, na obowiązek pracodawcy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia.

W świetle powyższego nie ma w ocenie Sądu wątpliwości, że okres odbytej zasadniczej służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach, który po zakończeniu służby zgłosi w ustawowym terminie swój powrót do tego zatrudnienia, traktuje się tak samo, jak wykonywanie takiej pracy. Skoro zatem okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Stanowisko takie znalazło potwierdzenie również w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13, zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Biul. SN 2013/10/24, M.P.Pr. (...)-101, zob. też. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 roku, II UK 217/13, LEX nr 1408683)/

Podkreślić należy, że w ocenie Sądu nie ma znaczenia okoliczność, że Sąd Najwyższy w powołanej uchwale odnosił się do stanu prawnego obowiązującego do dnia 31 grudnia 1974 roku, tj. do dnia wejścia w życie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ regulacje mające znaczenie dla oceny zasadności zaliczania okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia, w zakresie związanych z nim uprawnień, uległy zmianie dopiero od chwili wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z 4 maja 1979 roku w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia ( Dz. U nr 13, poz. 86 ze zm.) tj. od dnia 1 stycznia 1980 roku.

Jak słusznie wskazuje Sąd Najwyższy w ww. uchwale nie można mieć wątpliwości, że zarówno ustawa z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym i ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej regulowały zasadniczą służbę wojskową, a jej przepisy gwarancyjne (odpowiednio art. 125 tej pierwszej oraz art. 108 ust. 1 tej drugiej) miały znaczenie dla uprawnień pracowniczych, zaliczając okres służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień (art. 125 ustawy z 1959 r.) oraz w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby (art. 108 ustawy z 1967 r.), niemniej jednak nie może budzić wątpliwości, że znajdą one zastosowanie także w zakresie kwalifikowania takiej służby do okresów ubezpieczenia społecznego.

Podkreślić należy, że wnioskodawca został powołany do zasadniczej służby wojskowej w czasie trwania zatrudnienia w Zakładach (...) w Z. i po jej zakończeniu w dniu 1 lipca 1979 roku podjął pracę w tym samym zakładzie i w tym samym charakterze.

W związku z powyższym, stwierdzić należy, że ubezpieczony wykazał, iż stale, a więc w sposób ciągły w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy świadczył pracę w okresie nieuznanym przez organ rentowy tj. w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 30 kwietnia 1986 roku wymieniona w pkt 1 działu II praca przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych jest pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zauważyć należy, że wystarczającym stażem do wykazania pracy w szczególnych warunkach był okres zatrudnionym w Zakładach (...) w Z. dlatego też nie było potrzeby dodatkowego analizowania okresu pracy wnioskodawcy w Ośrodku (...) przemysłu Barwników (...) w Z. od dnia 4 lipca 1986 roku do dnia 3 kwietnia 1989 roku.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, że w okresie co najmniej 15 lat wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności zaliczane do pracy w warunkach szczególnych.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 15 lipca 2017 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Stosownie do wyniku postępowania na podstawie przepisu art. 98 k.p.c. Sąd obciążył organ rentowy obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, poniesionych przez wnioskodawcę. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił w oparciu o § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokatów (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800 ze zm.).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS, wyrażając zgodę na wypożyczenie akt

E.W.