Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2017r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym

Przewodniczący: SSO Alicja Romanowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Grądzik

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2017r. w Elblągu

na rozprawie sprawy

z odwołania A. B. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 25 kwietnia 2017r. znak: (...)

o odsetki

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 912/17

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. B. (1) ur.(...) odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 25.04.2017r., którą odmówiono mu prawa do odsetek w związku z opóźnieniem w wypłacie świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wskazując, że wykonał wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 1 grudnia 2016r.w sprawie IIIAUa (...), w terminie krótszym niż 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności umożliwiającej jej wykonanie, tj. bez naruszenia terminów wskazanych w art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Ubezpieczony A. B. (1) w dniu w dniu 28.02.2013r.wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. o emeryturę. Do wniosku dołączył Rp-7 za lata 2010-2012r i powołał się na dokumenty płacowe dołączone do wniosku rentowego z 23.11.2009r. ,do którego dołączył RP7 za lata 1973-1975r i 1979r.,1980r.,1988r.1989r.,1990r.,1991r 2004-2008 r oraz kartoteki wynagrodzeń za 1986-1988r.

Decyzją z 5 kwietnia 2013r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał A. B. (1) prawo do emerytury. Organ rentowy przyjął do ustalenia podstawy wymiaru przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1973r. do 2008r. www ustalono na 133,19% ,do ustalenia wysokości emerytury uwzględniono 33 lat 10 miesięcy 10 dni okresów składkowych i 9 miesięcy 21 dni okresów nieskładkowych – wysokość emerytury 2477,41 zł .Jednocześnie w decyzji wskazano, że emerytura po waloryzacji wynosi 2576,51zł

/dowód decyzja z 5.04.2013r. k- 121 ar/

Ubezpieczony złożył odwołanie od tej decyzji dpmagajac się doliczenia do stażu jako okresów składkowych 17 m-cy zatrudnienia z P. M. i uwzględnienia zarobków uzyskiwanych w

- KWK (...) w B. od 1 stycznia do 31 marca 1979r.,

- (...) w K. od 1.05.1984r.do 30.09.1985r.,

- Przedsiębiorstwie (...) w Z. od 1.10.1985r. do 30.06.1986r.,

- (...) (...) przy KWK (...) od 1.09.1987r. do 25.06.988r.,

- P. M. w R. od 1.03.2001r. do 31.07.2002r.,

Do wniosku nie załączył żadnych nowych dokumentów dot. wysokości zarobków. Jednocześnie złożył wniosek o przeliczenie emerytury wg. art. 26 ustawy emerytalnej.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wskazując, że w okresie 1.03.2001r. do 31.07.2002r. ubezpieczony zatrudniony był na umowę zlecenia, od której nie były odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne. Wskazał nadto, że ustalił wysokość emerytury w oparciu o złożoną przez ubezpieczonego dokumentację płacową.

Decyzją z dnia 26 czerwca 2013r. obliczył wysokość emerytury wg. zasad art.26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wysokość emerytury obliczono z uwzględnieniem kapitału początkowego ustalonego decyzja z 25.06.2013r.,- wwpw ustalono z lat 1981-1990 134,91% -wysokość emerytury wynosiła 2949,93zł

/decyzja k137 akt ZUS plik II/

Decyzją z 8 września 2015r.organ rentowy w związku z ukończeniem przez ubezpieczonego 65 lat ponownie ustalił wysokość emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej na kwotę 2949,93zł .

Wyrokiem z dnia 20.10.2015r. w sprawie XI U 1757/13 Sąd Okręgowy w Katowicach XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołania od powyższych decyzji.

Sąd przed wydaniem wyroku zwrócił się o nadesłanie akt osobowych ubezpieczonego dot jego zatrudnienia

- do Spółki (...) SA w B. za okres zatrudnia w KWK (...) w B.,

- do Spółki Akcyjnej (...) w C. do t. zatrudnienia w (...) w K.,

- do Zespołu Policealnych Szkół (...) w B. za okres zatrudnienia w (...) (...) przy Kopalni (...)w B.,

Sąd dopuścił także dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu emerytur i rent celem ustalenia wysokości kapitału początkowego i emerytury przy uwzględnieniu wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru skałki z angaży ,umów o pracę i świadectw pracy z akt osobowych KWK (...) w B., (...) w K., (...) (...) przy Kopalni (...)w B..

Ubezpieczony wniósł apelację od powyższego wyroku. W apelacji domagał się uwzględnienia przy ustalaniu wysokości emerytury wynagrodzenia zgodnie z opinią biegłej

- za okres zatrudnianie w (...) w K. tj.za rok 1984r w wysokości 92800zł ,za 1985r. w wysokości 104400zł ,

-za okres zatrudnienia w ZS (...) KWK (...) w B. tj. za rok 1987 -66800zł i za (...). ,a nadto uwzględnienie zarobków w (...) w Z. za 1985r -113973zł,za 1986r -227946zł oraz doliczenie do stażu jako okresu skąłdkowego stycznia 1997r i okresów nieskładkowych 5.02.1997r. d0 30.04.1997r.,od 17.06do 14.07.1997r., od 13.02.1998r do 6.04.1998r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 1.12.16r.w sprawie III AUa 2371/15 zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzające go decyzje organu rentowego z 26.06.2013r. i 8.09.2015r. w ten sposób, że zobowiązał (...) Oddział w Z. do ustalenia wysokości emerytury A. B. od 1.03.2013r. z uwzględnieniem wysokości kapitału początkowego z zastosowaniem wysokości kapitału początkowego obliczonego z zastosowaniem wwpw 153,70% i oddalił apelacje w pozostałej części. Sąd Apelacyjny wydając wyrok nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego. Ubezpieczony przed Sądem Apelacyjnym zgłosił nowy wniosek dowodowy tj złożył odpis umowy o pracę z (...) w K. . Sąd Apelacyjne przed wydaniem wyroku dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego z zakresu rent i emerytur.

We wniosku z dnia 5.04.17r./k-175 plik 5 ar/ ubezpieczony domagał się wypłacenia mu odsetek za okres od należnego wyrównania za okres od 28.02.2013r. .

Pismem z dnia 28.03.76r. /k-179 plik 5 ar/ organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do odsetek. Pismo powyższe zdaniem Sadu należy uznać za decyzję. Wskazać należy bowiem, że w orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowany jest pogląd, że pismo organu, zawierające co najmniej oznaczenie tego organu, wskazanie adresata pisma, rozstrzygnięcie w sprawie (nawet opisowego) oraz podpis upoważnionego pracownika organu przesądza o tym, że dany akt jest decyzją administracyjną, jako że spełnia to minimum podstawowych przesłanek wymienionych w art. 107 § 1 k.p.a., a pismo z 25.04.2017r spełnia te wymogi.

W decyzji organ wskazał, że prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego, który zmienił wyrok Sadu Okręgowego , którym przyznano prawo do przeliczenia emerytury wpłynął do organu w dniu 31.01.2017r. Decyzja przeliczająca świadczenie została wydana 28.02.17r i w tej dacie wypłacono świadczenie, zatem między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, a datą wypłaty wyrównania nie minęło więcej niż 30 dni. Ponadto pozwany wskazał, że wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 1.12.2016r. nie stwierdzono, że organ ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w przyznaniu oraz wypłacie świadczenia.

(bezsporne, a ponadto decyzja z. k. 179 wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 20.10.2015r k-151 akt XI 1757/13 , wyrok SA z 1.12.2016r akt IIIAUa 2371/15)

Ubezpieczony wniósł odwołanie od powyższej decyzji.

Zdaniem Sądu Okręgowego odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd wskazać należy na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9.05.2013 r., III AUa 1700/12, LEX nr 1322434, z którego to jednoznacznie wynika, że brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) – dalej powoływana jako ustawa emerytalna, nie pozbawia prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny w Gdańsku powtórzył za Trybunałem Konstytucyjnym (wyrok z dnia 11.09.2007 r., P 11/07 OTK-A 2007/8/97), że termin ten (wynikający z art.118 ust. 1a – obecnie zd. 1) powinien być liczony od dnia doręczenia wyroku sądu tylko wtedy, gdy ustalenie prawa do świadczenia dopiero w postępowaniu sądowym nie było następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. W przeciwnym wypadku, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy (np. błędna interpretacja przepisów, zaniechanie podjęcia określonych działań z urzędu, błędne orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS w sprawie niezdolności do pracy), termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia. Oznacza to, że w wypadku wystąpienia przez ubezpieczonego z roszczeniem o zapłatę odsetek, obowiązkiem sądu jest nie tylko kontrola legalności decyzji w sprawie ustalenia prawa do świadczenia, ale również ocena, czy za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczenia odpowiedzialność ponosi organ rentowy. Na przeszkodzie przyznaniu odsetek w żadnym razie nie stoi też, podnoszona przez organ rentowy, okoliczność braku orzeczenia o odpowiedzialności pozwanego w wyroku przyznającym prawo do świadczenia. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie I UZP 2/11 (OSNP 2011/19-20/255, LEX nr 784338, Biul. SN 2011/3/25, M. P. Pr. 2011/9/493 -496) brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

Sąd Okręgowy w całej rozciągłości zgadza się z powyższym stanowiskiem. Sąd Okręgowy nie neguje, że Sąd Apelacyjny orzekając w sprawie IIIAUa 2371/15 o prawie do przeliczenia emerytury , co do zasady, miał obowiązek rozstrzygnięcia o odpowiedzialności organu rentowego lub jej braku, czego nie uczynił. Zgodzić się należy, że negatywne zweryfikowanie odpowiedzialności organu rentowego w wyroku przyznającym świadczenie pozbawiłoby świadczeniobiorcę możliwości skutecznego wywiedzenia roszczenia o odsetki. Takie jednak orzeczenie – gdyby zapadło – mogłoby podlegać kontroli instancyjnej, wnioskodawca zachowałby bowiem prawo wniesienia apelacji. Analogicznie, pozytywne rozstrzygnięcie o odpowiedzialności organu rentowego otwiera pozwanemu drogę do wywiedzenia apelacji, nawet jeżeli zgadza się co do zasady z rozstrzygnięciem zmieniającym decyzję i przyznającym prawo do świadczenia. Z możliwości tej w praktyce organ rentowy często zresztą korzysta. Brak jakiegokolwiek orzeczenia uniemożliwia taką kontrolę instancyjną, przy czym nie sposób skutecznie bronić tezy, że tworzy się w ten sposób jakiekolwiek domniemanie braku odpowiedzialności organu rentowego. Byłaby ona równie błędna jak twierdzenie, że pominięcie orzeczenia o braku odpowiedzialności organu rentowego rodzi domniemanie co do istnienia tej odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 121) jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W bezpośrednim związku z art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pozostaje art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. (t.j Dz. U. z 2015 r., Nr 748), zgodnie z którym organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. Ustawą o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw z dnia 20 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 1264) do art. 118 dodany został ust. 1a, zgodnie z którym w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego. Zmiana ta weszła w życie w dniu 1 lipca 2004 r.

Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach wielokrotnie dokonywał wykładni przepisu w wyroku z dnia 27 września 2002 r., zapadłym w sprawie sygn. II UK 214/02, Sąd Najwyższy stwierdził, iż ZUS jest obowiązany do wypłaty odsetek w wysokości określonej przepisami prawa cywilnego, wówczas gdy nie dokona - w następstwie okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność - wypłaty świadczeń w terminach przewidzianych w przepisach dotyczących ich przyznawania i wypłacania ( opubl. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2004, Nr 5, poz. 89, str. 233). W wyroku z dnia 9 marca 2001 r., sygn. II UKN 402/00, Sąd Najwyższy stwierdził, iż określenie "nie ustalił prawa do świadczenia" oznacza zarówno nie wydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia mimo spełnienia warunków do jego uzyskania ( opubl. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2002, Nr 20, poz. 501). Podobnie w wyroku z dnia 25 stycznia 2005 r., sygn. I UK 159/04, Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa. ( opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2005, Nr 19, poz. 308, str. 900).

Przywołane stanowisko Sądu Najwyższego podzielił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 11 września 2007 r., wydanym w sprawie sygn. P 11/07, w którym orzekł o konstytucyjności art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych rozumiany w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nieustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy, jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji. W realiach niniejszej sprawy zasadniczą kwestią było więc ustalenie czy organ rentowy, dysponował w dniu 28 lutego 2013r, a więc w dacie złożenia wniosku o emeryturę dowodami, na tej podstawie mógł już wówczas wydać decyzję przyznającą ubezpieczonemu prawo do emerytury w wysokości określonej w wyroku Sadu Apelacyjnego w Katowicach z 1.12.2016r.. Zwrócić należy uwagę, że w toku postępowania wywołanego odwołaniami ubezpieczonego Sąd Okręgowy gromadził akta osobowe,a wiec dysponował nowymi dokumentami , których organ rentowy nie posiadał i w oparciu o te dowody dopuścił dowód z opinii biegłego, a Sąd Apelacyjny dodatkowo dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego. Zauważyć należy,że Sąd Apelacyjny uwzględnił odwołąnia ubezpieczonego jedynie w części. W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe w § 10. 1 ust 4 stanowi, że zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń i w § 21 ust cyt przepisu 1.wskazuje, że środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Oznacza to, to na ubezpieczonym ciąży obowiązek przedłożenia organowi wszelkich dokumentów, w oparciu o które organ może dokonać ustalenia i prawa i wysokości świadczenia. Zdaniem Sądu analiza akt pozwala na twierdzenie, że ubezpieczony nie spełnił wymogów przewidzianych w cyt wyżej rozporządzeniu. Zauważyć jednocześnie należy, że §29 cyt przepisu przewiduje, że jeśli w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również dopuszczone dodatkowe dowody, jeżeli są one niezbędne do załatwienia sprawy, to organ rentowy wzywa zainteresowanego lub inny podmiot do przedłożenia tych dodatkowych dowodów, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 60 dni, licząc od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli wezwanie do przedłożenia dodatkowych dowodów jest kierowane do innego podmiotu niż zainteresowany, organ rentowy każdorazowo informuje o tym zainteresowanego. Nie oznacza to jednak obowiązku poszukiwania z urzędu takich dowodów przez organ rentowy, a w szczególności nie ma on obowiązku ustalania miejsc składowania dokumentacji osobowej i płacowej ubezpieczonych i przeprowadzania z nich dowodów w trakcie postępowania ustalającego wysokość świadczeń.

W sprawie poza sporem było, że prawomocny wyrok wpłynął do organu rentowego 31 stycznia 2017r.,a zatem do do 2 marca 2017r. winien dokonać wypłaty przyznanego świadczenia /30 dni / Organ rentowy nie uchybił temu terminowi oznacza, że brak było podstaw do wypłaty przez organ rentowy odsetek.

Z tych względów, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1k.p.c., Sąd oddalił odwołanie stosownie do art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c.