Pełny tekst orzeczenia

  Sygn. akt VIII U 2905/16

Decyzją numer (...) z dnia 16 listopada 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. B. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to jest emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, jako zleceniobiorca z tytułu zawartej umowy zlecenia z płatnikiem składek P. (...) Sztukatorskich i (...) M. J. w okresie od dnia 17 lipca 2014 roku do dnia 22 września 2014 roku, a także określił podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe za: okres od lipca 2014 roku do września 2014 roku - w kwocie 0,00 zł., za październik 2014 roku - w kwocie 1450,14 zł. i na ubezpieczenie zdrowotne za: od lipca 2014 roku do września 2014 roku - w kwocie 0, 00 zł., za październik 2014 roku - w kwocie 1670,72 zł.

W wyniku kontroli ustalono, że płatnik składek nie zgłosił M. B. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od 17 lipca 2014 roku do 22 września 2014 roku oraz wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od 23 września 2014 roku do 10 października 2014 roku. ZUS zwrócił uwagę, że w okresie od 23 września 2014 roku do 10 października 2014 roku M. B. podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz innego płatnika składek.

/ decyzja - k. 1- 4 akt ZUS/

Płatnik składek M. P. (...) Sztukatorskich i (...) w Ł., złożył w dniu 21 grudnia 2016 roku odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej uchylenie i orzeczenie, że ubezpieczony nie podlega, jako zleceniobiorca, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresie, wskazanym w zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu argumentował, że zawarta z ubezpieczonym, umowa, miała charakter umowy o dzieło, załączając dokumentację fotograficzną - bez oznaczenia: jakich prac dotyczą, bez wskazania – wykonawcy prac.

/ odwołanie k. 2-15 w aktach VIII U 2905/16 /

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 30 grudnia 2016 roku organ rentowy wnosił o jego oddalenie, przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu skarżonej decyzji.

/ odpowiedź ZUS na odwołanie k. 16- 17 w aktach VIII U 2905/16/

Decyzją numer (...) z dnia 17 listopada 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. S. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to jest emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, jako zleceniobiorca z tytułu zawartej umowy zlecenia z płatnikiem składek P. (...) Sztukatorskich i (...) M. J. w okresie od dnia 23 października 2013 roku do dnia 30 listopada 2013 roku, a także określił podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe za: okres od października 2013 roku do listopada 2013 roku - w kwocie 0,00 zł., za grudzień 2013 roku - w kwocie 600 zł. i na ubezpieczenie zdrowotne za okres od października 2013 roku do listopada 2013 roku - w kwocie 0,00 zł., za grudzień 2013 oku - w kwocie 532,44 zł.

W wyniku kontroli ustalono, że płatnik składek nie zgłosił M. S. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia oznaczonego w umowie jako dzień jej rozpoczęcia tj. od 23 października 2013 roku, a także nie wyrejestrował z ww. ubezpieczeń od następnego dnia po wygaśnięciu umowy tj. od 1 grudnia 2013 roku.

/ decyzja - k. 1 -4 akt ZUS/

Płatnik składek M. P. (...) Sztukatorskich i (...) w Ł., złożył w dniu 21 grudnia 2016 roku odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej uchylenie i orzeczenie, że ubezpieczony nie podlega, jako zleceniobiorca, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresie, wskazanym w zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu argumentował, że zawarta z ubezpieczonym, umowa, miała charakter umowy o dzieło, załączając dokumentację fotograficzną - bez oznaczenia: jakich prac dotyczą, bez wskazania – wykonawcy prac.

/ odwołanie k. 2-15 w aktach VIII U 2923/16 /

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 30 grudnia 2016 roku organ rentowy wnosił o jego oddalenie, przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu skarżonej decyzji.

/ odpowiedź ZUS na odwołanie k. 16- 17 w aktach VIII U 2923/16/

Decyzją numer (...) z dnia 17 listopada 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. S. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to jest emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, jako zleceniobiorca z tytułu zawartej umowy zlecenia z płatnikiem składek P. (...) Sztukatorskich i (...) M. J., w okresie od dnia 21 października 2013 roku 30 listopada 2013 roku, a także określił podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe za: okres od października 2013 roku do listopada 2013 roku - w kwocie 0,00 zł., za grudzień 2013 roku - w kwocie 1.390,00 zł. i na ubezpieczenie zdrowotne za okres od października 2013 roku do listopada 2013 roku - w kwocie 0,00 zł., za grudzień 2013 oku - w kwocie 1233,49 zł.

W wyniku kontroli ustalono, że płatnik składek nie zgłosił A. S. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia oznaczonego w umowie jako dzień jej rozpoczęcia tj. od 21 października 2013 roku, a także nie wyrejestrował z ww. ubezpieczeń od następnego dnia po wygaśnięciu umowy tj. od 1 grudnia 2013 roku.

/ decyzja - k.1- 4 akt ZUS/

Płatnik składek M. P. (...) Sztukatorskich i (...) w Ł., złożył w dniu 21 grudnia 2016 roku odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej uchylenie i orzeczenie, że ubezpieczona nie podlega, jako zleceniobiorca, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresie, wskazanym w zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu argumentował, że zawarta z ubezpieczoną umowa, miała charakter umowy o dzieło, załączając dokumentację fotograficzną - bez oznaczenia: jakich prac dotyczą, bez wskazania – wykonawcy prac.

/ odwołanie k. 2-15 w aktach VIII U 2925/16 /

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 30 grudnia 2016 roku organ rentowy wnosił o jego oddalenie, przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu skarżonej decyzji.

/ odpowiedź ZUS na odwołanie k. 16- 17 w aktach VIII U 2925/16/

Postanowieniem z dnia 6 lipca 2017 roku Sąd Okręgowy połączył sprawy o sygn. akt VIII U 2923/16 oraz VIII U 2925/16 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt VIII U 2905/16.

/postanowienia z dnia 3 lipca 2016 roku e - protokół (...):00:29 - 00:01:17 w aktach VIII U 2905/16- płyta CD k. 43, k. 35 w aktach VIII U 2923/16 i k. 36 w aktach VIII U 2925/16/

Zainteresowana A. S. i przyłączyła się do stanowiska ZUS. Pozostali zainteresowani nie zajęli stanowiska w sprawie.

/e - protokół z dnia 6 lipca 2017 roku 00:01:17- 00:02:50 - płyta CD k. 43/

Na rozprawie z dnia 10 października 2017 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołania oraz wniósł o zasądzenie od ZUS na rzecz odwołującego się zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, przy najniższej kwocie przy uwzględnieniu wartości przedmiotu sporu z paragrafu 6. Z kolei zainteresowana A. S. pozostawiła decyzję Sądowi.

/stanowiska stron e -protokół rozprawy z dnia 10 października 2017 roku 01:47:15 - 02:04:02 - płyta CD k. 124/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 lipca 2014 rok płatnik składek, zawarł z M. B., urodzonym w dniu (...), umowę nazwaną umową o dzieło, której przedmiotem było wykonanie renowacji i rekonstrukcji sztukaterii oraz rekonstrukcji gzymsów i tynków w obiekcie zabytkowym, w terminie od dnia 17 lipca 2014 roku do dnia 10 października 2014 roku. Strony ustaliły, że M. B. przysługuje wynagrodzenie w wysokości 12 zł/godz. Zamawiający dokona stosownych potrąceń zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynagrodzenie będzie płatne po wykonaniu dzieła, w ciągu 14 dni od dnia złożenia rachunku. Do akt ZUS załączony został rachunek z adnotacją że: zgodnie z umową z dnia 17 lipca 2014 roku ogólna suma należności wynosi 369 zł. Na rachunku znajduje się podpis odbiorcy kwoty 1834 zł.

/umowa z dnia 17 lipca 2014 roku k. 10 akt ZUS/

Zainteresowany M. B. wykonywał prace renowacyjne w obiekcie zabytkowym, w którym mieściło się przedszkole, jako tynkarz. Do jego obowiązków należało przeprowadzenie rekonstrukcji scalania tynków. Przy pomocy wapna miał scalić nowy i stary tynk. Prac tynkarskich było dużo, ponieważ były ubytki np. półmetrowe, metrowe. Praca była wykonywana przęsłami.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:24:09 - 01:33:07 płyta CD k. 124/

W dniu 23 października 2013 roku płatnik składek zawarł z M. S. umowę nazwaną umową o dzieło, której przedmiotem było wykonanie rekonstrukcji sztukaterii i tynków w (...) w Ł., w terminie do dnia 23 października 2013 roku do 30 listopada 2013 roku. Strony ustaliły, że M. S. przysługuje wynagrodzenie w wysokości – „grupowe” wg obmiaru wykonanego dzieła. Wykonawca użyje do wykonania dzieła materiałów własnych. Wynagrodzenie będzie płatne w ciągu 14 dni na podstawie przedstawionej przez Wykonawcę faktury. Do akt ZUS załączony został rachunek na kwotę 600 zł. Na rachunku znajduje się podpis odbiorcy kwoty 600 zł.

/umowa z dnia 23 października 2013 roku k. 9 akt ZUS/

Zainteresowany M. S. pracował jako sztukator tynków w (...). Miał za zadanie przywrócić historyczną gładź w miejscu gdzie uległa odparzeniu, pracował także przy gzymsach i sztukateriach. Praca przy gzymsach polegało na ich uzupełnieniu poprzez nałożenie gładzi.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:33:07 - 01:38:22 płyta CD k. 124/

W dniu 21 października 2013 roku płatnik składek zawarł z A. S. umowę nazwaną umową o dzieło, której przedmiotem było wykonanie rekonstrukcji i renowacji okien w obiekcie (...) w Ł., w terminie od dnia 21 października 2013 roku do 30 listopada 2013 roku. Strony ustaliły, że A. S. przysługuje wynagrodzenie w wysokości – „grupowe” wg obmiaru wykonanego dzieła. Wykonawca użyje do wykonania dzieła materiałów własnych. Wynagrodzenie będzie płatne w ciągu 14 dni na podstawie przedstawionej przez Wykonawcę faktury. Do akt ZUS załączony został rachunek na kwotę 1390 zł. Na rachunku znajduje się podpis odbiorcy kwoty 1190 zł.

/umowa z dnia 21 października 2013 roku k. 9 akt ZUS oraz rachunek z dnia 31 grudnia 2013 roku k. 8 akt ZUS/

A. S. ma wykształcenie średnie plastyczne. Zainteresowana od około 10 lat pracowała przy renowacji zabytków. Czynności swoje wykonywał w (...) w Ł., w stałych godzinach - od godziny 8 rano przez 8 godzin. Jak chciała wcześniej wyjść to musiała później zostać dłużej. Jej praca polegała na tym, że najpierw czyściła okna do surowego drewna, potem zaszpachlowywała ubytki, zeszlifowywała i pokrywała farbą podkładową, a następnie olejną. Okna były częściowo wymontowane, częściowo nie. Były to okna w tym samym pomieszczeniu. Było bardzo dużo okien do renowacji, budynek jest obszerny. Sposób renowacji tych okien nie różnił się od sposobu renowacji innych okien. Nie było szczególnej różnicy między restaurowaniem okien a remontem. Okna były bardzo zniszczone.

/zeznania zainteresowanej A. S. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:46:29 - 01:47:54 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e - protokół z dnia 6 lipca 2017 roku 00:02:50 - 00:13:38, 00:17:58 - 00:25:23 płyta CD k. 43; zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:24:09 - 01:33:07 płyta CD k. 124w zw. z wyjaśnieniami e -protokół z dnia 21 września 2017 roku 00:05:15 - 01:08:43 złożonych w sprawie VIII U 2906/16, zeznania świadka W. J. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:53:35 - 00:56:36 płyta CD k. 124/

Nie było żadnych szczególnych wymogów do tych okien, miały być zrobione prawidłowo. W momencie kiedy A. S. podpisywała umowę, nie było ustalonej konkretnej liczby okien.

/zeznania zainteresowanej A. S. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:46:29 - 01:47:54 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e - protokół z dnia 6 lipca 2017 roku 00:02:50 - 00:13:38, 00:17:58 - 00:25:23 płyta CD k. 43/

Sztuka konserwacji polega na tym, że trzeba zdjąć starsze farby do momentu pierwszego malunku, żeby zachował się rysunek. Ale to nie dotyczyło tych okien. Okna nie miały ornamentów, miały ozdobne klamki, zawiasy. Nie było żadnych frezowań ozdobnych. Wyglądały jak okna, które miały kilkadziesiąt lat.

/zeznania zainteresowanej A. S. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:46:29 - 01:47:54 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e - protokół z dnia 6 lipca 2017 roku 00:02:50 - 00:13:38, 00:13:38 - 00:15:18 płyta CD k. 43/

Zainteresowana wykonywała powyższe czynności wraz z koleżanką. Między sobą ustalały, która robi które okno. Mogło się zdarzyć, że jedno skrzydło zrobiła zainteresowana, a inne skrzydło tego samego okna zrobiła koleżanka. Nie można było ustalić, które okno zrobiła zainteresowana, a które koleżanka. Jedna robiła małe skrzydło, druga większe.

/zeznania zainteresowanej A. S. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:46:29 - 01:47:54 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e - protokół z dnia 6 lipca 2017 roku 00:02:50 - 00:13:38, 00:17:58 - 00:25:23 płyta CD k. 43/

Zainteresowana podlegała kierownictwu wnioskodawcy, ponieważ osoba wskazana przez firmę (...) zawiadywała pracą, pokazywała którymi oknami należy się zająć, dostarczała farbę, gdy jej brakowało, czy inne elementy. Osoba ta także sprawdzała na jakim etapie jest praca.

/zeznania zainteresowanej A. S. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:46:29 - 01:47:54 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e - protokół z dnia 6 lipca 2017 roku 00:02:50 - 00:13:38, 00:17:58 - 00:25:23 płyta CD k. 43/

Zainteresowana nie wykonała wszystkiego co było zaplanowane, bo wcześniej zrezygnowała. Otrzymałam wynagrodzenie wynikające z rachunku, chociaż pracy nie skończyła. Skrzydła skończone były w dwóch oknach.

/zeznania zainteresowanej A. S. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:46:29 - 01:47:54 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e - protokół z dnia 6 lipca 2017 roku 00:17:58 - 00:25:23 płyta CD k. 43/

Zainteresowani nie byli ubezpieczeni od następstw nieszczęśliwych wypadków, nie byli kierowani przez wnioskodawcę na badanie lekarskie, odbyli natomiast podstawowe szkolenie z zakresu BHP i zasad bezpieczeństwa na budowie przeprowadzone przez kierownika budowy.

/pismo wnioskodawcy z dnia 17 lipca 2017 roku k. 57, zeznania świadka W. J. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:52:25 - 00:53:35 płyta CD k. 124 w zw. z zeznaniami e -protokół z dnia 21 września 2017 roku 02:11:33 - 02:15:56 złożonymi w sprawie VIII U 2906/16/

Osobą zarządzającą początkowo był sam wnioskodawca później wskazana przez niego osoba tj. pan B., który nadzorował prace konserwatorskie w obiekcie (...) w Ł. przy ulicy (...). Miał on za zadanie nadzorować prace konserwatorskie, przygotować harmonogram oraz kosztorys wykonywanych prac. Budowa składała się z etapów: renowacji okien, odtworzenia sztukaterii. Kosztorysy dotyczyły poszczególnych czynności. Pan B. miał doprowadzić swoim nadzorem do tego, żeby przywrócić dawny efekt struktury tego zabytku. Pan B. był wpisany w dzienniku budowy jako kierownik budowy. Kierownik budowy wraz z inspektorem nadzoru robili wstępne odbiory. Jeśli coś było wykonane nieprawidłowo to pracownik musiał to poprawić.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:24:09 - 01:33:07 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e -protokół z dnia 21 września 2017 roku 00:05:15 - 01:08:43 złożonymi w sprawie VIII U 2906/16, zeznania świadka W. J. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:52:25 - 00:53:35 płyta CD k. 124 w zw. z zeznaniami e -protokół z dnia 21 września 2017 roku 01:35:18 - 02:02:57 złożonymi w sprawie VIII U 2906/16/

Wnioskodawca zapewniała materiały i sprzęt.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:24:09 - 01:33:07 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e -protokół z dnia 21 września 2017 roku 00:05:15 - 01:08:43 złożonymi w sprawie VIII U 2906/16/

Przed przystąpieniem do pracy pracownicy mieli przydzielone konkretne fragmenty elewacji. Każdy wiedział, co wykonać. Kierownik na bieżąco wiedział, którą część zrobił dany pracownik. Zakres prac na budowie się powiększał, w związku z tym wynagrodzenia były zmienne. Kierownik określał ten większy zakres i to znajdowało odzwierciedlenie w rachunku. Umowy nie były aneksowane. Bilans prowadził kierownik.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:24:09 - 01:33:07 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e -protokół z dnia 21 września 2017 roku 00:05:15 - 01:08:43 złożonymi w sprawie VIII U 2906/16/

(...) w (...) było bardzo dużo. Podpisując umowę z zainteresowanymi wnioskodawca nie ustalał, którym oknem ma się zająć konkretna osoba. Było ustalone 200 zł za metr kwadratowy okna. Nie ustalano liczby okien, im więcej ktoś zrobił, tym więcej zarobił. Wynagrodzenia sztukatorów określone było stawką godzinową tj. 13 czy 15 zł/godz. Kierownik ewidencjował te roboczogodziny. Pracownicy mieli płacone wyłącznie za wykonaną pracę.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:24:09 - 01:33:07 i 01:33:07 - 01:38:22 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e -protokół z dnia 21 września 2017 roku 00:05:15 - 01:08:43 złożonymi w sprawie VIII U 2906/16, zeznania świadka A. B. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:23:03 - 00:29:12, 00:31:59 - 00:34:23 płyta CD k. 124, zeznania świadka W. J. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:57:23 - 01:05:38 płyta CD k. 124

Zainteresowani pracowali nie mniej niż 8 godzin dziennie, chociaż zdarzało się, że pracowali 10 -11 godzin. (...) jest to obiekt chroniony, muzealny dlatego też była prowadzona ewidencja czasu pracy, każde wejście pracownika było rejestrowane.

/zeznania zainteresowanej A. S. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 01:46:29 - 01:47:54 płyta CD k. 124 w zw. z wyjaśnieniami e - protokół z dnia 6 lipca 2017 roku 00:02:50 - 00:13:38, zeznania świadka A. B. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:23:03 - 00:29:12 płyta CD k. 124, zeznania świadka W. J. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:52:25 - 00:53:35 płyta CD k. 124 w zw. z zeznaniami e -protokół z dnia 21 września 2017 roku 01:35:18 - 02:02:57 złożonymi w sprawie VIII U 2906/16/

Pracodawca nie zapewnił butów. Zainteresowani otrzymywali natomiast kaski i kamizelki ochronne, na których był napis (...). Wnioskodawca zapewnił również rusztowania.

/zeznania świadka A. B. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:23:03 - 00:29:12 płyta CD k. 124, zeznania świadka W. F. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:40:18 - 00:40:47 - płyta CD k. 124, zeznania świadka W. J. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:52:25 - 00:53:35 płyta CD k. 124 w zw. z zeznaniami e -protokół z dnia 21 września 2017 roku 02:11:33 - 02:15:56 złożonymi w sprawie VIII U 2906/16/

W muzeum pracownicy na bieżąca otrzymywali polecenia, co mają zrobić. Niekiedy w danym dniu zmieniała się skala ważności pomieszczeń. Zostawiali okno z danego pomieszczenia i robili w innym, które było ważniejsze.

/zeznania świadka A. B. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:23:03 - 00:29:12 płyta CD k. 124/

W momencie podpisania umowy nie było do końca wiadomo, co kto będzie robił. Kto co umiał i robił najlepiej, to wykonywał. Pracownicy ustalali między sobą i z szefem kto co ma robić.

/zeznania świadka W. F. e - protokół z dnia 10 października 2017 roku 00:40:47 - 00:42:24 - płyta CD k. 124 /

Płatnik zawarł z Przedszkolem Miejskim nr 75 w Ł. Al. (...) umowę w ramach, której zobowiązał się do realizacji inwestycji polegającej na wykonaniu remontu elewacji budynku i prześwitu bramowego Przedszkola Miejskiego nr 75 w Ł. Al. (...) .

/kserokopia wzoru umowy k. 60 - 69/

Płatnik zawarł w dniu 4 września 2013 roku z (...) umowę numer (...)-R. Przedmiotem umowy jest wykonanie prac konserwatorskich i robót budowlanych, w ramach zadania pn. Rewitalizacja zabytkowych: elewacji, ślusarki, stolarki okiennej, zewnętrznej stolarki drzwiowej i obróbek dachowych budynków (...) na terenie (...) w Ł. przy ul. (...) polegających na wykonaniu zakresu prac zgodnie z opisem przedmiotu zamówienia, tj. dokumentacją projektową, programem konserwatorskim, specyfikacjami, wytycznymi (...) wojewódzkiego konserwatora zabytków oraz wytycznymi zamawiającego.

Zgodnie z § 4 punkt 9 tej umowy: wszystkie osoby pozostające w jego dyspozycji w ramach wykonywania robót objętych przedmiotem niniejszej umowy, miały posiadać: odpowiednie kwalifikacje zawodowe w rozumieniu prawa i wymogów umowy, aktualne badania lekarskie, jeżeli przepisy nakładają obowiązek posiadania takich badań, mieli być przeszkoleni w zakresie przepisów bhp i przeciwpożarowych, posiadać prawo wykonywania pracy na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Wykonawca – płatnik zobowiązał się, przed rozpoczęciem prac, do przestawienia Zamawiającemu pisemnej listy osób i podmiotów, które będą wykonywały w jego imieniu pracę, z podaniem numerów dowodów osobistych i numerów PESEL.

/kserokopia umowy k. 70-78/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy i w aktach ZUS uznając je za wiarygodne i wystarczające do poczynienia przedmiotowych ustaleń. Powołane dokumenty nie były kwestionowane w toku postępowania przez żadną ze stron, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, ażeby z urzędu zakwestionować ich wartość dowodową w sprawie. Sąd oparł się także na zeznaniach świadków: W. J. – żony M. J., A. B., który wykonywał prace stolarskie zarówno w (...) jak i w Przedszkolu, za wynagrodzenie według stawki – godzinowej lub od metra kwadratowego oraz W. F., który wykonywał sztukaterie w (...), za wynagrodzenie według kwoty za element.

Sąd oparł się także na zeznaniach stron: M. J. oraz A. S.. Zeznania stron obrazują przebieg realizacji zawartych umów. W tym zakresie – opisu wykonywanych czynności, miejsca ich realizacji, użytych narzędzi i sprzętu, sprawowania przez płatnika kontroli nad wykonawstwem.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i stron, gdyż są spójne, i logiczne.

Dodatkowo wskazać należy, że odwołujący się płatnik nie zakwestionował wskazanych przez organ rentowy w zaskarżonych decyzjach - okresów podlegania przez zainteresowanych obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorcy u płatnika składek ani miesięcznych podstaw wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne za te okresy, ale podnosił, że jako płatnik składek, nie był zobowiązany do uiszczania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne zainteresowanych, ponieważ kwestionowane umowy, były umowami o dzieło i nie stanowiły tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania jako niezasadne podlegają oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, że umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. Różnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąże się z różnymi konsekwencjami prawnymi. Prawidłowa kwalifikacja zawieranej umowy nie zawsze jednak jest sprawą prostą - szczególnie w odniesieniu do różnych form działań i prac w sferze kultury. I tak np. podczas gdy umowy o dzieło rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane - z własnym pracownikiem czy z osobą z zewnątrz. Zatem jeśli dana umowa zostanie błędnie uznana nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ZUS będzie niedozwolone, podobnie jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana jako umowa o dzieło. Decydująca jest treść, a nie nazwa umowy. Aby prawidłowo ustalić, z jaką umową mamy w danym przypadku do czynienia, tzn. czy jest to umowa zlecenia, czy umowa o dzieło, należy kierować się jej treścią, zadaniem, jakie osoba zatrudniana ma do wykonania, czyli istotą obowiązków umownych, jakie osoba ta na siebie przyjmuje.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku poz. 963) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu.

W myśl art. 9 ust. 1 analizowanej ustawy pracownicy spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów mogą dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Wspomniany wyżej art. 9 ust. 1a. stanowi zaś, że ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy (…) w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

Z mocy art. 13 pkt. 2 wspomnianej ustawy zleceniobiorcy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają od dnia oznaczonego
w umowie, jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 (to jest przychód w rozumieniu przepisów
o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Natomiast art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi,
iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r. (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.) obowiązującej od dnia 1 października 2004 roku osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Stosownie do art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych..

Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklaracji rozliczeniowej, imiennych raportów miesięcznych oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

Do ustalenia zaś podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których wyżej mowa, z mocy art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U z 2015 roku, poz. 581), stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6. Ust. 5 art. 81 stanowi, że przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z kolei wymieniony ust. 6 art. 81 przewiduje, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umów nazwanych „umowami o dzieło” jakie odwołujący się płatnik składek zawarł z zainteresowanymi: M. B., M. S. i A. S.. Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowy o dzieło nierodzące obowiązku ubezpieczenia społecznego, czy też zawarły umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a które stanowią tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, iż stosownie do art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). W doktrynie panuje pogląd, że przedmiotem umowy o świadczenie usług jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania).

Zgodnie zaś z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Nie ma przy tym żadnych wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu art. 750 k.c.

Umowę o dzieło zalicza się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. sygn. III AUr 357/93, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, poz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 stycznia 2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, poz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r. sygn. I CR 500/66; opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i (...) rok 1968, Nr 1, poz. 5, z najnowszych orzeczeń : wyrok Sądu Najwyższego z 14.11.2013r. II UK 115/13 i wyrok Sadu Najwyższego z dnia 8.11.2013r. II UK 157/13 /.

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, na jaki umawiają się strony, musi być z góry określony i może przyjmować zarówno postać materialną jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności.

Tymczasem umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. W umowie zlecenie można wskazać rezultat, który powinien być osiągnięty, a podejmujący zlecenie powinien podejmować starania by go osiągnąć. Jednak w odniesieniu do umowy zlecenia po pierwsze nie da się określić zamierzonego rezultatu w sposób pewny, a po drugie nie sposób przewidzieć, w jakim stopniu zostałby on osiągnięty.

W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienia doprowadziły do konkretnego, w przyszłości, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Umowa zlecenia nie akcentuje tego rezultatu, jako koniecznego do osiągnięcia, nie wynik zatem (jak w umowie o dzieło), lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku, są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia, tj. przedmiotem istotnym (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21 grudnia 1993 r. III AUr 357/93).

Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy, jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2000 r. sygn. II UKN 386/99, opubl. OSNP 2001/16/522/.

A zatem z umową rezultatu mamy do czynienia wtedy, gdy spełnienie świadczenia przez dłużnika polega na doprowadzeniu do określonego efektu. W tego typu umowach jedynie taki stan będzie uznany za wykonanie zobowiązania. Z kolei z umową starannego działania jest związany obowiązek dłużnika działania w sposób sumienny w kierunku osiągnięcia danego rezultatu, przy czym już samo sumienne działanie jest spełnieniem świadczenia, niezależnie czy ostatecznie zostanie osiągnięty zamierzony rezultat czy nie. (K. B. artykuł „Kilka mitów z zakresu teorii umów (...) teza 2 )

Należy podkreślić, że umowę o dzieło zdefiniowano w art. 627 k.c. jako zobowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła za wynagrodzeniem. Starania przyjmującego zamówienie w umowie o dzieło mają doprowadzić w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu, za wynagrodzeniem zależnym od wartości dzieła (art. 628 § 1, art. 629, art. 632 k.c.). Umowa o dzieło zakłada swobodę i samodzielność w wykonywaniu dzieła, a jednocześnie nietrwałość stosunku prawnego, gdyż wykonanie dzieła ma charakter jednorazowy i jest zamknięte terminem wykonania. Przyjmuje się, że rezultat, o który umawiają się strony, musi być z góry określony, mieć samoistny byt obiektywnie osiągalny i pewny.

Wykonanie dzieła najczęściej przybiera postać wytworzenia rzeczy lub dokonania zmian w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie, uzupełnienie); takie dzieła są rezultatami materialnymi umowy zawartej między stronami, weryfikowalnymi ze względu na istnienie wad (wyrok SN z dnia 3 listopada 2000 r. IV CKN 152/2000 OSNC 2001 Nr 4 poz. 63).

Poza rezultatami materialnymi, istnieją także rezultaty niematerialne, które mogą, ale nie muszą być ucieleśnione w jakimkolwiek przedmiocie materialnym. W każdym razie takim rezultatem nieucieleśnionym w rzeczy nie może być czynność, a jedynie jej wynik, dzieło bowiem musi istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych przedmiotów, ale i uchwycić istotę osiągniętego rezultatu.

Z dokonanych ustaleń wynika, że przedmiotowe umowy, zawarte z M. B., M. S. i A. S., objęte zaskarżonymi decyzjami były nakierowane na podjęcie działań w celu wykonania: renowacji i rekonstrukcji sztukaterii oraz rekonstrukcji gzymsów i tynków w obiekcie zabytkowym - w przypadku M. B., rekonstrukcji sztukaterii i tynków w (...) w Ł. - w przypadku M. S. i wykonanie rekonstrukcji i renowacji okien w obiekcie (...) w Ł. - w przypadku A. S..

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że żadna z tych będących przedmiotem analizy umów nie wskazuje jakichkolwiek indywidualnych rezultatów, efektów do osiągnięcia. Renowacja i rekonstrukcja to zestaw powtarzających się czynności, w praktyce, znanych wykonawcom, ale realizowanych nie w ramach autorskiego, indywidualnego procesu twórczego, tylko w ramach zlecenia płatnika, który – w związku z zawartymi umowami z Zamawiającymi: (...) w Ł. mieszczącego się przy ul. (...) oraz z Przedszkolem nr (...) w Ł. przy Al. (...) – wykonywał czynności, zgodnie z zaleceniami, wytycznymi, zarówno: (...) wojewódzkiego konserwatora zabytków, jak i dokumentacją projektową, programem konserwatorskim, specyfikacjami oraz wytycznymi zamawiającego.

Czynności takie jak: tynkowanie, gipsowanie, malowanie, usuwanie starej farby i pokrywanie nową, uzupełnianie brakujących elementów - fragmentów ościeżnic, framug okiennych, drzwi itp. stanowią elementy procesu technologicznego – renowacji, rekonstrukcji obiektów zabytkowych, ale nie tylko – renowacji i rekonstrukcji każdego obiektu, który wymaga takich procesów. Jeden lub kilka z elementów była odnawiana. O tym, że były to procesy powtarzalne, oparte na starannym działaniu - nie jednorazowe, świadczą nawet znamiona czasownikowe przy określaniu czynności do wykonania – w trybie niedokonanym, ciągłym: renowacja, rekonstrukcja (także np. z malowaniem).

A zatem istotą świadczenia ze strony M. B., M. S. i A. S. było wykonanie czynności, opisanych wyżej, cechujących się powtarzalnością i cyklicznością na przykład: usuwanie starej farby z okna i pokrywaniu okna nową farbą przez A. S., scalanie tynków przy pomocy wapna przez M. B. czy też uzupełnienie gzymsów poprzez nałożenie gładzi przez M. S.. Przy wykonywaniu czynności żaden z wykonujących opisane czynności zainteresowanych nie miał dowolności, swobody, inwencji twórczej, żaden element nie był jego autorską interpretacją zasad, reguł postępowania w procesie dokonywanej renowacji i rekonstrukcji z wymiernym efektem.

Rezultat tych czynności – rezultat zawartych umów – nie był określony w żadnej z umów. Argument podnoszony przez płatnika, że rezultatem miało być odnowieni określonego obiektu zbytkowanego, jest o tyle niewiarygodny, że – to płatnik – zawierał umowy z Zamawiającymi: (...) i Przedszkolem nr (...). To płatnik zabezpieczał sprzęt i materiały, którymi wykonywali swojej prace wykonawcy. Jak wynika z dokonanych ustaleń płatnik przekazywał zainteresowanym materiały, które wykorzystywali oni przy realizacji czynności renowacji i rekonstrukcji .

Z dokonanych ustaleń wynika, że żadna z umów nie była indywidualnie oznaczona.

Powyższe okoliczności wskazują, że nie rezultat działania był określony w umowach, tylko wykonanie opisanych usług – renowacji i rekonstrukcji, a te czynności – powtarzające się jak: tynkowanie, gipsowanie, malowanie, usuwanie starej farby i pokrywanie nową, uzupełnianie brakujących elementów-fragmentów ościeżnic, framug okiennych, drzwi itd., nie stanowiły – samodzielnie indywidualnego bytu w obrocie, nie stanowiły autorskiego programu, realizowanego przez wykonawców, nie zawierały śladów inwencji twórczej, nie były objęte swobodą twórczą, inwencją kreatywną.

Podejmowane przez zainteresowanych czynności były powtarzalne i wymagały starannego działania. Rezultat nie był określony w żadnej umowie.

Podkreślić także należy, że zainteresowani podlegali kierownictwu płatnika składek. Byli zobowiązani do współdziałania w trakcie wykonywania dzieła oraz mieli ustalony czas i miejsce pracy. Jak wynika z zeznań wnioskodawcy czy świadków zainteresowani pracowali minimum 8 godzin dziennie lub więcej nawet 10 -11. Była prowadzona ewidencja czasu pracy, każde wejście czy wyjście było rejestrowane. Gdy chciało się jakiegoś dnia wcześniej wyjść innego należało zostać dłużej. Ponadto kierownik budowy kontrolował pracę zainteresowanych i zatwierdzał każdy etap jej wykonany. Dodatkowo kierownik budowy mógł ustalać ważność prac i kierował do tych, które wymagał wykonania w pierwszej kolejności. Co ważniejsze w razie potrzeby zakres prac ulegał zmianie, w szczególności zwiększeniu. Nie znajdowało to natomiast żadnego odzwierciedlenia w treści zawieranych umów. Zdaniem Sądu okoliczności te potwierdzają brak w zawartych umowach cech umów o dzieło, bowiem w umowach o dzieło nie występuje żaden stosunek zależności czy też podporządkowania.

Ponadto zauważyć należy, że wnioskodawca dbał o dostarczenie materiałów niezbędnych do przeprowadenia prac renowacyjnych. Dodatkowo wyposażał w kaski oraz kamizelki. Zainteresowani odbyli - przeprowadzone przez kierownika budowy - szkolenia z zakresu BHP oraz i zasad bezpieczeństwa na budowie.

Zainteresowani mieli ustalone wynagrodzenie albo w stawce godzinowej albo za metr kwadratowy. Kierownik budowy ewidencjował te dane. Pracownicy mieli płacone wyłącznie za wykonaną pracę. Co istotne wnioskodawca powierzając zainteresowanym wykonanie danych prac czy to renowacji okien czy sztukaterii bądź gzymsów nie wskazywał konkretnych obiektów do odnowienia. To kierownik budowy decydował, kto wykona dany element oraz w jakiej kolejności. Często zdarzało się, że prace pracowników nakładały się czy zbiegały ze sobą, gdy poszczególne osoby zajmowały się np.uzupełnianiem tynku na obszerze dwóch płaszczyzn.

W ocenie Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że rzeczywistą wolą stron odnośnie przedmiotowych umów było świadczenie usług, a nie wykonanie dzieła, gdyż to nie wynik, ale określone działania były istotne dla realizacji umów i z tych też działań zainteresowani byli rozliczani. Nie wynik czynności renowacja konkretnego obiektu, ale same w sobie czynności wykonywane przez zainteresowanych były przedmiotem spornych umów.

Oceniając odwołanie płatnika, Sąd Okręgowy miał na względzie zasadę swobody umów ( art. 353 ¹ k.c.), w myśl której strony mają możliwości wyboru rodzaju łączącego je stosunku prawnego. Podkreślić jednak należy, że wyżej przytoczona zasada w żadnym razie nie oznacza dowolności, gdyż przywołany wyżej przepis wprost wymaga, aby treść umowy nie sprzeciwiała się naturze danego stosunku prawnego, jego społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu i ustawie (zob. także wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2010 r., II UK 334/09, LEX nr 604221).

O tym jaki stosunek w rzeczywistości łączy strony rozstrzygają warunki, na jakich świadczenie jest wykonywane, a nie sama nazwa umowy, czy nawet wola stron, która podlega ograniczeniom wynikającym właśnie z treści art. 353 ¹ k.c. Ponieważ umowa o dzieło należy do umów rezultatu, dlatego oceny wykonania takiej umowy dokonuje się przez pryzmat osiągnięcia konkretnego, indywidualnie oznaczonego wytworu czy też efektu, który może mieć postać zarówno materialną, jak i niematerialną. Realizacja oznaczonego dzieła jest zwykle określonym procesem wykonawczym, o możliwym do wskazania momencie początkowym i końcowym, którego celem jest doprowadzenie do weryfikowalnego i jednorazowego rezultatu, który jest zdefiniowany przez strony już w momencie zawierania umowy. Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu obciąża przy tym przyjmującego zamówienie. Dzieło zawsze musi być jednorazowym efektem, zindywidualizowanym już na etapie zawierania umowy i możliwym do jednoznacznego zweryfikowania po wykonaniu. Szereg powtarzalnych i cyklicznych czynności, których podjęli się wykonać zainteresowani na podstawie spornych umów, nawet gdy prowadziły do wymiernego efektu, to jednak efekt tych prac nie mógł być rozumiany jako jednorazowy rezultat i kwalifikowany jako realizacja umowy o dzieło. Przedmiotem umowy o dzieło nie może być bowiem osiąganie kolejnych, bieżąco wyznaczanych rezultatów, a takimi były, w ocenie Sądu Okręgowego, efekty – wykonywania prac takich jak: tynkowanie, gipsowanie, malowanie, usuwanie starej farby i pokrywanie nową, uzupełnianie brakujących elementów-fragmentów ościeżnic, framug okiennych, drzwi itd. Tego rodzaju czynności są charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, którą definiuje obowiązek starannego działania.

Z uwagi na to, że dzieło nie zostało precyzyjnie opisane w umowie nie istniała także możliwość obiektywnego sprawdzenia przedmiotu umowy pod kątem wad fizycznych. Nie chodzi bowiem w tym wypadku o sprawdzenie czy przedmiot wykonany nie jest wadliwy (uszkodzony), ale czy nie jest wadliwy w rozumieniu umowy o dzieło, czyli czy został wykonany zgodnie z ustaleniami umowy. Biorąc pod uwagę treść umów trudne byłoby ustalenie istnienia ewentualnych wad – bo musiałyby dotyczyć przedmiotu umowy czyli konkretnego indywidualnego elementu, który byłby do wykonania - odrestaurowania. Nadto strony w umowie nie określały konkretnych cech jakim powinien odpowiadać rezultat pracy. Nie podawano żadnych szczegółów, które pozwoliły ocenić zgodność efektu pracy z zamówieniem, co jest niezbędne w przypadku umowy o dzieło, której istotę stanowi konkretny wytwór. Jest to charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, a niedopuszczalne przy umowie o dzieło.

Chociaż niekiedy, co Sąd pragnie podkreślić, ta sama czynność będąca przedmiotem umowy może świadczyć zarówno o zawarciu umowy o dzieło jak i innej umowy, zwłaszcza umowy o pracę. Ocenie podlega bowiem nie charakter przedmiotu umowy a sama umowa. Jeśli zatem przedmiotem umowy byłoby przygotowanie jednego konkretnie opisanego przedmiotu umowy w chwili jej zawierania a ściśle określonego przez zamawiającego, to tak sformułowana umowa mogłaby zostać uznana za umowę o dzieło, pod warunkiem wskazanie mierzalnego dzieła, kategoriami przypisanymi dla dzieł tego rodzaju, oraz, że dzieło to stanowi autonomiczny przedmiot obrotu społecznego. Inaczej jest jednak w sytuacji, gdy przedmiotem umowy, jak w niniejszej sprawie, jest przygotowywanie bliżej nie określonego przedmiotu.

Sąd podzielił w tym zakresie stanowisko wyrażone np. przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 marca 2013 r., w sprawie I CSK 403/12, w myśl którego „umowa o dzieło, będąca umową rezultatu, różni się od umów starannego działania koniecznością osiągnięcia oznaczonego rezultatu ludzkiej pracy, który musi mieć charakter samoistny i musi być ucieleśniony, a więc przybrać określoną postać w świecie zjawisk zewnętrznych. Rezultat ten musi być przy tym sprawdzalny, czyli zdatny do poddania sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.”(LEX nr 1341643); oraz przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu, który w wyroku z dnia 18 kwietnia 2013 r., w sprawie III AUa 1397/12 uznał, że „cechą konstytutywną przedmiotu umowy o dzieło jest "samoistność rezultatu". Samoistność ta, rozumiana jest na ogół, jako niezależność rezultatu od dalszego działania, a nawet istnienia samego twórcy. Innymi słowy, w momencie ukończenia dzieła ustaje jego "zależność" od twórcy, staje się ono wartością autonomiczną w obrocie.”(LEX nr 1322558).

Na marginesie wskzać należy, iż spornych umów nie sposób także uznać za umowy o roboty budowlane.

Na mocy art. 647 kc przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Treść spornych umów w żadnym zakresie nie wskazuje obiektu czy choćby wydzielonego, ale dostatecznie konkretnie wskazanego, fragmenty obiektu, który miał być wykonany przez zainteresowanych.

Z uwagi więc na powyższe ustalenia, z całą pewnością uznać należy, że treścią zobowiązań zainteresowanych nie był określony konkretny wynik odpowiadający pewnym z góry ustalonym warunkom, który podlegałby ocenie, lecz wykonywanie określonych czynności, których rezultat zależał w znacznym stopniu od okoliczności leżących poza kontrolą zainteresowanych. Przedmiot umowy był powtarzany były w kolejno zawieranych umowach.

W ocenie Sądu wnioskodawca zawarł umowy nazwane umowami o dzieło z zainteresowanymi jedynie w celu ominięcia obowiązku składkowego bowiem w rzeczywistości były one, zgodnie z twierdzeniami organu rentowego, umowami o świadczenie usług.

Wobec powyższego wykonywanie pracy przez zainteresowanych na podstawie zakwestionowanych przez organ rentowy umów rodziło dla zainteresowanych tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku.

Decyzje ZUS są zatem prawidłowe, ustalenia faktyczne wskazują, iż zainteresowani faktycznie wykonywali czynności zgodne z treścią zawartych umów. W uznaniu Sądu nie ulega zatem wątpliwości, że kwestionowane umowy noszą cechy umowy o świadczenie usług, do których stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.) a nie umowy o dzieło. I z tego względu podlegają obowiązkowi składkowemu.

Zauważyć należy, że decyzja o objęciu określonym tytułem ubezpieczenia społecznego, jak również decyzja ustalająca podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne ma charakter decyzji deklaratoryjnej, albowiem stwierdza jedynie zaistnienie stanu prawnego zgodnego z przepisami prawa ubezpieczeń społecznych. Na kształt decyzji dotyczącej ubezpieczenia wpływa tym samym jedynie fakt istnienia bądź nieistnienia tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, a w drugim przypadku – istnienie takiej sytuacji faktycznej, która odpowiada konkretnemu przepisowi regulującemu podstawę wymiaru składki.

Sąd nie znalazł zatem powodów do zakwestionowania ustaleń oraz wyliczeń organu rentowego, w sytuacji, w której sam odwołujący nie podaje konkretnych zastrzeżeń. Podkreślenia wymaga fakt, że z chwilą wniesienia odwołania płatnik stał się stroną procesu, a organ rentowy jej przeciwnikiem procesowym. Podporządkowanie się obowiązującym w procesie cywilnym zasadom, w tym zasadzie kontradyktoryjności, wymaga, aby strony powoływały dowody na poparcie swych twierdzeń, albowiem sądy ustalają fakty na podstawie dowodów. Sąd nie jest zobowiązany do poszukiwania dowodów z urzędu, gdyż w myśl zasady kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach. To strony są dysponentem toczącego się postępowania dowodowego i to one ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Powyższe jasno wynika z art. 3 k.p.c., który wskazuje, że na stronach spoczywa obowiązek dawania wyjaśnień co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i przedstawiania dowodów na ich poparcie.

Reasumując stwierdzić należy, że zawarte przez strony sporne umowy nie były umowami rezultatu, lecz umowami starannego działania, ponieważ ich przedmiotem było wykonywanie przez zainteresowanych ciągu powtarzalnych czynności, o charakterze cyklicznym, który wprawdzie w celu finalnym zmierzały do osiągnięcia bieżących rezultatów, ale wymagały jedynie starannego działania. Wobec powyższego uprawnione jest wnioskowanie, że z uwagi na przedmiot planowanej aktywności, wykonywanie czynności przez zainteresowanych, na podstawie zakwestionowanej przez ZUS umowy, rodziło dla zainteresowanych tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie, w jakim obowiązywała ta umowa. Podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy, stanowi osiągnięty na podstawie umowy przychód.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił odwołania – orzekając o tym w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 wyroku. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Stosownie do art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez wykwalifikowanego pełnomocnika zalicza się wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika strony pozwanej Sąd ustalił zgodnie z jego wnioskiem, w oparciu o § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.), na kwotę 810,00 zł (dla każdej z połączonych spraw po 270 zł tj. 3 x 270 = 810 zł).