Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Kuberska

Sędziowie SA Jacek Pasikowski

SO (del.) Marta Witoszyńska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Olejniczak

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2017 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa Z. K.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 15 grudnia 2016 r., sygn. akt. II C 1375/12

I.  z apelacji obu stron zmienia zaskarżony wyrok na następujący:

„1. zasądza od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Z. K.:

a)  kwotę 125.000 (sto dwadzieścia pięć tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 15.000 (piętnaście tysięcy) złotych od dnia 9 maja 2009 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 35.000 (trzydzieści pięć tysięcy) złotych od dnia 23 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 75.000 (siedemdziesiąt pięć tysięcy) złotych od dnia 19 października 2012 r. do dnia zapłaty;

b)  kwotę 2.949 (dwa tysiące dziewięćset czterdzieści dziewięć) złotych tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 października 2012 r. do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo w pozostałej części;

3. znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania;

4. nie obciąża Z. K. nieuiszczonymi kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa;

5. nakazuje ściągnąć od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 9.980 (dziewięć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt) złotych tytułem niuiszczonych kosztów sądowych od uwzględnionej części powództwa.”;

II.  oddala obie apelacje w pozostałych częściach;

III.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego;

Sygnatura akt I ACa 303/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2016 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie z powództwa Z. K. przeciwko Towarzystwu (...) SA w W. o zapłatę:

- w punkcie 1. zasądził od Towarzystwa (...) SA w W. na rzecz Z. K.:

a) kwotę 125.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, z ustawowymi odsetkami: od kwoty 15.000 zł od dnia 9 maja 2009 r do dnia zapłaty, od kwoty 35.000 zł od dnia 23 stycznia 2012 r do dnia zapłaty oraz od kwoty 75.000 zł od dnia 19 października 2012 r do dnia zapłaty;

b) kwotę 6.189 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 19 października 2012 r. do dnia zapłaty ;

c) rentę na zwiększone potrzeby w kwocie po 270 zł miesięcznie począwszy od dnia 1 października 2012 r i na przyszłość, płatną do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

- w punkcie 2. oddalił powództwo w pozostałej części;

- w punkcie 3. zasądził od Z. K. na rzecz Towarzystwa (...) SA w W. kwotę 5.000 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

- w punkcie 4. nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Łodzi tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu oraz zwrotu wydatków od Z. K. z zasądzonego roszczenia, kwotę 20.000 zł , od Towarzystwa (...) SA w W. kwotę 7.091 zł.

Sąd Okręgowy dokonał następujących ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny w całości podziela i uznaje za własne.

W dniu 7 lipca 2006 roku na ulicy (...) miejscowości P. doszło do wypadku drogowego, w przebiegu którego L. C., kierujący samochodem ciężarowym marki S. o nr rej. (...), podczas wykonywania manewru skrętu w lewo nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu i zderzył się z samochodem marki F. (...) o nr rej. (...) kierowanym przez powoda. Sąd Rejonowy w Zgierzu wyrokiem z dnia 8 marca 2007 roku w sprawie o sygn. akt VI K 1013/06 uznał, że czyn L. C. wypełnił dyspozycję art. 177 § 1 k.k. i na podstawie art. 66 § 1 k.k. i art. 67 § 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie karne wobec niego na okres próby 2 lat.

Z miejsca wypadku powód został przewieziony karetką pogotowia ratunkowego do Wojewódzkiego Szpitala (...) w Z., gdzie przyjęto go na Oddział (...) Ogólnej. W trakcie hospitalizacji u powoda stwierdzono uraz głowy ze wstrząśnieniem mózgu, otarcia skóry twarzy, stłuczenie klatki piersiowej i powłok brzucha, podejrzenie naciągnięcia splotu barkowego prawego z osłabieniem siły mięśniowej, uraz nadgarstka prawego, uraz kręgosłupa szyjnego, zapalenie przełyku. Badanie tomografii komputerowej, której poddany został powód, nie wykazało krwawienia śródczaszkowego, struktura mózgowia była bez zmian ogniskowych, układ komorowy bez przemieszczeń, rezerwa płynowa była zachowana. W zatokach szczękowych widoczne były owalne twory miękkotkankowe polipy.

Od 2 stycznia do 23 stycznia 2007 roku Z. K. przebywał na Oddziale (...) w/w szpitala w związku z utrzymującymi się od wypadku samochodowego w lipcu 2006 roku dolegliwościami bólowymi kręgosłupa, głównie odcinka szyjnego i lędźwiowo - krzyżowego, zawrotów głowy, uczucia osłabienia mięśni kręgosłupa. W badaniu wstępnym stwierdzono zaburzenia mechanizmu chodu, zaburzenia równowagi. W dniu 28 czerwca 2007 roku za usługę stomatologiczną powód zapłacił 2.000 zł. Od 29 maja do 5 czerwca 2009 roku powód przebywał na Oddziale Chorób Wewnętrznych (...) Zespołu (...) w Z. z rozpoznaniem ciśnienia tętniczego, zespołu jelita drażliwego, torbieli nerek, zespołu bólowego kręgosłupa, nerwicy nerkowej.

W trakcie hospitalizacji na Oddziale Neurologii Wojewódzkiego Szpitala (...) w Z. u powoda rozpoznano padaczkę, niedowład połowiczny lewostronny, zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, zaburzenia depresyjne, nadciśnienie tętnicze, torbiele nerek, przepuklinę rozworu przełykowego.

Orzeczeniem (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 3 stycznia 2013 roku Z. K. został uznany za niepełnosprawnego w stopniu znacznym, które datuje się od 31 lipca 2009 roku.

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 6 listopada 2013 roku powód uznany za trwale całkowicie niezdolnego do pracy oraz niezdolnego do samodzielnej egzystencji do 30 listopada 2016 roku.

W wyniku wypadku w dniu 7 lipca 2006 roku powód doznał urazu głowy i kręgosłupa szyjnego, urazy prawego barku i nadgarstka.

W zakresie szkód neurologicznych doznał urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu oraz urazu kręgosłupa szyjnego typu „smagnięcie biczem”, z następowym ograniczeniem ruchomości w zakresie rotacji i zginania powyżej 20°, skutkującego przemijającym zespołem bólowym korzeniowym. U Z. K. rozpoznaje się encefalopatię, ale nie jest ona pourazowa. Również stwierdzona u powoda padaczka nie ma charakteru pourazowego.

Charakter urazu głowy oraz charakter zmian w badaniach neuroobrazowych przemawia za stwierdzeniem, że padaczka i niedowład lewostronny oraz otępienie powoda nie pozostaje w związku przyczynowo - skutkowym z urazem głowy ograniczonym do wstrząśnienia mózgu, gdyż uraz głowy ze wstrząśnieniem mózgu nie skutkuje otępieniem. Nie można wykluczyć, że przed wypadkiem u powoda toczył się już samoistny proces chorobowy gdyż występowało u niego nadciśnienie tętnicze oraz choroby ośrodkowego układu nerwowego, Odnośnie zdiagnozowanej u powoda w trakcie hospitalizacji w sierpniu 2011 roku padaczki to nie może być ona uznana za następstwo urazu głowy gdyż zmiana występująca w płacie ciemieniowym ma charakter jamy malacyjnej poniedokrwiennęj.

Występujące u powoda zaniki mózgu nie są następstwem urazu. Przemijający niedowład lewostronny mógł wystąpić w następstwie napadu padaczkowego.

Prawdopodobieństwo wystąpienia padaczki po urazie głowy z dnia 7 lipca 2006 roku jest niewielkie. W wypadku tym powód doznał urazu głowy ze wstrząśrieniem mózgu, bez zmian pourazowych w obrębie mózgowia i kości czaszki, co zostało potwierdzone badaniem TK głowy. W w/w badaniu, poza jamą pomalacyjną w rzucie górnego bieguna płata ciemieniowego lewego - utrwaloną zmianą powstałą wcześniej, nie stwierdzono innych zmian ogniskowych, w szczególności krwawienia śródczaszkowego.

Padaczka pourazowa w 95% przypadków jest następstwem ciężkich urazów czaszkowo-mózgowych przebiegających ze stłuczeniem mózgu i złamaniem kości czaszki. W przypadku padaczki pourazowej pierwszy napad występuje najczęściej w ciągu pierwszego roku od urazu. Zatem biorąc pod uwagę, że uraz głowy był niewielki, pierwszy napad wystąpił dopiero 5 lat od dnia urazu, a wykazane w badaniach obrazowych zmiany w obrębie mózgowia u powoda tj. ognisko malacji niewyjaśnionego pochodzenia w obrębie lewego płata ciemieniowego, a także występowanie wieloogniskowych zaników korowych mózgu i móżdżku, prawdopodobieństwo padaczki pourazowej u powoda jest bardzo niewielkie (można przyjąć, że stanowi do 5%).

Przyczyną występowania padaczki u powoda jest najprawdopodobniej ognisko malacji w obrębie lewego płata ciemieniowego, co koreluje ze zmianami lewostronnymi o charakterze napadowym w zapisie EEG lub zaniki korowe mózgu. Opisywane od 2007 roku w badaniach obrazowych głowy - TK i MR niewielkie, korowe, odcinkowe zaniki mózgu i móżdżku wynikają ze zmian naczyniowych (powód choruje na nadciśnienie tętnicze), mogą być następstwem substancji szkodliwych lub związane są z przedwczesnym starzeniem się mózgu.

Zdiagnozowane u powoda upośledzenie słuchu prawostronne typu odbiorczego nie jest następstwem choroby samoistnej - zmian związanych z zapaleniem tego ucha, a także wiekiem powoda. Charakter uszkodzenia słuchu stwierdzone w badaniach elektrofizjologicznych wskazuje na pourazowy charakter uszkodzenia słuchu.

U Z. K. stwierdza się obniżenie potencjału intelektualnego i istotne w stosunku do wieku życia zaburzenia funkcji poznawczych. Powód ma istotne trudności funkcjonalne - o obrazie otępiennym. Stan ten trwa prawdopodobnie od kilku lat. Nie można wykluczyć, że przebyty uraz głowy wyzwolił pogłębianie się zmian organicznych i tym samym negatywnie wpłynął na ogólną sprawność i zaradność. Obniżenie potencjału intelektualnego powoda występowało prawdopodobnie przed wypadkiem, a uraz głowy mógł mieć działanie katalizujące dla pogłębiania się zmian.

W wypadku z dnia 7 lipca 2006 r. powód doznał także złamania korony zęba 33 i jego utraty oraz obumarcia miazgi w dwóch zębach, tj. 44 i 43.

Z dużym prawdopodobieństwem, graniczącym z pewnością, należy przyjąć, że dolegliwości powoda ze strony przewodu pokarmowego mają związek z wypadkiem z dnia 7 lipca 2006 roku. Przyczyna ich powstania jest złożona i wieloczynnikowa. Na ich wystąpienie z jednej strony ma wpływ stan ogólny zdrowia, w jakim obecnie znajduje się powód (a zwłaszcza stwierdzona przepuklina rozworu przełykowego (przepony) oraz przede wszystkim jego wpływ na szeroko rozumiane pojęcie życia codziennego, w tym także stres związany z utratą możliwości zarobkowania. Kolejną przyczyną powstawania dolegliwości gastrologicznych u powoda jest związane z powypadkowymi, nawracającymi dolegliwościami bólowymi ze strony układu kostno - stawowo - mięśniowego i następczym częstym przyjmowaniem przez niego z tej przyczyny leków przeciwbólowych (w tym także z grupy (...)).

Trwały uszczerbek na zdrowiu powoda w postaci ograniczenia ruchomości kręgosłupa w zakresie zginania i rotacji o około 1/3 zakresu związany jest z przebytym urazem kręgosłupa szyjnego i wynosi 5% (89a). Następstwa urazu odcinka szyjnego kręgosłupa ograniczone do zespołu bólowego ograniczającego ruchomość segmentu bez uszkodzeń struktur kręgosłupa rdzenia skutkują długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu w wysokości 5%.

Pod względem laryngologicznym powód cierpi na upośledzenie słuchu prawostronne typu odbiorczego. Choroba ta w przeważającym prawdopodobieństwem jest spowodowana przebytym urazem m.in. wstrząśnieniem mózgu i stanowi 10% trwałego uszczerbku.

Stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu powoda ze względów stomatologicznych (utrata zęba 33 oraz obumarcie miazgi w zębach 43 i 44) wynosi 3%.

W związku w wypadkiem powód doznał 20% trwałego uszczerbku na zdrowiu ze względów gastroenterologicznych.

Występujące u Z. K. nadciśnienie tętnicze zostało rozpoznane w 2006 roku po wypadku komunikacyjnym. Od tego czasu leczy nadciśnienie. Wcześniej powód nie kontrolował ciśnienia tętniczego w sposób regularny. Rozpoznane nadciśnienie tętnicze jest chorobą samoistną bez związku z doznanym urazem komunikacyjnym, której przyczyną jest torbielowatość nerek. Z punktu widzenia kardiologicznego powód nie doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem z 7 lipca 2006 roku.

Uraz kręgosłupa spowodował konieczność unieruchomienia szyi w kołnierzu ortopedycznym przez 6 tygodni i spowodował trwałe ograniczenie ruchomości oraz dolegliwości bólowe tego odcinka kręgosłupa. Osłabienie siły mięśniowej kończyn górnych i zaburzenia chodu są raczej pochodzenia centralnego i nie są następstwem lokalnego uszkodzenia urazowego narządu ruchu, nie można zatem upatrywać ich przyczyny w przebytym urazie (stłuczeniu) prawego barku czy nadgarstka.

Uraz kręgosłupa szyjnego spowodował konieczność korzystania przez powoda z pomocy innych osób w wykonywaniu czynności życia codziennego w wymiarze 3 godzin dziennie przez 6 tygodni od urazu. Po tym czasie, przez okres następnych 6 tygodni, zakres tej pomocy wynosił 2 godziny dziennie. W późniejszym okresie poszkodowany nie wymagał już pomocy innych osób w czynnościach egzystencjalnych z uwagi na przebyty uraz kręgosłupa.

Powód wymaga okresowo postępowania usprawniającego ukierunkowanego na pourazowe dolegliwości z odcinka szyjnego kręgosłupa w wymiarze zapewnianym przez Narodowy Fundusz Zdrowia,

Uzasadnione były koszty związane z leczeniem sanatoryjnym przyznanym przez NFZ w I. i B.. NFZ refunduje zabiegi podstawowe, kuracjusz ponosi koszty związane z zabiegami dodatkowymi i 1/3 kosztów hotelowo- żywieniowych, które są uzależnione od standardu sanatorium i pory roku: w sezonie od 216 zł do 756 zł, poza sezonem od 192 zł do 600 zł.

W związku z urazem narządów ruchu uzasadnione było przyjmowanie leków przeciwbólowych (P.) i niesterydowych leków przeciwzapalnych (K.). Miesięczny koszt w/w leków mieści się w granicach 30 - 40 zł.

Z uwagi na uszkodzenie zębów powód wymagał opieki osób trzecich. Uszkodzenie wargi dolnej i górnej, nosa oraz tkliwość tkanek miękkich była związana ze stłuczeniem tej okolicy wymagała stosowania zimnych okładów oraz zażywania łagodnych środków przeciwbólowych w okresie około 3 tygodni. Uciążliwości wynikały również z konieczności spożywania pokarmów pełnowartościowych ale półpłynnych. Zastosowane uzupełnienie braków uzębienia spowodowanych wypadkiem nie jest refundowane od wielu lat przez NFZ. Leczenie kanałowe zębów bocznych również nie podlegał refundacji.

Aby zwolnić rozwój choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, powód powinien być poddawany 2 razy w roku przez 3-6 tygodni fizjoterapii ambulatoryjnej lub zamiennie 1 raz w roku leczony sanatoryjnie. Rehabilitacja ambulatoryjna jest w pełni kontraktowana przez NFZ, jednak dostęp do niej jest ograniczony limitami finansowymi, co powoduje konieczność uzgadniania terminów rozpoczęcia fizjoterapii z odpowiednio dużym wyprzedzeniem.

Ponadto konieczne jest codzienne, samodzielne wykonywanie ćwiczeń izometrycznych gorsetu mięśniowego i ćwiczeń czynnych kończyn górnych i dolnych według instruktażu uzyskanego od fizjoterapeutów. Rehabilitację domową ułatwia rower stacjonarny, który powód może zakupić z 60% współudziałem finansowym (...) pod warunkiem, że jego dochód miesięczny nie przekracza 50% średniej krajowej w gospodarce uspołecznionej.

W ramach profilaktyk narastania zmian zwyrodnieniowych narządu ruchu powód może korzystać wraz z opiekunem 1 raz na 2 lata z 2-tygodniowych turnusów rehabilitacyjnych przyznawanych na podstawie wniosku przez (...) z dopłatą (...).

Powtarzające się u powoda dolegliwości bólowe ze strony układu kostno-stawowego są przyczyną częstego przyjmowania przez niego leków przeciwbólowych (P., K.). Wiele leków z tej grupy niesie z sobą niebezpieczeństwo wystąpienia szeregu objawów niepożądanych, w tym przede wszystkim ze strony przewodu pokarmowego (włącznie groźnymi dla życia). Z tej przyczyny, aby zmniejszyć zagrożenie wystąpienia groźnych powikłań ze strony układu trawiennego podczas przewlekłej terapii tymi lekami, stosuje się prewencyjnie (...). Koszt związany z przyjmowaniem (...) w tym konkretnym przypadku wynosi na 30 zł -40 zł w skali miesiąca.

Rozmiar cierpień fizycznych związanych z urazem (najprawdopodobniej skręceniem) kręgosłupa szyjnego był znaczny w okresie pierwszych sześciu tygodni od wypadku, na co składa się ból spowodowany urazem, niedogodności długotrwałego unieruchomienia w kołnierzu ortopedycznym. Po tym czasie ostre dolegliwości bólowe stopniowo ustępują, przechodząc w fazę przetrwałych bólów spowodowanych także rozwojem zmian zwyrodnieniowych. Rozmiar cierpień fizycznych był duży, ponieważ w wyniku wypadku powód doznał urazu wielomiejscowego powodującego zespoły bólowe głowy, kręgosłupa, kończyny górnej prawej oraz tułowia. Nasilone dolegliwości bólowe kręgosłupa szyjnego, klatki piersiowej i kończyny górnej prawej wycofywały do 6 - 8 tygodni, przechodząc w bóle o charakterze przewlekłym dotyczącym całego kręgosłupa utrzymujące się do chwili obecnej.

Rozmiar cierpień psychicznych i fizycznych pod względem neurologicznym był znaczny, co wynika z rozległości urazu, doznań bólowych, konieczności unieruchomienia oraz załamania psychicznego, które skutkuje u powoda przedłużeniem procesu dezakceptacji i utrudnia adaptacje do nowych uwarunkowań zdrowotnych i zawodowych.

Uszkodzenie narządu żucia skutkowały brakiem możliwości odgryzania kęsów pokarmowych, trudnościami wymowy i znaczne pogorszenie komfortu psychicznego wynikającego z braku koron zębów, stanowiących w sposób znaczący o aparycji powoda.

Rokowanie na przyszłość w odniesieniu do przebytego urazu kręgosłupa szyjnego zależy od rozwoju zmian zwyrodnieniowych. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa jest schorzeniem samoistnym związanym ze zużyciem kręgosłupa w przebiegu fizjologicznego starzenia się tkanek organizmu. Przedwczesną chorobę zwyrodnieniową wywołują poza czynnikami genetycznymi przeciążenia statyczne i dynamiczne kręgosłupa oraz przebyte urazy. Każdy przebyty uraz kręgosłupa wpływa na przyspieszenie rozwoju samoistnej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa istniejącej już przed wypadkiem. U powoda, mimo nadwagi, niewielkie zmiany zwyrodnieniowe dotyczyły wyłącznie kręgosłupa lędźwiowo- krzyżowego. Współistniejące choroby somatyczne nie są przeciwwskazaniem do skierowania powoda na rehabilitacje sanatoryjną.

Powodzenie leczenia i rehabilitacji, poprawa funkcjonowania jest głównie uzależniona od funkcjonowania psychicznego. Powód nie jest zagrożony pogorszeniem stanu neurologicznego.

Rokowania na przyszłość ze względów stomatologicznych należy uznać jako dobre. Zastosowane leczenie zachowawczo-protetyczne uzupełnia w sposób prawidłowy występujące braki zębowe. Leczenie to wymaga obecnie wykonywania prawidłowej i sumiennej higieny jamy ustnej. Koszt takiego uzupełnienia (proteza szkieletowa) to obecnie około 600 zł - 700 zł. Koszt wykonania dwóch koron stalowych na zębach 44 i 43 to około 300 zł za jedną koronę. Wykonanie leczenia kanałowego w zębach 44 i 43 kosztuje 150 zł za jeden ząb.

Wypadek wyłączył powoda z pracy zarobkowej, gdyż wcześniej nie był on całkowicie niezdolny do pracy. Gdyby naciągnięcie więzadeł było izolowanym urazem, to w okresie bólowym jest podstawa do wystawienia pacjentowi zwolnienia z pracy. Nie jest to jednak podstawą do uznania go za częściowo lub całkowicie niezdolnego do pracy zarobkowej.

Diagnostyka powypadkowa u powoda w latach 2006 - 2011 była prowadzona systematycznie i prawidłowo.

W badaniu z dnia wypadku uwidoczniono u powoda jamę pomalacyjną, która powstaje najprawdopodobniej w wyniku niedokrwienia mózgu i jest zmianą utrwaloną, czyli powstała wcześniej, jednak dokładna etiologia jej powstania nie jest znana.

Stawka pełnej odpłatności za usługi opiekuńcze w dni robocze na terenie miasta Ł. wynosiła od maja 2005 roku do kwietnia 2007 roku 6,90 zł za godzinę.

Strona pozwana w toku postępowania likwidacyjnego w 2010 roku przyznała powodowi zadośćuczynienie w kwocie 15.000 zł, zwrot kosztów zakupu leków w wysokości 455,41 zł, koszt pomocy lekarskiej 680 zł, koszty przejazdu 292,68 zł, straty rzeczowe 500 zł.

Pismem z dnia 30 września 2012 roku, które wpłynęło do siedziby strony pozwanej 4 października 2012 roku, powód wezwał pozwanego do zapłaty:

- 1.500 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia stomatologicznego;

- 1.449 zł tytułem renty wyrównawczej obejmującej konieczność sprawowania opieki nad powodem przez trzy miesiące od wypadku,

- 9.108,66 zł tytułem zwrotu utraconych dochodów,

- 2.400 zł tytułem zwiększonych kosztów życiowych związanych z utrzymaniem miejsca zamieszkania,

- 140 zł miesięcznie tytułem kosztów zakupu leków,

- 34.675 zł tytułem zwrotu kosztów związanych z pomocą osób trzecich,

- 1.174.500 zł jednorazowego odszkodowania za 300 miesięcy za okres od 1 października 2012 roku. Miesięcznie odszkodowanie obejmowało: utracony dochód (725 zł), koszt osób trzecich przy konserwacji domu (200 zł), koszt zażywania leków (140 zł), koszt pomocy osób trzecich podczas codziennych czynności życiowych (2.850 zł).

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podstawą odpowiedzialności sprawcy wypadku stanowi art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 435 k.c. W oparciu o powołane przepisy samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody, ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego środka komunikacji, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Źródłem odpowiedzialności strony pozwanej jest umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody wyrządzone ich ruchem. Umowa taka podlega obowiązującym w chwili zdarzenia przepisom art. 805 - 828 Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2016, poz. 2060).

Podstawę przypisania pozwanemu odpowiedzialności stanowi w szczególności art. 822 k.c. W § 1 przepis ten stanowi, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Zgodnie z § 2 umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o których mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia. W myśl zaś § 4 uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Natomiast stosownie do dyspozycji art. 35 ustawy ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

W analizowanym stanie faktycznym spełnione zostały przesłanki odpowiedzialności przewidziane w w/w przepisie, tj. wystąpienie szkody i istnienie związku przyczynowego pomiędzy zawinionym zachowaniem osoby kierującej drugim pojazdem uczestniczącym w zdarzeniu a szkodą, jakiej doznał powód.

Sąd Okręgowy wskazał, że wprawdzie wyrok Sądu Rejonowego w Zgierzu uznający czyn sprawcy wypadku L. C. za wypełniający dyspozycję art. 177 § 1 k.k. i warunkowo umarzający wobec niego postępowanie karne nie wiąże sądu cywilnego, jednakże w sytuacji, gdy w postępowaniu karnym nie stwierdzono popełnienia przestępstwa, sąd cywilny jest uprawniony do dokonania własnej oceny, czy popełnione zostało przestępstwo (por. Wyrok S. Apel. W Warszawie z dnia 3 listopada 2011 r., w sprawie VI ACa 1249/11, opubl. w bazie Lex pod nr (...), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2008 r., w sprawie III CSK 193/08, opubl. w bazie Lex za nr (...)).

Ponieważ strona pozwana nie kwestionowała okoliczności, w których doszło do wypadku, jakiemu uległ powód w dniu 7 lipca 2006 roku, jak również nie ustalono żadnych okoliczności, które wyłączyłyby winę sprawcy, należało uznać, że jest to okoliczność bezsporna.

Przechodząc do analizy poszczególnych żądań pozwu, to odnośnie żądania zasądzenia zadośćuczynienia należy wskazać, iż zgodnie z treścią przepisu art. 445 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Podstawą żądania zadośćuczynienia mogą być cierpienia fizyczne i psychiczne występujące oddzielnie bądź łącznie.

W przepisach obowiązującego prawa ustawodawca nie sprecyzował sposobu ustalenia wysokości zadośćuczynienia, odwołując się do sędziowskiego uznania, opartego na całokształcie okoliczności sprawy. Przeprowadzona w ten sposób analiza konkretnego przypadku ma doprowadzić do wyliczenia „odpowiedniej sumy”, to jest takiej kwoty, która odpowiada krzywdzie, ale nie jest wygórowana na tle stosunków majątkowych społeczeństwa.

Przez krzywdę należy rozumieć cierpienia fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne polegające na ujemnych doznaniach przeżywanych w związku z cierpieniami fizycznymi i następstwami, zwłaszcza trwałymi lub nieodwracalnymi, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Przy czym w pojęciu krzywdy mieszczą się nie tylko cierpienia fizyczne i psychiczne już doznane, ale również te, które mogą powstać w przyszłości (na tym polega całościowy charakter zadośćuczynienia). W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że ocena rozmiarów krzywdy wymaga uwzględnienia nasilenia cierpień, długotrwałości choroby, rozmiaru kalectwa, trwałości następstw zdarzenia oraz konsekwencji uszczerbku na zdrowiu w dziedzinie życia osobistego i społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 681/98, opubl. OSNAP 16/00, poz. 626).

Zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny. Wobec tego jego wysokość nie może stanowić zapłaty sumy symbolicznej, lecz musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie zadośćuczynienie powinno być utrzymane w rozsądnych granicach. Wielkość zadośćuczynienia zależy od oceny całokształtu okoliczności sprawy, w tym rozmiaru doznanych cierpień, ich intensywności, trwałości, czy nieodwracalnego charakteru. Przy ustalaniu rozmiaru cierpień i ujemnych doznań psychicznych powinny być uwzględniane zobiektywizowane kryteria oceny, jednakże w relacji do indywidualnych okoliczności danego przypadku. Od osoby odpowiedzialnej za szkodę poszkodowany winien otrzymać sumę pieniężną, o tyle w danych okolicznościach odpowiednią, by mógł za jej pomocą zatrzeć lub złagodzić poczucie krzywdy i odzyskać równowagę psychiczną. Nie ma natomiast podstaw do uwzględnienia żądania w takiej wysokości, by przyznana kwota stanowiła ponadto, ze względu na swoją wysokość, represję majątkową (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1973 roku, OSNCP 10/74 poz. 145).

Określając wysokość zadośćuczynienia w rozpoznawanej sprawie, Sąd Okręgowy wziął pod uwagę zakres cierpień fizycznych i psychicznych powoda odczuwanych w związku z obrażeniami narządów ruchu, a także, będące ich konsekwencją, ograniczenia w zakresie życia codziennego. Sąd wziął też pod uwagę fakt, iż w wyniku wypadku powód doznał uszczerbku na zdrowiu, który łącznie, przy uwzględnieniu następstw laryngologicznych /10%/, stomatologicznych /3%/, ortopedycznych i neurologicznymi związanych z zespołem bólowym kręgosłupa /5%/, gastrologicznych /20%/ wynosi 38%.

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń, w związku z doznanymi obrażeniami, Z. K. początkowo odczuwał ból głowy, kręgosłupa, kończyny górnej prawej oraz tułowia spowodowany samym urazem wielomiejscowym. Dolegliwości bólowe kręgosłupa szyjnego, klatki piersiowej i kończyny górnej prawej przekształciły się następnie w bóle o charakterze przewlekłym dotyczącym całego kręgosłupa. Przedmiotowe zdarzenie doprowadziło także do upośledzenia słuchu powoda, utraty zębów oraz problemów gastrologicznych związanych z nawracającymi dolegliwościami bólowymi ze strony układu kostno - stawowo - mięśniowego i następczym częstym przyjmowaniem przez niego z tej przyczyny leków przeciwbólowych. Uszkodzenie narządu żucia skutkowało natomiast brakiem możliwości odgryzania kęsów pokarmowych, trudnościami wymowy i znacznym pogorszeniem komfortu psychicznego wynikającego z braku koron zębów.

W ślad za opinią biegłych lekarzy neurologów G. B. (1) i J. B. Sąd Okręgowy przyjął, że padaczka, niedowład lewostronny oraz otępienie powoda nie pozostają w związku przyczynowo - skutkowym z urazem głowy ograniczonym do wstrząśnienia mózgu. Przebyty uraz głowy mógł pogłębić zmiany organiczne i tym samym negatywnie wpłynął na ogólną sprawność i zaradność. Obniżenie potencjału intelektualnego powoda występowało prawdopodobnie przed wypadkiem, a uraz głowy mógł mieć działanie katalizujące dla pogłębiania się zmian.

Biorąc to wszystko pod uwagę, Sąd stanął na stanowisku, że zadośćuczynienie w kwocie 125.000 zł, uwzględniając wypłatę przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego 15.000 zł, jest adekwatne z punktu widzenia rozmiaru doznanej przez powoda krzywdy.

O odsetkach od zasądzonej kwoty orzeczono na podstawie art. 481 k.c., uwzględniając daty doręczenia wezwań do zapłat oraz pisma rozszerzającego po wodo wo, tj.:

- od kwoty 15.000 zł od dnia 9 maja 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 35.000zł od dnia 23 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 75.000 zł od dnia 19 października 2012 roku do dnia zapłaty.

Stosownie do § 1 cyt. przepisu jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Istotne jest więc ustalenie momentu, w którym dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. Przepis art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych reguluje zasadę co do terminu spełnienia świadczenia przez ubezpieczyciela. Zgodnie z powołanym przepisem zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W chwili wezwania pozwanego do zapłaty granice krzywdy mogły już zostać ocenione, bowiem zdarzenie wywołujące krzywdę miało charakter jednorazowy. W takiej sytuacji, także w judykaturze, przyjmowany jest pogląd o dopuszczalności zasądzenia odsetek od roszczenia o zadośćuczynienie od daty wezwania zobowiązanego do zapłaty (wyrok SN z dnia 19 lutego 2002 r., II UKN 202/01, LEX nr 564470, wyrok SN z dnia 20 stycznia 2004 r., II CK 364/02, LEX nr 347285, wyrok SN z dnia 17 listopada 2006 r„ V CSK 266/06, LEX nr 276339).

Co do zasady, na uwzględnienie zasługiwało również roszczenie powoda o zasądzenie na jego rzecz odszkodowania oraz renty z tytułu zwiększonych potrzeb.

Stosownie do treści art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Uszkodzenie ciała w rozumieniu cytowanego przepisu polega na naruszeniu integralności fizycznej człowieka, przy czym naruszenie to może dotyczyć nie tylko samej powłoki cielesnej, ale również tkanek narządów wewnętrznych. Rozstrój zdrowia natomiast wyraża się w zakłóceniu funkcjonowania poszczególnych organów, be(z ich widocznego uszkodzenia. Naprawienie szkody, będącej konsekwencją spowodowanej uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, obejmować winno wszelkie koszty będące skutkiem naruszenia wskazanych wyżej dóbr osobistych.

Nie ulega wątpliwości, że w okresie bezpośrednio następującym po wypadku Z. K. wymagał wzmożonej pomocy i opieki innych osób w wykonywaniu podstawowych czynności życia codziennego. W ślad za opinią biegłego z zakresu ortopedii Sąd Okręgowy przyjął, że uraz kręgosłupa szyjnego spowodował konieczność pomocy innych osób w wymiarze 3 godzin dziennie przez 6 tygodni od urazu, a przez kolejne 6 tygodni zakres tej pomocy wynosił 2 godziny dziennie. Uwzględniając zatem stawki (...) (6,90 zł za godzinę), koszt pomocy osób trzecich w w/w okresie wyniósł 1.149 zł.

Przez rok od wypadku powód musiał zażywać leki przeciwbólowe (35 zł miesięcznie) oraz lekarstwa związane z problemami gastrologicznymi, mające na celu zmniejszenia zagrożenia wystąpienia groźnych powikłań ze strony układu trawiennego (35 zł miesięcznie), co łącznie wyniosło 840 zł (70 zł x 12 miesięcy).

Ponadto Z. K. poniósł koszty związane z leczeniem stomatologicznym (1.500 zł) oraz z pomocą osób trzecich w czynnościach związanych z utrzymaniem domu, które przed wypadkiem wykonywał osobiście (2.400 zł).

Mając powyższe na uwadze, Sąd w ramach odszkodowania zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda 6.189 zł.

O odsetkach za opóźnienie w zapłacie wskazanej kwoty odszkodowania od 19 października 2012 roku orzeczono na podstawie art. 481 k.c., uwzględniając datę wezwania do zapłaty, które wpłynęło do siedziby strony pozwanej 4 października 2012 roku - w terminie 14 od otrzymania wezwania.

Sąd nie uwzględnił żądania powoda w zakresie zwrotu utraconych dochodów, które w kwocie około 2000 zł miał uzyskiwać do dnia wypadku jako muzyk, grając na różnych uroczystościach. W toku niniejszej sprawy nie zostało wykazane, jaką pracę powód wykonywał przed wypadkiem i za jaki okres pobierał zasiłek chorobowy. Można byłoby przyjąć, że w okresie pobierania zasiłku chorobowego powód mógł być niezdolny do wykonywania pracy muzyka jednakże żadne dowody na potwierdzenie tej okoliczności nie zostały zgłoszone.

Renta z tytułu zwiększenia się potrzeb poszkodowanego dotyczy sytuacji, gdy w wyniku doznanej szkody istnieje konieczność ponoszenia wyższych kosztów utrzymania w zakresie usprawiedliwionych potrzeb w porównaniu do stanu sprzed wyrządzenia szkody. Sąd Okręgowy ustalił, że zwiększone potrzeby powoda od 1 października 2012 roku polegają na zakupie leków przeciwbólowych oraz osłonowych, których koszt wynosi 70 zł miesięcznie oraz pomocy osób trzecich w konserwacji domu, co stanowi wydatek 200 zł miesięcznie. Natomiast, jak wynika z poczynionych ustaleń, bieżąca pomoc osób trzecich związana jest z samoistnymi schorzeniami, gdyż zarówno występująca u powoda choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa jak i encefalopatia oraz padaczka maja charakter schorzeń samoistnych

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy zasądził na rzecz powoda rentę na zwiększone potrzeby w kwocie 270 zł miesięcznie, począwszy od 1 października 2012 roku i na przyszłość.

W pozostałym zakresie żądania pozwu Sąd I instancji uznał częściowo za nieudowodnione, a częściowo za wygórowane co skutkowało konicznością oddalania powództwa ponad kwoty zasądzone.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. Powód wygrał sprawę w 10%. Mając na uwadze sytuację materialną oraz życiową Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5.000 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W myśl art. 113 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2016, poz. 623) Sąd nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Łodzi tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu oraz zwrotu wydatków:

a) od Z. K. z zasądzonego roszczenia kwotę 20.000 zł;

b) od Towarzystwa (...) S.A. w W. kwotę 7.091 zł.

Od wyroku Sądu Okręgowego apelacje wywiodły obie strony.

Powód zaskarżył powyższy wyrok częściowo, to jest w zakresie punktu 2., 3. i 4., podnoszą następujące zarzuty:

1. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na nie uwzględnieniu w ocenie stanu zdrowia powoda schorzeń neurologicznych w postaci pourazowych zespołów korzeniowych i szyjnych;

2. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na nie uwzględnieniu w ocenie stanu zdrowia powoda schorzeń psychiatrycznych w postaci stresogennych zaburzeń nerwicowych oraz pourazowego zespołu mózgowego ( encefalopatii pourazowej ) z otępieniem i zaburzeniami osobowości;

3. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż w wyniku wypadku powód doznał jedynie 38 % uszczerbku na zdrowiu;

4. błędną ocenę krzywdy wyrządzonej powodowi w wyniku wypadku drogowego poprzez nie uwzględnienie wszystkich schorzeń pozostających w związku przyczynowym z wypadkiem oraz ich skutków w życiu codziennym, a w szczególności uznanie , że kwota 140.000,- zł jest adekwatna do wyrządzonej krzywdy;

5. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym przyjęciu, że koszt pomocy i opieki innych osób nad powodem w okresie po wypadku wynosi 1.149,- zł;

6.naruszenie przepisu art. 321 § 1 k.p.c. poprzez wyrokowanie w zakresie utraconych dochodów powoda pomimo, iż żądanie takie nie zostało objęte powództwem .

7. błędne ustalenie, iż powód wygrał sprawę zaledwie w 10 % ;

8.błędne wyliczenie nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu oraz poniesionych wydatków oraz rozliczenie ich w sposób niezgodny z wynikiem sprawy;

9. błędną ocenę sytuacji życiowej i materialnej powoda skutkującą na nie zastosowaniu zasady określonej w ust. 4 art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2016, poz. 623 );

10. naruszenie art. 100 k.p.c. oraz § 4 ust. 2 , § 6 pkt. 5, § 18 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 163, poz. 1349) poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 5.000,- zł.

Powód wniósł o zmianę wyroku poprzez zasądzenie tytułem zadośćuczynienia dalszej kwoty 175.000,- zł z ustawowymi odsetkami od 19 października (...). do 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu od pozwanego na rzecz powoda według norm przepisanych za obydwie instancje sądowe.

Pozwany zaskarżył wyrok w zakresie:

- pkt 1. lit. a, w części - co do kwoty 90 000,00 zł (tj. ponad kwotę 35 000,00 zł), wraz z ustawowymi odsetkami:

-od dnia: 9 maja 2009 r. do dnia zapłaty dla kwoty 15 000,00 zł,

-od dnia 23 stycznia.2012 r. do dnia zapłaty dla kwoty 35 000,00 zł oraz

-od dnia 19 października 2012 r. do dnia zapłaty dla kwoty 40 000,00 zł,

jak również w części zasądzającej odsetki ustawowe od niezaskarżonej części roszczenia zasądzonego w tymże punkcie tj. kwoty 35 000,00 zł, liczone od dnia 19.10.2012 r. do dnia poprzedzającego datę wyrokowania tj. 14.12.2016 r.;

- w zakresie pkt 1. lit. b - w części - co do kwoty 3240,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 października 2012 r. do dnia zapłaty (tj. ponad kwotę 2949,00 zł);

- w zakresie pkt 1. lit. c— w całości,

- w zakresie pkt 4 lit. b — w całości.

Pozwany zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1) naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

a. rażące naruszenie art. 321 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie skutkujące wyrokowaniem co do przedmiotu nieobjętego żądaniem, tj.:

- bezpodstawne zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda renty na zwiększone potrzeby po 270 zł miesięcznie począwszy od 1.10.2012 r. i na przyszłość, pomimo, że powód w toku procesu nie wnosił o zasądzenie renty, a powództwo ograniczone było wyłącznie do roszczenia odszkodowawczego oraz roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne,

- bezpodstawnym zasądzeniem od pozwanej na rzecz powoda odszkodowania w kwocie 6189,00 zł pomimo, iż powód w niniejszym postępowaniu dochodził roszczenia odszkodowawczego jedynie w kwocie 2949,00 zł,

b. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie fragmentarycznej oraz sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego, w szczególności przejawiającą się w:

- uwzględnieniu, że powód doznał 20-procentowego uszczerbku na zdrowiu związanego z dolegliwościami gastrologicznymi i przyjęcie, że stanowi on wyłącznie następstwa wypadku z dnia 7.07.2006 r., co oznacza bezrefleksyjne uwzględnienie przez Sąd wniosków konsekwentnie kwestionowanej przez pozwanego opinii biegłego z zakresu gastroenterologii, przy jednoczesnym pominięciu faktu występowania u powoda licznych chorób samoistnych, które także były i są nadal leczone farmakologicznie, co ma wszakże niebagatelne znaczenie dla problemów gastrologicznych powoda,

- pominięciu faktu, że powód w wyniku wypadku z dnia 7.07.2006 r. nie doznał żadnych obrażeń w zakresie przewodu pokarmowego, żołądka oraz jelit, jak również żadnego urazu brzucha, co nie pozwala przyjąć 20-procentowego uszczerbku na zdrowiu jako stanowiącego wyłączną konsekwencję tegoż wypadku,

- pominięciu faktu, iż na obecny stan zdrowia powoda rzutują w znacznym stopniu występującego u niego choroby samoistne, pozostające bez związku z wypadkiem z dnia 7.07.2006 r.,

c. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. 2 art. 232 k.p.c. poprzez uznanie, że w konsekwencji przedmiotowego wypadku powód doznał łącznie aż 38 -procentowego uszczerbku na zdrowiu, pomimo, że biegli ocenili jedynie prawdopodobieństwo związku uszczerbku na zdrowiu powoda z wypadkiem, nie przesądzając o nim kategorycznie, co skutkowało błędnym uznaniem roszczenia powoda za udowodnione co do wysokości,

2)  naruszenie prawa materialnego tj.:

a.  art. 445 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie, skutkujące:

- przyznaniem zadośćuczynienia w wysokości rażąco zawyżonej względem rozmiaru cierpień fizycznych powoda i błędnym uznaniem, że suma odpowiednia zadośćuczynienia należnego powodowi winna wynosić aż 125 000,00 zł przy uwzględnieniu wypłaty w toku postępowania likwidacyjnego na poziomie 15 000,00 zł, co daje łącznie 140 000,00 zł przy przyjętym przez Sąd uszczerbku na zdrowiu w zawyżonym rozmiarze 38 %,

- pominięciem przez Sąd przy ustalaniu sumy odpowiedniej licznie występujących u powoda schorzeń samoistnych istotnie wpływających na rozmiar jego cierpień i stan zdrowia, a pozostającym bez związku z wypadkiem,

b.  art. 444 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie przejawiające się w zasądzeniu nieżądanej przez powoda w toku postępowania renty na zwiększone potrzeby, w sytuacji w której zebrany w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza związanego z wypadkiem zwiększenia się potrzeb poszkodowanego,

c.  art. 361 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie skutkujące przypisaniem pozwanemu odpowiedzialności za 20-procentowy gastrologiczny uszczerbek na zdrowiu powoda, pomimo, że powód nie doznał w wyniku wypadku żadnych obrażeń w zakresie przewodu pokarmowego, żołądka oraz jelit, jak również żadnego urazu brzucha, a ewentualne dolegliwości powoda w tym zakresie wywołane są licznymi chorobami samoistnymi i nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem z dnia 7.07.2006 r.,

d.  art. 481 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię skutkującą zasądzeniem kwot tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi uwzględniając daty doręczenia wezwań do zapłaty oraz pisma rozszerzającego powództwo, przyjmując przy tym, że pozwany pozostawał w opóźnieniu odpowiednio od 9.05.2009 r., 23.01.2012 r. oraz 19.10.2012 r., pomimo, iż rozmiar szkody nie był w tych datach pozwanej znany, a ustalenie rozmiaru obrażeń i uszczerbku na zdrowiu powoda nastąpić winno według stanu rzeczy istniejącego w dniu zamknięcia rozprawy, tj. w dniu 6.12.2016 r., przy jednoczesnym pominięciu faktu, że przewlekłość postępowania w niniejszej sprawie spowodowana była całkowicie niezależnym od pozwanej zagubieniem akt przez Sąd I instancji.

Apelujący pozwany wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w zakresie zaskarżenia oraz stosunkowe rozdzielenie kosztów postępowania przed Sądem I instancji, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych, adekwatnie do wyniku sprawy oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania przed Sądem Apelacyjnym, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powoda pozwany wniósł o oddalenie apelacji powoda i zasądzenie kosztów postępowania od powoda na rzecz pozwanego

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacje obu stron były zasadne w części

Odnosząc się do zarzutu sformułowanego w apelacjach, a dotyczącego naruszenia art. 233 k.p.c., wyrażającego zasadę swobodnej oceny dowodów należy stwierdzić, że był on chybiony. Jak podkreśla się w orzecznictwie i doktrynie procesu cywilnego, normy swobodnej oceny dowodów wyznaczane są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego ( por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/99). Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, niepubl.).

Wbrew twierdzeniom stron, dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena dowodów odpowiadała zasadom swobodnej oceny dowodów, w szczególności uwzględniając zasady doświadczenia życiowego i wskazania wiedzy i logicznego rozumowania, podlega zatem ochronie art. 233 § 1 k.p.c.. Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił wiarygodność i moc dowodów na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Sąd Apelacyjny podzielił ocenę dowodów w postaci opinii biegłych dokonaną przez Sąd I instancji w zakresie ustalenia uszczerbku na zdrowiu, w związku ze stwierdzeniem u Z. K. schorzeń w postaci stresogennych zaburzeń nerwicowych oraz pourazowego zespołu mózgowego ( encefalopatii pourazowej ) z otępieniem i zaburzeniami osobowości. Sąd I instancji zasadnie oparł się na opiniach biegłych lekarzy neurologów G. B. (2) oraz J. B., które stwierdziły jednomyślnie, że encefalopatia nie ma charakteru pourazowego związanego z zdarzeniem szkodzącym, gdyż niewielki uraz głowy ze wstrząśnieniem mózgu, którego doznał powód, nie skutkuje otępieniem natomiast istnieją poważne przesłanki pozwalające na przyjęcie, że bardziej prawdopodobne jest, iż ww. schorzenie, które wystąpiły u powoda, jest wynikiem samoistnego procesu chorobowego, który toczył się w jego organizmie. Biegła neurolog G. B. (3) wskazała także na charakter zmian w badaniach neuroobrazowych. W badaniu z dnia wypadku uwidoczniono u powoda jamę pomalacyjną, która powstaje najprawdopodobniej w wyniku niedokrwienia mózgu i jest zmianą utrwaloną, czyli powstała wcześniej, jednak dokładna etiologia jej powstania nie jest znana. Istnienie jamy pomalacyjnej może być wyrazem procesu samoistnego, a nie pourazowego. Może to mieć miejsce w przebiegu chorób naczyniowych, a powód jest obciążony nadciśnieniem tętniczym oraz chorobami naczyniowymi ośrodkowego układu nerwowego.(k.378v.). Biegła neurolog J. B. wskazała, że powód nie doznał stłuczenia płata czołowego, które mogło dawać objawy nasilonego otępienia oraz, że nie zna uzasadnienia dla diagnozy, aby po urazie głowy ze wstrząśnieniem mózgu występowały wieloogniskowe rozsiane zaniki mózgu i móżdżku.(k.378v.). Sąd I instancji zasadnie pominął opinię biegłych psychiatrów zajmujących odmienne stanowisko. Biegli z zakresu psychiatrii, w przeciwieństwie do biegłych z zakresu neurologii nie analizowały bowiem ogólnego stanu zdrowia poszkodowanego i jego wpływu na stan powoda, a ograniczyły się do stwierdzenia, że skoro schorzenia te występują, a powód w wypadku doznał urazu głowy, to przesądza to o istnieniu miedzy tymi faktami adekwatnego związku przyczynowo - skutkowego. W tym zakresie zarzuty apelacyjne powoda były bezzasadne.

Nietrafny był także zarzut powoda odnośnie do nieuwzględnienia w ocenie stanu zdrowia powoda pourazowych zespołów korzeniowych i szyjnych. Sąd Okręgowy prawidłowo uznał bowiemt, że schorzenie to mieści się w ramach 5 - procentowego uszczerbku na zdrowiu o charakterze neurologicznym związanym z zespołem bólowym kręgosłupa.

Sąd Apelacyjny – wbrew zarzutom pozwanego - w pełni podziela także ustalenie dokonane przez Sąd I instancji, że dolegliwości gastrologiczne są następstwem zdarzenia szkodzącego. W sposób jednoznaczny na związek przyczynowy między obiema okolicznościami zwrócił uwagę biegły z zakresu gastroenterologii, który wskazał, że omawiane dolegliwości powstają z różnych przyczyn, ale jedną z nich jest częste przyjmowanie leków przeciwbólowych będące następstwem nawracającego bólu fizycznego wywołanego wypadkiem. Biegły stwierdził, że z dużym prawdopodobieństwem, graniczącym z pewnością, należy przyjąć, że dolegliwości powoda ze strony przewodu pokarmowego mają związek z wypadkiem z dnia 7 lipca 2006 roku. Pozwany nie zdołał skutecznie wykazać swojego twierdzenia, że omawiane dolegliwości powstały w wyniku przyjmowania takich leków przez powoda, w związku z innymi, niezwiązanymi z wypadkiem, chorobami.

Podsumowując tę część rozważań należy stwierdzić, że zarzuty żadnej ze stron nie doprowadziły do wykazania w postępowaniu apelacyjnym, że ustalenia Sądu I instancji, w zakresie stwierdzonych u powoda schorzeń i stopnia uszczerbku na zdrowiu powoda związanego ze zdarzeniem szkodzącym, są nieprawidłowe. Powyższe stanowi podstawę do stwierdzenia braku zasadności zarzutów apelacji pozwanego naruszenia art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. oraz art. 361 §1 k.c..

Zarzut naruszenia prawa materialnego art. 445 k.c. podniesiony w obu apelacjach także był bezzasadny. Kwota zadośćuczynienia ustalona w zaskarżonym wyroku nie była bowiem ani rażąco zaniżona – jak twierdził powód, ani rażąco zawyżona – jak podnosił pozwany.

Zgodnie z utrwaloną już linią orzeczniczą określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę stanowi uprawnienie sądu merytorycznie rozstrzygającego sprawę w pierwszej instancji, który - przeprowadzając w sposób bezpośredni postępowanie dowodowe - może dokonać wszechstronnej oceny okoliczności sprawy, a korygowanie przez sąd odwoławczy wysokości zasądzonego już zadośćuczynienia uzasadnione jest tylko wówczas, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, jako rażąco wygórowane lub rażąco niskie (por. wyrok SN z dnia 9 lipca 1970 r. III PRN 39/70, OSNCP 1971 Nr 3, poz.53). Powyższy pogląd, ukształtowany na gruncie postępowania rewizyjnego, nie stracił na aktualności pod rządem przepisów o postępowaniu apelacyjnym, aczkolwiek winien być stosowany z uwzględnieniem roli sądu drugiej instancji jako sądu rozpoznającego sprawę po raz drugi jako sąd merytoryczny, w granicach apelacji. Zarzut niewłaściwego określenia wysokości zadośćuczynienia mógłby zatem zostać uwzględniony tylko wtedy, gdyby nie zostały wzięte pod uwagę wszystkie istotne kryteria wpływające na tę postać kompensaty, lub gdyby sąd uczynił jedno z wielu kryteriów decydujących o wysokości zadośćuczynienia elementem dominującym i przede wszystkim, w oparciu o nie, określił wysokość takiego zadośćuczynienia. Oceniając wysokość przyjętej sumy zadośćuczynienia jako „odpowiedniej”, sąd korzysta z daleko idącej swobody, niemniej jednak nie może to być suma rażąco odbiegająca od zasądzanych w analogicznych przypadkach. Natomiast korygowanie przez sąd drugiej instancji zasądzonego zadośćuczynienia może być aktualne tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy jawi się ono jako niewspółmiernie nieodpowiednie w stosunku do rozmiaru krzywdy. Ustawa nie formułuje przy tym czynników, jakimi winien kierować się sąd przy ustalaniu wysokości należnego zadośćuczynienia. Podstawowe znaczenie ma oczywiście rozmiar krzywdy, sąd winien rozpatrzyć więc wszelkie czynniki, które mogą przełożyć się na zwiększenie lub zmniejszenie jej rozmiaru. Sąd Okręgowy w tej sprawie prawidłowo ustalił stopień uszczerbku na zdrowiu jakiego doznał powód w wyniku wypadku. Trzeba jednak wskazać, że stopień uszczerbku na zdrowiu jest jedynie jednym z wielu kryteriów, które sąd bierze pod uwagę przy ustaleniu rozmiaru krzywdy. Określając wysokość zadośćuczynienia w rozpoznawanej sprawie, wziął także pod uwagę zakres cierpień fizycznych i psychicznych powoda odczuwanych w związku z obrażeniami narządów ruchu, a także, będące ich konsekwencją, ograniczenia w zakresie życia codziennego. Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje sposób ustalenia wysokości zadośćuczynienia w rozpoznawanej sprawie dokonany przez Sąd Okręgowy.

Podzielić należało natomiast zarzut zgłoszony w apelacji pozwanego, że Sąd I instancji wyszedł ponad żądanie, zasądzając kwotę powyżej 2949 zł tytułem odszkodowania oraz zasądzając rentę, a w apelacji powoda zarzut naruszenia przepisu art. 321 § 1 k.p.c. poprzez wyrokowanie w zakresie utraconych dochodów powoda pomimo, iż żądanie takie nie zostało objęte powództwem.

Ponadto ma rację apelujący powód, co do kwoty obejmującej koszty opieki osób trzecich, że wynosi ona 1449 zł a nie jak Sąd I instancji wskazał w ustalenia 1149 zł, co stanowi błąd obrachunkowy. Wynik mnożenia: 6 tygodni x 7 dni x 3 godziny = 126 godzin oraz: 6 tygodni x 7 dni x 2 godziny= 84 godziny, a następnie mnożenia sumy godzin – 210 (126 + 84) - przez kwotę za jedną godzinę 6,90 zł daje kwotę 1449 zł.

Zgodnie z art. 321 § 1. k.p.c. sąd nie może wyrokować, co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. W tej sprawie powód tytułem odszkodowania żądał kwoty 2949 zł, obejmującej koszty opieki osób trzecich w wysokości 1449 zł oraz koszty leczenia stomatologicznego w kwocie 1500 zł. Zasądzenie przez Sąd I instancji kwoty przewyższającej kwotę żądaną stanowiło wyjście ponad to, czego domagał się powód tej sprawie, zatem, uwzględniając w całości żądanie pozwu w zakresie odszkodowania, należało jego wysokość obniżyć do kwoty 2949 zł. Sąd I instancji także orzekł ponad żądanie w zakresie renty. Powód nie wnosił w ogóle o zasądzenie takiego świadczenia. Zaskarżony wyrok podlegał zatem zmianie także w tym zakresie. Stwierdzić również należy, że zasadnie apelujący powód podniósł, że Sąd I instancji bez podstawy wypowiedział się w przedmiocie oddalenia powództwa co do utraconych dochodów powoda pomimo, iż żądanie takie nie zostało objęte pozwem. Mając na względzie powyższe uwagi, w kontekście zasadności zarzutu naruszenia art. 321 §1 k.p.c., należało także uznać za zasadney zarzut naruszenia art.444§2 k.c..

Sąd Apelacyjny w całości podziela natomiast rozstrzygnięcie i argumentację Sądu Okręgowego, co do początkowego terminu, od którego należało zasądzić odsetki od kwoty zadośćuczynienia w tej sprawie, uznając apelację pozwanego w tym zakresie za bezzasadną.

Strona pozwana zakwestionowała rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego dotyczące odsetek, wskazując, że odsetki od zadośćuczynienia powinny być zasądzone dopiero od dnia wyrokowania. Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013 poz.392 ze zm.) zakład wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie, a w przypadku gdyby wyjaśnienie w tym terminie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. W terminie 30 dni zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania. To oznacza, że spełnienie świadczenia w terminie późniejszym może być usprawiedliwione jedynie wówczas, gdy zakład ubezpieczeń powoła się na istnienie przeszkód w postaci niemożności wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności albo wysokości świadczenia pomimo działań podejmowanych ze szczególną starannością (zob. wyrok SN z dnia 18 listo] stopada 2009 r., II CSK 257/09, LEX nr 551204). R. legis wskazanego przepisu, podobnie jak i art. 817 k.c., opiera się na uprawnieniu do wstrzymania wypłaty odszkodowania w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją niejasności odnoszące się do samej odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości szkody. Ustanawiając krótki termin spełnienia świadczenia ustawodawca wskazał na konieczność szybkiej efektywnej likwidacji szkody ubezpieczeniowej. Pozwany próbuje przerzucić ryzyko swojej działalności gospodarczej na powodów. Nic bowiem nie stało na przeszkodzie aby pozwany jako profesjonalista sam wcześniej, chociażby na etapie postępowania likwidacyjnego, przeprowadził stosowne badania lekarskie powoda. Rolą sądu w ewentualnym procesie może być jedynie kontrola prawidłowości ustalenia przez ubezpieczyciela wysokości odszkodowania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 stycznia 2000 r. III CKN 1105/98, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 134, z dnia 19 września 2002 r.. V CKN 1134/2000, niepubl. i z dnia 15 lipca 2004 r., V CK 640/03, niepubl.).

Odsetki należą się, zgodnie z art. 481 k.c, za samo opóźnienie w spełnieniu świadczenia, choćby więc wierzyciel nie poniósł żadnej szkody i choćby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Stanowią one zatem opartą na uproszczonych zasadach rekompensatę typowego uszczerbku majątkowego doznanego przez wierzyciela wskutek pozbawienia go możliwości czerpania korzyści z należnego mu świadczenia pieniężnego (po wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2000 r., II CKN 725/98, OSNC 2000, nr 9, poz. 158, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2011 r . V CSK 38/11) Na tle badanego stanu faktycznego rozmiar krzywdy i szkody ujawnił się w pełni już w momencie zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi, bądź też odpowiednio w datach rozszerzenia żądania (powództwa), więc żądanie zasądzenie odsetek ustawowych po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy ubezpieczeniowej, oraz zgodnie z art. 481 k.c., było zasadne.

Prawidłowo wskazano regulujący zasadę co do terminu spełnienia świadczenia przez ubezpieczyciela przepis art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zakład ubezpieczeń wypłaca świadczenie w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Przy przyjęciu powyższego rozwiązania właściwym także, co do części żądania, było zasądzenie odsetek od daty rozszerzenia powództwa. Podzielić należy stanowisko Sądu I instancji, że w chwili wezwania pozwanego do zapłaty granice krzywdy mogły już zostać ocenione, bowiem zdarzenie wywołujące krzywdę miało charakter jednorazowy. W takiej sytuacji dopuszczalnym było zasądzenie odsetek od roszczenia o zadośćuczynienie od daty wezwania zobowiązanego do zapłaty.

Apelacja powoda okazała się zasadna w zakresie kosztów postępowania przed Sądem I instancji.

Apelujący powód zarzucił naruszenie art. 100 k.p.c. oraz § 4 ust. 2 , § 6 pkt. 5, § 18 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 163, poz. 1349).

Jeśli chodzi o koszty postępowania przed Sądem I instancji, to obejmują one koszty zastępstwa procesowego. W niniejszym postępowaniu pozwany był reprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego. W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego wnosił o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powództwo zostało wytoczone w dniu 6 kwietnia 2009 r.. Zatem przy wyliczaniu wynagrodzenia radcy prawnego należało stosować przepis rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163. poz. 1349). Przepis § 4 ust. 4 w/w rozporządzenia stanowi, że zmiany w toku postępowania wartości przedmiotu sporu, stanowiące podstawę do wyliczenia wynagrodzenia radcy prawnego, bierze się pod uwagę poczynając od następnej instancji. Zatem skoro pierwotnie zostało wytoczone powództwo o zapłatę 15.000 zł, to aż do zakończenia sprawy w pierwszej instancji kwota ta winna być brana pod uwagę przy wyliczaniu wynagrodzenia dla pełnomocnika pozwanego. Zgodnie z § 8 w/w rozporządzenia wynagrodzenie przy wartości sporu 15.000 zł wynosi 2.400 zł. Zważyć należy, że pełnomocnik pozwanego nie wnosił o zasądzenie wynagrodzenia w wysokości wyższej od stawki minimalnej. Uwzględniając, że powód przegrał sprawę w 58%, wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego winno wynieść (2.400,- zł x 58 %) 1.392 zł. Natomiast powód ma prawo do uzyskania zwrotu kosztów wynagrodzenia swego pełnomocnika w wysokości (2.400,-zł x 42%) 1.008 zł. Zatem z tytułu rozliczenia kosztów sądowych na rzecz strony pozwanej podlegałaby zasądzeniu kwota (1.392 zł - 1.008zł) 384 zł.

W tej sytuacji, w ocenie Sądu Apelacyjnego zachodziła, jeśli chodzi o koszty postępowania przed Sądem I instancji, podstawa do zastosowania art. 100 k.p.c. poprzez ich wzajemne zniesienie między stronami.

Jeśli chodzi o rozliczenie nieuiszczonych kosztów sądowych, to należy wskazać, ze Sąd Okręgowy winien rozpoznawać sprawę wyłącznie w zakresie żądań zgłoszonych w ramach niniejszego postępowania, a wyrokował w oparciu o zgłoszenie roszczeń pozwanemu w toku postępowania likwidacyjnego. Rzutowało to na błędne wyliczenie przez Sąd I instancji wartości przedmiotu sprawy, a co za tym idzie należnej opłaty sądowej od pozwu oraz rozliczenia kosztów postępowania pomiędzy stronami. Wartość przedmiotu sporu należało określić na podstawie zgłoszonego przez powoda żądania sformułowanego ostatecznie w piśmie procesowym z dnia 6 kwietnia 2016 r. rozszerzającym powództwo. Powód w niniejszym postępowaniu domagał się zasądzenia od pozwanego 300.000 zł tytułem zadośćuczynienia i 2.949 zł tytułem odszkodowania, pokrywającego koszty leczenia stomatologicznego oraz pomocy innych osób w życiu codziennym. Na skutek modyfikacji wyroku Sądu Okręgowego podlegała zasądzeniu na rzecz powoda łącznie kwotę 127.949 zł (125.000 zł tytułem zadośćuczynienia i 2.949 zł tytułem odszkodowania). Przy takim rozstrzygnięciu powód wygrał sprawę w 42 %.

Opłata sądowa od pozwu przy uwzględnieniu wartości żądania powoda objętego powództwem ( 302.949 zł) wynosi 15.148 zł.

Wydatki poniesione przez Skarb Państwa wyniosły łącznie 8.613,09 zł ( w tym 5.148, 75 zł z kasy Sądu Rejonowego w Zgierzu - co wynika z postanowień z dnia 6 lipca 2009 r.,. z dnia 10 sierpnia 2009 r., z dnia 20 listopada 2009 r., z dnia 15 stycznia 2010 r., z dnia 31 marca 2010 r., z dnia l8 czerwca 2010r., z dnia l7 maja 2011r., z dnia 12 sierpnia 2011r., z dnia 6 grudnia 2011r., z dnia 20 stycznia 2012 r., z dnia 10 maja 2012 r. i z dnia 29 czerwca 2012 r. oraz 3.464,34 zł z kasy Sądu Okręgowego w Łodzi - co wynika z postanowień z dnia 28 października 2013 r., z dnia 24 listopada 2015 r., dwóch postanowień z dnia 25 stycznia 2016 r., z dnia 25 czerwca 2016 r., z dnia 8 lipca 2016 r. i z dnia 30 września 2016 r..

Łączna wysokość opłaty sądowej od pozwu i wydatków (15.148,- zł + 8.613,09 zł) to kwota 23.761,09 zł.

Przy rozliczeniu nieuiszczonych kosztów sądowych pomiędzy stronami ze względu na wynik sprawy powód wygrywający sprawę w 42 % mógłby być obciążony w kwocie 13.781zł, zaś pozostałymi kosztami w kwocie 9980 zł należało obciążyć pozwanego. Sąd Apelacyjny nie obciążył powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa stosując zasadę wyrażoną art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2016 , poz. 623 ) w zw. z art.102 k.p.c.. Sąd Apelacyjny uznał sytuację powoda w niniejszym postępowaniu jako przypadek szczególnie uzasadniony, pozwalający na odstąpienie od obciążenia go nieuiszczonymi kosztami sądowymi w części oddalającej powództwo (punkt I.4. wyroku). Uwzględniono trudną sytuację materialną i życiową powoda, która stanęła u podstaw zwolnienia go w całości od kosztów sądowych. Zły stan zdrowia powoda spowodował, że utracił on całkowicie zdolność do wykonywania pracy zarobkowej. Ponadto wysokość zasądzonej kwoty (rzutująca na wysokość wydatków) podlegała ocenie Sądu.

Na podstawie art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c., należało ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 9980 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od uwzględnionej części powództwa.

W świetle powyższych okoliczności, Sąd Apelacyjny uwzględnił apelacje obu stron w powyższym zakresie i dokonał zmiany zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 §1 k.p.c., orzekając jak w punkcie I. wyroku, oraz oddalił obie apelacje w pozostałej części jako bezzasadne na podstawie art. 385 k.p.c..

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c..

Na koszty postępowania apelacyjnego złożyły się opłaty od apelacji, w przypadku powoda (w.p.z. 175.000 zł) – na kwotę 8750 zł, od której uiszczenia powód był zwolniony, w przypadku pozwanego (w.p.z. – 96.480 zł ) – na kwotę 4824 zł, a także powstałe po obu stronach koszty zastępstwa procesowego spowodowane wniesieniem apelacji powoda – po 4050 zł oraz wskutek apelacji pozwanego – również po 4050 zł. Wobec tego, że strona powodowa wygrała postępowanie apelacyjne jedynie w zakresie kosztów procesu a przegrała zasadniczo co do kwoty stanowiącej wartość przedmiotu zaskarżenia – 175.000 zł, z apelacji powoda należne pozostają na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego – 4050 zł. Pozwany ze swej apelacji wygrał tylko w 7 % ( w zakresie obniżenia odszkodowania i wyeliminowania rozstrzygnięcia w przedmiocie renty – 6.480 zł ), co oznacza że stronie powodowej z apelacji pozwanego należne są koszty zastępstwa procesowego w kwocie 4050 zł (przy zastosowaniu art.100 zdanie drugie k.p.c. - w ramach apelacji strony pozwanej włożenie na nią w całości kosztów postępowania apelacyjnego). Rozliczenie kosztów postępowania apelacyjnego między stronami z obu apelacji sprowadzało się zatem do rozliczenia kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym poprzez potrącenie należności obu stron z tytułu tych kosztów. Wobec ich równowartości na podstawie art.100 k.p.c. należało znieść wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocników stron została ustalona na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2) w zw. z § 2 pkt 6) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800, ze zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 1668) oraz na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2) w zw. z § 2 pkt 3) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. poz. 1804, ze zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 1667).