Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2018 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa A. J.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 13 grudnia 2016 r., sygn. akt I C 1091/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

SSO Tomasz Pawlik

Sygn. akt III Ca 855/17

UZASADNIENIE

W pozwie, nadanym w urzędzie pocztowym 4 sierpnia 2015r., powódka domagała się zasądzenia od pozwanego: (...) spółki z o.o. w W. na jej rzecz kwoty 400 euro wraz z odsetkami ustawowymi

Uzasadniając żądanie pozwu wskazała, że dochodzona kwota stanowi odszkodowanie za ponad 3 godzinne opóźnienie lotu na trasie K.-C., obsługiwanego przez pozwanego 3 sierpnia 2013 r. w ramach umowy przewozu lotniczego. Jako podstawę prawną roszczenia wskazała Rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 261/2004 z 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów oraz orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C-432/07, z których wynika, iż pasażerowie opóźnionych lotów mogą powoływać się na prawo do odszkodowania przewidzianego w art. 7 rozporządzenia nr 261/2004. Uzasadniając wysokość roszczenia wskazała natomiast, że zgodnie z rozporządzeniem nr 261/2004/WE w razie opóźnienia lotu powyżej 3 godzin, gdy lot ma się odbyć na dystansie powyżej 1500 km przysługuje odszkodowanie w wysokości 400 Euro dla pasażera.

Powódka podała też, że korzystała z przewozu w ramach umowy o świadczenie usług turystycznych zawartej z organizatorem turystyki (...) spółka z o.o..

W sprawie zapadł nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniający w całości żądanie pozwu.

Od tego nakazu w ustawowym terminie sprzeciw wniósł pozwany, który domagał się w nim oddalenia powództwa w całości i zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu sprzeciwu zarzucono, między innymi, że roszczenie uległo przedawnieniu, wskazując na roczny termin przedawnienia tego typu poszczeń.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanego 617 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

U podstaw tego wyroku legło ustalenie, że w ramach umowy o świadczenie usługi turystycznej, dnia 3 sierpnia 2013 roku powódka miała zaplanowaną podróż lotniczą na trasie z K. – P. do C.. Przylot na lotnisko docelowe nastąpił z opóźnieniem wynoszącym ponad 3 godziny.

Przy takich ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy zauważył, że niekwestionowaną podstawą prawną roszczenia powódki są przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 261/2004 z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów.

Jednocześnie uwzględnił zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia, przyjmując roczny termin przedawnienia dochodzonego roszczenia. W tym zakresie wziął pod uwagę stanowisko wyrażone w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 22 listopada 2012 roku wydanym w sprawie o sygn. akt C-139/11, More v. KLM, w którym Trybunał stwierdził, że przewidziany w art. 7 rozporządzenia nr 261/2004 środek w postaci odszkodowania znajduje się poza zakresem stosowania konwencji warszawskiej i montrealskiej, i co za tym idzie - do powództw wytoczonych na podstawie tego przepisu nie ma zastosowania dwuletni okres przedawnienia przewidziany w konwencji warszawskiej (art. 29) i w konwencji montrealskiej (art. 35). Trybunał wskazał też, że wobec tego, iż rozporządzenie nie zawiera żadnego przepisu dotyczącego terminu przedawnienia roszczeń dochodzonych przed sądami krajowymi, termin do wytoczenia powództwa o odszkodowanie na podstawie art. 7 rozporządzenia jest określany przez prawo krajowe każdego państwa członkowskiego, o ile jego zasady proceduralne są zgodne z zasadami równoważności i skuteczności.

Zastosowanie przepisów prawa krajowego wymagało- zdaniem Sądu Rejonowego uwzględnienia, że stosownie do art. 778 k.c. roszczenia z tytułu umowy przewozu osób przedawnia się z upływem roku od dnia wykonania przewozu lub dnia, w którym miał być wykonany, a jednocześnie że z art. 775 k.c. wynika, że przepisy kodeksu dotyczące umowy przewozu stosuje się tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami.

Przedawnienie roszczeń związanych z umową przewozu nie jest uregulowane w ustawie z dnia 3 lipca 2002 roku Prawo lotnicze, która w tym zakresie odwołuje się do terminu dwóch lat, określonych w Konwencji o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, podpisanej w W. dnia 12 października 1929 roku i sporządzonej w M. w dniu 28 maja 1999 roku Konwencji o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, przy czym jak już wskazano w niniejszej sprawie przepisy te nie znajdą zastosowania. Skoro zaś w ustawie Prawo lotnicze brak jest przepisów dotyczących przedawnienia, zaś przepisy obu Konwencji nie mogą w sprawie znaleźć zastosowania, uznać należy, iż spełniona jest określona w art. 775 k.c. przesłanka braku „uregulowania odrębnymi przepisami”.

Przyjęcie odmiennej interpretacji stosowania art. 775 k.c. i uznanie, że w sprawie znajdzie zastosowanie art. 118 k.c. prowadziłoby do sytuacji w której do umowy przewozu lotniczego (będącej jednym z rodzajów umowy przewozu) nie znalazłyby zastosowania przepisy szczególne dotyczące umowy przewozu (art. 778 k.c.), pomimo, iż brak jest możliwych do zastosowania odrębnych przepisów regulujących kwestię przedawnienia roszczeń wynikających z umowy przewozu lotniczego. W ocenie Sądu Rejonowego taka interpretacja byłaby trudna do zaakceptowania. W obecnych realiach gospodarczych nieracjonalne byłoby przyjmowanie 10–letniego terminu przedawnienia roszczeń mogących powstać na podstawie Rozporządzenia nr 261/2004, albowiem prowadziłoby to do braku pewności obrotu prawnego. Termin przedawnienia wszelkich roszczeń oznaczony w powołanych Konwencjach jest terminem zbliżonym do terminu określonego w treści art. 778 k.c. i jakkolwiek termin określony w art. 778 k.c. jest terminem krótszym (wynosi 1 rok), to w ocenie Sądu Rejonowego jest to termin wystarczający na dokonanie przez pasażera czynności zmierzających do uzyskania odszkodowania, tym samym spełniona jest zasada równoważności i skuteczności o której mowa w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku.

W sprawie poza sporem było, iż przewóz miał nastąpić w dniu 3 sierpnia 2013 roku, zaś powództwo zostało wniesione w dniu 4 sierpnia 2015 roku, tak więc w dniu wniesienia pozwu roszczenie powódki było przedawnione.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kc przyjmując zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy.

Od opisanego wyroku apelację wniosła powódka, która domagała się jego zmiany i uwzględnienia powództwa w całości, albo uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowego.

W apelacji podniesiono zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art.778 k.c. w związku z art. 7 rozporządzenia (WE) 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lutego 2004 r. poprzez błędne zastosowanie terminu przedawnienia.

Naruszenia art.778 k.c. upatrywano też w tym, że roszczenie powódki wynikało z nieprawidłowej realizacji imprezy turystycznej. Wskazano w tym zakresie na postanowienie Sądu Najwyższego z 21 sierpnia 2014 r. sygn. akt III CZP 44/14.

Podniesiono przy tym, że termin przedawnienia, w związku z wyłączeniem z art.775 k.c., wynosił na zasadzie art.118 k.c. 10 lat.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania. Aprobował w pełni stanowisko Sądu Rejonowego. Zwrócił uwagę, że w uchwale z 17 marca 2017 r. sygn. akt III CZP 111/16 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że roszczenie o odszkodowanie przewidziane w art. 7 rozporządzenia (WE) 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lutego 2004 r., przedawnia się w terminie rocznym na podstawie art.778 k.c. bez względu na to czy przewoźnik jest przewoźnikiem umownym czy faktycznym.

W toku postępowania odwoławczego powódka wniosła o zawieszenie postępowania na zasadzie art.177 § 1 pkt 3 k.p.c. do czasu wydania ostatecznej decyzji przez Prezesa Lotnictwa Cywilnego, w odniesieniu do spraw pasażerów opóźnionego lotu z 3 sierpnia 2013 r.. Powołała się na załączony odpis nieostatecznej decyzji Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z 3.08.2017 r. stwierdzającej naruszenie przez pozwaną przepisów opisanego rozporządzenia w związku z lotem będącym przedmiotem pozwu i zobowiązującej pozwaną do usunięcia naruszenia poprzez wypłatę powódce kwoty 400 EURO.

Pozwany wniósł o oddalenie wniosku o zawieszenie postępowania, wskazując na brak przesłanek z art.177 § 1 pkt 3 k.p.c.. Podkreślił, że powódka wszczęła postępowania administracyjne po rozpoznaniu sprawy przez Sąd I instancji tj. 19 kwietnia 2017 r.. Zwrócił też uwagę, że decyzja administracyjna na znaczenie prejudycjalne w sprawie cywilnej, jeżeli sąd z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej nie może samodzielnie, w sposób wiążący rozstrzygać kwestii należących do drogi administracyjnej , co uzasadnia oczekiwanie na wydanie decyzji we właściwym postępowania. Powołała się w tym zakresie na wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 2017 r. sygn. akt I CSK 24/07.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Kwestia przedawnienia roszczeń wynikających z art.7 ust.1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 261/2004 z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów budziła poważne wątpliwości oraz powodowała rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych, które przyjmowały różne terminy przedawnienia. W uchwale Sądu Najwyższego z 17 marca 2017 r. sygn. akt III CZP 111/16 wyjaśniono, że roszczenia te przedawniają się w terminie rocznym na podstawie art.778 k.c. Sąd Okręgowy aprobuje stanowisko prawne wyrażone w opisanej uchwale, a co za tym idzie także analogiczny pogląd Sądu Rejonowego, który stał się podstawą oddalenia powództwa w zaskarżonym wyroku. Skoro powódka wytoczyła powództwo po upływie roku od dnia wykonania opóźnionego lotu przez pozwanego to jej ewentualne roszczenie dotyczące odszkodowania uległo przedawnieniu na podstawie art.778 k.c..

Dla określenia terminu przedawnienia nie ma znaczenia, że roszczenie powódki wynikało z nieprawidłowej realizacji imprezy turystycznej. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 261/2004 z 11 lutego 2004 roku ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów nie ustanawia odrębnych reżimów odpowiedzialności przewoźnika w zależności od tego czy jest to przewoźnik umowny czy też faktyczny. Nie ma zatem podstaw do tworzenia odrębnego terminu przedawnienia w sytuacji gdy przewóz realizowany był w ramach umowy o usługę turystyczną zawartą z innym podmiotem.

Orzeczenie Sądu Najwyższego z 21 sierpnia 2014 r. sygn. akt III CZP 44/14, na które powołuje się skarżąca, nie rozstrzygało tej kwestii. Sąd Najwyższy odmówił w nim udzielenia odpowiedzi na pytania prawnego sądu odwoławczego, wskazując jedynie możliwe kierunki rozumowania, których sąd odwoławczy nie uwzględnił w uzasadnieniu pytania prawnego.

Jak wynika z powoływanej już uchwały Sądu Najwyższego z 17 marca 2017 r. sygn. akt III CZP 111/16, dopuszczalne jest stosowanie przepisów tytułu XXV Kodeksu cywilnego również wtedy, gdy dany rodzaj transportu został uregulowany odrębnym aktem prawnym, ale regulacja ta nie obejmuje kwestii unormowanej w kodeksie cywilnym (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 10 grudnia 1985 r., II CR 426/85 OSNCP 1986, nr 11, poz. 182).

Nie było podstaw do zawieszenia postępowania odwoławczego na zasadzie art.177 § 1 pkt 3 k.p.c. ze względu na toczące się postępowania administracyjne przed Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Jak trafnie zauważył pozwany decyzja administracyjna na znaczenie prejudycjalne w sprawie cywilnej tylko wtedy, jeżeli sąd z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej nie może samodzielnie, w sposób wiążący rozstrzygać kwestii należących do drogi administracyjnej , co uzasadnia oczekiwanie na wydanie decyzji we właściwym postępowania. Taka sytuacja nie zachodziła w rozpatrywanej sprawie, skoro droga postępowania sądowego dla dochodzenia roszczenia powódki nie była w żadnym zakresie wyłączona ani ograniczona (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 7 lutego 2014 r. sygn. akt III CZP 113/13).

Z tych wszystkich względów apelacja podlegała oddaleniu na zasadzie art.385 k.p.c..

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na zasadzie art.98 § 1 i art.108 § 1 k.p.c., stosownie do wyniku sprawy, z uwzględnieniem § 2 pkt 3 i § 10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Tomasz Pawlik