Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 września 2017 roku, sygn. akt X P 437/17, Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu sprawy z powództwa G. L. przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi (...) Nr 1 w Ł. i(...) Nr 1 w Ł. o zwrot kosztów przejazdu w punkcie pierwszym sentencji wyroku zasądził od (...) Nr 1 w Ł. na rzecz G. L. kwotę 500 zł tytułem zwrotu kosztów przejazdu za okres od 10 lutego 2014 roku do 24 marca 2015 roku, w punkcie drugim sentencji wyroku oddalił powództwo w pozostałym zakresie, a w punkcie trzecim sentencji wyroku zasądził od G. L. na rzecz Skarbu Państwa – Zakładu (...) Nr 1 w Ł. kwotę 90 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Powód G. L. jest funkcjonariuszem Służby Więziennej począwszy od dnia 1 lutego 1995 roku. Początkowo pełnił on służbę w (...)w Ł., potem w (...) nr 1 w Ł., następnie w 2009 roku został przeniesiony do (...)w W.. Z dniem 1 lutego 2010 roku G. L. został przeniesiony służbowo do (...) nr 1 w Ł.. W związku z objęciem stanowiska zastępcy Prezydenta Miasta Z. powód przebywał na urlopie bezpłatnym. Od dnia 1 września 2012 roku powód został przeniesiony do służby w Zakładzie (...)w G.. Pełnił tę służbę do dnia 28 kwietnia 2013 roku. W tym okresie przyznawano powodowi zwrot kosztów dojazdu.

Na mocy rozkazu wydanego przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 26 kwietnia 2013 roku powód został przeniesiony służbowo z(...)w G. na stanowisko dyrektora(...) nr 1 w Ł., od dnia 29 kwietnia 2013 roku.

Opłata za bilet miesięczny imienny w dwie strony, ważny w pociągach (...) w klasie 2 na odcinku Ł. –Z. wynosi 248 złotych.

Pismem z dnia 12 września 2013 roku powód wystąpił do Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Ł. z wnioskiem o zwrot kosztów przejazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem. We wniosku G. L. wskazał, iż wraz z żoną i dziećmi zamieszkuje na stałe w Z., przy ul. (...).

Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w Ł. odmówił powodowi przyznania zwrotu kosztów dojazdu.

Powód w całym spornym okresie zamieszkiwał w Z., przy ul. (...).

Powód w dniu 13 listopada 2015 roku wniósł do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozew o zapłatę kwoty 5 952 złotych tytułem zwrotu kosztów przejazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem. Stroną pozwaną był wówczas Skarb Państwa reprezentowany przez Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Ł.. Sprawa została zarejestrowana pod numerem XI P 533/15. W dniu 16 marca 2016 roku Sąd wydał wyrok, w którym zasądził od Skarbu Państwa – Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Ł. na rzecz powoda kwotę 5 952 zł.

Strona pozwana wniosła apelację od w/w wyroku.

Wyrokiem z dnia 16 czerwca 2016 roku wydanym w sprawie VII Pa 117/16 Sąd Okręgowy w Łodzi, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo.

W uzasadnieniu Sąd II instancji wskazał, iż bierną legitymację procesową, do występowania jako pracodawca powoda, w niniejszej sprawie posiadał Zakład Karny nr 1 w Ł., a nie Skarb Państwa – Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Ł.. To właśnie Zakład Karny zgodnie z przepisami ustawy o służbie więziennej stanowi wyodrębnioną jednostkę organizacyjną, posiada osobowość prawną i może samodzielnie zatrudniać pracowników. Jednostka ta również powoływana jest oraz działa w oparciu o przepisy powołanej ustawy. Zakład Karny, jako jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników, jest pracodawcą również wobec swojego dyrektora.

Sąd Rejonowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie stan faktyczny między stronami nie był sporny.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest wobec pozwanego(...) nr 1 w Ł. zasadne.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że wprawdzie sprawy o roszczenia ze stosunku służbowego funkcjonariuszy, zgodnie z art. 1 k.p.c., są sprawami cywilnymi w znaczeniu procesowym, a nie materialnym, a funkcjonariusz wykonuje swoje obowiązki w oparciu o służbowy stosunek zatrudnienia o charakterze administracyjnoprawnym, niemniej jednak podzielając stanowisko Sądu Okręgowego w Łodzi, VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, zawarte w wyroku z dnia 16 czerwca 2016 r. sygn. akt VII Pa 117/16, Sąd I instancji uznał, że krąg osób upoważnionych do działania za danego pracodawcę w sprawach z zakresu prawa pracy wyznaczany jest na podstawie art. 3 ¹ k.p., co wynika z subsydiarności regulacji prawa procesowego względem rozstrzygnięć prawa materialnego.

Sąd Rejonowy argumentował, powołując się na utrwaloną na gruncie art. 3 k.p. wykładnią pojęcia pracodawcy, że jest nim jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Natomiast w myśl art. 3 ¹ §1 k.p. za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. O tym, kto występuje w roli osoby lub organu dokonującego za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 3 ¹ §1 k.p. decydują przepisy prawa, statuty bądź innego rodzaju regulacje wewnątrzzakładowe. W konsekwencji w sporach z zakresu prawa pracy o kompetencji do działania za danego pracodawcę (w jego imieniu) decyduje sposób ukształtowania (określenia kompetencji organów i osób) upoważnienia do dokonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy.

Zdaniem Sądu Rejonowego w przedmiotowej sprawie pracodawcą powoda w spornym okresie był (...) nr 1 w Ł.. W konsekwencji Sąd I instancji uznał, że to ta właśnie jednostka powinna występować w niniejszej sprawie w charakterze pozwanego. Sąd Rejonowy argumentował, że w/w Zakład zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o Służbie Więziennej stanowi wyodrębnioną jednostkę organizacyjną w Służbie Więziennej i w związku z tym wypełnia sformułowaną w art. 3 k.p. definicję pracodawcy, akcentując, że tenże Zakład posiada osobowość prawną i może samodzielnie zatrudniać pracowników, a przy tym jednostka ta powoływana jest oraz działa w oparciu o przepisy powołanej ustawy. Sąd Rejonowy wyjaśnił, że kwestię statusu Zakładu Karnego jako pracodawcy (art. 3 kp) należy odróżniać od sprawy organów lub osób upoważnionych do dokonywania za tego pracodawcę czynności z zakresu stosunku pracy - pełnienia służby w stosunku do dyrektora Zakładu Karnego (art. 3 ^{( 1)} kp). (...) w Ł. jako jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 kp, również wobec swojego dyrektora, choćby kompetencja do jego powołania (zatrudnienia) i odwołania (zwolnienia) należała do Dyrektora Generalnego (art. 66 ust. 1 ustawy o służbie Więziennej), a jego bezpośrednim przełożonym był Dyrektor Okręgowy (art. 63 ust. 2 pkt 3 powoływanej ustawy o służbie Więziennej). Osoba wykonująca czynności z zakresu prawa pracy za pracodawcę, który jest jednostką organizacyjną, nie musi być bowiem objęta strukturą organizacyjną tej jednostki. W konkluzji Sąd Rejonowy stwierdził, że przepisanie(...)w Ł. statusu pracodawcy powoda nie budzi wątpliwości.

W efekcie Sąd Rejonowy stwierdził, że na tej podstawie roszczenie przeciwko Skarbowi Państwa – reprezentowanemu przez (...) w Ł. podlegało oddaleniu.

Wskazując, że powód oparł swoje roszczenie na treści art. 73 ust. 3 pkt 6 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej (Dz.U Nr 79 poz.523 ze zm.) oraz §15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 4 lutego 2011 roku w sprawie należności przysługujących funkcjonariuszowi na obszarze kraju i przeniesień (Dz.U Nr 31 poz. 155), Sąd Rejonowy argumentował, że art. 73 ust. 3 pkt 6 w/w ustawy umiejscowiony został w rozdziale 9 tego aktu prawnego, który dotyczy zmiany warunków pełnienia służby funkcjonariuszy. Przywołując treść art. 69 ust. 1 w/w ustawy Sąd I instancji wyjaśnił, że w przypadku przeniesienia funkcjonariusza przysługują mu dodatkowe uprawnienia wymienione w art. 73 ustawy o Służbie Więziennej i jednocześnie podkreślił, że tenże przepis zawiera zamknięty katalog należności, do których uzyskania uprawniony jest funkcjonariusz na stałe przeniesiony z urzędu do innej miejscowości.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że nie można zgodzić się z argumentacją strony pozwanej, że „nowe miejsce zamieszkania” (art. 73 ust. 3 pkt. 1-5) to miejscowość, do której funkcjonariusz został przeniesiony, a „dotychczasowe miejsce zamieszkania” to miejscowość, gdzie funkcjonariusz poprzednio pełnił służbę i że w związku z powyższym po tym, jak powód pełnił służbę w Ł. i został przeniesiony do G. nie przesiedlił się on do „nowego miejsca zamieszkania”, lecz cały czas mieszkał on w Z., gdzie przebywała również jego rodzina, a w konsekwencji po przeniesieniu powoda ponownie do(...)w Ł. nie nastąpiła zmiana w zakresie miejsca zamieszkania jego rodziny, wobec czego G. L. nie miał prawa do świadczenia wynikającego z art. 73 ust. 3 pkt. 6 ustawy o Służbie Więziennej.

W ocenie Sądu I instancji powód spełniał przesłanki uprawniające do uzyskania spornego świadczenia określone w art. 73 ust. 3 pkt. 6 ustawy, który należy interpretować zgodnie z jego literalnym brzmieniem. Według Sądu Rejonowego przepis ten nie dotyczy bowiem sytuacji wymienionych w art. 73 ust. 3 pkt 1-5 – kiedy to dochodzi do zmiany miejsca zamieszkania funkcjonariusza, ale świadczenia należnego w sytuacji kiedy funkcjonariusz przeniesiony zostaje do nowego miejsca świadczenia służby, ale nie następuje zmiana jego miejsca zamieszkania. W związku z tym funkcjonariusz taki dojeżdża do miejsca pełnienia służby, znajdującego się w innej miejscowości i z powrotem, i z tego tytułu przysługuje mu prawo do przedmiotowego świadczenia. Powód w rozpoznawanej sprawie przez cały czas swojej służby zamieszkiwał na stałe w Z., dojeżdżał zaś do miejsca świadczenia służby i z powrotem, które znajdowało się w Ł.. W konsekwencji Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie powoda jest zasadne.

Sąd I instancji wskazał, że przyznał powodowi żądaną kwotę, wyjaśniając, że wysokość należnego świadczenia ustalił w oparciu o §15 powołanego rozporządzenia. Sąd Rejonowy wskazał, że koszt miesięcznego odcinkowego imiennego biletu według taryfy normalnej (tam i z powrotem) w pociągach (...) na trasie Ł.-Z. wynosi 248 złotych, sporny okres obejmuje zaś 11 miesięcy.

W zakresie podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia Sąd Rejonowy przytoczył treści art. 291 §1 k.p. uznając, że zarzut ten za okres od dnia
29 kwietnia 2013 roku do dnia 9 lutego 2014 roku jest zasadny albowiem pozew został złożony w dniu 10 lutego 2017 r.

O kosztach procesu – kosztach zastępstwa procesowego Sąd Rejonowy orzekł na podstawie § 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód zaskarżając go w całości w stosunku do obu pozwanych, zarzucając zakwestionowanemu rozstrzygnięciu naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 226 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010r. o Służbie Więziennej.

W konkluzji apelant wniósł o zmianę zakwestionowanego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 500 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów przejazdu za okres od 29 kwietnia 2013r. do 24 marca 2015r. oraz poprzez nieobciążanie powoda zwrotem kosztów postępowania na rzecz pozwanego, a także o nieobciążanie powoda kosztami postępowania drugoinstancyjnego.

W uzasadnieniu apelujący na poparcie stawianego zarzutu argumentował, że wbrew wywodom Sądu Rejonowego powód wykonał w dniu 12 września 2013 roku oraz
13 listopada 2015 roku czynność przed przełożonym właściwym do rozpatrywaniem roszczeń, która skutkowała przerwaniem biegu roszczenia, wywodząc z powyższego, że bieg terminu przedawnienia uległ tym samym przerwaniu. Apelujący konkludował, że w tym stanie rzeczy zasądzona od (...)w Ł. kwota tytułem zwrotu kosztów przejazdu powinna uwzględniać także okres od 29 kwietnia 2013 roku do dnia 24 marca 2015 roku.

Ponadto apelant zarzucił, że w sprawie zachodzi uzasadniona przesłanka do zwolnienia powoda od zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z uwagi na aktywny udział w postępowaniu pozwanego Skarbu Państwa – reprezentowanego przez (...)w Ł., a także z uwagi na to, że spór toczy się od wielu lat, a w ciągu ostatnich kilku lat zapadły rozbieżne w swej sentencji orzeczenia. A. argumentował też, że miał uzasadnione trudności z prawidłowym wskazaniem strony pozwanej.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok Sądu I instancji nie może się ostać, choć zdecydowały o tym przyczyny inne, niż powołane w apelacji.

Zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z art. 339 § 1 k.p.c. jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. Na podstawie art. 340 k.p.c. wyrok wydany w nieobecności pozwanego nie będzie zaoczny, jeżeli pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie.

Jednocześnie Sąd II instancji miał na uwadze, że oczywistym jest, że wydanie wyroku zaocznego w przypadku niestawiennictwa pozwanego na rozprawie warunkowane jest prawidłowym zawiadomieniem go o miejscu i terminie posiedzenia, zgodnie z regułami przewidzianymi w art. 131 i n. k.p.c., a tym samym umożliwieniu mu wzięcia w nim udziału. Podkreślenia wymaga, że kodeks postępowania cywilnego nie wymaga, ażeby warunkiem wydania wyroku zaocznego było złożenie jakiegokolwiek wniosku przez stronę w tym zakresie. Jeżeli bowiem w danej sprawie wystąpią przyczyny wskazane w przepisie art. 339 § 1 k.p.c., wówczas sąd z urzędu powinien wydać wyrok, którego zaoczny charakter wynika z ustawy i nie podlega uznaniu sądu (zob. postanowienia SN z 7.11.1995r., I PRN 45/95, OSNAPiUS 1996/12/172; z 5.4.1974r., III CRN 408/73, OSPiKA 1975/1/9).

W tym miejscu należy przypomnieć, że powód skierował swoje roszczenie przeciwko dwóm pozwanym a mianowicie przeciwko Zakładowi (...)w Ł. oraz przeciwko Skarbowi Państwa -(...)w Ł..

Lektura akt wskazuje, że pierwszy z pozwanych przez powoda podmiotów, tj. (...)w Ł., przed wydaniem zaskarżonego wyroku przez Sąd I instancji nie zajął stanowiska w przedmiotowej sprawie, pomimo prawidłowego doręczenia odpisu pozwu i wezwania do wniesienia odpowiedzi na pozew w terminie 14 dni /k. 10/, ani też pozwany (...)w Ł. będąc prawidłowo powiadomionym o terminie rozprawy /k. 27 i e-prot. z 14.09.2017r.: 00:00:15/ nie wziął udziału w rozprawie w dniu 14 września 2017r. bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku przez Sąd Rejonowy. Gwoli ścisłości dodać należy, że nie stoi na przeszkodzie wydaniu wyroku zaocznego okoliczność, że Sąd I instancji postanowił odroczyć ogłoszenie orzeczenia do dnia 28 września 2017r. /e-prot. z 14.09.2017r.: 00:11:14/. W sprawie zawiłej sąd może bowiem odroczyć ogłoszenie wyroku zaocznego na czas do dwóch tygodni (art. 326 § 1 zd. 2 k.p.c.).

Tymczasem w realiach niniejszej sprawy Sąd Rejonowy wydając wyrok, którym zasądził na rzecz powoda od pozwanego(...)w Ł. kwotę 500 zł tytułem zwrotu kosztów przejazd za okres od 10 lutego 2014r. do 24 marca 2015r. nie orzekł, że jest on zaoczny wobec w/w pozwanego, a w konsekwencji nie doręczył też zaskarżonego orzeczenia w/w pozwanemu, ani nie pouczył go o prawie wniesienia sprzeciwu.

Sąd II instancji w pełni zgadza się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego - Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrażonym w postanowienie z dnia 7 listopada 1995 r. I PRN 45/95 ( L. nr (...) ), zgodnie z którym wyrok wydany w sprawie, w której strona pozwana nie złożyła żadnego oświadczenia w przedmiocie żądań pozwu jest wyrokiem zaocznym, choćby sąd omyłkowo nadał mu charakter tzw. wyroku kontradyktoryjnego. Innymi słowy - wyrok wydany w warunkach „zaoczności” jest wyrokiem zaocznym, a jeżeli sąd wydał wyrok w stanie zaoczności, to wyrok ten nie staje się wyrokiem kontradyktoryjnym przez to, że nie zamieszczono w nim wzmianki wskazującej na zaoczny charakter wyroku (zob. postanowienie SN z 7.11.1995 r., I PRN 45/95, OSNP 1996, Nr 12, poz. 172 oraz SA w K. z 23.4.1992 r., I ACr 132/92, OSA 1993, Nr 2, poz. 15).

Zgodnie zaś z art. 343 k.p.c. wyroki zaoczne doręcza się z urzędu obu stronom z pouczeniem o przysługujących im środkach zaskarżenia. Pozwanego poucza się także o treści art. 344 § 2 zdanie drugie.

Wobec powyższego nie może budzić żadnych wątpliwości, że w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy w sposób wadliwy wydał w stosunku do pozwanego Zakładu Karnego nr 1 w Ł. wyrok tzw. kontradyktoryjny, zamiast prawidłowo wyrok zaoczny.

To zaś skutkować musi przyjęciem, że w sprawie zgodnie z art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji poczynając od rozprawy w dniu 14 września 2017r., z uwagi na pozbawienie strony pozwanej - (...) w Ł. możności obrony swych praw, skoro tenże wyrok nie został mu doręczony z urzędu wraz z pouczeniem o przysługującym środku zaskarżenia.

Wypada w tym miejscu przypomnieć, że w wypadku uwzględnienia powództwa – tak jak to miało miejsce w realiach niniejszej sprawy - w/w pozwany może zaskarżyć takie orzeczenie jedynie w drodze sprzeciwu od wyroku zaocznego (art. 344 § 1 k.p.c.). Istotne jest także, że w sytuacji, gdy od wyroku zaocznego wniesiono jednocześnie sprzeciw i apelację, to rozpoznaniu w pierwszej kolejności podlega sprzeciw, gdyż jest on środkiem zaskarżenia opozycyjnym podlegającym rozpoznaniu przez Sąd I instancji i funkcjonalnie jest on związanym z postępowaniem przed tym sądem.

Nie sposób przy tym nie zauważyć, że wskazana wadliwość zaskarżonego orzeczenia- oprócz wyżej omówionych - rodziła w konsekwencji dalsze uchybienia. Przypomnieć bowiem wypada, że wyrokowi zaocznemu w części, w jakiej uwzględnia on powództwo, sąd z urzędu nadaje rygor natychmiastowej wykonalności (art. 333 §1 pkt 3 k.p.c.), którego to rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy w efekcie braku stwierdzenia orzekania w warunkach zaoczności wobec (...)w Ł. nie zawarł w przedmiotowym wyroku.

Ponadto, że Sąd I instancji ponownie rozpoznając niniejszą sprawę, zdaniem Sądu Okręgowego, winien również rozważyć prawidłowość określenia przez powoda strony pozwanej. Nawet bowiem w wypadku zaistnienia jednej z dwóch przesłanek przewidzianych w § 1 art. 339 k.p.c. sąd nie wyda wyroku zaocznego, jeżeli merytoryczne rozpoznawanie sprawy jest niedopuszczalne, w tym m.in. kiedy zachodzi przyczyna uzasadniająca odrzucenie pozwu a limie, o której mowa w art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c.

Sąd II instancji badając zasadność apelacji powoda zważył bowiem, że w sprawie zagadnieniem wymagającym ponownego przeanalizowania przez Sąd Rejonowy jest problem zdolności sądowej w sprawach o roszczenia funkcjonariuszy Służby Więziennej. Niewątpliwie rację ma Sąd I instancji, że sprawy o roszczenia ze stosunku służbowego funkcjonariuszy, zgodnie z art. 1 k.p.c., są sprawami cywilnymi w znaczeniu procesowym, a nie materialnym. Nie są bowiem sprawami ze stosunku pracy, tylko innymi sprawami, do których stosuje się przepisy tego kodeksu z mocy ustaw szczególnych. Zastosowanie znajdują więc przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy. Nie wynika jednak z tego, że w tym przypadku zawsze znajduje zastosowanie przepis art. 460 § 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I PK 226/08, OSNP 2011 nr 3-4, poz. 33). Pomimo, że zakłady karne są jednostkami organizacyjnymi Służby Więziennej, a ich dyrektorzy posiadają niektóre uprawnienia charakterystyczne dla reprezentantów pracodawców nie można przyjąć, że zakład karny jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 k.p. Przede wszystkim funkcjonariusz wykonuje swoje obowiązki w oparciu o służbowy stosunek zatrudnienia o charakterze administracyjnoprawnym, a zatem nie jest on pracownikiem. Zakłady karne, pomimo wyodrębnienia organizacyjnego nie mają samodzielności finansowej. Dyrektor Generalny ma także wiele uprawnień związanych ze stosunkiem służbowym funkcjonariuszy, które wynikają np. z art. 10 i 11, czy 69 ustawy. Dyrektor zakładu karnego nie ma więc pełnej samodzielności w zakresie kształtowania stosunku służbowego funkcjonariuszy. Na tej podstawie należało uznać, że zdolność sądowa przysługuje, zgodnie z art. 67 § 2 k.p.c., Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie lub organ jednostki nadrzędnej (tak SN w uchwale z 13.08.2013r., III PZP 4/13, Lex nr 1360419).

Podkreślić także należy, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2.04.2014r., III PK 85/13 (Lex nr 1480302) wskazał, że w przypadku, gdy powód będący funkcjonariuszem służby więziennej wytoczył powództwo przeciwko Zakładowi Karnemu, który nie ma zdolności sądowej, a nie przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu, pozew podlegał odrzuceniu, albowiem w sprawie zachodzi nieważność postępowania, gdyż strona pozwana nie miała zdolności sądowej (art. 379 pkt 2 k.p.c.). W konsekwencji SN stwierdził, że brak zdolności sądowej strony pozwanej – pracodawcy powodował konieczność odrzucenia pozwu, jako że brak ten nie mógł być uzupełniony zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (art. 199 § 1 pkt 3 i § 2 k.p.c. w związku z art. 70 i art. 71 k.p.c.).

Wobec powyższego Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę winien w pierwszej kolejności rozważyć, czy po stronie pozwanej został wskazany prawidłowo określony podmiot w postaci pozwanego pracodawcy tj. posiadający zdolność sądową i procesową do występowania w niniejszym postępowaniu w charakterze pozwanego, a ponadto w przypadku stwierdzenia, że zachodzą warunki do wydania wyroku w warunkach zaoczności – wydać takowy wyrok z wszelkimi konsekwencjami takiego orzeczenia, a w szczególności ze wskazaniem, wobec którego z pozwanych jest to wyrok zaoczny z jednoczesnym zastosowaniem właściwych uregulowań regulaminu urzędowania sądów powszechnych dotyczących sporządzania protokołu w takim wypadku, zamieszczeniem z urzędu rygoru natychmiastowej wykonalności w przypadku uwzględnienia powództwa przeciwko pozwanemu wobec, którego wyrok jest zaoczny, a wreszcie z doręczeniem z urzędu wyroku zaocznego stronom wraz ze stosownym pouczeniem o sposobie i terminie zaskarżenia.

Biorąc z urzędu pod uwagę stwierdzoną nieważność postępowania, Sąd Okręgowy w Łodzi uznał, iż zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. oraz art. 108 § 2 k.p.c. należało uchylić, znieść postępowanie przed Sądem pierwszej instancji od dnia 14 września 2017 roku (data rozprawy przed Sądem I instancji) i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie w przedmiocie kosztów procesu za drugą instancję.

A.P.

SSO Agnieszka Olejniczak – Kosiara SSO Magdalena Lisowska del. SSR Paweł Wojas