Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził ,że A. H. jako pracownik u płatnika składek M. H. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 grudnia 2010 roku . W uzasadnieniu organ rentowy podniósł ,że w jego ocenie umowa o pracę zawarta między ubezpieczoną a płatnikiem składek została zawarta dla pozoru i z tego powodu jest nieważna. Stanowisko specjalisty do spraw rozwoju utworzono jedynie w celu zatrudnienia i zgłoszenia do ubezpieczenia A. H.. Umowa nie została zawarta w celu świadczenia pracy ale uzyskiwania kolejnych świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, które wynikają ze statusu pracownika./ decyzja z uzasadnieniem w aktach ZUS/.

W dniu 17 grudnia 2015 roku od powyższej decyzji odwołała się płatnik M. H.. Wskazała ,że jej firma przeżywała nagły spadek dochodów i to skłoniło ją do zatrudnienia nowego pracownika, na stanowisku do tej pory nieistniejącym. Wnioskodawczyni w dacie zatrudnienia była dla niej osobą obcą. Ubezpieczona miała zajmować się rekrutacją pracowników, analizą rynku, pozyskaniem nowych rynków zbytu oraz znalezieniem odpowiedniego miejsca handlowego w CH Ptak w R.. Wnioskodawczyni zanegowała pozorność zawartej z ubezpieczoną umowy o pracę./ odwołanie k- 2-9 /

W dniu 23 grudnia 2015 roku wnioskodawczyni - ubezpieczona A. H. reprezentowana przez pełnomocnika złożyła odwołanie od powyższej decyzji. W uzasadnieniu wskazała , że pracodawca zatrudnił ją w celu przeprowadzenia analizy rynku oraz zwiększenia rozwoju firmy. Ubezpieczona jako pracownik spółki (...) zajmowała się rekrutacją pracowników do firmy płatnika. Na skutek działań ubezpieczonej, płatnik pozyskała nowych klientów z tzw. „sieciówek”, sytuacja finansowa firmy uległa poprawie. Ubezpieczona zanegowała pozorny charakter umowy / odwołanie k- 2-10 akt VIIIU 92/16/.

Postanowieniem z dnia 8 września 2016 roku Sąd połączył do wspólnego rozpoznania sprawę z wniosku A. H. ze sprawą z wniosku M. H. na podstawie art. 219 k.p.c. / postanowienie k- 110 akt VIIIU 92/16 /

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie. W uzasadnieniach podtrzymano argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 1 grudnia 2010 roku M. H. i ubezpieczona A. H. (wówczas J.) sporządziły umowę o pracę na mocy której ubezpieczona miała być zatrudniona u M. H. w pełnym wymiarze czasu pracy 1/2 etatu na stanowisku specjalisty ds. rozwoju. W umowie zastrzeżono ,że wnioskodawczyni będzie wykonywała pracę na własnym sprzęcie w miejscu zamieszkania. W umowie strony nie wskazały kwoty miesięcznego wynagrodzenia/ umowa o pracę w aktach ZUS, akta osobowe /.

Do umowy o pracę dołączono załącznik precyzujący zakres obowiązków ubezpieczonej. Na jego mocy do obowiązków wnioskodawczyni należała : analiza rynku sprzedaży hurtowej i detalicznej odzieży w Polsce, analiza trendów i produkcji odzieży, wyszukiwanie nowych surowców i dodatków, analiza oferty sklepów stacjonarnych i internetowych pod kątem modeli możliwych do wdrożenia do produkcji, zakup wzorów konkurencyjnych firm, propozycje nowych produktów, analiza obrotów firmy, wykazanie możliwości ich zwiększenia kierunków rozwoju lub przeciwdziałania negatywnym tendencjom, wyszukiwanie nowych dostawców . Powyższy dokument ubezpieczona podpisała w dniu 30.11.2010 roku/ załącznik do umowy w aktach ZUS, akta osobowe /.

W dniu 29 listopada 2010 roku wnioskodawczyni wypełniła kwestionariusz osobowy dla pracownika/ kwestionariusz w aktach osobowych/

Ubezpieczona w dniu 30 listopada 2010 roku poddała się badaniu profilaktycznemu i uzyskała z tą datą zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do zatrudnienia na stanowisku specjalisty ds. rozwoju /zaświadczenie w aktach ZUS/.

W dniu 1 grudnia 2010 roku wnioskodawczyni przeszła szkolenie BHP / karta szkolenia w aktach ZUS, zeznania świadka Grodzkiej 02:03:58 CD k- 204 /.

Ubezpieczona była wynagradzana w kwocie miesięcznej 2500 zł brutto, przy wymiarze czasu pracy ½ etatu. W dniu 30 sierpnia 2012 roku płatnik ustalił wynagrodzenie miesięczne ubezpieczonej przy wymiarze czasu pracy na kwotę 5000 zł brutto / aneks do umowy w aktach ZUS, akta osobowe /.

Płatnik nie przekazała ubezpieczonej żadnych narzędzi do wykonywania pracy. Ubezpieczona korzystała z telefonu prywatnego. Wydatki z tym związane nie były w żaden sposób rozliczane z pracodawcą. Do CH Ptak ubezpieczona jeździła swoim samochodem albo samochodem służbowym z firmy (...), gdzie była równolegle zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczona nie otrzymała żadnego zwrotu za nakłady poczynione na rzecz pracodawcy z tytułu używania własnych rzeczy do pracy.

Pracę na rzecz płatnika ubezpieczona mogła wykonywać w swoim miejscu pracy. Ubezpieczona podpisywała listę obecności w firmie płatnika ale nie robiła tego codziennie, podpisywała listę wstecznie za brakujące dni. W biurze firmy płatnika ubezpieczona nie bywała codziennie. Nie miała przydzielonego swojego biurka. W razie konieczności pracę wykonywała przy biurku płatnika . W razie potrzeby wykonywania pracy w CH Ptak ubezpieczona jeździła do R. w godzinach porannych od 5.00 czy 5.30. Poranne godziny nie kolidowały a pracą ubezpieczonej w firmie (...). W tej firmie ubezpieczona pracowała od godziny 8.00 do 16.00. Pracę wykonywała zarówno w biurze tej firmy jak i w terenie , u pracodawców w obrębie okolic Ł. i S.. Czynności na CH Ptak zajmowały jej od 2-4 godzin w zależności od potrzeb.

Ubezpieczona opracowała ankiety i przeprowadziła je wśród klientów CH Ptak. Ponadto ubezpieczona spotykała się z płatnikiem w soboty oraz w domu płatnika . Ponadto ubezpieczona i płatnik kontaktowały się telefonicznie.

/ zeznania ubezpieczonej 00:33:21 CD k-416 oraz 00:03:12 CD k- 204 w zw z 00:33:21 k CD 416, zeznania płatnika M. H. 01:01:49 CD k- 204 w zw z 00:06:11 CD k- 416 /.

Ubezpieczona wykonywała również czynności zmierzające do rekrutowania pracowników. W tym celu odbywała rozmowy z potencjalnymi pracownikami – kandydatami. Rozmowy były przeprowadzane w siedzibie firmy , jak te z w CH Ptak. Część rozmów odbywała się przez telefon. / świadek S. 01:59:53 CD k- 204, świadek K. W. 00:19:21 świadka (...):11:12 CD k- 204, /.

W dniu 30 stycznia 2011 roku płatnik zatrudniła R. D. jako osobę do obsługi box-u w CH Ptak w R. za wynagrodzeniem 1500 zl brutto za pełen etat, na stanowisku specjalisty do spraw rozwoju i handlowca. Miała ona prowadzić box, kontaktować się z klientami na hali sondować rynek i trendy modowe oraz sprzedawać towary w box-ie . Wnioskodawczyni nigdy nie miała wykonywać pracy sprzedawcy w box-ie. Czas pracy R. D. był ustalony na godziny od 6.00 do 14.00, tak jak było czynne centrum handlowe. Z ubezpieczoną świadek rozmawiała tylko jeden raz przed podjęciem zatrudnienia/ zeznania świadka (...):11:12 CD k- 204/.

W trakcie nieobecności ubezpieczonej nikt nie został zatrudniony na jej miejsce. Obowiązki wnioskodawczyni wykonywała przede wszystkim płatnik a w box-ie w CH Ptak R. D. jak również część obowiązków powierzono B. H.. B. H. prowadzi własną firmę i współpracuje z matką na zasadzie współpracy firm. Nie miał w 2010 roku zawartej z płatnikiem umowy o pracę. Płatnik w swojej firmie zajmowała się głównie stroną technologiczną, produkcyjną i osobową a syn płatnika klientami zewnętrznymi ,zaopatrzeniem i zbytem. Sytuacja ekonomiczna firmy w 2010 roku nie była zła. Firma płatnika prowadzona przez nią od 1983 roku nigdy nie odnotowała straty ale na początku 2010 roku, płatnik zaobserwowała tendencje spadkowe i pogorszenie kondycji firmy. Odnotowano wiele zwrotów towarów z hurtowni. Pracownicy produkcyjni firmy oraz R. D. byli zatrudniani zawsze z wynagrodzeniem najniższym krajowym , wyjątkiem był jedynie pracownik zatrudniony na stanowisku krojczego , który miał ustalone wynagrodzenie w kwocie niewiele wyższej. W firmie nie było zatrudnionych brygadzistów ani pracowników biurowych / zeznania M. H. 01:01:49 CD k- 204 w zw z 00:06:11 CD k- 416 , zeznania świadka B. H. 00:32:04 CD k-319/.

W dniu 5 marca 2011 roku ubezpieczona zawarła związek małżeński z B. H., synem płatnika składek / akt małżeństwa w aktach ZUS, niesporne/. Przed zawarciem związku małżeńskiego oraz umowy o pracę z płatnikiem M. H., ubezpieczona zamieszkiwała razem z B. H. przy ul.(...) w Ł. , prowadząc wspólne gospodarstwo domowe. Ich znajomość rozpoczęła się w 2008 roku/ zeznania ubezpieczonej 00:33:21 CD k-416 oraz 00:03:12 CD k- 204 w zw z 00:33:21 k CD 416, , zeznania świadka B. H. 00:32:04 CD k-319/

W dniu 30 listopada 2010 roku wnioskodawczyni odbyła wizytę lekarską w gabinecie ginekologiczno położniczym lekarza B. Ł. W. przy ul. (...). W karcie badania wpisano ,że ostatnią miesiączkę ubezpieczona miała w dniu 26 października 2010 roku, rozpoznano ciążę 5/6 tydzień (Gra 5/6), zlecono wykonanie USG oraz przepisano preparat kwasu foliowego (...) 5/ oryginał dokumentacji medycznej k-411/

W dniu 3 grudnia 2010 roku podczas badania położniczego, rozpoznano u ubezpieczonej ciąże ( 10 tydzień). Ubezpieczona wskazała ,że ostatnia miesiączka wystąpiła u miej w dniu 26 października 2010 roku . Jako przewidywany termin porodu wskazano dzień 1 sierpnia 2011 roku / karta ciąży k- 63 akt VIIIU 62/16/. Wnioskodawczyni w dniu (...) urodziła syna / kopia aktu urodzenia k- 69/. Następnie w dniu 26 kwietnia 2013 roku wnioskodawczyni urodziła córkę M. a w dniu (...) córkę O. / akt urodzenia k- 70, 71/.

Ubezpieczona A. H. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Agencji Pracy (...) w Ł. w okresie od 7 czerwca 2010 roku do 1 grudnia 2015 roku, początkowo do 6 września 2010 roku jako pracownik ds. rekrutacji a następnie jako specjalista ds. rekrutacji. Stosunek pracy wygasł z upływem terminu na jaki został zawarty. W okresie zatrudnienia u tego pracodawcy ubezpieczona nie świadczyła pracy w okresie od 14 grudnia 2010 roku do 24 grudnia 2010 roku z powodu choroby a następnie nieprzerwanie od dnia 7 stycznia 2011 roku do 30 listopada 2015 roku z powodu zwolnień lekarskich zwolnień lekarskich z tytułu opieki nad dzieckiem i urlopu wychowawczego/ świadectwo pracy k- 83 /.

Powyższy stan faktyczny sad ustalił na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie opierając się na zeznaniach ubezpieczonej i płatnika oraz przesłuchanych świadków a ponadto na dokumentach załączonych do akt sprawy w tym aktach ZUS. Sąd pominął dowód z zeznań świadków D. i R., bowiem świadkowie ci nie posiadali żadnych istotnych informacji oraz nie pamiętali spotkania z ubezpieczoną . Podkreślenia wymaga ,iż sporny stan faktyczny dotyczy wydarzeń sprzed około 5 lat i dlatego może w pamięci świadków ulec zatarciu.

Sad odmówił wiarygodności zeznaniom wnioskodawczyń i świadka B. H. w zakresie wykonywania pracy przez ubezpieczoną w spornym okresie czasu w firmie płatnika oraz przyczyn zawarcia między wnioskodawczyniami umowy o pracę . Przede wszystkim w ocenie Sądu zeznania powyższych osób są nielogiczne oraz sprzeczne z materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Sąd nie dal wiary zeznaniom ubezpieczonej ,że zawierając umowę o pracę z M. H. nie miała świadomości ,że jest w ciąży. Przeczy temu dokumentacja medyczna załączona do akt , z której wynika ,że pierwsza wizyta u ginekologa i badanie ubezpieczonej miało miejsce w dniu 3 grudnia 2010 roku i zakończyło się rozpoznaniem ciąży. Ponadto lekarz wpisał z wywiadu medycznego ,że ostatnią miesiączkę ubezpieczona miała w miesiącu październiku 2010 roku. A zatem trudno dać wiarę ,że ubezpieczona nie wiedziała o swoim stanie uwzględniając jej rozeznanie w otaczającym świecie choćby z uwagi na niepełne wykształcenie wyższe. Ponadto z ustaleń Sądu wynika ,że ubezpieczona i syn płatnika zamieszkiwali razem i prowadzili wspólne gospodarstwo domowe od blisko dwóch lat. Okoliczności powyższe przeczą prawdziwości zeznań ubezpieczonej ,że w dacie zawarcia umowy o pracę o ciąży nie wiedziała. Również w ocenie Sądu niewiarygodne są zeznania płatnika i świadka B. H. , w zakresie ich twierdzeń ,że przed zawarciem umowy o pracę płatnik nie wiedziała o bliskich relacjach swojego syna z ubezpieczoną i znała ją wyłącznie na płaszczyźnie biznesowej. W świetle doświadczenia życiowego wywody w tym zakresie , w ocenie Sądu nie zasługują na wiarygodność. W ocenie Sądu zeznania wnioskodawczyń i świadka H. w zakresie przyczyn zatrudnienia ubezpieczonej nie zasługują na wiarygodność. Są one pozbawione elementarnej logiki i przeczą im fakty obiektywne ujawnione w sprawie. Przede wszystkim wskazać należy ,że w ocenie Sądu nie było żadnych racjonalnych przesłanek aby utworzyć odrębne stanowisko dla wnioskodawczyni. Jak wynika z zeznań płatnika i świadka H. firmę było stać na zatrudnienie ubezpieczonej, firma nigdy nie osiągnęła straty a okresowa tendencja spadkowa obrotów firmy była przejściowa. A zatem brak było logicznego uzasadnienia aby zatrudniać na nowym stanowisku osobę rzekomo „obcą” , którą płatnik znał z kontaktów biznesowych z firmą (...) za wynagrodzeniem znacznie przewyższającym wynagrodzenia w firmie. Poza tym wbrew opiniom płatnika i świadka H. , ubezpieczona nie posiadała ani wykształcenia kierunkowego ani żadnego doświadczenia w branży odzieżowej. Ponadto część obowiązków jakie miałaby wykonywać na rzecz płatnika , robiła już wcześniej w ramach zatrudnienia w firmie (...), rekrutując w jej imieniu pracowników dla płatnika. W tym miejscu należy wskazać ,że ubezpieczona faktycznie przeprowadziła kilka rozmów z potencjalnymi pracownikami ale do zatrudnienia doszło tylko w przypadku tylko jednej osoby. Była to R. D., której zakres faktycznych obowiązków diametralnie różnił się od obowiązków ubezpieczonej. W ocenie sadu R. D. miała przede wszystkim obsługiwać klientów w box-ie w CH Ptak, miała określone godziny pracy i znacznie niższe uposażenie niż wnioskodawczyni. A zatem wbrew twierdzeniom wnioskodawczyń nie sposób przyjąć ,że została zatrudniona w miejsce nieobecnej i niezdolnej do pracy ubezpieczonej. Nie sposób również dać wiary zeznaniom płatnika i świadka H. ,że zatrudnienie ubezpieczonej było krokiem niezbędnym w świetle dalszego prosperowania firmy. Przeczy temu okoliczność ,że obowiązki wnioskodawczyni A. H. w trakcie jej długotrwałej nieobecności przejął płatnik i świadek H., firma funkcjonuje nadal i dobrze prosperuje. Świadczy to o braku faktycznej potrzeby pracy ubezpieczonej w tej firmie i o innych niż gospodarcze przyczynach nawiązania z nią umowy o pracę.

W ocenie Sadu nie ulega wątpliwości ,że ubezpieczona wykonywała jakieś czynności na rzecz firmy płatnika. Sad dal wiarę w tym zakresie zeznaniom świadków D. i K. w zakresie przeprowadzanej rekrutacji oraz nie znalazł podstaw aby odmówić wiarygodności przeprowadzonym ankietom z klientami w CH Ptak. Sad nie podzielił jednak zapatrywań wnioskodawczyń ,że czynności powyższe były wykonane w ramach stosunku pracy. W ocenie Sadu brak jest dowodów potwierdzających wykonywanie pracy w reżimie pracowniczym czyli pracy podporządkowanej. Jak wynika z zeznań samych wnioskodawczyń kontrola nad pracą ubezpieczonej polegała na rozmowach jej z płatnikiem. Płatnik nie kontrolował w ogóle czasu pracy ubezpieczonej, nie wydawał wiążących poleceń ani nie kontrolował wykonywania na bieżąco czynności. Ubezpieczona w zasadzie w ogóle nie miała określonych godzin pracy. Pracodawca nie dostarczył jej żadnych narzędzi pracy ani nie uregulował sposobu rozliczania korzystania z jej rzeczy prywatnych dla celów służbowych.

W tym miejscu podkreślenia wymaga ,że prawdziwości zeznań wnioskodawczyń przeczą okoliczności zawarcia pisemnej umowy o pracę. Wskazać należy ,że chronologia podejmowania kolejnych czynności jest nielogiczna bowiem zgodnie z datami umieszczonymi na dokumentach ubezpieczona kolejno została przeszkolona z zakresu BHP, udała się do lekarza medycyny pracy w celu poddania badaniu profilaktycznemu, podpisała aneks do umowy o pracę a dopiero następnego dnia samą umowę. Trudno również wytłumaczyć dlaczego strony nie wpisały w umowę tak ważnego jej elementu jak wysokość wynagrodzenia , która z reguły ma kluczowe znaczenie dla pracownika. W ocenie Sadu brak wpisania wysokości wynagrodzenia , odwrócona kolejność podejmowania czynności przy nawiązywaniu stosunku pracy , brak dostarczenia narzędzi pracy, niezbędnych do jej wykonywania czy chociażby brak uregulowania korzystania ubezpieczonej z własnych narzędzi i sposobu kompensacji tego przez pracodawcę w ocenie Sądu świadczy o tym ,że strony umowy nie przywiązywały wagi do powyższych elementów ponieważ z góry zakładały ,że praca będzie świadczona krótkotrwale albo wcale. Brak jest również racjonalnego uzasadnienia do podniesienia w 2012 roku wynagrodzenia ubezpieczonej z 2500 zł do 5000 zł w ramach zatrudnienia na połowę etatu. Z ustaleń Sądu wynika ,że wnioskodawczyni do stycznia 2010 roku do 2015 roku nie powróciła do faktycznego świadczenia pracy u płatnika. Okresy zwolnień lekarskich, opieki i urlopów stanowią okres 5 letniej nieobecności wnioskodawczyni w pracy. Nie może umknąć uwadze okoliczność ,że pogodzenie przez ubezpieczoną zatrudnienia u dwóch pracodawców, z uwzględnieniem godzin pracy i zamieszkiwania ubezpieczonej przy ul. (...) w spornym okresie czasu , w dłuższej perspektywie jest mało możliwe a na pewno niekorzystne z punktu widzenia zdrowia ciężarnej. Nie może bowiem umknąć uwadze fakt ,że ubezpieczona zamieszkiwała w znacznej odległości od CH Ptak . Przemieszczanie się między nimi wymaga każdorazowo przejechania przez całe miasto.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na dokumentach zawartych w aktach ZUS, w tym dokumentach zawartych w protokole kontroli gdzie płatnik załączyła kopię akt osobowych wnioskodawczyni. Treść dokumentów załączonych do akt nie była w toku procesu kwestionowana. Zeznania płatnika co do kondycji finansowej jej zakładu , zasad wynagradzania pracowników sż zbieżne z załączonymi dokumentami.

Sad zważył , co następuje :

Odwołania płatnika i ubezpieczonej są niezasadne i podlegają oddaleniu.

W ocenie Sądu wydana w sprawie decyzja odpowiada prawu a organ rentowy trafnie zakwestionował umowę o pracę łączącą wnioskodawczynię , wskazując na jej pozorność.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 121), pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2014r. poz. 159) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Według zaś art. ust. 3 pkt 3 przywołanego przepisu od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;

W niniejszej sprawie ubezpieczona i płatnik zawarły umowę o pracę, która z formalnego punktu widzenia stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji ustawy zasiłkowej. Ważność tej umowy została jednak – słusznie – zakwestionowana przez organ rentowy. W ocenie organu rentowego przedmiotowa umowa była czynnością pozorną, mającą na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie dodatkowego tytułu do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Należy podkreślić, iż Sąd Okręgowy podziela stanowisko organu rentowego, w zakresie badanej umowy o pracę zawartej pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek , że miała ona głównie na celu ominięcie przepisów prawa i uzyskanie dodatkowego tytułu do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zdaniem Sądu odwołujący się nie wykazali, że ubezpieczona faktycznie wykonywała czynności w ramach nawiązanego stosunku pracy.

Zgromadzone dowody w sposób jednoznaczny pozwalają ustalić, że decyzję
o podpisaniu umowy podjęto z pełną wiedzą, iż skarżąca jest w ciąży . Nie sposób dać wiarę twierdzeniom ubezpieczonej ,że nie miała świadomości ,iż jest w ciąży. W ocenie Sądu poczynione w sprawie ustalenia uzasadniają twierdzenie, iż zakwestionowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych umowa o pracę pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem została zawarta dla pozoru, to jest bez zamiaru realizacji obowiązków z niej wynikających na czas określony, a jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Umowa taka z mocy art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. jest nieważna.

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, z faktycznym wykonywaniem pracy, czyli zatrudnieniem jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy a przez pracodawcę do przyjmowania tego świadczenia i wypłacania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych należy stwierdzić, że mamy do czynienia z pozornością oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę przez obie skarżące. Celem działania stron, nie było bowiem świadczenie pracy w ramach stosunku pracy i uzyskiwanie z tego tytułu wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy, jak na przykład uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej. W ocenie Sądu świadczą o tym następujące okoliczności na które zwrócił uwagę Sad oceniając wiarygodność zeznań skarżących. Strony nie wpisały w umowę tak ważnego jej elementu jak wysokość wynagrodzenia, która z reguły ma kluczowe znaczenie dla pracownika. W ocenie Sadu brak wpisania wysokości wynagrodzenia , odwrócona kolejność podejmowania czynności przy nawiązywaniu stosunku pracy , brak dostarczenia narzędzi pracy, niezbędnych do jej wykonywania czy chociażby brak uregulowania korzystania ubezpieczonej z własnych narzędzi i sposobu kompensacji tego przez pracodawcę w ocenie Sądu świadczy o tym ,że strony umowy nie przywiązywały wagi do powyższych elementów ponieważ z góry zakładały ,że praca będzie świadczona krótkotrwale albo wcale.

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Zdaniem Sądu, nie ulega wątpliwości, że umowa o pracę sporządzona przez strony miała charakter fikcyjny. Postępowanie dowodowe wykazało, iż ubezpieczona zainteresowana objęciem jej tytułem do ubezpieczenia społecznego, nie wykonywała de facto czynności w ramach umowy o pracę. Natomiast pracodawca miał zdaniem Sądu pełną świadomość, że umowa nie będzie go obowiązywać, a ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne będą krótkotrwałe. Poza tym przed zatrudnieniem wnioskodawczyni, ani w okresie jej niezdolności, jak również obecnie płatnik nie zatrudnia osoby do wykonywania obowiązków ubezpieczonej co podważa tezę o rzeczywistej potrzebie zatrudnienia jakiejś osoby na takim stanowisku. W tym stanie rzeczy w ocenie Sądu wnioskodawczyni w toku postępowania sądowego nie wykazała, żeby faktycznie wykonywała pracę w ramach zawartej umowy. Wnioskodawczyni jako pracownik, a wnioskodawca jako pracodawca w żaden sposób nie wykazali jakiegokolwiek rezultatu pracy skarżącej w spornym okresie na stanowisku

W ocenie Sądu powyższe rozważania świadczą o tym, że nie było wolą stron zawieranie umowy o pracę. A zatem nie było zamiarem stron świadczenie pracy w ramach zawartej umowy o pracę, a jedynie możliwość uzyskania tytułu dającego wnioskodawczyni prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru i nie może w związku z tym stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę wtedy, gdy pracownik podjął pracę i rzeczywiście ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował / vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2015 roku I UK 367/14 opubl: LEX nr 1771586/. Trudno w tym stanie faktycznym uznać, że nie mamy do czynienia z pozornością zawartej umowy o pracę. Niewątpliwie również, w ocenie Sądu, zamiarem stron było jedynie umożliwienie wnioskodawczyni skorzystania ze świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych, a nie świadczenie pracy w ramach zawartej umowy. Zawarta umowa o pracę stanowić miała narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę, nie mogło stanowić podstawy do objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowniczymi. W realiach rozpoznawanej sprawy nie sposób w ocenie Sądu przyjąć, iż wnioskodawczyni wykonywała faktycznie pracę.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy należy stwierdzić, że umowa o pracę pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem została zawarta dla pozoru, gdyż stwierdzono, że strony zawierając ją miały zamiar wywołania innych skutków prawnych niż te, które wynikają z umowy o pracę oraz jednocześnie próbowały przez jej zawarcie wprowadzić w błąd osoby trzecie, co do dokonanej czynności.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na istotne zagadnienie jakim jest ocena charakteru czynności jakie faktycznie wykonała ubezpieczona na rzecz platnika Nawet jeżeliby uznać, iż ubezpieczona chociaż częściowo wykonała jakieś czynności na rzecz płatnika to należałoby uznać, przede wszystkim, iż te czynności te nie stanowiły pracy w rozumieniu art.. 22 k.p. a miały ona głównie na celu ominięcie przepisów prawa i uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego i z tego powodu umowa ta nie może wywoływać skutków prawnych (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.). W ocenie Sądu wnioskodawczyni wykonywała incydentalnie czynności a czas ich wykonywania trudno jest umiejscowić w czasie. Zeznania świadków w tym zakresie są mało konkretne. Poza tym cechą charakterystyczną wykonywania pracy w stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika pracodawcy w procesie pracy. Przejawia się to tym ,że pracodawca w ramach zawartej umowy wydaje pracownikowi wiążące polecenia dotyczące pracy, nadzoruje ich wykonywanie i kontroluje sposób pracy. W stosunku pracy mamy bowiem do czynienia z pracą podporządkowaną. Z ustaleń Sądu wynika ,iż w pisemnym zakresie obowiązków nie wskazano ,kto ma być przełożonym bezpośrednim wnioskodawczyni i na bieżąco kontrolować jej pracę. Kontrola jaką rzekomo miała wykonywać płatnik była o tyle iluzoryczna ,że wynikała z codziennych kontaktów z ubezpieczoną. To ,że skarżące rozmawiały ze sobą o sprawach firmy nie może być utożsamiana z kontrolą pracodawcy nad pracownikiem, szczególnie jeżeli w tle są relacje osobiste ubezpieczonej z synem płatnika. Z zeznań wnioskodawczyń i świadka H. nie wynikało ,iż była sprawowana bezpośrednia kontrola w procesie pracy na bieżąco przez płatnika nad ubezpieczoną.

W ocenie Sądu w rozpoznawanej sprawie wnioskodawczynie nie wykazały ,iż istniała realna potrzeba zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę pracownika na stanowisku zajmowanym przez wnioskodawczynię. Trudno uwierzyć ,że zatrudnienie wnioskodawczyni miało stanowić realną pomoc w firmie skoro wykształcenie, kwalifikacje zawodowe i doświadczenie wnioskodawczyni w zakresie branży odzieżowej były bardzo małe. Wnioskodawczyni jest z wykształcenie licencjonowanym socjologiem i nie miała do tej pory żadnych doświadczeń zawodowych w branży odzieżowej.

Czynność prawna mająca na celu obejście przepisów ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z punktu widzenia formalnego nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. W odniesieniu do umowy o pracę o obejściu prawa mówić można w sytuacji, gdy strony działając w zamiarze nawiązania stosunku pracy określają wzajemne prawa i obowiązki w sposób zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego, jednak celem ich działania nie jest uzyskanie świadczeń w postaci pracy i wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy np. uzyskanie stażu emerytalnego, czy ochrony ubezpieczeniowej na wypadek choroby czy wypadku. Należy bowiem podkreślić, iż intencją ustawodawcy jest, aby cel zawarcia umowy o pracę stanowiło nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia było uzyskanie wskazanych korzyści.

Tymczasem przy założeniu, że strony zawarły umowę o pracę należałoby uznać, iż w rozpoznawanej sprawie cele te uległy odwróceniu. Stronom chodziło bowiem o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego i temu celowi podporządkowały konstruowanie określonej sytuacji prawnej – umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu.

Podkreślić przy tym trzeba, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają tak kształtować elementy stosunku pracy, jaka jest wola stron. Jednakże przestaje powyższa kwestia być tylko sprawą stron nawiązujących stosunek pracy, gdy po nieuregulowaniu składek przerzuca się ciężar wypłaty świadczeń na fundusz dysponujący publicznymi pieniędzmi, którymi zarządza Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z art. 6 k.c. to na wnioskodawczyniach spoczywał ciężar dowodowy w niniejszej sprawie. Oparcie polskiej procedury cywilnej na zasadzie kontradyktoryjności jedynie w wyjątkowych przypadkach dozwala Sądowi na podjęcie czynności mających na celu pobudzenie inicjatywy stron, a zasadą w tym zakresie jest samodzielne dążenie uczestników postępowania do wykazania prawdziwości podnoszonych twierdzeń. Jeżeli twierdzenie istotne dla rozstrzygnięcia nie zostanie udowodnione, to o merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy decyduje rozkład ciężaru dowodu. Zatem strona, na której spoczywa ciężar dowodu, ponosi ryzyko ujemnych skutków niedopełnienia swoich obowiązków w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznał również, zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, iż nie jest zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do przeprowadzenia dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (vide: wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, opubl. OSNC 1997/6-7/76).

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle poczynionych ustaleń faktycznych, wątpliwości organu rentowego co do rzeczywistego celu i zamiaru stron nawiązujących ten stosunek prawny były uzasadnione, a zatem zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiada prawu.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

W przedmiocie kosztów Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od wnioskodawców na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
I Oddziału w Ł. kwoty po 2400,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści § 2 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r poz.1804)w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia odwołania.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć peł. ubezpieczonej

10.04.2018