Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2018 r. w Gdańsku

sprawy A. W.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej we W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

o ubezpieczenie społeczne

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 maja 2017 r., sygn. akt VII U 1754/15

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. na rzecz A. W. kwotę 240,00 (dwieście czterdzieści 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Bożena Grubba SSA Małgorzata Gerszewska SSA Jerzy Andrzejewski

Sygn. akt III AUa 1286/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 lipca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. stwierdził, że A. W. nie podlega z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) S.A. we W. ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 lutego 2015 r.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiodła ubezpieczona, wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że podlega ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 lutego 2015 r.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Płatnik składek (...) S.A. we W. podzielił w sprawie stanowisko ubezpieczonej.

Wyrokiem z dnia 10 maja 2017 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że A. W., jako pracownik u płatnika składek (...) S.A. we W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 lutego 2015 r., wskazując następujące motywy rozstrzygnięcia:

(...) S.A. we W. jest wpisany do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Płatnik prowadzi działalność polegającą m.in. na zarządzaniu budynkiem (kompleksem) mieszkalno-biurowym we W. przy ul. (...). Jest to połączenie biurowca, apartamentowca oraz galerii handlowej.

W dniu 26 stycznia 2015 r. zostało zawarte porozumienie trójstronne pomiędzy skarżącą, (...) sp. z o.o. w W. (dotychczasowym pracodawcą ubezpieczonej – poprzednio (...) sp. z o.o. w W.) i płatnikiem składek (...) S.A. we W.. W porozumieniu wskazano, iż dotychczasowy pracodawca podjął decyzję o zawieszeniu swojej działalności z dniem 1 lutego 2015 r., zaś nowy pracodawca oświadczył, iż zamierza zatrudnić ubezpieczoną na warunkach określonych wcześniej. W związku z powyższym, umowa o pracę ubezpieczonej z dotychczasowym pracodawcą uległa rozwiązaniu z dniem 31 stycznia 2015 r., a od dnia 1 lutego 2015 r. skarżąca podjęła zatrudnienie u płatnika. Nowy pracodawca ubezpieczonej wyraził też zgodę na kontynuowanie przez ubezpieczoną urlopu rodzicielskiego do dnia 14 kwietnia 2015 r., bowiem w dacie zawierania porozumienia ubezpieczona korzystała z niego u dotychczasowego pracodawcy.

A. W. z d. S., urodzona (...), została zatrudniona u płatnika składek (...) S.A. we W. na podstawie umowy o pracę z dnia 30 stycznia 2015 r. w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku głównego specjalisty, za wynagrodzeniem 11.386 zł brutto miesięcznie, na czas określony od dnia 1 lutego 2015 r. do dnia 14 kwietnia 2018 r. W dniu 6 lutego 2015 r. ubezpieczona została zgłoszona przez płatnika składek do ubezpieczeń: emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego z kodem 01 10 00 (pracownik) od dnia 1 lutego 2015 r.

Ubezpieczona nie była inicjatorką tego porozumienia.

Do zakresu obowiązków ubezpieczonej zgodnie z zakresem czynności należały: udział w przygotowywaniu projektów biznesowych przygotowanych przez pracodawcę, koordynacja zbierania informacji o potencjalnych najemcach, prowadzenie bazy danych dotyczących przebiegu prac nad projektami wskazanymi przez pracodawcę, zapewnienie prawidłowej realizacji zadań bieżących, badanie rynku popytu i podaży na powierzchnie biurowe, udział w zebraniach grup roboczych, udział w spotkaniach z klientami, przygotowywanie kwartalnych i miesięcznych raportów dla pracodawcy oraz poszukiwanie nowych najemców i obsługa bieżących spraw dotyczących dotychczasowych najemców. Głównym zadaniem ubezpieczonej miało być poszukiwanie i pozyskiwanie najemców w celu wypromowania (...), jako galerii modowej. Skarżąca miała też zajmować się przedsięwzięciami biznesowymi, tj. pokazy mody, spotkania z projektantami, co miało zachęcić kontrahentów do wynajmowania pomieszczeń w galerii. Ubezpieczona miała bowiem szerokie kontakty z projektantami i firmami zajmującymi się modą.

Miejsce pracy ubezpieczonej zależeć miało od potrzeb pracodawcy i charakteru wykonywanych obowiązków. Praca miała być wykonywana przez 5 dni w tygodniu w godzinach 8:30-16:30. Ubezpieczona podlegała służbowo dyrektorowi zarządzającemu, jako bezpośredniemu przełożonemu w strukturze spółki.

Poprzedni pracodawca skarżącej (...) sp. z o.o. w W. (następnie (...) sp. z o.o. w W.) zajmował się promowaniem i sprzedażą odzieży polskiego projektanta K. S..

U wskazanego pracodawcy wnioskodawczyni była początkowo zatrudniona, jako menadżer produkcji - zajmowała się prowadzeniem negocjacji z dostawcami, współpracowała z projektantem, nadzorowała szwalnię, otwierała butiki, między innymi w (...) we W.. Spółka miała dwa własne butiki, prowadzała też sprzedaż swoich produktów w innych sklepach, takich placówek było ok. 5.

W lipcu 2012 r. skarżąca awansowała na stanowisko prezesa i odtąd zajmowała się całą działalnością spółki, ale przede wszystkim organizowała pokazy mody w W., we W., w L., negocjowała też udział w targach modowych w P.. Od 3 lutego 2014 r. objęła funkcję wiceprezesa zarządu.

Ubezpieczona poznała M. D. – prezesa płatnika przy organizacji pokazu mody, który odbył się w galerii (...) we W.. Przedmiotowy pokaz urządzał płatnik. Poprzedni pracodawca skarżącej zajmował się oprawą przedsięwzięcia m.in. zapewniał modelki. W galerii zorganizowano dwa takie pokazy.

Znajomość między skarżącą a M. D. miała charakter wyłącznie biznesowy. Ubezpieczona nie jest powiązana rodzinnie, ani towarzysko z członkami władz płatnika oraz (...) sp. z o.o. w W., czy (...) sp. z o.o. w W..

A. W. posiada wykształcenie wyższe w zakresie zarządzania modą. W 2010 r. ukończyła studia na U. of W..

Przed zatrudnieniem u płatnika składek skarżąca pracowała zawodowo:

⚫

w Agencji (...).A. (...) sp. z o.o. sp. k. w W. na stanowisku ekspedienta w okresie od dnia 18 czerwca 2007 r. do dnia 4 sierpnia 2007 r.,

⚫

w (...) Ltd. na stanowisku merchandise associate w okresie od lutego do grudnia 2008 r.,

⚫

w (...) S.A. w G. na stanowisku specjalisty ds. wsparcia zakupów w okresie od dnia 6 grudnia 2010 r. do dnia 7 kwietnia 2012 r.

⚫

w (...) sp. z o.o. w W. (poprzednio (...) sp. z o.o. w W.) na stanowiskach: managera produkcji od dnia 19 kwietnia 2012 r. do dnia 12 czerwca 2012 r., prezesa zarządu od dnia 13 czerwca 2012 r. do dnia 2 lutego 2014 r. oraz wiceprezesa zarządu od dnia 3 lutego 2014 r. do dnia 31 stycznia 2015 r.

Od początku zatrudnienia ubezpieczona kontynuowała u płatnika składek urlop rodzicielski. W dniu 26 marca 2015 r. wnioskodawczyni złożyła u pracodawcy wniosek dotyczący rezygnacji z części urlopu rodzicielskiego – deklarując wolę przystąpienia do wykonywania pracy z dniem 14 kwietnia 2015 r., jednakże od wskazanej daty pozostawała niezdolna do pracy do dnia 18 listopada 2015 r. w związku z ciążą. Ostatnią miesiączkę ubezpieczona miała 12 stycznia 2015 r. Pierwszą wizytę u specjalisty położnika i ginekologa odbyła 11 marca 2015 r., który określił dojrzałość ciąży na 6 tydzień, 5 dzień.

W czasie pierwszej ciąży w 2014 r. ubezpieczona nie miała problemów zdrowotnych i pracowała prawie do samego rozwiązania.

Z tytułu zatrudnienia u płatnika składek A. W. otrzymała od pracodawcy wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy z powodu choroby w kwotach: za kwiecień 2015 r. – 4.562,42 zł, za maj 2015 r. – 4.297,40 zł. Wynagrodzenie powyższe ubezpieczona otrzymywała przelewem na rachunek bankowy.

Pismem z dnia 26 czerwca 2015 r. pozwany poinformował płatnika składek i ubezpieczoną o wszczęciu postępowania wyjaśniającego w sprawie obowiązku ubezpieczeń i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wnioskodawczyni – wzywając w/w podmioty do przedłożenia dokumentacji stosunku pracy oraz udzielenia odpowiedzi na pytania dotyczące zatrudnienia ubezpieczonej.

Po przeprowadzeniu kontroli pozwany wydał zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję, w której stwierdził, że ubezpieczona nie podlega z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) S.A. we W. ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 lutego 2015 r.

W dniu (...) r. ubezpieczona urodziła córkę S. Z.. W dniu 10 października 2016 r. ubezpieczona złożyła u pracodawcy wniosek o udzielenie jej urlopu wychowawczego na córkę S. Z. w wymiarze 18 miesięcy.

Mając na uwadze poczynione ustalenia faktyczne, Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że łączący skarżącą i płatnika stosunek pracy stanowił ważny tytuł ubezpieczenia.

W pierwszej kolejności Sąd zważył, iż przekonujące były przyczyny, które spowodowały, że płatnik podjął decyzję o zatrudnieniu ubezpieczonej w swoim przedsiębiorstwie. Jak wynika bowiem z zeznań M. D. - prezesa (...) S.A. - gdy powzięła wiedzę, iż dotychczasowy pracodawca ubezpieczonej zamierza zakończyć działalność postanowiła zatrudnić ją u płatnika.

W dniu 26 stycznia 2015 r. zawarte zostało porozumienie trójstronne pomiędzy skarżącą, (...) sp. z o.o. w W. (dotychczasowym pracodawcą ubezpieczonej – poprzednio (...) sp. z o.o. w W.) i płatnikiem składek (...) S.A. we W., w którym wskazano, iż dotychczasowy pracodawca podjął decyzję o zawieszeniu swojej działalności z dniem 1 lutego 2015 r., zaś nowy pracodawca oświadczył, iż zamierza zatrudnić ubezpieczoną na warunkach określonych wcześniej. W związku z powyższym, umowa o pracę ubezpieczonej z dotychczasowym pracodawcą uległa rozwiązaniu z dniem 31 stycznia 2015 r., a od dnia 1 lutego 2015 r. skarżąca podjęła zatrudnienie u płatnika, który zgłosił ją w dniu 6 lutego 2015 r. do ubezpieczenia, zaprowadził akta osobowe oraz wypłacił wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy za kwiecień 2015 r. 4.562,42 zł i maj 2015 r. 4.297,40 zł.

Sąd uznał, że zarówno zakres, jak i skala działalności płatnika (...) S.A. we W. pozwalały na zatrudnienie ubezpieczonej na samodzielnym stanowisku głównego specjalisty z wynagrodzeniem, 11.386 zł brutto. Podejmując zatrudnienie u płatnika składek, ubezpieczona była pracownikiem wysoko wykwalifikowanym, z doświadczeniem managerskim w spółkach prawa handlowego.

W ocenie Sądu, nie mógł odnieść skutku zarzut pozwanego co do tego, że skoro wnioskodawczyni nie przystąpiła do świadczenia pracy w związku z przebywaniem na urlopie rodzicielskim, a następnie wobec niezdolności do pracy, to zawarta umowa o pracę jest nieważna. Istotnie, w sprawie ustalone zostało, iż od początku zatrudnienia u płatnika ubezpieczona (za zgodą pracodawcy) kontynuowała urlop rodzicielski. W dniu 26 marca 2015 r. wnioskodawczyni złożyła oświadczenie o rezygnacji z części urlopu rodzicielskiego – deklarując wolę przystąpienia do wykonywania pracy z dniem 14 kwietnia 2015 r. Jednak od dnia 14 kwietnia 2015 r. pozostawała niezdolna do pracy do dnia 18 listopada 2015 r.

W dniu (...) r. ubezpieczona urodziła córkę S. Z.. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego, w dniu 10 października 2016 r. złożyła u pracodawcy wniosek o udzielenie jej urlopu wychowawczego na córkę S. Z. w wymiarze 18 miesięcy.

Zdaniem Sądu, w świetle dokonanych ustaleń faktycznych, za uprawniony uznać należało wniosek, że skarżąca i płatnik zawierając umowę o pracę faktycznie zakładali, że wnioskodawczyni przystąpi do jej wykonywania od połowy kwietnia 2015 r., bowiem wcześniej wykorzysta urlop rodzicielski, do którego prawo nabyła u poprzedniego pracodawcy. Zaoferowane przez strony dowody pozwalały na przyjęcie, iż wyłącznie komplikacje związane z drugą ciążą ostatecznie zdecydowały o tym, że wnioskodawczyni udała się na zwolnienie lekarskie, na którym przebywała do rozwiązania.

Dokumentacja z przebiegu ciąży pozwalała na uznanie za wiarygodne twierdzenia skarżącej, zgodnie z którym w dacie zawarcia porozumienia i umowy o pracę nie wiedziała, że jest w ciąży. Jak wynika z zapisów karty ciąży ubezpieczona ostatnią miesiączkę miała 12 stycznia 2015 r. Pierwszą wizytę u specjalisty położnika i ginekologa odbyła 11 marca 2015 r., który określił dojrzałość ciąży na 6 tydzień, 5 dzień. Poza tym w poprzedniej ciąży skarżąca czuła się dobrze i świadczyła pracę praktycznie do rozwiązania. Z pewnością, wiedzy co do stanu ciąży ubezpieczonej nie miał również płatnik składek. Przedstawiciel płatnika M. D. wprost zeznała, iż jest zła na skarżącą, za to, że nie rozpoczęła pracy.

Mając na uwadze powyższe uznać należało, iż przy składaniu oświadczeń woli w ramach porozumienia z dnia 26 stycznia 2015 r. oraz umowy o pracę z dnia 31 stycznia 2015 r. intencją skarżącej i płatnika składek było faktyczne realizowanie stosunku pracy tj. wykonywanie zadań pracowniczych przez wnioskodawczynię i korzystanie z nich przez płatnika.

Z tych względów Sąd uznał, że zostały spełnione ustawowe przesłanki objęcia A. W. obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, wynikającym z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust 1 u.s.u.s. od dnia 1 lutego 2015 r., o czym na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1. naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 6 ust l pkt l, art. 8 ust. l, art. 11 ust. l, art. 12 ust. l oraz art. 13 pkt l ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 2 i 22 § l k.p. poprzez błędne uznanie, że od dnia 1 lutego 2015 r. doszło do skutecznego nawiązania stosunku pracy przez (...) S.A. z A. W., w związku z czym wnioskodawczyni, jako pracownik podlega ubezpieczeniom społecznym, podczas gdy prawidłowa wykładnia i zastosowanie powołanych przepisów na tle ustalonego stanu faktycznego prowadzi do wniosków przeciwnych;

2. naruszenie przepisów postępowania tj. 233 k.p.c. poprzez błędną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i sprzeczność istotnych ustaleń sądu, przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskazującego jednoznacznie, że A. W. w ani dniu 1 lutego 2015 r. ani w dniu 14 kwietnia 2015 r. z uwagi na orzeczoną niezdolność do zatrudnienia nie przystąpiła do wykonywania pracy, a tym samym nie nawiązała w sposób skuteczny stosunku pracy z (...) S.A., a co za tym idzie nie podlegała od 1 lutego 2015 r. ubezpieczeniom społecznym, jako pracownik w/w płatnika składek

3. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. poprzez pominięcie części materiału dowodowego, a w szczególności ustaleń poczynionych przed organem rentowym oraz poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i błędną ocenę mocy i wiarygodności materiału dowodowego, a w szczególności dokonanie dowolnej oceny dowodów w sposób z sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, która to ocena doprowadziła do uznania, iż A. W. poczynając od 1 lutego 2015 r. pozostawała ze (...) S.A. w stosunku pracy, a co za tym idzie, że poczynając od w/w daty wykonywała pracę po myśli art. 22 § l k.p., podczas gdy prawidłowa i logiczna ocena całokształtu materiału dowodowego prowadzi do wniosków przeciwnych tj. wskazujących, iż stron od w/w daty nie łączył stosunek pracy.

Mając na uwadze powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych, względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Spór w analizowanej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy umowa o pracę zawarta pomiędzy A. W. a (...) Spółką Akcyjną we W. w dniu 1 lutego 2015 r., była czynnością prawną, w wyniku której doszło do nawiązania stosunku pracy w myśl przepisów Kodeksu pracy, czy też była ona - jak podnosił pozwany - czynnością pozorną, zawartą wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, bez zamiaru wykonywania pracy mającej cechy świadczenia charakterystycznego dla stosunku pracy. Takie stanowisko znajduje uzasadnienie w od dawna ugruntowanym poglądzie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może dojść wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczenia dotyczy osoby, która nie jest pracownikiem, a zgłoszenie to następuje pod pozorem zatrudnienia (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 6 grudnia 1990 r., sygn. akt II UR 9/90, OSP 1991 nr 7-8, poz. 172; 17 grudnia 1996 r., sygn. akt II UKN 32/96, OSNAPiUS 1997 nr 15, poz. 275; 16 marca 1999 r., sygn. akt II UKN 512/98; 28 lutego 2001 r., sygn. akt II UKN 244/00). To oczywiste wymaganie wynika z artykułów; 6 ust. 1, 8 ust. 1, 11 ust. 1 oraz 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442).

Analizując powyższą kwestię, Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył - wbrew twierdzeniom pozwanego - poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając, jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Zgodnie z art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Katalog wskazanych w tym przepisie sposobów nawiązania stosunku pracy ma charakter wyczerpującego wyliczenia. Stąd nie jest pracownikiem osoba wykonująca określone czynności na rzecz innej osoby na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy o dzieło, umowy zlecenia czy umowy agencyjnej). Jednakże w myśl przepisów Kodeksu pracy czynnikiem decydującym o uznaniu osoby fizycznej za pracownika jest ustalenie, czy dana osoba była stroną stosunku pracy. Dlatego w celu ustalenia czy w określonej sytuacji wystąpiły przesłanki składające się na kodeksowe pojęcie „pracownik” należy łącznie traktować definicje ustawowe z art. 2 i art. 22 § 1 k.p. Zestawienie treści obu przepisów nakazuje przyjąć, że pracownikiem jest osoba, która w drodze jednej z czynności prawnych wyliczonych w art. 2 k.p. nawiązała stosunek pracy charakteryzujący się wskazanymi w art. 22 § 1 k.p. cechami. Zgodnie z art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Stwierdzenie wystąpienia wskazanych przesłanek powoduje, że zawarta między stronami umowa jest umową o pracę. Jednocześnie podkreślić należy, że do ustalenia, że pomiędzy stronami doszło do powstania stosunku pracy nie jest wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, takich jak zawarcie umowy o pracę, przygotowanie zakresu obowiązków, zgłoszenie do ubezpieczenia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy i to czyniły. Nie może bowiem być tolerowana sytuacja, w której osoba zainteresowana w uzyskaniu świadczeń z ubezpieczenia społecznego, do których nie ma tytułu, z pomocą płatnika składek wytwarza dokumenty służące wyłącznie do tego celu

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie - pierwszy, na co dzień, drugi na wypadek zdarzeń losowych. Należy, zatem przyjąć, iż stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może bowiem istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Przesłankę nawiązania pracowniczego stosunku ubezpieczenia oraz wynikającego z tego stosunku prawa do świadczenia stanowi nie samo zawarcie umowy o pracę, lecz zatrudnienie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy - dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w kontekście przepisów art. 2, art. 22 k.p. oraz z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - trafnie uznał, że zawarta pomiędzy A. W. a (...) S.A. we W. umowa o pracę z dnia 1 lutego 2015 r. jest ważna i jako taka skutkuje uznaniem, że wnioskodawczyni po dniu 1 lutego 2015 r. podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia.

Przypomnieć należy, że A. W., przed podjęciem zatrudnienia u płatnika składek, była zatrudniona w (...) sp. z o.o. w W. (poprzednio (...) sp. z o.o. w W.). Początkowo wnioskodawczyni świadczyła pracę na stanowisku managera produkcji - od 19 kwietnia 2012 r. do 12 czerwca 2012 r., następnie - tj. od 13 czerwca 2012 r. do 2 lutego 2014 r. – na stanowisku prezesa zarządu oraz od 3 lutego 2014 r. do 31 stycznia 2015 r. na stanowisku wiceprezesa zarządu. W okresie zatrudnienia w (...) sp. z o.o. w W. wnioskodawczyni uczestniczyła m.in. w organizacji pokazu mody, który odbył się w galerii (...) we W., gdzie poznała M. D. – prezesa (...). Ubezpieczona z ramienia Spółki (...) zajmowała się wówczas oprawą przedsięwzięcia, w tym zapewnieniem modelek na dwóch pokazach mody.

W okresie zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. ubezpieczona zaszła w ciążę. Z uwagi na prawidłowy przebieg ciąży oraz dobre samopoczucie, wnioskodawczyni do marca 2014 r. nie korzystała w związku ze swoim stanem ze zwolnień lekarskich. W dniu (...) r. ubezpieczona urodziła córkę A.. Następnie, w dniu 26 marca 2015 r. A. W. złożyła u pracodawcy wniosek dotyczący rezygnacji z części urlopu rodzicielskiego – deklarując wolę przystąpienia do wykonywania pracy z dniem 14 kwietnia 2015 r., przy czym została poinformowana, że (...) Sp. z o.o., począwszy od dnia 1 lutego 2015 r. zawiesza prowadzoną działalność gospodarczą. W tym samym czasie prezes Spółki (...) T. D. – dysponując wiedzą w zakresie posiadanych przez ubezpieczoną wysokich i unikalnych kwalifikacji zawodowych oraz doświadczeniem w pracy związanej z branżą modową wyraziła zainteresowanie zatrudnieniem wnioskodawczyni na dotychczasowych warunkach, z możliwością podjęcia przez nią pracy po zakończeniu urlopu rodzicielskiego. W konsekwencji powyższego, w dniu 26 stycznia 2015 r., pomiędzy skarżącą, (...) sp. z o.o. w W. (dotychczasowym pracodawcą ubezpieczonej – poprzednio (...) sp. z o.o. w W.) i płatnikiem składek (...) S.A. we W. zostało zawarte porozumienie trójstronne, w którym wskazano, iż dotychczasowy pracodawca podjął decyzję o zawieszeniu swojej działalności z dniem 1 lutego 2015 r., zaś nowy pracodawca oświadczył, iż zamierza zatrudnić ubezpieczoną na warunkach określonych wcześniej. W związku z powyższym, umowa o pracę ubezpieczonej z dotychczasowym pracodawcą uległa rozwiązaniu z dniem 31 stycznia 2015 r., a od dnia 1 lutego 2015 r. skarżąca podjęła zatrudnienie u płatnika. Nowy pracodawca ubezpieczonej wyraził też zgodę na kontynuowanie przez ubezpieczoną urlopu rodzicielskiego do dnia 14 kwietnia 2015 r., bowiem w dacie zawierania porozumienia ubezpieczona korzystała z niego u dotychczasowego pracodawcy.

Ubezpieczona nie podjęła zatrudnienia w (...) S.A., albowiem stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą, którą potwierdziła w dniu 11 marca 2015 r. Wówczas, w trakcie wizyty, ginekolog-położnik określił dojrzałość ciąży na 6 tygodni i 5 dni, co oznacza, że w dacie zawarcia porozumienia trójstronnego, tj. w dniu 26 stycznia 2015 r., A. W. nie miała wiedzy o ciąży, zwłaszcza, że ostatnią miesiączkę miała 12 stycznia 2015 r. To zaś czyni uprawnionym ustalenie, że wnioskodawczyni bezsprzecznie zamierzała podjąć zatrudnienie w nowej Spółce i realizować wynikające z zawartej umowy o pracę obowiązki, jednakże z przyczyn obiektywnych związanych z pogorszeniem się stanu zdrowia, skutkujących niezdolnością do pracy, przedmiotowego zamiaru nie zrealizowała, co jednak pozostaje bez wpływu na zasadność objęcia jej obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym. Niepodjęcie zatrudnienia z przyczyn od strony niezależnych nie może bowiem skutkować uznaniem, że pracownik zostaje wyłączony z ubezpieczenia społecznego, do czego w niniejszej sprawie zmierzał Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Działanie pozwanego jest dla Sądu niezrozumiałe. Podkreślić bowiem trzeba, że wnioskodawczyni w okresie poprzedzającym zawarcie umowy z płatnikiem pozostawała w ważnym, trwającym od kwietnia 2012 r. stosunku pracy z (...) sp. z o.o. w W., gdzie była zatrudniona na stanowisku wiceprezesa zarządu z wynagrodzeniem 11.386 zł brutto. Porozumienie trójstronne zawarte pomiędzy nią, płatnikiem a pracodawcą – poza zmianą stanowiska pracy z wiceprezesa zarządu na głównego specjalistę – nie zmieniło ani jej wymiaru czasu pracy ani wysokości otrzymywanego uposażenia, stąd podnoszenie przez pozwanego, że zawarcie umowy o pracę ze Spółką (...), mogło zmierzać do uzyskania przez wnioskodawczynię wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest absolutnie bezzasadne, zwłaszcza, jeśli zważy się, że świadczenia w tej samej wysokości ubezpieczona otrzymywałaby w związku z pozostaniem pracownikiem spółki (...). Decyzja wnioskodawczyni w zakresie zmiany pracodawcy podyktowana była wyłącznie pozyskaną informacją, że spółka (...) od 1 lutego 2015 r. zawiesza prowadzenie działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni - po zakończeniu urlopu rodzicielskiego - zamierzała w dalszym ciągu realizować się zawodowo, stąd za racjonalne – w kontekście pozyskanej od spółki (...) informacji - uznać należy zawarcie przez nią nowej umowy o pracę ze spółką (...). Ubezpieczona podejmując decyzję o zmianie pracodawcy nie dysponowała wiedzą, że nie będzie możliwym przystąpienie przez nią do świadczenia pracy w związku z powstaniem niezdolności do pracy, stąd wyłączenie jej z ubezpieczenia społecznego tylko z tego powodu, że stan zdrowia uniemożliwił jej przystąpienie do realizacji zawartej umowy jest nieuprawnione. Poza tym - jak trafnie wskazał w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd I instancji – pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu nie podlega osoba, która zawarła umowę o pracę dla pozoru, a więc w sytuacji, gdy przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę, jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy (por. wyrok z dnia 4 lutego 2000 r., II UKN 362/99, OSNAPiUS 2001 Nr 13, poz. 449; wyrok z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 321/04, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 190 oraz wyrok z dnia 28 lutego 2001 r., II UKN 244/00, OSNAPiUS 2002 Nr 20, poz. 496; Prawo Spółek 2003 nr 12, z glosą J. P. Naworskiego). Taka sytuacja nie miała miejsca w analizowanej sprawie, albowiem zarówno skarżąca, jak i płatnik zawierając umowę o pracę zakładali, że wnioskodawczyni przystąpi do jej wykonywania od 15 kwietnia 2015 r., tj. po wykorzystaniu urlopu rodzicielskiego, do którego prawo nabyła u poprzedniego pracodawcy. Pozwany organ rentowy, będący wszak stroną postępowania, nie podważył w żaden sposób, by oświadczenia dotyczące zawarcia umowy o pracę zawarte zostały dla pozoru. To zaś, że zgodny zamiar stron nie został zrealizowany wynikało wyłącznie z komplikacji związanych z drugą ciążą, których ubezpieczona nie mogła przewidzieć i które ostatecznie skutkowały koniecznością skorzystania przez nią ze zwolnienia lekarskiego, na którym przebywała do dnia porodu i która to okoliczność nie może aktualnie skutkować wyłączeniem jej z systemu ubezpieczeń społecznych.

Reasumując Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, że kompleksowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a więc dokumentacji pracowniczej, zdrowotnej i osobowych źródeł dowodowych, prowadzi do wniosku, iż zostały spełnione ustawowe przesłanki objęcia A. W. obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, wynikającym z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2017 r. poz. 1778 ze zm.), od dnia 1 lutego 2015 r., zaś wywiedziona przez pozwanego apelacja sprowadza się wyłącznie do polemiki z prawidłowymi ustaleniami Sądu Okręgowego, która nie może prowadzić do zmiany trafnego rozstrzygnięcia.

Z tych względów Sąd Apelacyjny, na mocy art. 385 k.p.c., orzekł, jak w pkt 1 sentencji.

W pkt 2 wyroku Sąd Apelacyjny, zgodnie z art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § l k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015, poz. 1804) orzekł o kosztach postępowania w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz wnioskodawczyni kwotę 240,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję.

SSA Małgorzata Gerszewska SSA Bożena Grubba SSA Jerzy Andrzejewski