Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2018r. w Katowicach

sprawy z powództwa R. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o ochronę dóbr osobistych i zadośćuczynienie pieniężne

na skutek apelacji (...) Spółki Akcyjnej w W.

oraz zażalenia R. S.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy w Katowicach

z dnia 25 stycznia 2018r. sygn. akt IX 1 P 26/17

1.  oddala apelację strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej
w W.;

2.  zasądza od strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej
w W. na rzecz powoda R. S. kwotę 3.420 zł (trzy tysiące czterysta dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu
w postępowaniu apelacyjnym;

3.  z zażalenia powoda zmienia zaskarżone postanowienie zawarte w punkcie 4 wyroku częściowo i zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.320 zł (jeden tysiąc trzysta dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu części kosztów procesu, oddalając zażalenie w pozostałym zakresie.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda
Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III APa 18/18

III APz 7/18

UZASADNIENIE

Powód R. S. w pozwie skierowanym przeciwko (...) S.A. wniósł o zobowiązanie pozwanej do złożenia oświadczenia o następującej treści: (...) S.A. przeprasza Pana R. S. za naruszenie w piśmie kierowanym do Rady Powiatu (...) jego dobrego imienia. Pragniemy podkreślić, iż R. S. jest wieloletnim pracownikiem (...) Zawsze sumiennie i rzetelnie wypełniał swoje obowiązki pracownicze i do jego pracy nie można mieć żadnych zastrzeżeń.” - na stronie internetowej pozwanej oraz w papierowych wydaniach sobotnio-niedzielnych gazet: „Gazety Wyborczej dodatek B.”, (...), „Dziennika Zachodniego dodatek B.”
w formie zapewniającej bezproblemowe zapoznanie się z informacją oraz o zasądzenie
od pozwanej na rzecz powoda kwoty 45.000 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia 15 marca 2017r. tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych.

Motywując swoje żądanie, powód podał, że w dniu 27 grudnia 2016r. pozwana (...) wystosowała do Rady Powiatu (...) wniosek o wyrażenie zgody
na wypowiedzenie warunków pracy i płacy powodowi podając, że jedną z przyczyn wypowiedzenia była optymalizacja struktury sprzedażowej przez zmniejszenie poziomu zatrudnienia na stanowiskach Zastępców Dyrektorów Regionu Sieci w Pionie Sprzedaży
w związku z likwidacją stanowisk Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sprzedaży.
We wniosku tym wskazano również, że decyzja o wypowiedzeniu warunków umowy o pracę wobec powoda wynika z przeprowadzonej przez pracodawcę oceny przydatności zawodowej powoda do pracy na zajmowanym stanowisku pracy i uzyskaniu jednego z najniższych wyników w grupie wspólnie ocenianych pracowników, zajmujących stanowiska pracy odpowiadające stanowisku pracy zajmowanemu przez powoda lub stanowiska podobne (zastępowalne).W powyższym piśmie określono dodatkowo m.in. jakie stanowisko zajmował powód, gdzie wykonywał pracę oraz jakie otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze. Zdaniem R. S. pozwana wskazując w swoim piśmie, iż powodem wypowiedzenia powodowi warunków pracy i płacy było uzyskanie prze niego: „jednej z najniższych ocen”, naruszyła jego dobra osobiste. Powód podkreślił, że jest osobą publiczną i tym samym kwestia jego wizerunku i postrzegania przez wspólnotę, którą reprezentuje - jest dla niego kwestią kluczową. W konsekwencji zamieszczenia powyższego stwierdzenia, wśród mieszkańców, jak również w mediach społecznościowych pojawiło się przekonanie dotyczące braku rzetelności i wiarygodności powoda. Tymczasem sporządzona ocena jest nieprawdziwa i niezasadna. Powód podkreślił, że zawsze sumiennie i skrupulatnie wypełniał swoje obowiązki pracownicze.

Ponadto, w ocenie powoda przeprowadzenie oceny budziło wątpliwości, bowiem pracodawca dokonał oceny na podstawie czterech ocen, z czego tylko jedna z nich była wystawiona przez bezpośredniego przełożonego powoda, od którego powód otrzymał wysoką ocenę, pozostałe niskie oceny otrzymał zaś od kierowników z W., którzy nie mieli bezpośredniej styczności z powodem. Zdaniem powoda - wbrew obowiązującym standardom przyjętym na poczcie - największy wpływ na ocenę powoda miały osoby z W.,
nie zaś jego bezpośredni przełożony. Jednocześnie powód wskazał, że ujawnienie we wniosku wynagrodzenia bez jego zgody stanowiło naruszenie dóbr osobistych, było również
zbędne oraz miało na celu wywołanie niechęci poprzez wykazanie wysokości zarobków pracownika, który otrzymał „jedną z najniższych ocen”, gdyż i tak, zgodnie z ustawą
o samorządzie powiatowym, radny jest obowiązany do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym, w skład którego wchodzi m.in. informacja o dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia.

Pozwana (...) Spółka Akcyjna w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Uzasadniając swoje stanowisko, pozwana wskazała, że zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym, miała prawny obowiązek złożenia umotywowanego wniosku do Rady Powiatu (...) o wyrażenie zgody
na wypowiedzenie powodowi warunków umowy o pracę. Pozwana we wniosku wskazała przyczynę podjęcia przez pracodawcę decyzji o wypowiedzeniu powodowi warunków pracy, którą była optymalizacja struktury sprzedażowej przez zmniejszenie poziomu zatrudnienia
na stanowiskach Zastępców Dyrektorów Regionu Sieci w Pionie Sprzedaży. Pozwana podkreśliła, że pracodawca dokonując redukcji zatrudnienia, musi umotywować swoją decyzję w kwestii wyboru jednego, konkretnego pracownika, którego etat zostanie zlikwidowany wskazując przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę oraz musi nawiązać
do kryteriów wyboru konkretnego pracownika spośród większej liczby zatrudnionych.
W konsekwencji pozwana wskazała, że przyczyną wyboru powoda do zwolnienia było uzyskanie przez powoda jednego z najniższych wyników w grupie wspólnie ocenianych pracowników zajmujących stanowiska podobne do stanowiska pracy zajmowanego przez powoda, tj. stanowiska Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci ds. Sprzedaży i Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sieci i Operacji. Ocena powoda zaś została przeprowadzona zgodnie
z procedurą wprowadzoną u pozwanej.

Pozwana stwierdziła, że nie naruszyła dobra osobistego powoda w żadnej postaci,
w tym w szczególności we wskazanej przez powoda postaci wizerunku, czy poprzez podanie we wniosku wysokości zarobków powoda osiąganych w pozwanej spółce, gdyż informacja ta jest jawna zgodnie z art. 25 c ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie powiatowym.

Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2018r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy w Katowicach
w punkcie 1 nakazał stronie pozwanej zamieszczenie oświadczenia o treści: „Poczta Polska Spółka Akcyjna w W. przeprasza Pana R. S., jako wieloletniego, rzetelnego i sumiennego pracownika, za naruszenie jego dobrego imienia w piśmie z dnia
27 grudnia 2016r. skierowanym do Rady Powiatu (...)” - na stronie internetowej pozwanej oraz w papierowych wydaniach sobotnio-niedzielnych gazet: „Gazety Wyborczej dodatek B.”, (...), „Dziennika Zachodniego dodatek B.”, w sposób zapewniający swobodne zapoznanie się z tym oświadczeniem - w terminie 14 dni od daty prawomocności wyroku, w punkcie 2 zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 22.000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 marca 2017r., w punkcie 3 w pozostałym zakresie oddalił powództwo, zaś w punkcie 4 zniósł miedzy stronami koszty procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, iż powód jest zatrudniony u pozwanej od 2 sierpnia 1999r.,
z tym, iż stanowisko kierownicze powodowi powierzono od 2006r., kiedy to został kierownikiem Działu Rachunkowości Zarządczej. Od 1 stycznia 2012r. powierzono powodowi stanowisko Zastępcy Dyrektora w Regionie Sieci w K.. Od dnia
1 września 2015r. powód zajmował stanowisko Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sieci
i Operacji w Regionie Sieci w K..

Na kolejno zajmowanych stanowiskach powód był dobrze oceniany przez bezpośrednich przełożonych, współpracowników i podwładnych. Nie miał trudności
w kontakcie z pracownikami lub w podejmowaniu decyzji.

Jednocześnie Sąd Okręgowy ustalił, iż powód jest działaczem samorządowym
i społecznym w kadencji 2015-2018 (występując w strukturach (...)), uzyskał mandat radnego Rady Powiatu (...). Ubiegał się również o stanowisko prezydenta Miasta. Do 2016r. powód był członkiem zarządu Starostwa Powiatowego
w B.. Powód działa również w organizacjach społecznych, m.in. jako członek władz
w Stowarzyszeniu (...) w B.. Powód jest przez osoby współpracujące postrzegany jako osoba pracowita, pomocna, skuteczna w działaniach i przez to szanowana.

Od 8 grudnia 2014r. pozwana udzieliła powodowi urlopu wychowawczego w związku z opieką nad córką urodzoną w 2013r. W piśmie z dnia 27 kwietnia 2016r. powód oświadczył, że rezygnuje z dalszego urlopu wychowawczego i zwrócił się z prośbą
o dopuszczenie do pracy z dniem 4 maja 2016r. W korespondencji elektronicznej z dnia
28 kwietnia 2016r., kierowanej do centrali w W., przełożony powoda K. H. (Dyrektor RS K.), pozytywnie zaopiniował wniosek. W dniu 9 maja 2016r. wskazano termin powrotu do pracy na 30 maja 2016r. Powód w piśmie z 10 maja 2016r. prosił swego przełożonego o ponowne przeanalizowanie tej kwestii i umożliwienie wcześniejszego powrotu. Decyzja na poziomie centralnym nie została zmieniona. Do czasu powrotu powoda do pracy jego stanowisko nie było zajmowane przez inną osobę.

W dniu powrotu do pracy po urlopie wychowawczym powód otrzymał od pozwanej Spółki propozycję objęcia stanowiska wicedyrektora do spraw sprzedaży, zajmowanego wówczas przez D. F.. Powód nie przyjął tej propozycji, stwierdzając,
że doszłoby do dublowania stanowiska z pracownikiem w tej mierze bardziej doświadczonym. Po tej rozmowie D. F. wezwano do centrali
i zaproponowano stanowisko w centrali, z którego zrezygnowała z powodów rodzinnych
po 3 tygodniach, po czym objęła niższe stanowisko - kierownika. Stanowisko wcześniej przez nią zajmowane powierzono M. S., która nie miała doświadczenia w pracy
na takim stanowisku. Powód do końca 2016r. wykonywał swoje dotychczasowe obowiązki, po czym powierzono mu inne zadania na okres od 4 stycznia do 3 kwietnia 2017r. Zadania
w zakresie sprzedaży wykonuje obecnie w przeważającej części K. F., korzystając z wiedzy D. F.. Od stycznia 2017r. stanowisko powoda zajęła M. S..

W dniu 27 grudnia 2016 r. pozwana wystosowała do Rady Powiatu (...) wniosek o wyrażenie zgody na wypowiedzenie warunków pracy i płacy powodowi.
W uzasadnieniu wniosku wskazała, że przyczyną wypowiedzenia była optymalizacja struktury sprzedażowej przez zmniejszenie poziomu zatrudnienia na stanowiskach Zastępców Dyrektorów Regionu Sieci w Pionie Sprzedaży w związku z likwidacją stanowisk Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sprzedaży spowodowana zmianami organizacyjnymi wprowadzonymi decyzjami Dyrektora Zarządzającego Pionem Sprzedaży u pozwanej.
Jak podano, decyzja o wypowiedzeniu warunków umowy o pracę dla powoda wynika
z przeprowadzonej przez pracodawcę oceny przydatności zawodowej powoda do pracy
na zajmowanym stanowisku pracy i uzyskaniu jednego z najniższych wyników w grupie wspólnie ocenianych pracowników, zajmujących stanowiska pracy odpowiadające stanowisku pracy zajmowanemu przez powoda lub stanowiska podobne (zastępowalne). Pozwana podkreśliła w piśmie, że nie były to zdarzenia związane z wykonywaniem przez powoda mandatu radnego. W piśmie zawarto informację o warunkach umowy o pracę powoda, oznaczając stanowisko, miejsce wykonywania pracy oraz aktualne na ten czas wynagrodzenie zasadnicze i jego przyszłe warunki pracy i płacy po wejściu w życie wypowiedzenia.

Pismo to zostało opublikowane w Internecie, jako udostępnione radnym. Wniosek był szeroko komentowany przez opinię publiczną, w szczególności na portalach internetowych.

Powód, jako Radny Powiatu, dowiedział się o wpływie tego pisma i o jego treści dopiero od Rady Powiatu. Powód nie wiedział, aby wobec jego osoby miała być
u pracodawcy dokonywana ocena przydatności zawodowej. Nie okazywano mu również wyników takiej oceny. Wyników nie otrzymał również przełożony powoda, K. H.. Powód podjął działania w celu ustalenia, na jakiej podstawie, w jakiej formie i w jaki sposób pracodawca miał dokonać takiej oceny. W marcu 2017r. udało się powodowi umówić na spotkanie z zespołem oceniającym w centrali. Podczas spotkania sugerowano mu, żeby zostawić kwestię tej oceny i aby powód zastanowił się nad zajęciem któregoś z kierowniczych stanowisk w sieci. Powód odpowiedział, że stanowiska te zajmują doświadczeni pracownicy. Członkowie komisji wskazywali, że byli przekonani, że o ocenie pracowniczej powoda dowiedzą się tylko władze powiatu. Powodowi wskazano, że ocena przez bezpośredniego przełożonego ważyła jedynie 30%, resztę obejmowała ocena przez zespół, tj. osoby
w większości niemające żadnego kontaktu z pracą powoda. Powodowi nie udostępniono danych źródłowych, jedynie arkusz oceny jego osoby. Członkowie komisji nie odnosili się
do poszczególnych kwestii merytorycznych wskazywanych przez powoda. Oceny dokonywano za okres od 1 stycznia 2016r. (podczas gdy powód wrócił do pracy od czerwca 2016r.) do 30 września 2016r. Taki sposób i formę oceny zastosowano tylko raz w czasie zatrudnienia powoda - właśnie w 2016r. Poprzednio stosowano model oceny dokonywanej przez bezpośrednich przełożonych.

W arkuszu oceny bezpośredni przełożony powoda K. H. nie zamieścił zastrzeżeń co do jego pracy. Zachowania w pracy ocenił na 4,25 w skali do 5, zaś kompetencje na 4,38 w skali do 5. Z kolei zespół oceniający zachowania powoda w pracy ocenił na 3,75, zaś kompetencje na 3,50. Stopień realizacji planów przychodów w segmencie klienta detalicznego oceniono na 4, zaś stopień realizacji terminowości przebiegu przesyłek
w zakresie przesyłek nierejestrowanych w fazie fl na 3. Ocena końcowa wynosiła 3,63 na 5.

W arkuszu komisja wytknęła powodowi brak oczekiwanych wyników realizacji tzw. kontraktu na odczyty liczników gazu, niezadowalającą jakość i ilość pomysłów w celu podniesienia efektywności. Wskazano, że niewystarczające są działania w celu spełnienia oczekiwań klientów. Kontrakt tzw. gazowy obowiązuje od 2015r. i obejmuje dokonywanie przez (...) odczytów liczników gazu. Realizowany jest w miarę możliwości kadrowych (...). Wyniki uwarunkowane są dostępnością kadr (na które wpływ ma inny pion spółki decydujący o tzw. zasobach ludzkich), jak również ilością liczników gazu w danym rejonie kraju, ukształtowaniem budownictwa - dostępnością liczników. W regionie zarządzanym z K. liczników było bardzo dużo, nadto na południu regionu był utrudniony dostęp w celu dokonania odczytu w budynkach nie używanych przez cały rok. Powód i jego podwładni wykorzystywali wszystkie dostępne możliwości w celu wykonywania czynności z zakresu tzw. kontraktu gazowego. Oceniana jednocześnie M. S. nie zajmowała się realizacją tzw. kontraktu gazowego.

Nadto w arkuszu wskazano, że powód wyraził zgodę na urlop 89 l. podczas wizyty Papieża, zaś w sytuacji wystąpienia nastrojów strajkowych konieczna była interwencja Prezesa i (...).

Jak wynika z konstrukcji struktury organizacyjnej pozwanej, wnioski urlopowe akceptuje i urlopu udziela listonoszom właściwy naczelnik urzędu (nie zaś powód). Tak też stało się w związku z wizytą Papieża, mając na uwadze to, że centrum miasta było praktycznie unieruchomione.

W urzędzie w C. istotnie w 2016r. dochodziło do napięć mających charakter płacowy. Nie miały miejsca strajki. Prezes nie spotykał się z pracownikami tego urzędu, w spotkaniach uczestniczył K. H.. Dyrekcja z K. doprowadziła
do zaspokojenia żądań w zakresie modernizacji w pomieszczeniach urzędu w C.. Nie miała jednak wpływu na możliwość podniesienia płac pracowników i decyzję
o zwiększeniu liczby etatów, czym zajmuje się pion zasobów ludzkich kierowany z centrali. Dyrektor może składać odpowiednie wnioski, co też czyniono. Na wniosek dyrekcji regionu ilość etatów ostatecznie zwiększono.

Powód na swoim stanowisku nie miał również kompetencji do wydania decyzji
o zwiększeniu liczby etatów w celu poprawienia terminowości procesu doręczeń. Problemy
w tej mierze wynikały z niewystarczającej ilości etatów i konieczności zastępstw w razie nieobecności pracowników. Występują one do dzisiaj i podejmowane są bieżące próby ich rozwiązywania.

Rada Powiatu (...) uchwałą nr XXVI/266/2017 z dnia 16 lutego 2017r. wyraziła zgodę na wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i płacy z powodem przez (...) S.A. z siedzibą w W.. Uchwała weszła w życie z dniem jej podjęcia. W ocenie Rady Powiatu wskazane we wniosku pracodawcy okoliczności nie są związane z wykonywaniem przez radnego mandatu.

W piśmie z dnia 4 stycznia 2017r. pracodawca powierzył powodowi wykonywanie pracy związanej z realizacją zadań dotyczących terminowości. Stanowisko to miało podlegać Dyrektorowi Regionu Sieci w K.. Wskazano dalej, że odmowa podjęcia tej pracy może skutkować rozwiązaniem umowy o pracę,

Sąd Okręgowy wskazał również, iż Ponadzakładowa Organizacja Związkowa(...) Pracowników (...) S.A. w piśmie z dnia 20 marca 2017 r. zgłosiła sprzeciw wobec działań pozwanej, które - w ocenie Związku - zaprzeczają standardom równościowym. Członkowie władz organizacji związkowej wyrazili pozytywną opinię
o sposobie i skuteczności pracy powoda. Swoją wiedzę opierali o doświadczenia
z wieloletniej współpracy, w tym w zakresie sposobu wykonywania czynności zarządczych przez powoda i jego stosunku do pracowników

W piśmie z dnia 27 lutego 2017r. powód wezwał pozwaną do zaprzestania naruszeń jego dóbr osobistych i do zapłaty kwoty 45.000 zł zadośćuczynienia.

W dniu 8 maja 2017r. pozwana wypowiedziała powodowi warunki umowy o pracę
z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynie w dniu 31 sierpnia 2017r., w części dotyczącej: rodzaju pracy wykonywanej przez powoda, jego stanowiska pracy oraz miejsca wykonywania pracy, wynagrodzenia zasadniczego za pracę oraz kategorii zaszeregowania i warunków premiowania. Pozwana jako przyczynę wypowiedzenia podała zmniejszenie poziomu zatrudnienia na stanowiskach kierowniczych w Pionie Sprzedaży spowodowane zmianami organizacyjnymi wprowadzonymi Decyzją nr (...) Dyrektora Zarządzającego Pionem Sprzedaży z dnia 28 października 2016r. w sprawie Regulaminu Organizacyjnego Regionu Sieci w K. oraz zestawienia stanowiska pracy Regionu Sieci w K. w związku ze zmianą Regulaminu Organizacyjnego Regionu Sieci
od 1 listopada 2016 r. Decyzja o wypowiedzeniu warunków umowy o pracę wynika
z przeprowadzonej przez Pracodawcę oceny przydatności zawodowej powoda do pracy
na zajmowanym stanowisku pracy i uzyskaniu jednego z najniższych wyników w grupie wspólnie ocenianych pracowników, zajmujących stanowiska pracy odpowiadające stanowisku pracy zajmowanemu przez powoda lub stanowiska podobne (zastępowalne).

Powód w okresie wypowiedzenia został zwolniony od obowiązku wykonywania pracy i od września 2017 r. rozpoczął pracę na stanowisku wskazanym w wypowiedzeniu.

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o dowody z dokumentów, których wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu, nie zostały one także zakwestionowane przez żadną ze stron postępowania. Nadto Sąd Okręgowy wykorzystał dowody z zeznań świadków, z których każdy przedstawiał informacje w ilości i treści zdeterminowanych zajmowanym stanowiskiem, jak i możliwością postrzegania działalności powoda.
W odniesieniu do zeznań świadków dokonujących czynności w centrali w ramach oceny pracy powoda (M. D. (1), B. A., M. D. (2), J. S.), Sąd ten stwierdził, że świadkowie ci przedstawili czynności w ramach oceny
i stosowane kryteria, co posłużyło jako postawa ustaleń. Ponadto, Sąd Okręgowy ocenił jako spójne, szczegółowe i wiarygodne zeznania powoda, który w sposób rzeczowy i logiczny odnosił się do poszczególnych faktów wynikających z pozostałego materiału dowodowego
w sprawie. Według tegoż Sądu relacja powoda jest nie tylko w pełni spójna z wypowiedziami świadków wykonujących pracę w Regionie Sieci w K., jak i osób działających
w samorządzie terytorialnym, lecz również koresponduje z treścią złożonych dokumentów.

Zdaniem Sądu Okręgowego, co prawda zgodnie z art. 42 k.p., pracodawca ma prawo wypowiedzieć pracownikowi warunki pracy i płacy, jednak wykonanie przez pracodawcę prawa podmiotowego (wypowiedzenie) nie może stanowić nadużycia ze względu
na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego lub społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa (art. 8 k.p.). Pracodawca ma bowiem prawny obowiązek, zgodnie
z art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, złożenia umotywowanego wniosku do Rady Powiatu (...) o wyrażenie zgody
na wypowiedzenie powodowi warunków umowy o pracę.

Zasadniczo zatem nie stanowi działania bezprawnego - w rozumieniu art. 24 § 1 k.c. - m. in. podanie w piśmie do organu samorządu terytorialnego lub zarządu zakładowej organizacji związkowej jako przyczyny zamierzonego wypowiedzenia umowy o pracę zachowania pracownika ocenionego jako naruszające obowiązki pracownicze czy też wskazanie jego nieprzydatności do pracy na zajmowanym stanowisku. Natomiast sam fakt,
że okoliczność podana przez pracodawcę jako przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę potencjalnie mogłaby być uznana za uzasadniającą rozwiązanie stosunku pracy - zdaniem Sądu Okręgowego - jest niewystarczający do przyjęcia, iż działanie mieściło się w ramach porządku prawnego wówczas, gdy pracodawca działał przy pełnej świadomości nieprawdziwości tych przyczyn - niejako z winą umyślną. Sąd ten podkreślił, iż jeżeli
w związku z realizacją prawnie uregulowanych procedur dochodzi do wyraźnego, poważnego naruszenia granic rzeczywistej, sprawiedliwej oceny pracownika, nie mamy do czynienia
z działaniem w ramach porządku prawnego.

Zatem z faktu, że wkroczenie w sferę dóbr osobistych nastąpiło w toku prawnie określonych czynności pracodawcy, nie wynika jeszcze, iż nastąpi wyłączenie bezprawności na skutek zakwalifikowania tego działania jako podjętego w ramach obowiązującego porządku prawnego. Korzystanie z przewidzianych w k.p. instrumentów, np. wypowiedzenia zmieniającego czy czasowego przesunięcia do innych zajęć, może nie mieścić się w granicach porządku prawnego, gdy zostało podjęte w innym celu niż bezpośrednie skutki tych czynności, zaś ich przesłanki nie zostały należycie wykazane.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy uznał, że złożenie Radzie Powiatu oświadczenia zawierającego nieodpowiadającą prawdzie, zaniżoną w innych celach opinię o pracy powoda, stanowiło bezprawne naruszenie dobrego imienia powoda. Ocena dokonana za okres jedynie 4 miesięcy, zawierającą niejasne, ogólne sformułowania, bez przedstawienia danych źródłowych, jak i sformułowania nieprawdziwe, wykracza poza rzeczową potrzebę doboru pracowników w ramach likwidacji stanowiska. Sąd ten wskazał, iż M. S., która zajęła stanowisko powoda, nie brała udziału m.in. w realizacji tzw. kontraktu gazowego,
do którego oceniający powoda zamieścili liczne krytyczne (lecz ogólnikowe) uwagi. Według tegoż Sądu doraźna zmiana procedury oceniania, sprzeczne z wcześniejszą praktyką zaniżenie znaczenia oceny bezpośredniego przełożonego, brak materiałów źródłowych i powołania tzw. twardych danych - zmierzały do dokonania zmian kadrowych z pominięciem obiektywnego procesu oceny. W przypadku powoda - z powodu jego funkcji w samorządzie powiatowym - ta nieobiektywna i niezgodna z faktami ocena została dodatkowo ujawniona na tymże forum, co doprowadziło do dalszej bezprawnej ingerencji w dobra osobiste powoda.

Co więcej - zdaniem Sądu Okręgowego - w połączeniu ze sformułowaniem o niskiej przydatności zawodowej, na tle art. 22 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym, niecelowe było podawanie w piśmie do Rady Powiatu wysokości dotychczasowego wynagrodzenia powoda, co pogłębiło odczucie o niestosowności dokonanej oceny. Wpłynęło również
na publiczny odbiór osoby powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego pozwana, podając w oderwaniu od rzeczywistości jako przyczynę wypowiedzenia powodowi warunków pracy i płacy jedną z najniższych ocen wśród pracowników, doprowadziła do naruszenia dóbr osobistych powoda. W toku postępowania ustalono bowiem, że powód pracował wiele lat u pozwanej na stanowiskach kierowniczych. Ponadzakładowa Organizacja Związkowa (...)Pracowników(...) S.A. zgłosiła sprzeciw wobec działań podjętych względem powoda
i wypowiedzenia powodowi warunków pracy. Zdaniem Sądu dokonana przez pozwaną ocena powoda w jednym zdaniu, nie oddająca całokształtu jego zatrudnienia, była krzywdząca
i wpłynęła negatywnie na reputację i społeczny odbiór powoda, jako osoby zaufania publicznego. Powoduje to jednocześnie, że pozwana nie wykazała okoliczności prowadzących do wniosku o wyłączeniu bezprawności naruszenia dóbr osobistych powoda
w myśl art. 24 § 1 k.c.

Mając na uwadze powyższe, Sąd ten zgodnie z art. 24 § 1 k.c. orzekł jak w sentencji, nakazując pozwanej złożenie powodowi pisemnego oświadczenia o treści jak w punkcie 1 wyroku.

Według Sądu Okręgowego treść nałożonego zobowiązania odpowiada rodzajowi naruszenia dóbr osobistych powoda i w myśl art. 24 § 1 k.c. stanowi współmierny środek zmierzający do usunięcia skutków naruszenia. Sąd ten miał przy tym na uwadze rodzaj działalności zawodowej, samorządowej i społecznej powoda, w ramach której kluczowym dobrem podlegającym ochronie jest jego dobre imię, opinia o powodzie jako o człowieku pracowitym i efektywnym w działaniu. Odwrócenie skutków naruszenia jego dóbr osobistych winno zatem nastąpić w przestrzeni publicznej, w mediach, do których dostęp mogą uzyskać m. in. potencjalni wyborcy powoda, lecz również osoby pracujące w kierowanej przezeń jednostce. Jednocześnie Sąd zamieścił w sentencji wyroku termin, w którym winno dojść
do złożenia oświadczenia.

Jednocześnie, w oparciu o art. 448 k.c., Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 22.000 zł. tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 marca 2017r. Sąd ten uznał, że z przyczyn zawinionych przez stronę pozwaną doszło do naruszenia wskazanych wyżej dóbr osobistych powoda. Uszczerbek ten obejmuje zarówno ujmę w zakresie opinii o powodzie jako pracowniku i osobie aktywnej społecznie, lecz również pokrzywdzenie w ocenie pracy - w porównaniu z rzeczywistym przebiegiem pracy zawodowej. Jednocześnie nie było przesłanek, aby przyjmować, że naruszenie to miało dla powoda dalej idące skutki niż negatywne odczucia i potrzebę obrony dobrego imienia.
W świetle art. 448 k.c. Sąd uznał zatem, że przyznanie powodowi z tego tytułu kwoty
22.000 zł. zadośćuczynienia odpowiada kryterium odpowiedniości, wskazanemu
w cytowanym przepisie.

W zakresie odsetek Sąd Okręgowy orzekł, w oparciu o art. 481 i n. k.c. i art. 455 k.c., tj. od dnia następującego po dniu zapłaty wyznaczonym w wezwaniu do zapłaty.

W pozostałym zakresie dotyczącym zadośćuczynienia powództwo zostało oddalone,
z podanych wyżej przyczyn.

Orzekając o kosztach procesu, Sąd Okręgowy wykorzystał normę art. 100 k.p., mając na wglądzie, iż oddalił roszczenie co do zadośćuczynienia w ponad 50%.

Od przedstawionego wyroku strona pozwana wniosła apelację, zaś powód zażalenie.

Strona pozwana w swej apelacji zarzuciła Sądowi pierwszej instancji naruszenie:

- art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wbrew zasadom logiki, skutkującej błędami
w ustaleniach faktycznych, a polegającej na tym, że Sąd Okręgowy z prawidłowo ustalonego stanu faktycznego sprawy, z którego wynika, że pozwana przeprowadziła ocenę pracy powoda (ocena końcowa wyniosła 3,63 na 5), wysunął wnioski niezgodne
z prawidłami logicznego myślenia, tj. przypisał pozwanej świadomość nieprawdziwości przyczyn wskazanych we wniosku z dnia 27 grudnia 2016r. o wyrażenie zgody
na wypowiedzenie powodowi warunków umowy o pracę - pozwana przeprowadziła ocenę przydatności zawodowej do pracy poszczególnych pracowników zajmujących te same
i podobne stanowiska pracy (stanowiska Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sprzedaży
i Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sieci i Operacji) i powód uzyskał jeden
z najniższych wyników w grupie wspólnie ocenianych pracowników,

- art. 321 § 1 k.p.c. poprzez wyrokowanie co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem pozwu, tj. co do zasadności przyczyn wypowiedzenia powodowi warunków umowy o pracę (podstawa prawna - art. 45 k.p.), podczas, gdy powód domagał się
w pozwie ochrony wobec rzekomego naruszenia przez pozwaną jego dóbr osobistych (podstawa prawna - art. 23, 24 i 448 k.c.),

- art. 321 § 1 k.p.c. w związku z art. 24§1 k.c. poprzez wyrokowanie co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem pozwu, tj. nakazaniu pozwanej do złożenia oświadczenia
o innej treści w stosunku do (oświadczenia żądanego przez powoda w pozwie,
przy uwzględnieniu, iż dokonana przez Sąd pierwszej instancji zmiana treści żądanego
w trybie art. 24 k.c. oświadczenia nie stanowi korekty stylistycznej lub pominięcia fragmentu żądanego oświadczenia z powodu częściowego oddalenia powództwa,

- art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. poprzez uznanie, że powód wykazał w toku procesu, że pozwana naruszyła jego dobro osobiste w postaci dobrego imienia, podczas,
gdy powód w treści uzasadnienia pozwu wskazywał, że pozwana naruszyła jego dobro osobiste w postaci wizerunku,

- art. 233 k.p.c. poprzez błędną ocenę rozmiaru krzywdy, co było spowodowane wadliwą oceną dowodów, ewentualnie naruszenie art. 322 k.p.c. poprzez wadliwe miarkowanie wysokości zadośćuczynienia,

- art. 23 i 24 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i uznanie,
że pozwana dokonała naruszenia dóbr osobistych powoda zamieszczając we wniosku z dnia 27 grudnia 2016r. skierowanym do Rady Powiatu (...) uzasadnienie wskazujące
na zgodną z faktycznym stanem rzeczy okoliczność, iż decyzja o wypowiedzeniu warunków umowy o pracę wynika z przeprowadzonej - przez pracodawcę oceny przydatności zawodowej do pracy Pana R. S. na zajmowanym stanowisku pracy i uzyskaniu przez pracownika jednego z najniższych wyników w grupie wspólnie ocenianych pracowników zajmujących stanowiska pracy odpowiadające stanowisku pracy zajmowanemu przez Pana R. S. lub stanowiska podobne (zastępowalne), tj. stanowiska Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sprzedaży i Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sieci
i Operacji.

- art. 24 § 1 k.c. w związku z art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. z dnia 19 maja 2016r. Dz. U. z 2016r., poz. 814) poprzez nieprawidłowe uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że działanie pozwanej, która
we wniosku z dnia 27 grudnia 2016r. wskazała Radzie Powiatu (...) faktyczne motywy podjętej przez pracodawcę decyzji o zamiarze wypowiedzenia powodowi warunków umowy o pracę, było dotknięte cechą bezprawności,

- art. 24 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie skutkujące nakazaniem pozwanej złożenie oświadczenia w nieodpowiedniej formie, tj. polegającej na publikacji
przeprosin w Internecie oraz w dziennikach Gazeta Wyborcza dodatek B., (...) i Dziennik Zachodni dodatek B., podczas, gdy pozwana sporządziła umotywowany wniosek zawierający treść rzekomo naruszającą dobra osobiste
powoda jedynie w formie pisemnego dokumentu adresowanego do zamkniętego kręgu odbiorców,

- art. 24 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie skutkujące nakazaniem pozwanej złożenia oświadczenia o nieodpowiedniej treści, tj. o treści niezaprzeczającej prawdziwości okoliczności podnoszonych przez pozwaną we wniosku z dnia 27 grudnia 2016r., a które powód uważa za fałszywe, ale o treści stanowiącej wypowiedź oceniającą osobę powoda
oraz wskazującą na fakty nie mające związku ze sprawą,

- art. 24 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie skutkujące nakazaniem pozwanej złożenia przeprosin za naruszenie dobra osobistego powoda w postaci dobrego imienia powoda, podczas, gdy powód w treści pozwu uważa, iż pozwana naruszyła jego dobro osobiste w postaci wizerunku.

W oparciu o przedstawione zarzuty, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz o zwrot kosztów procesu za obie instancje.

Zdaniem apelującej, powód w pozwie z dnia 20 kwietnia 2017r. wniósł o zasądzenie od pozwanej kwoty 45.000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku z rzekomym naruszeniem przez pozwaną jego dóbr osobistych, a także o zobowiązanie pozwanej do złożenia na stronie internetowej pozwanej oraz na łamach dzienników Gazety Wyborczej dodatek B., (...) i Dziennik Zachodni dodatek B. oświadczenia, w którym pozwana przeprasza powoda za naruszenie jego dobrego imienia.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie
od pozwanej kosztów procesu.

W zażaleniu na postanowienie zawarte w punkcie 4 zaprezentowanego wyroku powód zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 100 oraz art. 98 § 1 k.p.c., wnosząc o zmianę wyroku Sądu Okręgowego w zaskarżonej części i orzeczenie od pozwanej na rzecz
powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym według norm prawem przepisanych oraz o zasądzenie
od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy jako własne uznał, że apelacja strony pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie, zaś zażalenie powoda okazało się w części usprawiedliwione.

1.  Odnosząc się do apelacji strony pozwanej wskazać należy, iż przepis art. 47 Konstytucji RP zapewnia każdemu obywatelowi ochronę prawną czci i dobrego imienia, zaś przepisy art. 24, art. 66 ust. 1 i art. 68 Konstytucji RP, zawierają gwarancję ochrony pracy. Konkretyzacją pierwszej z wyżej wymienionych kategorii wolności obywatelskich są między innymi - stanowiące materialnoprawną podstawę żądania pozwu - przepisy art. 23
i art. 24 k.c. oraz art. 11 ¹ k.p., regulujące problematykę ochrony dóbr osobistych
na płaszczyźnie każdej z tych gałęzi prawa. Przepisy te traktują o odpowiedzialności pracodawcy za naruszenie dóbr osobistych pracownika, a w szczególności jego czci, godności pracowniczej i dobrego imienia. Natomiast urzeczywistnieniem konstytucyjnych gwarancji
w zakresie ochrony pracy, w sferze prawa pracy, jest między innymi art. 94 pkt 9 k.p., nakładający na pracodawcę obowiązek stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy. Trzeba również przypomnieć, że zgodnie
z przepisem art. 11 ¹ k.p., pracodawca powinien szanować godność i inne dobra osobiste pracownika, a obowiązek ten podniesiony został przez ustawodawcę do rangi jednej
z podstawowych zasad prawa pracy. Cytowany przepis nie definiuje pojęcia dóbr osobistych. Nie czyni tego również art. 23 k.c., jednakże zawiera on przykładowy katalog owych dóbr,
do których należy między innymi cześć. W doktrynie prawa cywilnego oraz orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że cześć człowieka przejawia się w dwóch aspektach - dobrym imieniu, które wiąże się z opinią, jaką o wartości danego człowieka mają inni ludzie (część zewnętrzna) i w godności rozumianej, jako wyobrażenie o własnej osobie (część wewnętrzna). Naruszenie dobrego imienia polega na pomawianiu człowieka o takie postępowania lub właściwości, które mogą go poniżyć w opinii publicznej albo narazić
na utratę zaufania potrzebnego do zajmowania danego stanowiska bądź wykonywania zawodu, czy rodzaju działalności. Natomiast do naruszenia godności prowadzi zniewaga
(por. A. Szpunar: Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979, s.104; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2008r., II PK 71/08). Odrębną kategorią dóbr osobistych podlegających ochronie jest godność pracownicza, rozumiana jako poczucie własnej wartości, oparte na opinii dobrego fachowca i sumiennego pracownika oraz na uznaniu zdolności, umiejętności i wkładu pracy pracownika przez jego przełożonych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2008r., II PK 71/08).

W razie naruszenia przez pracodawcę dóbr osobistych (w tym dobrego imienia) pracownika, pracownik - tak jak w niniejszym sporze - może dochodzić swoich pretensji
na podstawie art. 24 k.c. i art. 448 k.c. w związku z art. 300 k.p.

2.  Rozpoznając roszczenia w tym zakresie, należy w pierwszej kolejności ustalić,
czy w ogóle doszło do naruszenia dóbr osobistych, a dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi na tak sformułowane pytanie zbadać, czy działanie pozwanego pracodawcy było bezprawne (a więc sprzeczne z obowiązującymi przepisami i zasadami współżycia społecznego). Ciężar dowodu, że dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone spoczywa na osobie poszukującej ochrony prawnej z mocy art. 24 k.c., natomiast na sprawcy
owego zagrożenia lub naruszenia spoczywa obowiązek wykazania, iż jego działanie
nie było bezprawne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2004r.,
V CK 608/03).

Oczywistym jest przy tym, iż ocena, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, dokonywana jest nie według subiektywnych odczuć osoby dochodzącej roszczeń z tego tytułu, ale przy zastosowaniu obiektywnych kryteriów, uwzględniających reakcję opinii publicznej na tego rodzaju naruszenie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 1969r., I CR 305/69; z dnia 26 października 2001r., V CKN 195/01; z dnia 5 kwietnia 2002r., II CKN 953/00; z dnia 19 maja 2004r., I CK 636/03 i z dnia 17 września 2004r.,
V CK 69/04).

Trzeba mieć bowiem na względzie, że na pracodawcy ciąży ryzyko prowadzonej działalności, zaś sam stosunek pracy cechuje się podporządkowaniem pracowniczym. Próbując zdefiniować termin „kierownictwo pracodawcy”, określający fundamentalną cechę stosunku pracy (art. 22 k.p.), należy uwzględnić, że w utrwalonym orzecznictwie, wyinterpretowano szereg cech odnoszących się do relacji pracowniczego podporządkowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1975r., I PRN 42/75). Mianowicie przyjmuje się, że podporządkowanie pracownika obejmuje prawo wydawania przez pracodawcę (przełożonego) poleceń związanych z pracą. Podmiot zatrudniający jest organizatorem pracy
i decyduje, gdzie i w jakich godzinach będzie realizowany proces pracy. Pracodawca (przełożony reprezentujący wobec pracownika interesy pracodawcy związane z pracą) wskazuje zadania oraz proces ich realizacji. Wykonywanie poleceń jest fundamentem wzajemnych relacji między stronami stosunku pracy. Innymi słowy, istotą pracy podporządkowanej jest możliwość codziennego konkretyzowania pracownikowi jego obowiązków, a w szczególności określania czynności mieszczących się w zakresie uzgodnionego rodzaju pracy i sposobu ich wykonywania. Charakterystyczna dla stosunku pracy dyspozycyjność pracownika wyraża się właśnie w zobowiązaniu do podejmowania zadań według wskazań pracodawcy, a obowiązek stosowania się do poleceń przełożonych został wyeksponowany w art. 100 § 1 k.p. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia
15 października 1999r., I PKN 307/99 oraz z dnia 18 lutego 2016r., II PK 352/14). Zatem, aby osiągnąć zakładany cel, pracodawca może podejmować czynności dyscyplinujące, organizacyjne, motywujące, kontrolne i oceniające.

W tym kontekście podkreślenia wymaga, iż obowiązek poddania się ocenie kwalifikacyjnej jest elementem składowym obowiązku wykonywania pracy, a oceny służą weryfikacji przydatności pracowników do pracy.

Tak więc, nawet negatywna ocena kwalifikacyjna nie narusza dóbr osobistych pracownika, o ile nie można przypisać jej cech bezprawności.

Zgodność przeprowadzonej oceny z prawem winna być oceniana zarówno w aspekcie proceduralnym, jak i materialnym.

Aspekt proceduralny sprowadza się do wyjaśnienia, czy w postępowaniu oceniającym dotyczącym powoda doszło do naruszeń mogących mieć wpływ na jego ostateczny wynik
w postaci końcowej oceny.

Jednocześnie badaniu podlega poprawność oceny w aspekcie materialnym, a zatem, czy dotyczyła ona wykonywania przez powoda obowiązków pracowniczych i nie była dowolna.

Powyższe uwarunkowania, które trafnie dostrzegł i zinterpretował w swym orzeczeniu Sąd pierwszej instancji, odnoszą się do treści każdego stosunku pracy.

W niniejszej zaś sprawie mamy do czynienia z atypowym stosunkiem zatrudnienia, dotyczy on bowiem radnego samorządu powiatowego.

3.  Zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity Dz. U. z 2016r. poz. 814), rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady powiatu, której radny jest członkiem. Rada powiatu odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeżeli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu.

Tradycyjnie przyjmuje się, iż pracownik będący radnym samorządu terytorialnego, korzysta ze szczególnej ochrony stosunku pracy. Przepisy kształtujące taką ochronę mają podwójny skutek. Ich podstawowym celem jest ochrona mandatu radnego, a pośrednim ochrona stosunku pracy, w sytuacji, gdy wymaga tego cel podstawowy. Według opisanego schematu skonstruowana została również norma art. 22 ust. 2 cyt. ustawy.

Warto przy tym przypomnieć, że w judykaturze przyjęto, iż uchwała rady powiatu może opierać się wprawdzie tylko na okolicznościach wskazanych przez pracodawcę, które podlegają jej ocenie oraz ochrona stosunku pracy radnego, oparta na innych przesłankach,
niż wskazane w przepisach o ustroju jednostek samorządu terytorialnego, wykracza poza cel art. 22 ust. 2 ustawy z 1998r. o samorządzie powiatowym i stanowi nadużycie kompetencji rady powiatu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2011r., II PK 249/10).

Nie ulega zatem wątpliwości, iż strona pozwana, informując w piśmie (wniosku)
z dnia 27 grudnia 2016r. Radę Powiatu (...) o przyczynie planowanego wobec powoda wypowiedzenia zmieniającego, działała w oparciu o przedstawioną wyżej regulację. Pozwana nadal utrzymuje, że wskazane w uzasadnianiu powyższego wniosku przyczyny wypowiedzenia powodowi warunków pracy były zgodne z faktycznym stanem rzeczy
i tożsame z przyczynami następczego wypowiedzenia powodowi warunków umowy o pracę, twierdząc przy tym, że:

1.  podstawą prawną wypowiedzenia powodowi warunków umowy o pracę był art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania
z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U.
z 2016r., poz. 1474),

1.  przyczyną wypowiedzenia powodowi warunków pracy (dotyczącą pracodawcy -
a nie pracownika) była optymalizacja struktury sprzedażowej przez zmniejszenie poziomu zatrudnienia na stanowiskach Zastępców Dyrektorów Regionu Sieci
w Pionie Sprzedaży (likwidacja tego rodzaju stanowisk pracy),

2.  pozwana przeprowadziła ocenę przydatności zawodowej do pracy poszczególnych pracowników zajmujących te same i podobne stanowiska pracy (stanowiska Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sprzedaży i Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sieci
i Operacji) i powód uzyskał jeden z najniższych wyników w grupie wspólnie ocenianych pracowników.

Pozwany pracodawca zwraca przy tym uwagę, że w orzecznictwie sądów ukształtowany jest pogląd, zgodnie z którym jeżeli pracodawca, przeprowadzając redukcję zatrudnienia z przyczyn organizacyjnych, stosuje określone zasady (kryteria) doboru pracowników do zwolnienia i powinien nawiązać do tych kryteriów, wskazując przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 30 § 4 k.p.), dokonanego
na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania
z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W sytuacji,
gdy rozwiązanie umowy o pracę dotyczy pracownika wybranego przez pracodawcę
z większej liczby osób zatrudnionych na takich samych lub podobnych stanowiskach pracy, przyczyną tego wypowiedzenia są bowiem nie tylko zmiany organizacyjne czy redukcja etatów, lecz także określona kryteriami doboru do zwolnienia sytuacja danego pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 marca 2015r., III PK 115/14).

Oczywistym jest, iż w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony z powodu likwidacji jednego z analogicznych stanowisk pracy powinna być wskazana (na podstawie art. 30 § 4 k.p.) także przyczyna wyboru pracownika
do zwolnienia z pracy (kryteria doboru), chyba że jest ona oczywista lub znana pracownikowi (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 marca 2015r., I PK 183/14). Kryteria doboru pracowników do zwolnienia nie są wprawdzie skatalogowane w żadnym powszechnie obowiązującym przepisie prawa pracy, a sąd rozpoznający odwołanie pracownika
od wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego w ramach redukcji etatów nie może krępować pracodawcy w prowadzeniu polityki kadrowej i narzucać mu własnego zestawu owych kryteriów, jednakże typowanie osób, z którymi ma nastąpić rozwiązanie stosunku pracy
w ramach indywidualnych lub grupowych zwolnień z pracy, nie może mieć arbitralnego
i dowolnego charakteru. Pamiętać jednak należy, iż również w takiej sytuacji ramy
prawne dla decyzji pracodawcy zakreślają powołane wcześniej przepisy art. 94 pkt 9
oraz art. 11 ³ k.p., nakazujące pracodawcy stosowanie obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników i wyników ich pracy również przy doborze osób zakwalifikowanych do zwolnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 30 września 2014r.,
I PK 33/14).

Zatem, w realiach niniejszego sporu strona pozwana poinformowała Radę Powiatu (...), iż przyczyną planowanego wypowiedzenia są nie tylko zmiany organizacyjne (redukcja etatów), lecz wskazała również kryteria doboru do zwolnienia danego pracownika (powoda).

Powracając do normy art. 22 ust. 2 cyt. ustawy o samorządzie powiatowym, zauważyć wypada, że jej adresatem jest w istocie rada powiatu, która musi zbadać, czy podstawą rozwiązania stosunku pracy z radnym nie są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu.

Tak więc, przepis tej ustawy odmiennie, niż na przykład normy art. 30 § 4 k.p. i art. 38 § 1 k.p., nie nakłada na pracodawcę obowiązku wskazania radzie powiatu „przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy”, a jedynie przekonanie rady (we własnym interesie),
iż podstawą rozwiązania stosunku pracy z radnym nie są zdarzenia związane
z wykonywaniem przez radnego mandatu. Oczywistym być musi, że przyczyna uzasadniająca rozwiązanie stosunku pracy (art. 38 § 1 k.p.) podawana jest zakładowej organizacji związkowej reprezentującej pracownika, jako podmiotowi posiadającemu kompetencje do jej oceny. Mówiąc w największym skrócie, związek zawodowy, jako organizacja broniąca praw pracowniczych, posiada właściwe kwalifikacje do jej oceny; z założenia bowiem, zna sytuację pracodawcy i pracownika, która doprowadziła do decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy.

Jest to celowy zabieg ustawodawcy, jeśli się zważy, iż powtórzony został również
w pozostałych ustawach samorządowych (art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990r.
o samorządzie gminnym i art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie wojewódzkim). Należy zakładać, iż u jego podstaw legło przeświadczenie, że radny jest politykiem lokalnym, a w samej radzie mogą działać jego przeciwnicy polityczni, którzy
w istocie nie mają żadnych kompetencji aby ocenić, że przyczyna rozwiązania stosunku pracy (w danej konkretnej sytuacji pracodawcy i pracownika) jest uzasadniona.

Podkreślić w tym miejscu trzeba, iż strona pozwana w piśmie z dnia 27 grudnia 2016r. wskazała przyczyny uzasadniające wypowiedzenie zmieniające, stwierdzając jednocześnie: „Podstawą wypowiedzenia warunków pracy i płacy nie są zdarzenia związane
z wykonywaniem przez pracownika mandatu radnego”.

Wobec powyższego, zachowanie pozwanej polegające na podaniu w piśmie z dnia
27 grudnia 2016r. skierowanym do Rady Powiatu (...), że przyczyną wypowiedzenia powodowi umowy była optymalizacja struktury sprzedażowej przez zmniejszenie poziomu zatrudnienia na stanowiskach Zastępców Dyrektorów Regionu Sieci
w Pionie Sprzedaży w związku z likwidacją stanowisk Zastępcy Dyrektora Regionu Sieci d/s Sprzedaży spowodowana zmianami organizacyjnymi wprowadzonymi decyzjami Dyrektora Zarządzającego Pionem Sprzedaży u pozwanej, wraz ze stwierdzeniem, że decyzja
o wypowiedzeniu warunków umowy o pracę dla powoda wynika z przeprowadzonej przez pracodawcę oceny przydatności zawodowej powoda do pracy na zajmowanym stanowisku pracy i uzyskaniu jednego z najniższych wyników w grupie wspólnie ocenianych pracowników, zajmujących stanowiska pracy odpowiadające stanowisku pracy zajmowanemu przez powoda lub stanowiska podobne (zastępowalne), nie znajduje umocowania ustawowego.

W realiach tego sporu Rada Powiatu (...) nie posiadła żadnych instrumentów (wiedzy i doświadczenia), aby odnieść się do powyższej informacji, odwołujących się
w sposób abstrakcyjny do struktury organizacyjnej i potrzeb kadrowych pozwanej
oraz procedury i wyników oceny przydatności zawodowej powoda.

Jeśli natomiast zakładać, iż strona pozwana podała przyczyny uzasadniające wypowiedzenie, aby przekonać Radę Powiatu, że podstawą wypowiedzenia warunków pracy i płacy nie są zdarzenia związane z wykonywaniem przez pracownika mandatu radnego,
to brak racjonalnego wyjaśnienia celu, w jakim przedstawione zostały radzie informacje
o warunkach pracy i płacy powoda, zestawione z tezą o uzyskaniu przez powoda jednego
z najniższych wyników w grupie wspólnie ocenianych pracowników.

4.  Ponadto, wbrew twierdzeniom apelującej, ocena, na którą powoływała się strona pozwana nie spełniała kryteriów formalnych i merytorycznych, aby uznać ją za obiektywną
i sprawiedliwą, w rozumieniu art. 94 pkt 9 k.p.

Otóż bowiem, jak słusznie wskazuje Sąd pierwszej instancji, przyjęta w tym celu
u strony pozwanej procedura, zastosowana została po raz pierwszy, nie przewidywała udziału ocenianego pracownia, zaś ocenie bezpośredniego przełożonego nadała niską rangę. Przeprowadzona została po tym, jak powód powrócił do pracy, po długim okresie nieobecności. Skupiła się na czteromiesięcznym okresie aktywności zawodowej powoda, przypadającym w czasie urlopowym (od czerwca do września 2016r.), w sytuacji, gdy inni pracownicy oceniani byli za cały 2016r. Zauważyć wypada, że dopiero po zgłoszeniu przez powoda żądań dotyczących ochrony dóbr osobistych, powód został zaproszony do centrali
w celu przedstawienia wyników oceny. Na spotkaniu tym nie zdołano omówić wszystkich ocenianych aspektów pracy powoda. Odnosząc się zaś do merytorycznych aspektów oceny, to podnieść wypada, że skupiła się ona na trzech negatywnych kwestiach. Pierwsza dotyczy kontraktu gazowego, przy czym jak wynika z zeznań przełożonego powoda K. H., realizacja tego kontraktu analizowana była na cokwartalnych naradach. Z uwagi
na krótki okres zatrudnienia, pracy efektów powoda mogła dotyczyć jedynie jedna narada,
a jak zeznał wymieniony przełożony, w trakcie obowiązywania kontraktu gazowego jakichś interwencji nie było, były tyko jakieś komunikaty na naradach (k. 102). Natomiast dwa dalsze zarzuty dotyczą w istocie tego samego zagadnienia, czyli akcji protestacyjnej
w C. wywołanej niskimi płacami oraz trudnościami kadrowymi. Jak wynika
z zeznań świadka W. K. (przewodniczącej ponadzakładowej organizacji związkowej - (...)) zgoda powoda na udzielenie (...) l. urlopów w dniu wizyty Papieża w C., traktowana była przez pracowników, jako próba załagodzenia opisanego konfliktu, za wywołanie, którego powód nie odpowiadał (k. 100 v.).

W świetle zaprezentowanych okoliczności, Sąd Okręgowy trafnie przyjął, że ocena pracy powoda, która posłużyła jako kryterium doboru do wypowiedzenia, zawierała nieprawdziwe sformułowania i była niesprawiedliwa.

5.  Kierując się zatem zaprezentowaną wyżej wykładnią przepisów art. 11 ¹ k.p.
w związku z art. 23 i art. 24 k.c., Sąd pierwszej instancji - wobec przedstawionych okoliczności - trafnie przyjął, że strona pozwana, przedstawiając Radzie Powiatu pismo z dnia 27 grudnia 2016r., naruszyła dobra osobiste powoda w postaci dobrego imienia. Sąd ten słusznie wskazał, że dokonana przez stronę pozwaną ocena powoda w jednym zdaniu,
nie oddająca całokształtu jego zatrudnienia, była krzywdząca i wpłynęła negatywnie
na reputację i społeczny odbiór powoda, jako osoby zaufania publicznego.

Wobec zgłoszonych w apelacji zarzutów, podnieść należy, iż powód, domagając się ochrony swojego dobrego imienia, zażądał zobowiązania pozwanej do złożenia stosownego oświadczenia oraz zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego.

W ocenie Sądu drugiej instancji, zaskarżony wyrok w części dotyczącej zobowiązania pozwanej do złożenia oświadczenia o treści:(...) Spółka Akcyjna w W. przeprasza Pana R. S., jako wieloletniego, rzetelnego i sumiennego pracownika, za naruszenie jego dobrego imienia w piśmie z dnia 27 grudnia 2016r. skierowanym do Rady Powiatu (...)” - na stronie internetowej pozwanej oraz w papierowych wydaniach sobotnio-niedzielnych gazet: „Gazety Wyborczej dodatek B.”, (...), „Dziennika Zachodniego dodatek B.”, w sposób zapewniający swobodne zapoznanie się z tym oświadczeniem - w terminie 14 dni od daty prawomocności wyroku, uwzględnia fakt, że pismo z dnia 27 grudnia 2016r. zawierało sformułowania mogące wytworzyć u odbiorcy obraz powoda, jako nierzetelnego i niesumiennego, lecz wysoko wynagradzanego pracownika, co w sposób jednoznaczny przekładało się na jego wizerunek w sferze publicznej (radnego, kandydata w wyborach na stanowisko prezydenta miasta, byłego członka starostwa powiatowego, członka partii politycznej i działacza społecznego). Skoro zaś pismo kierowane do Rady Powiatu (skupiającej również przeciwników politycznych powoda) miało w istocie publiczny charakter, a jego treść trafić mogła do szerokiej rzeszy odbiorców, to dla odwrócenia jego skutków, Sąd Okręgowy nakazał upublicznienie oświadczenia w sposób umożliwiający jego szeroki odbiór, w tym przez potencjalnych wyborców
oraz współpracowników powoda w różnych sferach działalności. Wreszcie, sama ingerencja Sądu Okręgowego w treść oświadczenia nie wykracza ponad żądanie, lecz ma jedynie charakter redakcyjny, przy zachowaniu zasadniczej jego istoty, czyli przeproszenia
za naruszenie dobrego imienia powoda z zaakcentowaniem - w celu odwrócenia negatywnych skutków pisma z dnia 27 grudnia 2016r. - że powód jest (czemu strona pozwana w zasadzie nie przeczy) wieloletnim, rzetelnym i sumiennym pracownikiem.

6.  Powołując się na ochronę dobra osobistego w postaci dobrego imienia pracownika, będącego radnym powiatowym, powód uzyskał uprawnienie do zadośćuczynienia pieniężnego (art. 448 w związku z art. 24 § 1 in fine k.c.). Sąd drugiej instancji akceptuje stanowisko, w myśl którego art. 448 k.c. może znaleźć zastosowanie w przypadku każdego stopnia winy, niezależnie od stopnia jej natężenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
12 grudnia 2002r., V CKN 1581/00). Jego rola polega na zapobieżeniu trwania naruszenia
i możliwego do osiągnięcia złagodzenia skutków negatywnych doznań, wynikających
z naruszenia dóbr osobistych. Dlatego, oceniając zarówno możliwość zasądzenia,
jak i wysokość odpowiedniej sumy pieniężnej, sąd musi wziąć pod uwagę kompensacyjny charakter zadośćuczynienia (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 kwietnia 2002r.,
V CKN 1010/00; z dnia 11 października 2002 r., I CKN 1032/00; z dnia 28 września 2005 r., I CK 256/05). Zgodnie z utrwaloną wykładnią przepisów art. 445 § 1 i art. 448 k.c. - niezależnie od wzajemnej relacji obu tych przepisów - zadośćuczynienie pieniężne stanowi formę rekompensaty z tytułu szkody niemajątkowej, określanej również jako krzywda, która przejawia się w ujemnych doznaniach (cierpieniach) fizycznych i psychicznych wywołanych naruszeniem dobrego imienia i godności pracowniczej. Celem zadośćuczynienia jest przede wszystkim złagodzenie tych cierpień. Winno ono mieć charakter całościowy i obejmować wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne, zarówno już doznane, jak i te, które zapewne wystąpią w przyszłości (a więc prognozy na przyszłość). Przy ocenie więc „odpowiedniej sumy” należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności danego wypadku, mające wpływ
na rozmiar doznanej krzywdy. Określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powinno się opierać na obiektywnych i sprawdzalnych kryteriach, kierować się jego celami
i charakterem, przy uwzględnieniu jednak indywidualnej sytuacji stron. W świetle przedstawionych wyżej okoliczności uznać należy, iż przyznana z tego tytułu przez Sąd pierwszej instancji kwota 22.000 zł, która nie przewyższała dwukrotności miesięcznego wynagrodzenia za pracę powoda, jest odpowiednią do rozmiaru krzywdy spowodowanej naruszeniem dobrego imienia (godności pracowniczej) powoda oraz utrzymaną w rozsądnych granicach, sumę pieniężną.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności, Sąd drugiej instancji na mocy
art. 385 k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 wyroku.

W punkcie 2 wyroku rozstrzygnął na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 8 pkt 2 (720 zł) i § 2 pkt 5 w związku z § 9 ust. 1 pkt 2 i § 10 ust. 3 (2.700 zł) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800).

7.  Odnosząc się natomiast do zażalenia powoda, Sąd Apelacyjny uznał, że jest ono częściowo uzasadnione.

Otóż bowiem powód wygrał sprawę w zakresie roszczenia o ochronę dóbr osobistych, uiszczając wcześniej opłatę sądową w kwocie 600 zł (art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Zatem, na podstawie art. 98 k.p.c. w związku § 8 pkt 2 (720 zł) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800), Sąd drugiej instancji, w oparciu o art. 386 §1 k.p.c., uwzględnił zażalenie częściowo, oddalając zażalenie, na mocy art. 385 k.p.c., w pozostałym zakresie, jako bezpodstawne.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda
Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR