Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lutego 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił Z. M. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych Organ rentowy do pracy w szczególnych warunkach nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 5 września 1978 r. do 31 stycznia 1982 r. w (...) Spółdzielni (...) w G., gdyż za ten okres ubezpieczony nie przedłożył świadectwa pracy w szczególnych warunkach tylko zaświadczenie.

Wnioskodawca udokumentował ogólny staż pracy w wymiarze 21 lat, 3 miesiące, 15 dni okresów składkowych, 2 miesiące i 20 dni okresów nieskładkowych oraz 3 lata, 1 miesiąc i 3 dni okresów uzupełniających (24 lata, 7 miesięcy i 8 dni), w tym staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 14 lat, 8 miesięcy i 2 dni.

/decyzja – k. 25 plik II akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji w dniu 13 marca 2018 r. złożył wnioskodawca Z. M. reprezentowany przez radcę prawnego i zaskarżonej decyzji zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 32 i art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 887 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 z późn. zm.),

- błędne ustalenia w zakresie stażu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach poprzez przyjęcie, że wynosi od 14 lat, 8 miesięcy i 2 dni, podczas gdy staż pracy Z. M. w szczególnych warunkach wynosi ponad 15 lat,

- błędne ustalenie w zakresie sumarycznego stażu ubezpieczeniowego odwołującego poprzez przyjęcie, że wynosi on 24 lata, 7 miesięcy i 8 dni podczas gdy z informacji o okresach składkowych i nieskładkowych złożonej przez odwołującego do organu rentowego wraz z załączonymi dokumentami (świadectwa pracy, zaświadczenia, itp.) wynika, że staż ubezpieczeniowy Z. M. wynosi ponad 25 lat.

W konsekwencji wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie Z. M. prawa do emerytury.

/odwołanie – k. 2 – 4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury, bowiem na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca nie udowodnił wymaganego co najmniej:

- 25-letniego stażu pracy – Oddział uwzględnił 21 lat, 3 miesiące i 15 dni okresów składkowych, 2 miesiące i 20 dni okresów nieskładkowych oraz 3 lata, 1 miesiąc i 3 dni okresów uzupełniających – łącznie 24 lata, 7 miesięcy i 8 dni,

-15 letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach - Oddział uwzględnił 14 lat, 8 miesięcy i 2 dni w (...) Spółdzielni (...) w G. od 1 lutego 1982 r. do 11 lipca 1995 r. oraz od 7 stycznia 1997 r. do 15 czerwca 1998 r. (z wyłączeniem zasiłków chorobowych od 17 maja 1995 r. do 31 maja 1995 r., od 1 kwietnia 1998 r. do 5 czerwca 1998 r.) na stanowisku mechanika konserwacji urządzeń chłodniczych.

/odpowiedź na odwołanie – k. 12 – 14/

W piśmie procesowym z dnia 12 czerwca 2018 r. pełnomocnik ubezpieczonego poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

/pismo procesowe – k. 24/

W piśmie procesowym z dnia 26 lipca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wskazał, że po doliczeniu okresu służby wojskowej od 29 października 1976 r. do 3 czerwca 1977 r. wnioskodawca legitymuje się stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

/pismo procesowe – k. 41/

Na rozprawie w dniu 13 września 2018 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zaliczenie ubezpieczonemu do pracy w szczególnych warunkach okresów pobierania zasiłków chorobowych po 1991 r. tj. 2 miesiące i 20 dni oraz okresu pracy od 15 grudnia 1981 r. do 31 stycznia 1982 r. w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. M. urodził się (...)

/bezsporne/

W dniu 18 grudnia 2017 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę.

/wniosek – k. 1 – 3 plik II akt ZUS/

Wnioskodawca w okresie 13 października 1975 r. do 30 maja 1978 r. pracował w Państwowym Ośrodku (...) w D. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku tokarza. Podczas zatrudnienia ubezpieczony w okresie od 29 października 1976 r. do 3 czerwca 1977 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Wnioskodawca w dniu 26 października 1976 r. został zwolniony do odbycia służby wojskowej, został przyjęty po odbyciu służby wojskowej w dniu 25 czerwca 1977 r.

/zaświadczenie – k. 6 plik I akt ZUS, książeczka wojskowa – k. 24/

Wnioskodawca w okresie od 5 września 1978 r. do 11 lipca 1995 r pracował w (...) Spółdzielni (...) w G. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy, mechanika warsztatu, maszynisty urządzeń chłodniczych. W okresie od 17 maja 1995 r. do 31 maja 1995 r. (15 dni) ubezpieczony pobierał zasiłek chorobowy.

/świadectwo pracy – k. 11 plik I akt ZUS, akta osobowe w kopercie – k. 34/

Następnie w okresie od 7 stycznia 1997 r. do 15 czerwca 1998 r. wnioskodawca był ponownie zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w G. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika konserwatora urządzeń chłodniczych. W okresie od 1 kwietnia 1998 r. do 5 czerwca 1998 r. (65 dni) wnioskodawca pobierał zasiłek chorobowy.

/świadectwo pracy – k. 12 plik I akt ZUS, akta osobowe w kopercie – k. 34/

Wnioskodawca podczas zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) zajmował różne stanowiska pracy. Przed grudniem 1981 r. jeździł tarpanem. W Spółdzielni oprócz skarżącego był zatrudniony jeszcze tylko jeden kierowca, który jeździł samochodem marki R.. W okresie od 15 grudnia 1981 r. do 31 stycznia 1982 r. wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu R. o ładowności powyżej 3,5 tony. Został on przeniesiony na to stanowisko z uwagi na powołanie do służby wojskowej, w związku z wprowadzeniem stanu wojennego, dotychczasowego kierowcy R., A. K.. Do jego obowiązków jako kierowcy należało rozwożenie przetworów mleczarskich, zaopatrywanie sklepów w nabiał, zlewnie mleka w pasze, rozwożenie także kwasów czy stali. Wnioskodawca obsługiwał gminę L., S., G.. Jeździł także do K. z serami, masłem, do W., Ł.. Podczas pracy jako kierowca nie wykonywał pracy mechanika. Była to praca w pełnym wymiarze czasu pracy, często pracował po 12 – 14 godzin. Ubezpieczony od lutego 1982 r. pracował w warsztacie.

/zeznania wnioskodawcy z dnia 13 września 2018 r. – 00:01:01 – 00:15:22 w zw. z zeznaniami – 00:32:58 – 00:34:27 – płyta CD – k. 62, zeznania świadka A. K. z dnia 13 września 2018 r. – 00:18:04 – 00:24:54 – płyta CD – k. 62, zeznania świadka H. K. z dnia 13 września 2018 r. – 00:26:28 – 00:32:58 – płyta CD – k. 62; zaświadczenie z 18.12.2017r. k 34; wniosek o przeniesienie ze stanowiska kierowcy na stanowisko mechanika z 15 stycznia 1982r. k 34/

(...) Spółdzielnia (...) w G. wystawiła wnioskodawcy zaświadczenie, z którego wynika, że podczas zatrudnienia w okresie od 15 grudnia 1981 r. do 31 stycznia 1982 r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony wymienionym w Wykazie A, dział VIII, poz. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z. M. odbywał prace w szczególnych warunkach zgodnie z uchwałą nr 16/83 Zarządu Centralnego Związku (...) z dnia 27 czerwca 1983 r., dział VIII, poz. 1 pkt 1 o szczególnych warunkach.

/zaświadczenie – k.11 plik II akt ZUS, akta osobowe w kopercie – k. 34/

(...) Spółdzielnia (...) w G. wystawiła wnioskodawcy świadectwo pracy w szczególnych warunkach, z którego wynika, że podczas zatrudnienia w okresie od 1 lutego 1982 r. do 11 lipca 1995 r. i od 7 stycznia 1997 r. do 15 czerwca 1998 ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku mechanika konserwacji urządzeń chłodniczych wymienionym w Wykazie A, dział XIV, poz. 9 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z. M. odbywał prace w szczególnych warunkach zgodnie z uchwałą nr 16/83 Zarządu Centralnego Związku (...) z dnia 27 czerwca 1983 r. o szczególnych warunkach pracy.

/świadectwo pracy w szczególnych warunkach – k. 12 plik II akt ZUS, akta osobowe w kopercie – k. 34/

Obecnie wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/bezsporne/

Wnioskodawca w sposób bezsporny udokumentował staż pracy w wymiarze 25 lat, 2 miesiące, 24 dni okresów składkowych, nieskładkowych (wliczono okres służby wojskowej) i uzupełniających (praca na roli).

/bezsporne/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów, jak i osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy oraz świadków. Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę. Zeznania świadków – osób niezainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron, a jednocześnie pracowników tego samego zakładu w tym samym czasie co wnioskodawca, nie budzą wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności, nie są wzajemnie ze sobą ani z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów sprzeczne, wzajemnie ze sobą korespondują. W ocenie Sądu zeznania wnioskodawcy, świadków potwierdzają jednoznacznie, że ubezpieczony pracował jako kierowca samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony w okresie od 15 grudnia 1981 r. do 31 stycznia 1982 r. w (...) Spółdzielni (...) w G..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1270), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 w/w ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 i 2 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok SN z 15.12.1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok SN z 15.11. 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe co do wieku – ukończył 60 rok życia oraz lat okresów składkowych i nieskładkowych. Początkowo organ rentowy kwestionował spełnienie warunku posiadania ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, z uwagi na brak oryginału książeczki wojskowej. W toku postępowania wnioskodawca złożył do akt oryginał książeczki, a tym samym, jak wskazał pełnomocnik ZUS, powyższa kwestia przestała być między stronami sporna, bowiem po zaliczeniu okresu odbywania służby wojskowej odwołujący wykazał wymagany przepisami staż ogólny. Skarżący nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. W ocenie Sądu wnioskodawca spełnia również warunek co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, iż wnioskodawca pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Spółdzielni (...) w G. w okresie od 15 grudnia 1981 r. do 31 stycznia 1982 r.

Pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony zaliczyć należy do prac w warunkach szczególnych.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że wymieniona w pkt 2 działu VIII praca kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, jest pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Stosownie do § 2 ust. 1 okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 2 ust. 2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z dokumentów i z zeznań świadków oraz ubezpieczonego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że skarżący nie udowodnił okresu pracy 15 lat w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu wnioskodawca wykazał w przedmiotowym postępowaniu, że w (...) Spółdzielni (...) w G. w okresie od 15 grudnia 1981 r. do 31 stycznia 1982 r. (1 miesiąc, 17 dni) wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony oraz świadkowie zeznali, że podczas zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w G. w w/w spornym okresie wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony - jeździł R.. Przed grudniem 1981 r. skarżący jeździł tarpanem. W Spółdzielni oprócz skarżącego był zatrudniony jeszcze tylko jeden kierowca, który jeździł samochodem marki R.. W okresie od 15 grudnia 1981 r. do 31 stycznia 1982 r. wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu R. o ładowności powyżej 3,5 tony. Został on przeniesiony na to stanowisko z uwagi na powołanie do służby wojskowej, w związku z wprowadzeniem stanu wojennego, dotychczasowego kierowcy R., A. K.. Potwierdzeniem powyższego, oprócz zeznań wnioskodawcy i świadka, jest również zaświadczenie wydane przez Spółdzielnię, jak i książeczka wojskowa A.K. załączona do tegoż zaświadczenia. Nadto, co wynika wprost z akt osobowych, wnioskodawca w dniu 15 stycznia 1982 roku złożył wniosek o przeniesienie go ze stanowiska kierowcy na stanowisko mechanika, gdyż jeżdżąc samochodem ciężarowym miał zbyt duże obciążenie pracą – czasami pracował nawet po 12 godzin.

Do obowiązków odwołującego jako kierowcy należało rozwożenie przetworów mleczarskich, zaopatrywanie sklepów w nabiał, zlewnie mleka w pasze, rozwożenie także kwasów czy stali. Wnioskodawca obsługiwał gminę L., S., G.. Jeździł także do K. z serami, masłem, do W., Ł.. Była to praca w pełnym wymiarze czasu pracy, często pracował po 12 – 14 godzin. Podczas pracy jako kierowca nie wykonywał pracy mechanika.

W tym stanie faktycznym, zdaniem Sądu okres zatrudnienia skarżącego na stanowisku kierowcy w w/w zakładzie pracy w spornym okresie w pełnym wymiarze czasu pracy jest pracą w szczególnych warunkach.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił wnioskodawcy staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 8 miesięcy i 2 dni – przypadający w (...) Spółdzielni (...) w G. od 1 lutego 1982 r. do 11 lipca 1995 r. oraz od 7 stycznia 1997 r. do 15 czerwca 1998 r. wyłączając okresy nieskładkowe: od 17 maja 1995 r. do 31 maja 1995 r., od 1 kwietnia 1998 r. do 5 czerwca 1998 r. (2 miesiące i 20 dni).

Należy wskazać, że ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach (Dz. U. Nr 121, poz. 1264), która weszła w życie z dniem 1 lipca 2004 roku, do artykułu 32 dodano ustęp 1a. Zgodnie z pkt 1 tego przepisu przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Mając na względzie fakt, iż art. 32 ust. 1a pkt 1 wprowadza odmienną zasadę ustalania okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, która nie jest i nie była wcześniej wskazana w treści art. 184 cytowanej ustawy, zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy ma ustalenie wzajemnej relacji pomiędzy wskazanymi przepisami, a w szczególności relacji pomiędzy funkcjonowaniem zasady lex posteriori derogat priori w obliczu zasady ochrony praw nabytych.

O ile skutki wprowadzenia przepisu art. 32 ust 1a ustawy są oczywiste dla stosunków powstałych po dniu 1 lipca 2004 roku, jak również stosunków zakończonych przyznaniem prawa do wcześniejszej emerytury przed tym dniem, o tyle wprowadzenie wskazanego przepisu budzi poważne wątpliwości w zakresie zasad obliczania okresów pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w pozostałych przypadkach, a więc dla pracowników, którzy albo spełnili warunki wskazane w art. 184 ustawy emerytalnej dopiero po dniu 1 lipca 2004 roku albo dla pracowników, którzy wprawdzie spełnili warunki z art. 184 ustawy przed dniem 1 lipca 2004 roku ale nie osiągnęli przed tą datą wymaganego wieku emerytalnego.

Doniosłość problemu nie uszła uwadze Sądu Najwyższego, który w uchwale z dnia 8 lutego 2007 roku (II UZP 14/2006, opubl. w OSNP 2007/13-14 poz. 199) uznał art. 184 ustawy o emeryturach i rentach za samoistną podstawę prawa do emerytury bez względu na chwilę osiągnięcia wieku emerytalnego (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z 18 lipca 2007 r., I UK 62/2007, opubl. w OSNP 2008/17-18, poz. 269). W uchwale tej Sąd Najwyższy wskazał, iż art. 184 ustawy o emeryturach i rentach winien znaleźć zastosowanie do tych ubezpieczonych, którzy w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli pełny staż ubezpieczeniowy, w tym wymagany okres pracy w szczególnych warunkach, lecz nie osiągnęli wieku emerytalnego. Z kolei art. 32 ust. 1a ustawy znajduje zastosowanie do tych ubezpieczonych, którzy chociażby jeden z tych okresów osiągnęli po wejściu w życie ustawy, nie później niż do dnia 31 grudnia 2007 roku. W orzeczeniu tym wskazano również, że ubezpieczeni, do których ma zastosowanie art. 184 ustawy, mogą realizować prawo do emerytury na „starych” zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego, nawet jeśli wiek ten osiągną po dniu 31 grudnia 2007 roku. W uzasadnieniu powyższych tez Sąd Najwyższy wskazał, że w art. 184 ustawy
o emeryturach i rentach stworzono w istocie odrębną kategorię ubezpieczonych, co znajduje potwierdzenie w art. 24 ustawy, w którym ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 roku, zatrudnieni w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zostali wyłączeni z regulacji emerytur pomostowych.

Należy w tym miejscu zauważyć, iż do chwili wejścia w życie przepisu art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej, okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze obejmował zarówno okresy składkowe jak i nieskładkowe, jeśli mieściły się one w okresie wykonywania pracy zgodnie z umowa o pracę. Stanowisko takie potwierdził m. in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 listopada 2003 roku (sygn. akt III UZP 10/03, opubl. w OSNP 2004/5, poz. 87), wskazując, że do okresu pracy w szczególnych warunkach wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy przypadające od dnia wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji rent i emerytur (t.j. po dniu 14 listopada 1991 roku).

Wskazane orzecznictwo prowadzi zatem do wniosku, iż treść art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy emerytalnej znajduje zastosowanie do osób, które przed dniem 1 lipca 2004 roku nie spełniły wszystkich warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury. W piśmiennictwie przekonująco jednak podnosi się, że poprzez sformułowanie „wszystkie warunki” rozumieć należy warunki wskazane w treści art. 184 ustawy emerytalnej. Nie obejmuje ono zatem warunku osiągnięcia przez ubezpieczonego przed dniem 1 lipca 2004 roku wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32 i 46 ustawy emerytalnej, gdyż byłoby to zbyt daleko idące i pomijałoby ochronę prawa tymczasowego, ukierunkowanego na przyszłe świadczenia (por. glosę K. S. do wyroku Sądu Najwyższego z 17 września 2007 r., III UK 51/2007, opubl.
w OSP 2009/10, poz. 111, str. 779).

Innymi słowy, mężczyźni, którzy w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej wypełnili warunki stażu szczególnego (15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) oraz stażu ogólnego (co najmniej 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego) nabywają prawo do wcześniejszej emerytury w oparciu o art. 184 ustawy emerytalnej i to nawet w sytuacji, gdy wiek emerytalny osiągnęli już po dniu 1 lipca 2004 roku. Art. 32 ust 1a ustawy nie znajdzie zatem do takich osób zastosowania.

Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 roku (II UK 313/2009, opubl. w OSNP 2011/19-20, poz. 260), w art. 184 ustawy emerytalnej ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki wskazane w tym przepisie i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Nastąpił zatem pewien stan związania, polegający na zobowiązaniu się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Z tego względu przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Wskazane rozważania doprowadziły Sąd Najwyższy do stwierdzenia, iż wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 roku określonego w art. 184 ustawy emerytalnej okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1, obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 roku.

Również w wyroku z dnia 13 lipca 2011 roku Sąd Najwyższy stwierdził, że okresy nieskładkowe przypadające po dniu 14 listopada 1991 roku (art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) nie podlegają odliczeniu od stażu pracy w warunkach szczególnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011r. I UK 12/11, LEX nr 989126). Wykazanie bowiem przez ubezpieczonego w dniu 1 stycznia 1999 roku określonego w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy, obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 roku, a wprowadzonych ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 121, poz. 1264).

Podzielając w pełni powyższy pogląd należy zauważyć, iż znajduje on dodatkowe potwierdzenie w treści art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, gdzie ustawodawca w zakresie wieku emerytalnego o którym mowa w ust. 1 tego artykułu, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury – odsyła do przepisów dotychczasowych, a więc obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Nadto Sad Najwyższy w wyroku z dnia 7 października 2014 r. także wskazał, że do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach zaliczamy okres pobierania zasiłku chorobowego (I UK 51/14, Lex nr 1621325).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy zatem stwierdzić, iż zgodnie z niekwestionowanymi ustaleniami dokonanymi w toku postępowania, na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca wykazał okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze ponad 25 lat, w tym staż w szczególnych warunkach wynoszący 14 lat, 8 miesięcy i 2 dni (bezsporne) plus 1 miesiąc i 17 dni (udowodnione w niniejszym postępowaniu) okresów składkowych oraz 2 miesiące i 20 dni okresów nieskładkowych. Zgodnie zatem z obowiązującymi w dniu 1 stycznia 1999 roku zasadami, nakazującymi do okresu pracy w szczególnych warunkach wliczać zarówno okresy składkowe, jak i nieskładkowe, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji rent i emerytur - należało uznać, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca spełnił wynikające z treści art. 184 ustawy emerytalnej oraz z treści §3 i §4 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze warunki stażu szczególnego (co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach) oraz stażu ogólnego (co najmniej 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego). W tej sytuacji zastosowanie wobec wnioskodawcy wskazanych w treści art. 32 ust 1a pkt 1 ustawy emerytalnej zasad obliczania okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nakazujących przy ustalaniu okresu takiego zatrudnienia nie uwzględnianie okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa – było nieuprawnione, albowiem w świetle poczynionych wcześniej rozważań, przepis ten nie miał zastosowania do odwołującego się.

Dlatego też w ocenie Sądu nie należy odliczać od stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych okresów korzystania ze zwolnień lekarskich po dniu 14 listopada 1991 roku.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie wnioskodawca w sposób niewątpliwy wykazał przed Sądem, że przepracował ponad 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – 14 lat, 8 miesięcy i 2 dni (bezsporne) plus 1 miesiąc i 17 dni (praca kierowcy w spółdzielni) plus okresy nieskładkowe – 2 miesiące i 20 dni, co łącznie daje 15 lat i 7 dni.

Wnioskodawca spełnia także wszystkie pozostałe wymagane przepisami prawa przesłanki, zarówno w zakresie stażu pracy oraz nie bycia członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego jak i wieku.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wnioskodawca złożył wniosek w dniu 18 grudnia 2017 r., a w dniu (...) ukończył 60 lat, zatem prawo do emerytury należało wnioskodawcy przyznać od dnia 1 grudnia 2017 r. tj. od 1 dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. na rzecz wnioskodawcy Z. M. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć organowi rentowemu.

K.K.-W.