Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: starszy protokolant sądowyA. Z.

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2018 roku w Krakowie

na rozprawie w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa K. W.

przeciwko (...)z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie

z dnia 12 kwietnia 2017 roku, sygnatura akt I C 2752/16/K

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Anna Koźlińska

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem sąd pierwszej instancji uwzględniając w części powództwo K. W. zasądził na jej rzecz od pozwanej (...) z siedzibą w W. kwotę 5 883,36 złotych z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia (...) roku oraz zgodnie wynikiem procesu orzekł o jego kosztach.

Strona pozwana w apelacji od powyższego wyroku wnosząc o jego zmianę i oddalenie powództwa albo o jego uchylenie i przekazanie sprawy sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania zarzuciła naruszenie szeregu przepisów prawa procesowego oraz materialnego.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył.

Z uwagi na rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu uproszczonym oraz wobec oparcia rozstrzygnięcia apelacyjnego na prawidłowych ustaleniach faktycznych dokonanych przez sąd pierwszej instancji, uzasadnienie po myśli art. 505 (13 )par 1 kpc jest ograniczone do wyjaśnienia podstawy prawnej .

Wszystkie podniesione w apelacji zarzuty są chybione .

Stan faktyczny poprawnie ustalony przez sąd pierwszej instancji, sąd odwoławczy przyjął za własny, czyniąc go tym samym podstawą faktyczną rozstrzygnięcia apelacyjnego.

Przede wszystkim apelujący bezskutecznie zarzucił sądowi rejonowemu nie rozpoznanie istoty sprawy .

Nie rozpoznaniem istoty sprawy jest jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 22 listopada 2013 roku III CZP 57/13 ,, nie rozstrzygnięcie o żądaniu stron , czyli nie załatwienie przedmiotu sporu”. ,, Oceny czy sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy, dokonuje się na podstawie analizy żądań pozwu (wniosku) i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia nie zaś na podstawie ewentualnych wad postępowania wyjaśniającego czy błędów w związku z subsumcją ustalonych faktów pod normę materialno prawną.”,, Wykładnia językowa , systemowa i funkcjonalna tego zwrotu pozwala na przyjęcie , że wszelkie inne wady rozstrzygnięcia , dotyczące naruszeń prawa materialnego , czy też procesowego nie uzasadniają uchylenia postanowienia co do istoty sprawy w postępowaniu nieprocesowym i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania”. Akceptując powyższy pogląd, nie można dla dokonywania oceny czy zaskarżone rozstrzygnięcie rozpoznaje istotę sporu pomijać dotychczasowego dorobku orzecznictwa i doktryny z którego płyną wnioski nieco szersze aniżeli wyrażone we wspomnianym postanowieniu . Gdyby bowiem zaakceptować powyższy pogląd jako regułę o bezwzględnym charakterze, o nie rozpoznaniu sprawy w sytuacji wydania orzeczenia, w ogóle nie mogłoby być mowy. Rozpoznanie istoty sprawy polegać musi na czymś więcej aniżeli załatwienie sprawy poprzez wydanie orzeczenia. Załatwienie sprawy polegać musi na wydaniu orzeczenia, które w świetle ustalonych faktów znajduje uzasadnienie w porządku prawnym, przy czym aby można było mówić, że sąd rozpoznał istotę sporu musi on wskazać jakie fakty uznał za istotne dla oceny żądania, jakie fakty ustalił i w jaki sposób dokonał subsumcji ustalonego stanu faktycznego pod określone normy. Oczywiście jeśli ta subsumpcja w świetle ustalonego stanu faktycznego jest nieprawidłowa, albo gdy ów stan faktyczny został ustalony błędnie, mamy do czynienia z wadami, które winny być przedmiotem reformatoryjnego orzeczenia sądu drugiej instancji. Niewątpliwie bowiem w systemie apelacji pełnej orzeczenie kasatoryjne ma wyjątkowy charakter i winno być ograniczone do wypadków, w których nie jest możliwe przeprowadzenie kontroli instancyjnej nawet po uzupełnieniu postępowania dowodowego lub po odmiennej aniżeli dokonana przez sąd pierwszej instancji subsumcji stanu faktycznego pod normy prawne ( tak SN w orzeczeniach z dnia 17 kwietnia 2013 roku V CZ 122/12 i V CZ 129/12 ).

Żadne z opisanych w apelacji uchybień ( niezależnie od tego, że w istotcie rozmijają się one z przebiegiem procesu) nie odpowiada wyjaśnionym powyżej przesłankom nie rozpoznania istoty sprawy. Zarzut braku odniesienia się przez sąd pierwszej instancji do wykonywanego przez powódkę zawodu całkowicie pomija fakt objęcia ustaleniami zawodu powódki jak i obszerny i wyczerpujący wywód zawierający argumenty, które w ocenie sądu pierwszej instancji przekonują o abuzywności zakwestionowanego postanowienia umownego. Nie jest też zgodny z rzeczywistymi motywami zaskarżonego orzeczenia zarzut oparty na twierdzeniu o ,,wykasowaniu postanowień określających świadczenie wykupu” . Nie wiążący charakter mają jedynie postanowienia pozwalające na jego obniżenie w myśl szczegółowo wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku postanowień owu. Przypisane sądowi rejonowemu twierdzenie o ,, własności” środków zgromadzonych na rachunku oraz konsekwencje tego stwierdzenia podobnie jak wnioski co do charakteru ,świadczenia wykupu” mogłyby być przedmiotem ocen w kontekście prawidłowości zastosowania prawa materialnego, nie mając jednocześnie mocy uchybienia polegającego na nierozpoznaniu istoty sprawy. Uznanie wskazanych przez sąd rejonowy postawień owu za postanowienia niedozwolone nie doprowadziło do stanu wymagającego uzupełnienia treści łączącej strony umowy nowymi postanowieniami, co jak słusznie zauważa apelujący byłoby niedopuszczalne, aczkolwiek także nie skutkowałoby nierozpoznaniem istoty sprawy, a co najwyżej uchybieniem przepisom prawa materialnego. Podobna sytuacja ma miejsce w odniesieniu do zarzutów dotyczących błędnego w przekonaniu strony apelującej uznania, iż zakwestionowane postanowienia owu, w rażący sposób naruszyły interesy powódki jako konsumenta.

Nie można zgodzić się z apelującą co do błędnego pominięcia dowodu z opinii biegłego aktuariusza, co zdaniem apelującej narusza przepisy art. 278 kpc. Przepisy art. 217 kpc w związku z art. 227 kpc regulują zasady i tryb korzystania w procesie z opinii biegłych, która jest co do zasady uzasadniona wówczas, gdy rozstrzygnięcie sporu wymaga wiadomości specjalnych. Zakres kwestii spornych w niniejszym procesie nakreślony twierdzeniami powódki i zarzutami strony pozwanej słusznie przywiódł sąd pierwszej instancji do wniosku o zbędności objętej zarzutami opinii. Nie było bowiem istotne jakie koszty wiązały, się dla strony pozwanej z zawarciem umowy z powódką lecz to czy umowne ustalenie pozwalające na pomniejszenie kwoty mającej być wypłaconą powodowi w razie rozwiązania umowy, o kwoty obliczone zgodnie z postanowieniami OWU mają charakter niedozwolonych postanowień umownych . Z naprowadzonych przyczyn sąd odwoławczy nie uwzględnił zawartych w apelacji wniosków dowodowych .

Zarzuty naruszenia art. 6 kc w związku z art. 232 kpc są całkowicie chybione . Apelujący zarzucając, iż powódka nie przedstawiła dowodów świadczących o abuzywności kwestionowanych postanowień umownych, w oderwaniu od obszernego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, pomija poczynione przez sąd rejonowy ustalenia. Podobnie gołosłowną polemiką z wnioskami sądu rejonowego są zarzuty dotyczące ograniczenia dokonanych ocen tylko do kwestionowanych postanowień z pominięciem pozostałych postanowień umowy kształtujących wzajemne relacje jej stron.

Żaden z zarzutów naruszenia art. 233 par 1 i 2 kpc w opisany w apelacji sposób nie odpowiada uchybieniu przepisom procedury lecz w istocie odnosi się do prawidłowego zastosowania norm prawa materialnego. Tym niemniej odnosząc się do zarzutu błędnego zakwalifikowania postanowienia dotyczącego świadczenia wykupu, nie jako świadczenia głównego, na wstępie należy podkreślić, iż nie ma podstaw by w tym zakresie zarzucić sądowi pierwszej instancji jakiekolwiek uchybienie. Postanowienia umowne dotyczące Świadczenia Wykupu wbrew zarzutom strony pozwanej nie są postanowieniami dotyczącymi świadczenia głównego łączącej strony umowy . Umowa indywidualnego ubezpieczenia na życie jest w świetle brzmienia art. 829 pa.r 1 kc umową ubezpieczenia osobowego. Świadczeniami głównymi umowy są świadczenia decydujące o jej charakterze, odpowiadające jej istotnym elementom. Zgodnie z art. 805 kc przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuję się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. W myśl przepisu art. 829 par. 1 ust. 1 ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć przy ubezpieczeniu na życie śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku. Zarówno zacytowane przepisy jak i objęte owu ustalenie określające przedmiot łączącej strony umowy i zakres ubezpieczenia, pozwalają zakwalifikować ją do umów o mieszanym charakterze . Jest to jednocześnie umowa ubezpieczenia osobowego, na życie lub dożycie oraz umowa inwestycyjna której przedmiotem jest inwestowanie środków pochodzących ze składek, przy czym celem umowy nie jest realizacja zysków w krótkim aspekcie czasowym. Zakresem ubezpieczenia obejmowała życie i dożycie ubezpieczonego daty dożycia. Postanowieniom regulującym zasady ustalania świadczenia wykupu , oraz postanowieniom ustalającym zasady ustalania jego wysokości, należy w kontekście całokształtu stosunku zobowiązaniowego łączącego strony, przypisać dodatkowy, poboczny charakter. Fakt, że ustawodawca nałożył na podmioty prowadzące działalność ubezpieczeniową w zakresie umów ubezpieczenia z funduszem kapitałowym określone obowiązki co do zamieszczania w umowach zasad ustalania wartości świadczenia wykupu nie nadaje tym świadczeniem charakteru świadczeń głównych, o czym decyduje treść umowy, a ta w brzmieniu objętym ustaleniami sądu rejonowego nie pozwala nadać temu świadczeniu cech świadczenia głównego .

Kwestia ewentualnego rozważenia innych oferowanych przez stronę pozwaną produktów ( (...) lub (...) letniego), jest całkowicie obojętna dla oceny prawidłowości zaskarżonego wyroku.

Chybione są także zarzuty naruszenia art. 385 ( 1 ) kc . Przepis art. 385(1) par 1 kc stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie ( tj postanowienia na treść których konsument nie miał realnego wpływu ), nie wiążą go jeśli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy. Wszystkie przesłanki uzasadniające przyjęcie abuzywności postanowień pozwalających pomniejszać wypłacaną po rozwiązaniu umowy konsumentowi kwotę, zgodnie z załącznikiem do owu w części określającej procent części bazowej rachunku wypłacany ubezpieczającemu w przypadku wypłaty Świadczenia Wykupu , zostały objęte prawidłowymi ustaleniami sądu pierwszej instancji. Analiza zarzutów apelacji dotyczących naruszenia art. 385 ( 1) par 1 kc prowadzi do wniosku, że apelujący prezentuje przekonanie, iż obciążenie konsumenta kwotami wyliczonymi w oparciu o wspomniany załącznik, nie narusza ani dobrych obyczajów ani interesów konsumenta Naruszenie abuzywnymi postanowieniami umowy dobrych obyczajów i interesów powódki przekonująco wyjaśnił sąd pierwszej instancji, a apelacja nie przedstawiła argumentów mogących skutecznie podważyć te wyjaśnienia. Wskazując co do zasady słusznie na potrzebę uwzględniania przy dokonywaniu ocen co do abuzywności okoliczności aktualnych w dacie zawierania umowy, określonego kontekstu zawierania umowy i jej charakteru , nie sprecyzowała jakich okoliczności mogących świadczyć o błędzie sądu, nie uwzględniono.

Wbrew zarzutom apelującej sąd rejonowy nie przyjął, iżby ubezpieczyciel był gwarantem braku zajścia określonego w umowie zdarzenia ubezpieczeniowego, ani nie stwierdził możliwości przyznania konsumentowi świadczenia nie objętego umową.

Apelujący w oderwaniu od objętej ustaleniami treści umowy domaga się uznania, iż w sytuacji przyjęcia abuzywności postanowienia umownego wskazanego przez sąd, w wypadku rozwiązania umowy, powódce nie przysługuje żadne świadczenie

Kwestia obowiązku pokrywania kosztów działalności ze składek wpłacanych przez ubezpieczających, nie została przez sąd pierwszej instancji poddana w wątpliwość ani zakwestionowana . Tym niemniej dążenie do osiągania zysku z prowadzonej działalności, nie może usprawiedliwiać rażącego naruszania dobrych obyczajów i interesów konsumentów.

Uzasadnienie sądu pierwszej instancji nie daje podstaw do żadnych wątpliwości co do tego że sąd pierwszej instancji dokonał indywidualnej, a nie abstrakcyjnej kontroli wzorca. Wbrew zarzutom apelacji zgodnie z dyrektywami indywidualnej kontroli wzorca, sąd nie rozstrzygał o abuzywności w oderwaniu od cech podmiotu występującego z żądaniem lecz z ich uwzględnieniem

Wskazanie za podstawę prawną roszczenia powódki przepisów art. 405 i 410 par 1 i2 kc nie tyle nie było prawidłowe co zbędne . Jednocześnie bowiem sąd rejonowy dokonując prawidłowej subsumpcji ustalonego stanu faktycznego pod właściwe normy prawne trafnie jako faktyczną podstawę roszczenia wskazał umowę zaś jako przepis prawa art. 354 par. 1 kc.

Sąd Rejonowy nie naruszył też przepisów art. 830 par .1 kc, art. 18 ust 2 i art. 153 ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz § 2 ust. 1 pkt. 19-21 oraz art. 16 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2009 roku w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji Powyższe przepisy odnoszą się do obowiązku takiego lokowania środków finansowych, aby osiągnąć jak największy stopień bezpieczeństwa i rentowności oraz kwestii kosztów akwizycji. Przedmiotowy spór nie dotyczył praw strony pozwanej do pokrywania kosztów prowadzonej działalności ze środków wpłaconych przez powoda i prowadzenia działalności rentownej, Sąd nie ustalał okoliczności dotyczących tej kwestii ani nie formułował wniosków w tym zakresie, zatem zarzut naruszenia wskazanych regulacji był bezzasadny.

O oddaleniu apelacji orzeczono na zasadzie art. 385 kpc.

O kosztach orzeczono po myśli art.98 kpc w związku z art. 391 par. 1 kpc uwzględniając wniosek powódki, wygrywającej postępowanie apelacyjne w całości i zasądzając na jej rzecz zwrot kosztów zastępstwa radcowskiego na podstawie par. 2 pkt 4 w związku z par.10 ust. 1 pkt1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku ( DZ.U.2015.1804).