Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2018r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2018 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K. i I. K.

przeciwko Gminie E.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów J. K. i I. K.

od wyroku Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 16 lipca 2018r., sygn. akt I C 3/18

1)  oddala apelację;

2)  przyznaje r. pr. S. B. ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ełku kwotę 2.214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych), w tym 23 % podatku VAT tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu przed Sądem II – giej instancji.

3)  Odstępuje od obciążania powodów kosztami procesu przed Sądem II –giej instancji.

SSO Alicja Wiśniewska SSO Antoni Czeszkiewicz SSO Cezary Olszewski

Sygn. akt: I.Ca.389/18

UZASADNIENIE

Powodowie J. K. i I. K. w pozwie skierowanym przeciwko Gminie E. domagali się zasądzenia od pozwanej na ich rzecz kwoty 70.000 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej, płatnymi jak za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanej na ich rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko powodowie wskazali, że na podstawie decyzji Wójta Gminy E. z dnia 02 kwietnia 1997 roku, ustalającej warunki zabudowy
i zagospodarowania terenu oraz decyzji zatwierdzającej projekt budowlany
i udzielającej pozwolenia na budowę, na własny koszt wybudowali drogi wewnętrzne na osiedlu (...) w C.. Powodowie domagali się zapłaty wynagrodzenia za wykonane na rzecz pozwanej Gminy prace na ulicach: (...), (...), Ż., (...), które wzbogaciły poznaną bez podstawy prawnej. Powodowie podkreślili, iż powództwo nie dotyczy ulicy (...), która była przedmiotem rozpoznania przed Sądem Okręgowym w Suwałkach w sprawie o sygn. akt: I.C.802/13 oraz ul. (...), która była przedmiotem rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Ełku sprawie o sygn. akt: I.C.36/10. Powodowie wskazali, że nieruchomości stanowiące drogi wewnętrzne stanowią własność pozwanej Gminy E.. Inwestycja polegająca na wybudowaniu dróg była niezbędna do: zapewnienia mieszkańcom osiedla dostępu do swoich posesji oraz umożliwienia dojazdu służbom porządkowym. Pozwana Gmina nie wykonała tego obowiązku. Żądanie powodów dotyczy równowartości wykonywanych robót budowlanych. Podkreślali, że pozwana widziała od samego początku o trwających pracach i w sposób milczący je akceptowała od 2001 roku. Zdaniem powodów, to Gmina była zobowiązana do budowy i utrzymania tychże dróg we własnym zakresie. Tym samym, wykonane prace wzbogaciły pozwaną bez podstawy prawnej, gdyż nie musiała ona wydatkować własnych środków na budowę przedmiotowych dróg. Powodowie podkreślali, że Gmina nie sprzeciwiała się prowadzonym pracom i nie żądała ich zaprzestania, co ich zdaniem potwierdza, że w sposób milczący je aprobowała. Podstawą prawną roszczeń powodów są przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, gdyż prace wykonywane były przez powodów nie jako posiadaczy samoistnych, ani zależnych.

W odpowiedzi, pozwana Gmina E. wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie solidarnie od powodów na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Z ostrożności procesowej pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew, pozwana wskazała, iż powodowie nie udowodnili swego roszczenia. Pozwana jest właścicielką dróg usytuowanych na działkach geodezyjnych nr (...) stanowiących ul. (...)
w C.. Pozostałe drogi, tj. działki o nr (...), stanowiące
ul. (...) w C. są przedmiotem własności powodów lub współwłasności właścicieli działek, do których drogi te prowadzą. Mimo, że stanowią one ciągi komunikacyjne, nie rodzi to po stronie pozwanej obowiązku jej utrzymania. Obowiązek ten spoczywa na właścicielach gruntów. Brak jest zatem podstaw uzasadniających roszczenie powodów o zwrot nakładów poczynionych na te drogi od Gminy. Odnosząc się zaś do dróg stanowiących własność Gminy E., pozwana podkreśliła, iż nigdy nie zawierała z powodami umowy regulującej sposób korzystania z jej nieruchomości, a tym bardziej nakładającej obowiązek ponoszenia nakładów, których zwrotu obecnie żądają. Jeżeli powodowie dokonywali nakładów to robili to we własnym imieniu i we własnym interesie, a nie w interesie pozwanej. Czynili to celem podniesienia atrakcyjności własnych nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży. Dodatkowo pozwana wskazała, iż dochodzenie przez powodów nakładów na ul. (...) i ul. (...) na warunkach określonych w pozwie jest sprzeczne z ustawą z dnia 29 stycznia 2004 roku prawo zamówień publicznych. W ocenie pozwanej roszczenie powodów o zwrot nakładów zgłoszone w 2018 roku jest przedawnione, gdyż do wydania nieruchomości gminie doszło w 2002 roku. Z ostrożności procesowej podniesiono, iż nawet gdyby roboty faktycznie zakończyły się w 2017 roku, to część robót z pewnością wykonano dawniej niż rok temu i w tym zakresie się przedawniły (brak robót w latach 2014-2016).

Wyrokiem z dnia 16 lipca 2018 r., sygn. akt: I.C.3/18, Sąd Rejonowy w Ełku
I Wydział Cywilny oddalił powództwo (pkt I), przyznał radcy prawnemu S. B. ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ełku kwotę 4.428,00 zł, w tym 23% podatku od towarów i usług, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu (pkt II) i odstąpił od obciążania powodów kosztami procesu
(pkt III).

P. ż sze rozstrzygni ę cie zapad ł o w oparciu o nast ę puj ą ce ustalenia faktyczne i rozwa ż ania prawne:

Decyzją z dnia 02 kwietnia 1997 r. Wójt Gminy E. ustalił warunki zabudowy
i zagospodarowania terenu dla inwestycji polegającej na uzbrojeniu projektowanego osiedla domów jednorodzinnych (...) w sieć energetyczną, wodociągową, kanalizację deszczową wraz z budową dróg wewnętrznych, wewnątrzosiedlowych przydomowych biologicznych oczyszczalni ścieków na działkach (...) w obrębie wsi C.. Jednocześnie ustalono warunki zabudowy i zagospodarowania terenu oraz określono cykl realizacji inwestycji na
4 lata. Inwestycja miała być realizowana etapowo: pierwszy etap polegał na budowie dróg osiedlowych, drugi i trzeci na budowie sieci wodociągowej i energetycznej, czwarty etap na budowie oczyszczalni ścieków.

Decyzją z dnia 23 maja 1997 roku zatwierdzono projekt podziału działki (...)
o powierzchni 64,33 ha na działki m.in.: (...). Dnia 28 maja 1997 roku zawarte zostało porozumienie pomiędzy Gminą E., a małżonkami K., w którym ustalono że I. i J. K. odstępują od należnego im odszkodowania z tytułu przejścia na własność gminy E. gruntów wydzielonych pod budowę ulic na osiedlu (...) w C.. Dnia 25 maja 1999 roku zawarto ugodę na podstawie, której ustalono odszkodowanie z tytułu przejęcia przez gminę udziału w wydzielonych pod drogi lokalne osiedlowe działek (...), położonych w obrębie (...) oraz zasad wypłaty odszkodowania. Wysokość należnego małżonkom K. odszkodowania określono na kwotę 367.600,00 zł. W dniu 22 stycznia 1999 roku Wójt Gminy E. udzielił prawa dysponowania gruntami drogami oznaczonymi numerami geodezyjnym (...), na cele budowlane na osiedlu (...) cena wykonania prac polegających na budowie sieci energetycznej, wodociągowej, kanalizacji deszczowej i dróg wewnątrz Osiedlowa. Decyzją z 15 lutego 1999 roku Starostwo Powiatowe w E. zatwierdziło projekt budowlany i wydało pozwolenie na budowę między innymi dróg wewnątrzosiedlowych na osiedlu domków mieszkalnych (...) w C., gmina E.. Zgodnie z dziennikiem budowy prowadzonym dla prac polegających na budowie dróg osiedlowych w C. (...) jako inwestora wskazano J. K.. Roboty rozpoczęto 25 października 2001 r., a funkcję kierownika budowy pełnił Z. G.. Zapisy w dzienniku budowy rozpoczynają się od
25 października 2001 r. Pierwsze wpisy dotyczące ulic objętych pozwem w niniejszej sprawie, tj. ulicy (...), pochodzą z
15 kwietnia 2002 r. Zgodnie z wpisem dokonanym w tej dacie wykonano prace polegające na usunięciu humusu za pomocą równiarki ze wskazanych powyżej ulic. Zgodnie z wpisem kierownika budowy z dnia 25 maja 2002 r. rozpoczęto wykonywanie podbudowy na ww. ulicach. Następnie przez okres 8 lat w dzienniku budowy nie dokonano żadnych wpisów i dopiero dnia 24 sierpnia 2010 r. P. S. wykonał wpis o wykonaniu mrozochronnej warstwy z pospółki grubości 27 cm z zagęszczeniem ul. (...). Wykonano podbudowę z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie z dodatkiem kruszywa łamanego w ilości między innymi 18% o grubości 20 cm wszystkich ulic objętych projektem i pozwoleniem na budowę. Stwierdzono, że podkłady pod warstwę wykończeniową ulic są wykonane prawidłowo i zakończone. Od dnia 7 listopada 2012 r. obowiązki kierownika budowy podjął J. G.. Pismem z dnia 03 marca 2004 r powodowie zwrócili się do Urzędu Gminy w E. o wykonanie dróg żwirowych na Osiedlu (...). W piśmie tym wskazali, że drogi są własnością Gminy i według planu przestrzennego zagospodarowania osiedla (...) podstawowym obowiązkiem jest kompleksowe uzbrojenie osiedla na koszt gminy. Zwrócili się oni również o wykonanie przystanku autobusowego i oświetlenia dróg osiedlowych. Po 2002 roku na terenie dróg we wsi C., w tym na osiedlu (...), wykonywane były prace naprawcze. Prace były wykonywane zarówno przez powodów J. Z. i I. K. oraz przez Gminę E.. Gmina E. m.in. prowadziła prace remontowe dróg gminnych w C., w tym w szczególności: korytowała drogi, uzupełniła warstwę żwiru, wykopywała korzenie na drogach, równała, profilowała i zagęszczała drogi. W 2009 roku Gmina E. zainstalowała oświetlenie ulic. W 2011 roku przywiezione zostało kruszywo i wykonano przystanek autobusowy na ulicy (...). Także powodowie czynili nakłady na drogi.

Pismem z dnia 16 maja 2013 r. I. K. i J. K. wezwali Gminę E. do odebrania i przejęcia nakładów na drogi gminne na osiedlu mieszkaniowym (...) w C., m.in. na działkach (...) – ul. (...), (...) - ul. (...), (...) – ul. (...) poczynione na podstawie zatwierdzonego projektu budowalnego i pozwolenia na budowę udzielonego decyzją Starosty (...) z dnia 15 lutego 1999 r. Natomiast pismem z dnia 07 czerwca 2018 r. skierowanym do sołtysa wsi C. poinformowali, że będzie zwołana komisja celem odebrania i przejęcia nakładów na drogi gminne m.in. ul. (...), ul. (...), ul. (...) i ul. (...).

W dniu 19 lutego 2010 r powodowie wystąpili przeciwko Gminie E. o zapłatę kwoty 54.109,64 zł z tytułu wybudowania drogi ul. (...) na osiedlu (...) w miejscowości C.. Wyrokiem z dnia 02 września 2011 r., wydanym w sprawie I.C.36/10, Sąd Rejonowy w Ełku powództwo oddalił. Apelacja od powyższego orzeczenia została oddalona przez Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem z dnia 15 lutego 2012 roku, wydanym w sprawie sygn. akt: I.Ca.24/12. W uzasadnieniu wskazano, że roszczenie uległo przedawnieniu, gdyż po budowie zaprzestano prac budowlanych w 2002 roku i w tym momencie nastąpiło wydanie nieruchomości Gminie E.. Zdaniem Sądu Okręgowego, powodowie nie udowodnili, że po 2002 roku wykonywane były jakiekolwiek prace budowlane.

W dniu 20 września 2013 r. J. K. wystąpili przeciwko Gminie E. z roszczeniem o zapłatę kwoty 80.000,00 zł o zwrot nakładów na budowę drogi ul. (...). Jako podstawę swoich roszczeń wskazali art. 229 k.c. Wyrokiem z dnia 4 lipca 2014 r., wydanym w sprawie sygn. akt: I.C.802/13, Sąd Okręgowy w Suwałkach oddalił powództwo powodów. Apelacja od powyższego orzeczenia została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 16 marca 2015 r., wydanym w sprawie sygn. akt: I.ACa.849/14.

W dniu 09 maja 2013 r. Wójt Gminy E. powiadomił Komendę Powiatową Policji w E. o wykonywaniu prac bez żadnego zezwolenia. Z wypisu z rejestru gruntów wynika, że na działce oznaczonej numerem geodezyjnym (...) zlokalizowana jest ul. (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Ełku prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...). W księdze wieczystej jako właściciel jest ujawniona Gmina E.. Natomiast na działce oznaczonej numerem geodezyjny, (...) zlokalizowana jest ul. (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Ełku prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...). Decyzją Starosty (...) z dnia 30 maja 2014 r. na rzecz I. K. i J. K. zostało ustalone odszkodowanie za udział w nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...) (stanowiącym ul. (...)). Decyzją z dnia 11 czerwca 2015 r. Wojewoda (...)- (...) uchylił decyzję o przyznaniu powodom odszkodowania za udział w działce nr (...). W uzasadnieniu decyzji wskazano, że droga zlokalizowana na działce (...) nie ma charakteru drogi publicznej, ale jest drogą dojazdową (wewnętrzną). Nieruchomość ta nie przeszła na podstawie art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami na rzecz Gminy E.. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 02 lutego 2018 r., wydanym w sprawie I (...), oddalił skargę

kasacyjną od tej decyzji. W dniu 30 września 2015 r. Wojewoda (...) wydał decyzję, którą utrzymał w mocy decyzją Starosty (...) z dnia 30 września 2015 r. o odmowie przyznaniu powodom odszkodowania za grunty położone na ternie obrębu C., oznaczone w ewidencji gruntów jako działka (...). W uzasadnieniu decyzji wskazano, że droga zlokalizowana na działce (...) nie ma charakteru drogi publicznej, ale jest drogą wewnętrzną. Nieruchomość ta nie przeszła na podstawie art. 98 ust 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami na rzecz Gminy E.. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2018 r., wydanym w sprawie I OSK (...), oddalił skargę kasacyjną od tej decyzji.

Sąd Rejonowy, odnosząc się do kwestii czyją własność stanowią nieruchomości, na których zlokalizowano drogi: ul. (...), ul. (...), ul. (...), ul. (...) i ul. (...), podniósł że pozwana Gmina E. przyznała, iż jest właścicielką dróg usytuowanych na działkach ewidencyjnych: (...) stanowiącej ul. (...) i (...) stanowiącej ul. (...). Nadmienić należy, że okoliczność, iż nieruchomości te są przeznaczone na drogi wynika z wypisu z rejestru gruntów. Natomiast kwestia, że nieruchomości te stanowią własność Gminy E. znajduje potwierdzenie we wpisach w dziale II ksiąg wieczystych nr (...). W tym zakresie, Sąd I instancji nie miał żadnej wątpliwości, że nieruchomości te stanowią własność Gminy. Natomiast w zakresie poczynionych przez powodów nakładów na wybudowanie dróg ul. (...) zlokalizowanej na działce oznaczonej numerem (...), ul. (...) zlokalizowanej na działce oznaczonej numerem (...) i ul. (...) zlokalizowanej na działce oznaczonej numerem (...), Sąd Rejonowy przyjął, iż powodowie nie przedstawili żadnych dowodów, że nieruchomości te stanowią własność Gminy E.. Nie przedstawili nawet wypisu z ewidencji gruntów, który wskazywałby na przeznaczenie przedmiotowych nieruchomości. W księgach wieczystych prowadzonych dla tych nieruchomości przez Sąd Rejonowy w Ełku, jako właściciele są wskazani m.ni. I. K. i J. K.. Sąd I instancji podkreślił, iż powodowie w niniejszej sprawie byli reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika i to na nich jako osobach wywodzących z tej okoliczność prawnej skutki prawne, stosownie do art. 6 k.c., ciążył ciężar dowodu. Zdaniem Sądu Rejonowego, powodowie nie sprostali obowiązkowi wykazania, że nieruchomości te stanowią własność pozwanej, a tym samym, że dokonywali nakładów na nie swoją nieruchomość. Powodowie ograniczyli się do stwierdzenia, że nieruchomości te stanowią z mocy prawa własność Gminy E.. Jest to o tyle istotne, że Gmina E. kwestionowała, aby była właścicielką przedmiotowych nieruchomości. Stanowisku, że przedmiotowe nieruchomości, z mocy prawa, stanowią własność Gminy E. przeczą wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego zapadłe w sprawach I (...) i I OSK (...). W konsekwencji, Sąd I instancji roszczenie w tym zakresie uznał za niezasadne.

Rozstrzygając następnie kwestię dotyczącą podstawy prawnej roszeń powodów, Sąd instancji w pełni podzielił poglądy wyrażone w uzasadnieniach orzeczeń zapadłych w sprawach I.C.36/10, I.Ca.24/12 i I.C.802/13, zgodnie, z którymi roszczenia powodów powinny podlegać rozpoznaniu na podstawie art. 224 - 226 k.c. W ocenie Sądu Rejonowego, poza sporem w niniejszej sprawie pozostaje fakt, że stron postępowania nie łączyła żadna umowa o wykonanie robót budowlanych, której efektem miało być wybudowanie dróg osiedlowych, w tym m.in. ul. (...)
i ul. (...), której spór dotyczy. Gmina E. udzieliła powodom zgody na dysponowanie przedmiotowymi nieruchomościami dla celów budowlanych celem wykonania prac polegających na budowie sieci energetycznej, wodociągowej, kanalizacyjnej, deszczowej i dróg wewnętrznych osiedlowych. Powyższe nie świadczy jednak o zawarciu jakiejkolwiek umowy, ani o tym, że pozwana jest zobowiązana do zapłaty jakiejkolwiek sumy za wykonane prace przy budowie dróg. Powodowie dokonywali we własnym imieniu nakładów na rzecz niestanowiącą ich własności, tj. na nieruchomości należące do Gminy E.. Nakłady te były dokonywane w celu umożliwienia mieszkańcom osiedla (...) dojazdu do ich własnych posesji. Powodowie dokonywali tych nakładów celem zwiększenia atrakcyjności sprzedawanych przez nich nieruchomości. Pozwana Gmina nie wykonała prac mających na celu budowę dróg, pomimo tego, że właśnie w celu urządzenia i wybudowania dróg osiedlowych nieruchomości te zostały przejęte na własność Gminy. Zdaniem Sądu Rejonowego, powodowie w pełni byli świadomi, że budując drogi dokonują nakładów na nieswoją nieruchomość. Niemniej jednak mając na uwadze fakt, że Gmina E. udzieliła powodom zgody na dysponowanie przedmiotowymi nieruchomościami dla celów budowlanych, to ich czynności należało ocenić jako działanie w dobrej wierze. Strony jednak nie poczyniły żadnych uzgodnień, co do tego czy, a jeśli tak, w jaki sposób będą się rozliczać z tytułu nakładów poczynionych przez powodów.

Sąd I instancji wskazał również, iż w pełni podziela pogląd Sądu Okręgowego w Suwałkach wyrażony w uzasadnieniu orzeczenia sygn. akt: I.C.802/13, zaaprobowany następnie przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku, w sprawie sygn. akt: I.ACa.849/14, że jeżeli nawet uznać, że czyniący nakłady był w takiej sytuacji posiadaczem zależnym, ale nakłady czynił dla siebie, we własnym interesie, w przekonaniu, że właściciel zgodnie z umową zapewni mu stosowne prawo do nich do roszczenia o rozliczenie również na zastosowaniu artykuł 226 k.c. w zw. z art. 230 k.c. Jeżeli do rozliczenia nakładów ma zastosowania artykuł 226 k.c. to przyjąć należy, że roszczenie posiadacza z tytułu nakładów staje się wymagalne z chwilą wydania rzeczy właścicielowi. Istotnego znaczenia w tym zakresie nabierało określenie daty wydania nieruchomości właścicielowi Gminie E.. Powodowie konsekwentnie wskazywali, że prace budowalne w zakresie wykonania dróg trwały do 2017 r., a w istocie wciąż jeszcze nie zostały zakończone, z uwagi na brak środków finansowych. Pozwana z kolei stała na stanowisku, że budowa dróg na całym osiedlu została zakończona w 2002 r., a później następowały ich remonty. Sąd I instancji stanął na stanowisku, że do wydania nieruchomości działek (...), na których zlokalizowane są ul. (...) i ul. (...), doszło najpóźniej w 2004 r. Istotnego znaczenia nabiera również fakt, że stanowisko powodów w zakresie określenia daty zakończenia budowy ewoluowało w toku postępowania przed Sądem Okręgowym w Suwałkach, gdyż powodowie złożyli pismo datowane na dzień 16 maja 2013 r., w który wskazywali, że prace m.in. na ulicach (...) zostały zakończone. Uwagę Sądu Rejonowego zwróciła znaczna odległość czasowa wpisów w dzienniku budowy, który miał dokumentować przebieg prac. We wpisach nastąpiła bowiem 8-letnia przerwa. Zdaniem Sądu Rejonowego, budowa dróg na osiedlu (...) w istocie zakończyła się w 2002 r., kiedy był dokonany ostatni wpis w dzienniku budowy. Natomiast po tej dacie przeprowadzano jedynie prace naprawcze i remontowe, przy czym czynność te były podejmowane zarówno przez powodów jak i pozwaną. Natomiast przekazanie nakładów i zwrot nieruchomości nastąpił w 2004 r., kiedy powodowie skierowali do Gminy E. w dniu 03 marca 2014 r. pismo, z którego wynika, że powodowie zwrócili się do pozwanej o wykonanie dróg żwirowych na osiedlu (...), a także o wykonanie przystanku autobusowego. Nadmienić należy, że powodowie posiadali wówczas zgodę pozwanej Gminy E. na dysponowanie przedmiotowymi nieruchomościami m.in. na cele budowy dróg osiedlowych. Sąd Rejonowy przyjął, iż skoro powodowie wystąpili z takim pismem, tym samym komunikowali, że nie będą kontynuować prac i nie czują się odpowiedzialni za dalszą budowę dróg. Oni bowiem zwrócili się do właściciela, aby to on wybudował drogi. W ten sposób dali wyraz temu, że oni budowy dróg nie będę kontynuować. Zachowanie powodów Sąd Rejonowy interpretował, jako zwrot nieruchomości do wyłącznego dysponowania właścicielowi. Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy sygn. akt: I.C.36/10 i I.C.802/13 wynika, że Gmina E. przejęła odpowiedzialność za drogi w miejscowości C.. Z przedłożonych faktur i kart drogowych wynika, że pozwana w miejscowości C., w tym również na (...), dokonywała nawożenia żwiru, korytowanie, profilowania ulic. Nie stoi na przeszkodzie powyższemu stwierdzeniu fakt, że na dokumentach nie były wskazane konkretne nazwy ulic, bowiem jak wydaje się z zasad doświadczenia życiowego wynika, że zlecenie prac nie dotyczy pojedynczych ulic, ale na pewnym obszarze. Terenem tym zajmowali się także powodowie.

Następnie Sąd Rejonowy podniósł, iż kwestia wpisu dokonanego w dzienniku budowy w dniu 24 sierpnia 2010 r. przez P. S., była szczegółowo badana przez Sąd Rejonowy w Ełku w sprawie sygn. akt: I.C.36/10 i przez Sąd Okręgowy w Suwałkach w sprawie sygn. akt: I.C.802/13. Wpis ten pojawił się już po wytoczeniu powództwa przed Sądem Rejonowym w Ełku, w sprawie sygn. akt: I.C.36/10, o czym świadczy kserokopia dziennika budowy złożona do akt sprawy w dniu 04 czerwca 2010 r. Świadek ten w toku postępowania wskazał, że nie wiedział, kiedy te prace zostały przerwane, wszystko co wiedział pochodziło od powoda K.. Data ujawniona w dzienniku może świadczyć o dacie dokonania wpisu, nie może stanowić podstawy do stwierdzenia kiedy prace były wykonywane. Świadczy tylko o tym, że w tej dacie prace były już wykonane. W ocenie Sądu
I instancji, powołanie kierownika budowy P. S., a następnie po zakończeniu postępowania w sprawie sygn. akt: I.C.36/10, kolejnego kierownika budowy w osobie J. G. zostało dokonane na potrzeby toczących się postępowań, w celu potwierdzenia racji powodów. Sąd I instancji nadmienił również, że kolejne wpisy dokonywane przez J. G. są lakoniczne i nie wskazują konkretnie na jakich ulicach były prowadzone prace. W czerwcu 2013 r. dokonano wpisu o podjęciu prac ziemnych, w sytuacji, kiedy powodowie w maju
2013 r. zwrócili się do Gminy o odbiór nakładów miało wyłącznie na celu wykazanie, że doszło do przerwania biegu przedawnienia i stworzenie pozoru, że prace budowlane nadal trwają na potrzeby kolejnego postępowania. O tym, że budowa dróg na osiedlu (...) została ukończona w 2002 r., świadczy fakt, że drogi te były wykorzystywane przez mieszkańców osiedla, poruszały się tam pojazdy i przechodzili ludzie. Późniejsze prace służyły jedynie poprawie i naprawieniu stanu dróg. Gdyby był to teren budowy, nie oddany do użytkowania to osoby postronne nie miałoby na niego prawo wstępu.

Roszczenie powodów o zwrot nakładów Sąd Rejonowy ocenił jako przedawnione, z uwagi na wydanie nieruchomości najpóźniej w 2004 roku. Powodowie natomiast z powództwem o zwrot nakładów wystąpili dopiero w dniu
03 stycznia 2018 r. Przytaczając treść art. 229 k.c., Sąd Rejonowy przyjął, iż taki zwrot nastąpił w 2004 r., o czym świadczy pismo powodów z dnia 03 kwietnia 2004 r.
W niniejszy postępowaniu powodowie wskazali jako podstawę prawną swoich roszczeń przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Jednak Sąd I instancji, w oparciu o przytoczoną uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 1972 r. , III CZP 22/72, podniósł, iż niedopuszczalne jest domaganie się zapłaty na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Powodowie odnosząc się do upływu terminu przedawnienia wskazali, że przerwali termin przedawnienia bowiem zawezwali Gminę E. do próby ugodowej. Powodowie reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, mimo, że pozwana już w odpowiedzi na wniosek podniosła zarzut przedawnienia nie wykazali, czy, a jeśli tak to kiedy doszło do przerwania biegu przedawnienia. Sąd I instancji zakreślił stronom ostateczny termin do złożenia wniosków dowodowych, jednak strona powodowa w zakreślonym terminie nie złożyła na tę okoliczność żadnych wniosków dowodowych.

Wynagrodzenie należne pełnomocnikowi pozwanej zostało ustalone zgodnie z
§ 8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2016 r. poz. 1715), natomiast o kosztach postępowania orzeczono na zasadzie artykuł 102 k.p.c. Sąd Rejonowy wydając rozstrzygnięcie, w zakresie kosztów procesu wziął pod uwagę, że powodowie wybudowali własnym nakładem drogi żwirowe na osiedlu (...). Inwestycja prowadzona była wyłącznie z własnych środków i również później dbali o te drogi. Właściciel dróg Gmina E. nie poniosła kosztów na ich budowę stąd też uznano, że nie zasadne byłoby obciążenie powodów kosztami zastępstwa prawnego strony pozwanej, byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż w wyniku całej tej inwestycji pozwana odniosła korzyści znacznych rozmiarów.

Apelację od powyższego wyroku wywiedli powodowie J. K. i I. K., zaskarżając go w całości i zarzucając Sądowi Rejonowemu:

I.  naruszenie przepisów postępowania, które to miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., poprzez poczynienie ustaleń stojących w rażącej sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, polegające na błędnym uznaniu, iż:

- budowa dróg objętych sporem została zakończona, w sytuacji gdy roboty w rzeczywistości nadal trwają, nie doszło do zgłoszenia wykonania ulic (...), (...), (...), (...), (...), (...), do odbioru, nie zdano dziennika budowy i nie dokonano żadnych czynności formalnych związanych z oddaniem inwestycji do użytkowania;

- pozwana zajmowała się drogą od 2004 roku, pomimo iż zakres jej działań ograniczał się do wykonania oświetlenia na ulicach oraz wybudowania przystanku autobusowego na ulicy (...), a nie jak wskazała na ulicy (...), które to czynności nie stanowią dbałości o drogi tym bardziej nie dowodzą przejęcia dróg jak też nakładów przez Gminę;

- fakt odśnieżania dróg przez Gminę nie dowodzi, iż pozwana przejęła sporne ulice, a dokonane na nich nakłady, w szczególności w sytuacji, gdy z zebranych dowodów w żaden sposób nie wynika, iż od 2004 roku Gmina odśnieżała ulice;

- okoliczność, iż na części dokumentów przedłożonych przez pozwaną widnieje informacja, iż określone czynności realizowane były na osiedlu (...) dowodzi, iż obejmowały całe osiedle, pomimo iż okoliczność ta nie została przez pozwaną udowodniona i nie jest - wbrew twierdzeniom Sądu oczywista;

- powołanie nowego kierownika budowy w 2010 roku po zakończeniu postępowania prowadzonego pod sygn. akt I.C.36/10 miało charakter fikcyjny, w sytuacji, gdy przywołana sprawa sądowa dotyczyła inwestycji realizowanej przy ul. (...), a co za tym idzie, ustalenia w niej poczynione nie mają znaczenia dla okoliczności niniejszej sprawy;

- po 2004 roku powodowie nie prowadzili prac budowlanych na ulicach w sytuacji, gdy z treści Dziennika budowy - który to stanowi dokument urzędowy - wynika, iż po 2012 roku były realizowane roboty na inwestycji, a co za tym idzie w dacie przyjętej przez Sąd roboty nie zostały zakończone, ponadto fakt wezwania przez Wójta Gminy E. w 2013 roku policji w związku z robotami realizowanymi przez powodów na spornych drogach podważa prawidłowość ustaleń poczynionych przez Sąd w sprawie;

- okoliczność, iż po ulicach tych poruszały się samochody dowodzi, iż już w 2004 roku droga była wybudowana, a w kolejnych latach prowadzono jedynie jej remonty, w sytuacji gdy z dowodów zebranych w sprawie, w tym zapisów zawartych w Dzienniku Budowy wynika, iż inwestycja we wskazanej dacie nie została zakończona i faktycznie jeszcze w 2013 roku była prowadzona i formalnie nadal trwa, ponadto z doświadczenia życiowego oraz licznych remontów prowadzonych na jezdniach wynika, iż możliwe jest jednoczesne prowadzenie budowy drogi oraz korzystanie z niej;

2.  naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dowolną, wybiórczą, ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów, a co za tym idzie dowolne i błędne przyjęcie, że:

- wystosowanie przez powodów do Gminy pisma z dnia 03 marca 2004 roku zawierającego prośbę o wykonanie dróg żwirowych na osiedlu (...), a także o wykonanie przystanku autobusowego i oświetlenia dowodzi, iż od tego momentu powodowie nie czuli się odpowiedzialni za budowanie dróg, pomimo iż z pozostałych zebranych dowodów jak też nawet ustaleń Sądu wynika, iż po 2004 roku wykonywali oni prace na drogach w tym - jak stwierdził Sąd - równali drogi, nawozili teren żwirem oraz kruszywem;

- błędne uznanie, iż informacja dotycząca wykonywania rzez Gminę prac w miejscowości C. dowodzi, iż roboty te dotyczyły osiedla (...), w sytuacji gdy jest ono położone ponad 1 km od miejscowości C., a co za tym idzie nie ma podstaw do uznania, a nawet opieranie się na domniemaniach prawnych i faktycznych do takiego wniosku nie prowadzi, iż czynności realizowane w C. dotyczyły również (...) G.. Gmina czyniła prace w C. na własnym osiedlu i na drogach tego osiedla o nr geodezyjnym (...), a nie na osiedlu (...);

- fakt „zniknięcia” w 2002 roku kierownika budowy dowodzi zakończenia prac budowlanych, w sytuacji gdy z zebranych dowodów wynika, że prace nadal były realizowane i faktycznie oraz formalnie nie zostały zakończone;

3.  naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dowolną, wybiórczą, ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów, a co za tym całkowite pominięcie części zebranych dowodów w sprawie w postaci zeznań świadków J. G. oraz pominięcie wniosku powodów o powołanie biegłego rzeczoznawcy celem oszacowania wartości roszczenia;

4.  naruszenie przepisu art. 233 § 1 k. p. c. w związku z art. 228 § 1 k.p.c. w związku art. 231 k.p.c., poprzez pominięcie faktów powszechnie znanych jak też zasad wynikających z doświadczenia życiowego i w konsekwencji błędne przyjęcie, iż fakt budowy przez Gminę przystanku autobusowego przy drodze (...) oraz oświetlenia dowodzi przejęcia drogi poniesionych na niej nakładów;

5.  naruszenie przepisu art. 328 § 2 k.p.c., poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku niezgodnie z wymogami statuowanymi wskazaną normą, a
w szczególności poprzez wyprowadzenie logicznie błędnych wniosków
z ustalonych w toku procesu okoliczności, wewnętrzną sprzeczność uzasadnienia wyroku, a także poprzez brak szczegółowego wyjaśnienia
z jakich względów sąd uwzględnił podniesionego przez pozwaną zarzut przedawnienia;

- brak wskazania w oparciu o jakie dowody Sąd uznał, iż do wydania spornej nieruchomości doszło w 2004 roku, w sytuacji gdy kwestia ta ma decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a tym samym wobec naruszenia wskazanego przepisu przez Sąd uniemożliwienie przeprowadzenia kontroli instancyjnej przedmiotowego orzeczenia;

- brak wskazania, które dowody Sąd uznał za przekonywujące i oparcia się na nich przy orzekaniu w niniejszej sprawie, a którym odmówił mocy dowodowej, co uniemożliwiło przeprowadzenie kontroli instancyjnej przedmiotowego orzeczenia;

- brak określenia co do faktur przedłożonych przez pozwaną, z których jasno wynika, iż pozwana prowadziła prace na innych drogach gminnych, gdzie Sąd pierwszej instancji był informowany przez powodów, iż pozwana składa i składała w poprzednich sprawach fałszywe zeznania oraz dokumenty potwierdzające nieprawdę, co zostało pominięte;

- które przepisy przywołanej w uzasadnieniu orzeczenia ustawy prawo zamówień publicznych zostały w niniejszej sprawie naruszone, co skutkowało niemożliwością ustalenia czym kierował się Sąd przy wyrokowaniu w niniejszej sprawie;

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1.  art. 226 § 1 k.c. w związku z art. 230 k.c., poprzez błędną wykładnię przywołanych przepisów, w szczególności art. 226 § 1 k.c. polegającą na uznaniu, iż dyspozycją powyższej normy nie są objęte nakłady dokonywane przez powodów w ramach prac remontowych na ulicach;

2.  art. 226 § 1 k.c. w związku z art. 230 k.c. w związku z art. 229 §1 k.c., poprzez niewłaściwe zastosowanie wskazanych przepisów polegające na błędnym uznaniu, iż do przekazania posiadania spornej drogi doszło w 2004 roku, a co za tym idzie roszczenie objęte pozwem uległo przedawnieniu;

3.  poprzez przeprowadzenie wykładni treści dziennika budowy w sposób sprzeczny z przepisami prawa gdyż wpis dokonany przez osobę nieuprawnioną do dziennika budowy jest wpisem nieważnym, jedynie kierownik budowy może dokonywać wpisów w dzienniku budowy;

4.  naruszenie art. 3 pkt. 6 ustawy z dnia 07 lipca 1994 roku Prawo budowlane (Dz. U. z 2013, poz. 1409) - dalej: pr. bud. - w związku z art. 3 pkt. 8 pr. bud., poprzez niewłaściwe zastosowanie przywołanych przepisów polegające na uznaniu, iż prace wykonywane przez powodów po 2004 roku, w szczególności w 2013 roku, stanowiły bieżące utrzymanie istniejącej drogi, w sytuacji, gdy obejmowały one faktycznie roboty budowlane na ulicach;

5.  art. 54 pr. bud. w związku z art. 55 pr. bud. w związku z art. 56 pr. bud., poprzez uznanie, iż roboty dotyczące budowy ulic zostały zakończone, pomimo, iż obok zakończenia robót budowlanych objętych decyzją
o pozwoleniu na budowę i załączonym do niej projektem, nie zostały spełnione wymogi formalne statuowane przywołanymi przepisami, stanowiącymi przesłankę przekazania dróg do użytkowania (brak ich odbioru przez Inspektora Nadzoru Budowlanego);

6.  art. 45 ust. 1 pr. bud. w związku z zapisami § 6 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 roku w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, poprzez niewłaściwe zastosowanie przywołanych przepisów polegające na bezpodstawnej odmowie uznania za wiarygodne wpisów dokonanych
w dzienniku budowy po 212 roku.

Mając na uwadze powyższe, skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku
i uwzględnienie dochodzonego roszczenia w całości oraz o zasądzenie od pozwanej na ich rzecz kosztów postępowania przed Sądem I instancji, jak też kosztów postępowania apelacyjnego, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania i zasądzenie od pozwanej na ich rzecz kosztów postępowania przed Sądem I instancji, jak też kosztów postępowania apelacyjnego z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację, pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie solidarnie od powodów na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

S ą d Okr ę gowy zwa ż y ł , co nast ę puje:

Apelacja powodów J. K. i I. K. nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy w sposób wszechstronny rozważył zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i poczynił prawidłowe, znajdujące należyte odzwierciedlenie w tym materiale ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za swoje. Na aprobatę zasługują też wyprowadzone na podstawie tych ustaleń wnioski i ocena prawna.

W pierwszej kolejności wskazać trzeba, że Sąd Rejonowy nie dopuścił się przypisywanego mu uchybienia w postaci naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.. W judykaturze przeważa pogląd, w myśl którego strona może powołać się na zarzut wadliwego sporządzenia uzasadnienia i zarzut taki można ocenić jako zasadny, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wskazanych w art. 328 § 2 k.p.c. zaskarżony wyrok nie poddaje się kontroli instancyjnej ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 1999 r., III CKN 460/98, Legalis nr 45965, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2007 r., V CSK 115/07, Legalis nr 85646). Uzasadnienie zaskarżonego wyroku jakkolwiek nie wskazuje wprost, którym dowodom zgromadzonym w aktach przedmiotowej sprawy Sąd I instancji dał wiarę, a którym nie, wraz z enumeratywnych ich wyliczeniem, to zawiera wszystkie wymagane przez ustawodawcę elementy, w szczególności wskazana została podstawa faktyczna i prawna rozstrzygnięcia. Natomiast jasno opisane zważenia Sądu I instancji jednoznacznie wskazują, na podstawie których dowodów tamtejszy Sąd doszedł do konkretnych wniosków, a tym samym, którym dowodom dał wiarę. W oparciu o treść uzasadnienia Sąd Okręgowy mógł przeprowadzić kontrolę instancyjną zaskarżonego orzeczenia. Dodać należy, iż zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., mógłby być skuteczny tylko wtedy, gdyby skarżący wykazali, że wadliwości uzasadnienia miały wpływ na wynik sprawy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1997 r., I PKN 97/97, Legalis nr 31012). Takiego rodzaju twierdzenia nie znalazły się w uzasadnieniu rozpoznawanej apelacji.

Na podkreślenie zasługuje również fakt braku konsekwencji powodów w zajmowanych przez nich w toku niniejszego postępowania stanowiskach. W uzasadnieniu pozwu J. K. i I. K. jednoznacznie wskazywali, iż prac na drogach wewnętrznych Gminy E. nie wykonywali ani jako posiadacze samoistni ani zależni. Następnie, po podniesieniu przez pozwaną Gminę E. w odpowiedzi na pozew zarzutu przedawnienia roszczenia, powodowie nie podnosili wprost braku zasadności zastosowania na gruncie niniejszej sprawy
art. 229 k.c., który odnosi się do roszczenia posiadacza z tytułu nakładów. Ostatecznie w przedmiotowej apelacji skarżący zarzucili Sądowi I instancji naruszenie art. 226 § 1 k.c. w zw. z art. 230 k.c. poprzez błędną wykładnię przywołanych przepisów, w szczególności art. 226 § 1 k.c. polegającą na uznaniu, iż dyspozycją powyższej normy nie są objęte nakłady dokonywane przez powodów w ramach prac remontowych na ulicach, a także niewłaściwe zastosowanie wskazanych przepisów polegające na błędnym uznaniu, iż do przekazania posiadania spornej drogi doszło w 2004 roku, a co za tym idzie roszczenie objęte pozwem uległo przedawnieniu.

Nie mógł także odnieść zamierzonego skutku w tej sprawie zarzut dotyczący naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena ta musi być zgodna z zasadami logiki, doświadczenia życiowego oraz uwzględniać całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego - to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu ( por. orzeczenie SN z dnia 6 listopada 1998 r, II CKN 4/98). Ocena dowodów przeprowadzona z zachowaniem tych reguł mieści się w granicach wyznaczonych przez zasadę swobodnej oceny dowodów wprowadzoną w art. 233 k.p.c. Nie jest wystarczającym uzasadnieniem zarzutu naruszenia normy art. 233 § 1 k.p.c. przedstawienie przez stronę skarżącą własnej oceny dowodów i wyrażenie dezaprobaty dla oceny prezentowanej przez sąd pierwszej instancji. Skarżący ma obowiązek wykazania, że sąd a quo wywiódł z materiału procesowego wnioski sprzeczne z zasadami logiki lub doświadczenia życiowego, względnie pominął w swojej ocenie istotne dla rozstrzygnięcia wnioski wynikające z konkretnych dowodów – grupy dowodów ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 stycznia 2013 r., I.ACa.1075/12, Legalis nr 734355).

J. K. i I. K. domagali się zasądzenia od pozwanej Gminy E. kwoty 70.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty, tytułem wynagrodzenia za wykonanie na rzecz pozwanej prac na ul. (...), ul. (...), ul. (...), ul. (...) i
ul. (...), które wzbogaciły pozwaną bez podstawy prawnej. Dokonując ustaleń w kwestii własności poszczególnych nieruchomości, stanowiących wymienione wyżej ulice, Sąd I instancji doszedł do prawidłowej konstatacji, iż właścicielem
ul. (...), ul. (...) i ul. (...), stanowiących odpowiednio działki nr (...), nie jest pozwana Gmina E., a są nimi powodowie. Wskazane drogi nie mają charakteru dróg publicznych, a są jedynie drogami wewnętrznymi, stanowiącymi ciąg komunikacyjny. Okoliczności te znajdują potwierdzenie zarówno w treści ksiąg wieczystych nr (...), jak również w decyzjach Wojewody (...)- (...) nr IGR-VIII. (...).(...) z dnia 11 czerwca 2015 roku oraz nr IGR-VIII. (...).(...) z dnia 30 września 2015 roku, które dodatkowo podlegały ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. i Naczelnego Sądu Administracyjnego wskutek wnoszenia przez powodów skarg na wskazane wyżej decyzje, a następnie skarg kasacyjnych od wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. wydawanych w przedmiocie rozpoznania tychże skarg.

Mając na uwadze opisane wyżej ustalenia, niewątpliwie roszczenie skierowane przez powodów przeciwko Gminie E. o zwrot nakładów poczynionych przez nich na nieruchomości oznaczone numerami 209, 210/37 i 242, które stanowią ich własność, nie znajduje swej podstawy prawnej w treści art. 226 k.c., który reguluje zasady rozliczeń nakładów wyłącznie między posiadaczem a właścicielem rzeczy i tym samym podlegało oddaleniu w całości, gdyż, jak słusznie przyjął Sąd I instancji, powodowie dokonywali tych nakładów na swoją własność, w celu jej uatrakcyjnienia.

Niemniej jednak, w oparciu o treść art. 226 k.c. winno zostać rozpoznane roszczenie o zwrot nakładów poczynionych przez powodów na nieruchomości
nr (...) i (...) , tj. ul. (...) i ul. (...), stanowiące bezspornie własność Gminy E..

W sprawie o zwrot nakładów zawsze należy na wstępie ustalić na podstawie jakiego stosunku prawnego czyniący nakłady posiadał nieruchomość i dokonywał nakładów. Jeżeli z właścicielem łączyła go jakaś umowa, należy określić jej charakter oraz to, czy w uzgodnieniach stron uregulowano sposób rozliczenia nakładów. Jeżeli takie uzgodnienia były, one powinny być podstawą rozliczenia nakładów, chyba że bezwzględnie obowiązujące przepisy k.c. normujące tego rodzaju umowę przewidują inne rozliczenie nakładów, wtedy te przepisy powinny mieć zastosowanie, podobnie jak w sytuacji, gdy umowa stron nie reguluje w ogóle rozliczenia nakładów. Jeżeli stosunek prawny, na gruncie którego dokonano nakładów, nie reguluje ich rozliczenia, wówczas, zgodnie z art. 230 k.c., mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 224-226 k.c.. Natomiast dopiero, gdy okaże się, że umowa stron, ani przepisy regulujące dany stosunek prawny nie przewidują sposobu rozliczenia nakładów, jak również nie ma podstaw do stosowania wprost lub odpowiednio art. 224-226 k.c., zastosowanie znajdzie art. 405 k.c.. Konsekwentnie, gdy art. 224-226 k.c. mogą być stosowane, to wyłączona jest możliwość dokonania rozliczeń na podstawie bezpodstawnego wzbogacenia ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 05 marca 2009 r., III CZP 6/09, Legalis nr 120794, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2012 r. IV CSK 601/11, Legalis nr 551910, wyrok Sądu Najwyższego z dnia z 18 maja 2011 r., III CSK 263/10, Legalis nr 440125, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2009 r., V CSK 111/09, Legalis nr 288312).

Sąd Okręgowy podziela w tym zakresie ustalenia Sądu I instancji dotyczące kwestii niezwiązania stron niniejszego postępowania jakąkolwiek umową regulującą wykonanie przez powodów robót budowlanych na nieruchomościach stanowiących własność Gminy E.. Niewątpliwie za umowę tego typu nie może być uznane pismo, którym Gmina E. udzieliła powodom zgody na dysponowanie nieruchomością dla celów budowlanych, których efektem miało być wybudowanie ul. (...) i
ul. (...). Zatem Sąd Rejonowy słusznie przyjął, iż powodowie dokonywali nakładów we własnym imieniu na rzeczy (nieruchomości) należącej do Gminy E., w celu umożliwienia mieszkańcom osiedla (...) dojazdu do działek stanowiących ich własność. Wskazany wyżej stan faktyczny przedmiotowego postępowania, w ocenie Sądu Rejonowego, niewątpliwie wskazuje na podejmowanie przez powodów opisanych działań w dobrej wierze, gdyż Gmina udzieliła im prawa dysponowania nieruchomościami oznaczonymi nr geodezyjnymi (...) i (...) w celu wybudowania dróg wewnętrznych.

Jeżeli zatem stosunek prawny stanowiący podstawę przedmiotowego roszczenia, na gruncie którego dokonano nakładów, nie reguluje ich rozliczenia, jak wskazano wyżej, do rozliczenia tych nakładów ma zastosowanie art. 226 k.c., a w konsekwencji roszczenie posiadacza z tytułu nakładów staje się wymagalne z chwilą wydania rzeczy właścicielowi - art. 229 § 1 k.c.. Między stronami istniał spór odnośnie określenia terminu wydania nieruchomości pozwanej Gminie. Również w tej kwestii Sąd Okręgowy podzielił ustalenia Sądu I instancji, wskazujące na dokonanie przez powodów wydania pozwanej działek stanowiących jej własność, o nr geod. (...) i (...), najpóźniej w 2004 roku, a mianowicie w chwili wystosowania pisma z dnia 03 marca 2004 roku, w którym zwrócili się do Urzędu Gminy w E. o wykonanie dróg żwirowych, przystanku autobusowego i oświetlenia dróg osiedlowych na Osiedlu (...). Ustaleniom tym nie przeczą znajdujące się w dzienniku budowy zapisy wprowadzane po 2002 roku, gdyż z ich treści nie wynika, iż w dacie ich naniesienia faktyczne prace budowlane były wykonywane. Ich treść nie wskazuje również, jakie konkretnie roboty budowlane były wówczas prowadzone, czy też jaki był ich zakres. Ustaleń w tym zakresie nie można również poczynić na podstawie zeznań przesłuchanego przez Sąd I instancji świadka J. G. – obecnego kierownika budowy, który zeznał, iż po przejęciu przez niego obowiązków kierownika budowy, widział, że coś na przedmiotowych drogach było robione, nie był jednak w stanie określić, jakie konkretnie prace budowlane były wykonywane na poszczególnych ulicach. Przyznał natomiast, iż w 2017 roku na terenie budowy wykonywane były prace remontowe, a nie typowo budowlane.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji doszedł do uzasadnionych wniosków, iż materiał dowodowy w postaci między innymi zeznań świadka pełniącego funkcję kierownika budowy i zapisów w dzienniku budowy, wskazuje na zakończenie budowy dróg na osiedlu (...) w 2002 roku i prowadzenie po tej dacie jedynie prac konserwacyjnych, naprawczych i remontowych.

Zgodnie z art. 229 § 1 k.c. roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz.

W niniejszej sprawie, jak wskazano wyżej, moment zwrotu nieruchomości i przekazania nakładów przez powodów nastąpił w chwili zwrócenia się przez nich do pozwanej pismem z dnia 03 marca 2004 roku o wykonanie dróg żwirowych i ich oświetlenia, a także przystanku autobusowego na przedmiotowym osiedlu. Od tej daty zatem należy liczyć początek terminu rocznego z art. 229 k.c., określającego przedawnienie roszczeń pomiędzy właścicielem, a posiadaczem, a zatem przedmiotowe powództwo wniesione w dniu 02 stycznia 2018 roku winno być uznane jako przedawnione.

W kontekście powyższych ustaleń nie zasługiwał na uwzględnienie także podniesiony przez skarżących zarzut pominięcia ich wniosku o powołanie biegłego rzeczoznawcy celem oszacowania wartości roszczenia.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia twierdzenia faktycznego spoczywa na tej stronie, która z tego twierdzenia wywodzi skutki prawne. Reguła ta znajduje również swój procesowy odpowiednik w treści art. 232 k.p.c., w świetle którego to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, że obecnie Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik postępowania dowodowego, a ryzyko nieudowodnienia podstawy faktycznej żądania ponosi powód. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że powód, jako strona inicjująca proces, jest obowiązany do udowodnienia wszystkich twierdzeń pozwu, w oparciu o które sformułował swe roszczenie. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, zadaniem sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, Legalis nr 30454). Podkreślić jednak należy, że dowodzenie własnych twierdzeń nie jest obowiązkiem strony ani materialnoprawnym, ani procesowym, a tylko spoczywającym na niej ciężarem procesowym i w konsekwencji sąd nie może nakazać, czy zobowiązać do przeprowadzenia dowodu i tylko od woli strony zależy, jakie dowody sąd będzie prowadził. Jeżeli strona uważa, że do udowodnienia jej twierdzeń wystarczy określony dowód i dlatego nie przytacza innych dowodów, to jej błąd nie jest usprawiedliwiony, sama ponosi winę niezgłoszenia dalszych dowodów i nie może zarzucać nieuzasadnionego uniemożliwienia wykazania jej praw.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należało przyjąć, iż w przypadku kwestionowania przez pozwaną Gminę E. zarówno samego istnienia roszczenia po stronie powodowej, jak też jego wysokości, to J. K. i I. K. zobowiązani byli wykazać, jakie roboty budowlane na ich zlecenie zostały faktycznie przeprowadzone na poszczególnych drogach wewnętrznych, kiedy zostały przeprowadzone oraz jakie koszty powodowie w związku z tego typu zleceniami ponieśli. Bez wykazania przez powodów powyższych okoliczności, nie istnieje materia, która miałaby podlegać ocenie i szacowaniu dokonanej przez biegłego sądowego, w związku z czym wniosek powodów w tym zakresie podlegał oddaleniu. Powodowie wskazując w uzasadnieniu niniejszej apelacji, iż dochodzona przez nich w przedmiotowej sprawie kwota 70.000 zł stanowi jedynie część poniesionych przez nich wydatków na budowę dróg na osiedlu (...), które łącznie obciążyły ich kwotą około 2.600.000 zł, nie poczynili nawet minimum wysiłku, aby przedstawić dokumenty w postaci faktur, czy też rachunków wykazujących zlecenie przez nich wykonanie konkretnych robót budowlanych i wystąpienie rzeczywistej konieczności poniesienia w związku z tego typu zleceniami kosztów wprost określonych kwotowo. W ocenie Sądu Okręgowego, powodowie powinności tej nie sprostali. Dowodem na zaistnienie przytoczonych wyżej okoliczności nie są załączone do akt niniejszej sprawy oświadczenia poszczególnych przedsiębiorców, złożone na jednakowych formularzach, z których nie wynika jakie konkretnie prace budowlane na ternie osiedla (...) były przez nich wykonywane i jakie koszty po stronie powodowej wygenerowały.

Jedynie pozwana przedstawiła Sądowi I instancji materiał dowodowy, pozwalający na weryfikację dokonywania przez nią prac konserwacyjnych na ternie osiedla (...) w określonym czasie i ponoszenia w związku z tym konkretnych wydatków.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację powodów jako bezzasadną (pkt 1).

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powodów ustalono zgodnie z § 8 pkt 6 w zw. z § 16 ust 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
03 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, przy czym kwota ta została powiększona o należną stawkę podatku od towarów i usług, zgodnie z treścią § 4 ust. 3 wskazanego wyżej rozporządzenia (pkt 2).

Przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. odstąpiono od obciążania powodów kosztami procesu przed Sądem II instancji (pkt 3). O takim rozstrzygnięciu zadecydowały sytuacja finansowa i majątkowa powodów, a także wykazywane przez nich w toku niniejszego postępowania poczucie krzywdy w związku z ustalonym w niniejszej sprawie stanem faktycznym.

SSO Antoni Czeszkiewicz SSO Alicja Wi ś niewska SSO Cezary Olszewski