Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 czerwca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny Sekcja d/s rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Ewa Kokowska-Kuternoga

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Maja Żyrek

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2018 r. w Gdyni

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko A. K.

o zapłatę

I oddala powództwo w całości;

II kosztami postępowania w kwocie 2117,00 złotych, w tym 1800,00 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego obciąża powoda uznając je za uiszczone w całości.

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w B. wystąpił z żądaniem zasądzenia od pozwanego A. K. kwoty 8891,98 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 17 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty i obciążenia pozwanego kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu podano, że pozwany zobowiązał się poprzez podpisanie weksla dnia 17 lipca 2015 r. do zapłaty w dniu 16 sierpnia 2017 r. kwoty wskazanej w wekslu w wysokości dochodzonej pozwem. Z tego względu strona powodowa wezwała w dniu 16 sierpnia 2017 r. pozwaną do wykupu weksla, jednak do dnia wniesienia pozwu pozwany nie dokonał żadnej wpłaty. Strona powodowa wskazała, że pozwany podpisując kalendarz spłat raty znał dobrze wysokość zobowiązania i termin spłaty. Ponadto strona powodowa wskazała, że podjęła bezskuteczną próbę pozasądowego rozwiązania sporu poprzez pisemne wezwanie pozwanemu do dobrowolnego spełnienia świadczenia.

Pismem z dnia 28 listopada 2017 r. (k. 16) powód wskazał, iż precyzuje żądanie pozwu w ten sposób, że wnosi o wydanie nakazu zapłaty, na mocy którego pozwana zostanie zobowiązana do zapłaty wskazanej w pozwie należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie w postępowaniu upominawczym nakazu zapłaty, w którym zasądzono na rzecz powoda kwotę 8891,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17.8.2017r do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, zarzucając powodowi bezzasadność roszczenia, z którym jak wskazał - nie zgadza się, bo powód nie udowodnił, że dochodzona kwota jest zasadna co do jej istnienia, jak i wysokości. Podczas rozprawy w dniu 16.5.2018rm i 8.6.2018r zarzucił, że dokonał spłaty tytułem pożyczki na kwotę 5700 zł . Ponadto wskazał, że powód nie udowodnił wysokości roszczenia, nie uwzględnił w/w wpłat, a dodatkowe koszty oprócz oprocentowania i prowizji naliczył bez możliwości negocjacji treści umowy w wysokości drastycznie wyższej niż sama kwota pożyczki.

W odpowiedzi na powyższe pismo strona powodowa w piśmie z dnia 10 maja 2018 r. podtrzymała swoje stanowisko w sprawie. Wniosła o zasądzenie kwoty 8870, 36 zł - wskazując - że wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu. Przyznała także, że pozwany zapłacił na jej rzecz kwotę 5742 zł. Przyznała, iż podstawą jej roszczenia jest wystawiony weksel gwarancyjny zabezpieczający spłatę umowy pożyczki gotówkowej nr (...)- (...), którą pozwany podpisał 17 lipca 2015 r. z powodem jako pożyczkodawcą. W niniejszej umowie pozwany zobowiązał się do zapłaty kwoty 13104,00 zł, na którą składało się: 12256,00 zł kwota udzielonej pożyczki oraz 848 zł kwota wynagrodzenia umownego. Kwota zobowiązania miała zostać spłacona w 48 ratach po 273 zł. Zgodnie z umową z całkowitej kwoty pożyczki powodowa spółka dokonała potrącenia kosztów ubezpieczenia i opłaty przygotowawczej. W konsekwencji na konto pozwanego została przelana kwota 4.000 zł. Wynagrodzenie za udzielenie pożyczki przysługuje stronie powodowej z tytułu możliwości skorzystania przez pozwanego ze środków finansowych pożyczkodawcy przez okres na jaki umowa została zawarta, tj. w niniejszym przypadku przez okres 48 miesięcy. Wysokość odsetek stanowi natomiast wynagrodzenie umowne z tytułu pożyczki.

Na podstawie pkt. 7.2 umowy pożyczki pozwany zobowiązany był do zabezpieczenia spłaty pożyczki poprzez objęcie go ochroną ubezpieczeniową na warunkach określonych w Umowie Grupowego na życie zawartej przez powódkę z (...).U. Spółką Akcyjną z (...) w W.. Pożyczkobiorca zobowiązał się do pokrycia kosztów ubezpieczenia, co następowało jednorazowo po zawarciu umowy pożyczki. Pożyczkobiorca zezwolił na potrącenie składki ubezpieczenia z kwoty udzielonej pożyczki. To powodowa spółka jako ubezpieczająca zawarła umowę ubezpieczenia na rzecz pozwanej jako ubezpieczonej, do czego zdaniem powódki uprawniał ją przepis art. 808 § 1 k.c.

Pismem z dnia 16 czerwca 2017 r. pozwany został wezwany do uregulowania zaległości pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki. Pismem z dnia 16 lipca 2017 r. pozostała do spłaty kwota pożyczki została postawiona w stan wymagalności. Nadto powódka wskazała, iż poza roszczeniem z tytułu niespłaconej pożyczki przysługuje jej również wobec pozwanego roszczenie o zapłatę kwoty naliczonej zgodnie z pkt. 11.2a umowy- 1472,40 zł, kwoty w wysokości 20 % pozostałej kwoty do spłaty z tytułu windykacji. Kwota odsetek dziennych za opóźnienie spłaty poszczególny rat naliczanych zgodnie na podstawie pkt. 13.1 umowy wynosi 35,96 zł. Powodowa spółka podkreśliła, iż pozwany znał treść umowy, nie skorzystał z prawa odstąpienia od umowy. Natomiast wynagrodzenie za udzielenie pożyczki powinno zostać naliczone za cały okres, w jakim pożyczkobiorca ma prawo dysponować środkami pieniężnymi pożyczkodawcy. W przypadku pozwanej pożyczka została udzielona na okres 48 miesięcy i na taki okres powierzone mu zostały środki. Skoro umowa została wypowiedziana, a środki –pomimo iż stały się wymagalne- nie zostały zwrócone, to należy przyjąć, iż nadal pozostają w dyspozycji pozwanego. Powódka nie może korzystać ze środków, które stanowią jej własność.

Powódka przyznała także, że pozwany zapłacił na jej rzecz kwotę 5742 zł.

W uzasadnieniu swego stanowiska, powołując się na orzecznictwo sądowe oraz poglądy doktryny, powód podał, iż w związku z tym, że zobowiązanie wekslowe jest bowiem zobowiązaniem abstrakcyjnym, także w wypadku weksla gwarancyjnego, nie miał on obowiązku wykazywania w pozwie, że weksel został wypełniony zgodnie z umową i porozumieniem wekslowym. Wskazał, że dochodzący roszczeń z weksla winien jedynie legitymować się dokumentem wekslowym. Dopiero na zarzut niewłaściwego wypełnienia weksla lub jego nieważności, winien on wykazać zasadność żądania i jego wysokość w odniesieniu do stosunku zobowiązaniowego, który weksel zabezpieczał, jednak ciężar dowodu zawarcia umowy regulującej sposób wypełnienia weksla oraz wypełnienia weksla niezgodnie z umową ciąży na wekslowo zobowiązanym. Wyjaśnił nadto, że dołączone do pozwu weksel in blanco z klauzulą "nie na zlecenie" został wystawiony i podpisany przez pozwanego jako weksel gwarancyjny zabezpieczający umowę pożyczki gotówkowej (...)- (...), którą pozwany podpisał 17 lipca 2015 r. z powodem jako pożyczkodawcą. Powód wskazał również, iż przedstawione przez niego dowody: w postaci kierowanych przez niego do pozwanego pism oraz wydruku stron z monitoringu poczty polskiej wskazują, iż przesyłki te zostały osobiście odebrane przez pozwanego, a dowód z książki nadawczej powoda pozwala na przyjęcie domniemania faktycznego doręczenia tych przesyłek adresatowi, przy czym, jak zaznaczył, domniemanie doręczenia przesyłki rejestrowanej, wynikające z dowodu jej nadania, może być obalone przez adresata wykazaniem braku możliwości zapoznania się z zawartym w niej oświadczeniem woli (tak też SN w wyroku z dnia 17.03.2010 r., II CSK 454/09, OSNC 2010, nr 10, poz. 142). Reasumując, powód wskazał, iż wobec zaprzestania dokonywania spłat rat w terminie zaistniały przesłanki do skutecznego wypowiedzenia umowy, również weksel został wypełniony w sposób prawidłowy zgodnie z deklaracją wekslową, która uprawniała do jego wypełnienia. W ocenie powoda weksel został prawidłowo przedstawiony do zapłaty pismem z dnia 16 lipca 2017 r., albowiem pismo to zawierało wskazanie na podstawę wypełnienia weksla oraz rozliczenie sumy wekslowej. Podkreślił też, że weksel ten nie został wykupiony w terminie.

Z uwagi na treść art. 505 ¹ kpc niniejsza sprawa rozpoznawana była w postępowaniu uproszczonym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strony w dniu 17 lipca 2015 r. zawarły umowę pożyczki gotówkowej nr (...)- (...), na mocy której pozwanemu została udzielona pożyczka w kwocie 12256,00 zł, na która składała się: - całkowita kwota pożyczki- 4.000 zł, która miała być przelana na wskazany przez pozwaną rachunek bankowy, koszt ubezpieczenia 7497,00 zł, opłata przygotowawcza 759,00 zł, wynagrodzenie umowne 848,00 zł, co dało łączną kwotę do zapłaty 13104,00 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 48 miesięcznych ratach po 273 zł. Pożyczkobiorca zobowiązał się do poniesienia kosztów opłaty przygotowawczej oraz kosztów ubezpieczenia. Opłaty te miały zostać pokryte z kwoty udzielnej pożyczki. Za udzielenie pożyczki pożyczkobiorca zobowiązał się do zapłacenia pożyczkodawcy wynagrodzenia umownego wynikającego z rocznej stopy procentowej wynoszącej 9,70%. Strony ustaliły, iż zabezpieczeniem pożyczki będzie jeden własny weksel in blanco ,,nie na zalecenie”, który jest ważny do momentu całkowitej spłaty zobowiązań przez pożyczkobiorcę z tytułu niniejszej umowy. Pożyczkobiorca zobowiązał się do wystawienia i przekazania pożyczkodawcy niniejszego weksla, a pożyczkodawca zobowiązał się do niezwłocznego zwrotu skreślonego weksla w razie spłacenia zobowiązań przez pożyczkobiorcę. Nadto pożyczkobiorca wyraził zgodę na objęcie go ochroną ubezpieczeniową na podstawie umowy ubezpieczenia i zwrot kosztów tego ubezpieczenia. Integralną częścią umowy były –przekazane pożyczkobiorcy- dokumenty w postaci: - Szczególnych Warunków (...) pożyczkobiorców ( (...)), Dyspozycji Wypłaty, Deklaracji Wekslowej, Weksla. Pożyczkobiorca miał prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od niniejszej umowy pożyczki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy.

W przypadku braku płatności przez pożyczkobiorcę w terminie określonym w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa pełne okresy płatności, pożyczkodawca miał prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu i wypełnić weksel po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Pożyczkodawca- w przypadku wypowiedzenia umowy miał prawo – ma mocy ust. 11 umowy- na wekslu in blanco wypisać datę i miejsce zapłaty oraz kwotę nie przekraczającą kwoty należnej pożyczkodawcy do zapłaty z tytułu pozostałej niespłaconej części pożyczki, wynagrodzenia umownego, naliczyć i wpisać: a) dla całkowitej kwoty pożyczki maksymalną wysokość odsetek umownych, na poziomie czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP z dnia zawarcia niniejszej umowy, tj. 10% w stosunku rocznym i/lub; b) kwoty w wysokości do 20% pozostałej do zapłaty całkowitej kwoty do zapłaty tytułem poniesionych kosztów windykacji, nie więcej niż faktycznie poniesione przez pożyczkodawcę koszty tej windykacji i/lub c) kwotę wynikającą z tabeli opłat zawartą w p. 19.4 niniejszej umowy- punkt 8,9 i 10 tabeli.

Nadto zastrzeżono, iż jeżeli pożyczkobiorca nie spłaci w terminie poszczególnych rat pożyczki lub innego zobowiązania pieniężnego, wynikającego z niniejszej umowy, w tym zobowiązania naliczanego na podstawie pkt. 11.2. umowy, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym. Od zadłużenia przeterminowanego pożyczkodawca zastrzegł sobie prawo naliczania odsetek umownych za każdy dzień zwłoki w wysokości czterokrotności stopy lombardowego NBP.

W przypadku, gdy pożyczkobiorca zalegał z płatnością jakiegokolwiek terminowego zobowiązania pieniężnego wynikającego z niniejszej umowy pożyczkodawca miał prawo podjąć następujące działania windykacyjne: monit telefoniczny (w tym również za pomocą krótkich wiadomości tekstowych SMS oraz automatycznych wiadomości głosowych), upomnienia pisemne, informując każdorazowo pożyczkobiorcę o wymaganym zadłużeniu, określając warunki spłaty. Przy czym włączenie dodatkowych działań windykacyjnych miało nastąpić w razie stwierdzenia bezskuteczności któregokolwiek z poprzednich działań i dalszego istnienia zadłużenia przeterminowanego. Za wskazane czynności pożyczkodawca pobierał opłaty zgodnie z tabelą opłat, wskazaną w pkt.19.4. z tym zastrzeżeniem, opłaty miały zostać naliczane w wysokości nie większej niż 80 zł w odniesieniu do każdego terminowego zobowiązania pieniężnego wynikającego z umowy. Pożyczkodawca mógł dodatkowo podjąć inne działania windykacyjne, w tym działania terenowe. Zgodnie z puntem 19 umowy opłata za upomnienie pisemne lub wezwanie do zapłaty wyniosła 15,00 zł, przy czym monit SMS oraz telefoniczny był bezpłatny.

Nadto zgodnie z pkt. 17 umowy pożyczkobiorca wyraził zgodę na skorzystanie z zastrzeżonej na jego rzecz ochrony ubezpieczeniowej na życie na warunkach określonych w Umowie Grupowego (...) o nr (...) zawartej pomiędzy (...).U. S.A. i stroną powodową. Przy czym pożyczkobiorca zobowiązał się do pokrycia kosztów opłacenia składki ubezpieczeniowej. Składka miała być opłacona jednorazowa po zawarciu umowy i pożyczkodawca był upoważniony do potrącenia składki z kwoty udzielonej pożyczki. Nadto pożyczkobiorca tytułem zabezpieczenia spłaty pożyczki jako jedynego uprawnionego do otrzymania świadczenia w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego wskazał pożyczkodawcę.

/D. ód: - umowa pożyczki – k. 64 – 70/

A. K. w okresie od dnia 15 sierpnia 2015 r. do dnia 15 maja 2017 r. wpłacił na rzecz (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę w łącznej wysokości 5742 zł..

/D. ód: - wydruk – k. 74-75, zeznania świadka L. K., k. 83 -84– na nośniku, zeznania pozwanego– k. 84-85-na nośniku

Pismem z dnia 16 czerwca 2017r. pt. ,,Ostateczne wezwanie do zapłaty” A. K. został wezwany do zapłaty zaległych rat pożyczki wymagalnych w dniu 15 maja i czerwca 2017 r. w łącznej wysokości 537,00 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Jednoczenie poinformowano A. K., iż w przypadku braku wpłaty w/w kwoty w określonym terminie umowa pożyczki zostanie wypowiedziana. Pismo zostało nadane listem poleconym na adres pozwanej w dniu 20 czerwca 2017r.

/D. ód: ostateczne wezwanie do zapłaty wraz z książką nadawczą i wydrukiem śledzenia przesyłek– k. 52-63./

Pismem z dnia 16 lipca 2017 roku, powodowa Spółka wypowiedziała umowę pożyczki z zachowaniem 30 dni, w związku z poważnym naruszeniem przez pożyczkobiorcę postanowień umowy o nr (...) z dnia 17 lipca 2015 r. poprzez nieregulowanie zobowiązań w terminie. Jednocześnie pożyczkodawca wezwał do natychmiastowej zapłaty kwoty 8891,98 zł, na którą złożyły się: kwota niespłaconej pożyczki -7362 zł, kwota obliczona na podstawie pkt. 11.2 a postanowień umowy- 21,62 zł, kwota obliczana na podstawie pkt. 11.2.b postanowień umowy – 1.472,40 zł, kwota obliczana na podstawie pkt. 11.2.c postanowień umowy- 0,00 zł, umowne odsetki dzienne obliczane na podstawie pkt. 13.1 postanowień umowy- 35,96 zł.

D. ód: kserokopia wypowiedzenia umowy pożyczki - k. 6/

Strona powodowa wypełniła weksel na kwotę 8891,98 zł na swoją rzecz z datą jego płatności określoną na dzień 16 sierpnia 2017 r. i miejscem płatności w B..

Pozew w sprawie niniejszej został wniesiony w dniu 14 września 2017 r.

dow ód: weksel - k. 5; deklaracja wekslowa - k. 71; umowa pożyczki - k. 64-69; harmonogram spłat - k. 70; karta klienta - k. 74-75; pismo zatytułowane: wypowiedzenie umowy pożyczki - k. 6; pismo zatytułowane: ostateczne wezwanie do zapłaty - k. 52; wydruk książki nadawczej - k. 52-63; wydruk monitoringu przesyłek Poczty Polskiej - k. 52-63; wyliczenie odsetek - k. 76-77, zeznania świadka L. K., k. k. 83 -84– na nośniku, zeznania pozwanego– k. 84-85-na nośniku

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód dochodzi w niniejszej sprawie zobowiązania wekslowego. W procesie wekslowym dopuszczalne jest przeniesienie sporu ze stosunku wekslowego na stosunek podstawowy, który został wekslem zabezpieczony, wymaga to jednak nie tylko zarzutu pozwanego, ale przede wszystkim inicjatywy powoda. Przeniesienie sporu na stosunek podstawowy sensu stricto wymaga w związku z tym inicjatywy powoda, który już w pozwie lub z późniejszych pismach procesowych może podnieść twierdzenia uzasadniające uwzględnienie powództwa na podstawie stosunku, który weksel zabezpieczał. Podkreślić przy tym należy, że to na powodzie ciąży obowiązek wskazania okoliczności faktycznych uzasadniających istnienie wierzytelności zabezpieczonej wekslem i jej wysokości a także wskazanie dowodów na ich poparcie.

Powódka wywodziła swe żądanie z umowy pożyczki zawartej z pozwanym. Podstawą prawną tak formułowanego żądania jest art. 720 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U.2016, poz. 1528), przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. W świetle art. 3 ust. 2 pkt 1, cytowanej ustawy za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany niezwłocznie doręczyć umowę konsumentowi. Umowa powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały (art. 29 ustawy o kredycie konsumenckim).

W sprawie niniejszej pozwany nie kwestionował faktu zawarcia pożyczki i otrzymania kwoty 4.000 zł. Jednak w jego ocenie nie uchylał się od płatności względem strony powodowej, w dalszym ciągu spłacając zobowiązanie.

W konsekwencji samo zawarcie umowy pożyczki przez strony uznać należało za niewątpliwie. Potwierdza to bowiem umowa pożyczki załączona do pozwu oraz sam pozwany oraz świadek L. K.. Sąd dał w całości wiarę zarówno zeznaniom świadka L. K., jak i pozwanego, jako spójnym z zebranym w sprawie materiałem dowodowym .Jednakże wobec treści zgłoszony zarzutów pozwanego Sąd zobowiązany był zbadać niniejszą umowę w zakresie kosztów dodatkowych.

Umowa, będąca źródłem zgłoszonych w pozwie roszczeń, zawarta została w ramach standardowo stosowanych przez powodową spółkę formularzy oraz ogólnych warunków umownych, które pozwana zaakceptowała, nie mając zapewne wpływu i możliwości negocjowania szczegółowych warunków umowy. O ile postanowienia zawartej umowy pożyczki nie naruszają przepisów o kredycie konsumenckim, zarówno co do treści, samej umowy, jak i sposobu jej wypowiedzenia, to jednak zapisy tej umowy, w świetle art. 385 1 k.c., stanowiącym o niedozwolonych klauzulach umownych, budzą wątpliwości.

W niniejszej sprawie powódka (...) S.A z siedzibą w B. jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, posługującym się przy zawieraniu umów z konsumentami wzorcami umownymi. Pozwany natomiast jest konsumentem w rozumieniu ustawy, bowiem zgodnie z art. 22 1 k.c. jest osobą fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, a z treści umowy pożyczki nie wynika aby pozwana zawierała przedmiotową umowę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Wiedzą notoryjną jest, także to, iż powódka posługuje się wzorcem umowy w ramach wykonywanej działalności, na treść którego pożyczkobiorcy nie mają wpływu, a poszczególne postanowienia nie są z nimi indywidualnie uzgadniane. Nie podlegają one żadnym negocjacjom, a pożyczkobiorca nie ma faktycznie żadnego wpływu na ich treść. Konsument może albo przystąpić do umowy na proponowanych we wzorcu warunkach albo odmówić zawarcia umowy. Dowodzi tego treść formularzy i wzoru umowy, którym powszechnie posługuje się powodowa spółka w kontaktach z klientami. W tych okolicznościach w rozpoznawanej sprawie omawianą umowę należy zweryfikować również przez pryzmat przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych (art. 385 1 – 385 3 k.c.).

Należy zaznaczyć, iż ocena zasadności powództwa w świetle przepisów prawa materialnego jest uprawnieniem i jednocześnie obowiązkiem sądu niezależnie od poniesionych w tym zakresie zarzutów. Nie można przy tym zapominać, że przepisy o niedozwolonych postanowieniach umownych zostały wprowadzone z kodeksu cywilnego w ramach implementacji dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Kompetencja sądu do zbadania z urzędu tego, czy klauzula w umowie jest postanowieniem nieuczciwym, stanowi w tej sytuacji zarówno środek do realizacji celu określonego w art. 6 dyrektywy 93/13, to znaczy uniemożliwienia związania konsumenta nieuczciwym postanowieniem, jak i do przyczynienia się do osiągnięcia celu art. 7 tej dyrektywy, ponieważ przeprowadzenie przez sąd z urzędu takiej oceny może działać jako czynnik odstraszający oraz przyczynić się do zapobiegania nieuczciwym warunkom w umowach zawieranych pomiędzy konsumentami a sprzedawcami lub dostawcami (m.in. wyrok TS z dnia 21 listopada 2002 r., C-473/00; wyrok TS z dnia 27 czerwca 2000 r, C-240/98).

Jak stanowi w/w powołany przepis art. 385 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Zgodnie z § 2, jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Za nieuzgodnione indywidualnie uważa się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 3 i 4).

W judykaturze podkreśla się, że umowa jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, jeśli wykracza przeciw uznanym w społeczeństwie zasadom moralnym lub przyjętej w obrocie uczciwości. Przedsiębiorca będzie działać nieuczciwie, tj. wbrew dobrym obyczajom, gdy sporządzone przez niego klauzule umowne będą godzić w równowagę stosunku prawnego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2013 r. VI ACa 1571/12 LEX nr 1339417). Zgodnie zaś z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2011 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt VI ACa 262/11 istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Z kolei rażące narażenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, Biul. SN 2005, Nr 11, poz. 13 oraz z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05, Biul. SN 2006, nr 5-6, poz. 12, z dnia 27 października 2006 r., I CSK 173/06, Lex nr 395247).

Z treści przedłożonej umowy wynika, że łączne zobowiązanie pożyczkobiorcy składa się oprócz kapitału z kosztów ubezpieczenia, opłaty przygotowawczej oraz wynagrodzenia umownego. Pozwany przy otrzymaniu kwoty 4.000 zł był zobowiązany do spłaty kwoty 13104,00 zł. Nadto strona powodowa doliczyła koszty windykacji.

W ocenie Sądu niedozwolonymi klauzulami umownymi są zapisy umowy, zawarte w pkt. 11.2 a-c.

Sama możliwość ubezpieczenia umowy jest dozwolona i została przewidziana w umowie o kredycie konsumenckim. W ocenie Sądu zrozumiałym i uzasadnionym jest konieczność zabezpieczenia przez powodową spółkę swoich interesów na wypadek śmierci ubezpieczonego, całkowitej trwałej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji pożyczkobiorcy w wyniku nieszczęśliwego wypadku lub choroby. Ubezpieczenie umowy pożyczki na warunkach wynikających z niniejszej sprawy jest jednak przerzucaniem ryzyka, ciężaru i kosztów prowadzenia działalności przez powodową spółkę na pozwaną. Rażąca i to w znacznym stopniu w rozpoznawanej sprawie jest jednak dysproporcja między kwotą wypłaconej przez powodową spółką pożyczki, a kwotą, którą pozwany został obciążony tytułem ubezpieczenia. Tak wysoka składka stanowi de facto przerzucenie na klientów powódki ryzyka niespłacenia pożyczki, gdyż składka ta przewyższa kwotę wpłaconą na konto strony pozwanej, gdyż wynosi 9104 zł. Powódka niewątpliwie udziela pożyczek, co do których ryzyko braku spłaty jest duże. Nie może jednak tym ryzykiem w całości obciążać pożyczkobiorców. Obciążanie tych osób kosztami składki ubezpieczeniowej w wysokości przewyższającej wypłaconej im kwoty jest działaniem nieuczciwym, nierzetelnym i sprzecznym z dobrymi obyczajami. Skoro zapisy umowy w tej części stanowią niedozwoloną klauzulę umowną, nie są dla strony pozwanej wiążące. Nadto należy mieć na uwadze, iż powódka nie wykazała, aby jakąś kwotę przekazała towarzystwu ubezpieczeń. Treść tego stosunku łączącego pożyczkobiorcę z ubezpieczycielem nie jest znana. Skoro powódka żąda wynagrodzenia za czynności przy umowie ubezpieczenia, to powinna wykazać treść jej stosunku prawnego z ubezpieczycielem, w tym wysokość ustalonej składki i innych kosztów. Dopiero wówczas można by ewentualnie oceniać czy jej postanowienia jako dotyczące relacji prawnej przedsiębiorca – przedsiębiorca czynią zasadnym żądanie wobec konsumenta.

Podsumowując tą część rozważań, należy podkreślić, iż za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 1 § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienie umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem. Taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie w przypadku kosztów ubezpieczenia.

W myśl pkt. 11.2.a. umowy powodowa spółka zastrzegła sobie prawo naliczenia dla całej kwoty pożyczki maksymalnej wysokości odsetek umownych na poziomie czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP w przypadku wypowiedzenia umowy. Postanowienie pkt. 11.2.b oraz 11.2.c umowy przewidują natomiast uprawnienie powodowej spółki do żądania od strony pozwanej zapłaty kwoty w wysokości do 20% z pozostałej do zapłaty pożyczki tytułem poniesionych kosztów windykacji, nie więcej niż faktycznie poniesione koszty windykacji oraz możliwość domagania się kwot, wymienionych w tabeli w umowie, związanych z pisemnymi informacjami, monitami, przesyłaniem korespondencji, itp.

Odnośnie kosztów windykacji, którymi powódka obciążyła stronę pozwaną, to powodowa spółka nie próbowała nawet wykazać kosztów windykacji, które zostały faktycznie poniesione w rozpoznawanej sprawie ograniczając się do załączanie jednego wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy. Wobec czego przyjęcie kosztów windykacji poziomie wskazanym w pozwie, jest niczym innym, jak tylko dodatkową sankcją finansową dla strony pozwanej z tytułu zaprzestania spłacania pożyczki. Zwłaszcza, że opłaty, które należą się powódce z tytułu różnego rodzaju wezwań i monitów są także czynnościami windykacyjnymi. Jest to więc zastrzeżenie sobie przez powódkę możliwości domaga się opłat za te same czynności, tylko inaczej nazwane.

Wszelkie wcześniejsze rozważania dotyczące niedozwolonego postanowienia umownego w zakresie ustalenia wysokości składki ubezpieczeniowej stają się aktualne również w przypadku oceny kosztów windykacji, które zostały ustalone w sposób ryczałtowy, odbiegający od ich faktycznej ewentualnej wysokości, jak i opłat, wymienionych w tabeli. W związku z tym również te postanowienia umowy nie są dla strony pozwanej wiążące, a strony związane są umową w pozostałym zakresie (art. 385 1 § 1 i § 2 k.c.).Opłaty te zostały bowiem ustalone w stałej zryczałtowanej kwocie, niezależnie od faktycznie poniesionych wydatków, przez co dochodzi do braku ekwiwalentności świadczeń stron umowy pożyczki i skutkuje bezpodstawnym wzbogaceniem się strony powodowej. Wprowadzenie opłat za wysyłanie wezwań do zapłaty w wysokościach wskazanych w umowie godziło w dobre i uczciwe praktyki kupieckie oraz z w sposób rażący naruszało interes pozwanego jako konsumenta. W tym miejscu warto przytoczyć treść wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 kwietnia 2012 roku w sprawie XVII AmC 5533/11, w którym uznano za niedozwoloną klauzulę umowną zapis o następującej treści „Za pisemne wezwanie pobiera się zryczałtowaną opłatę w kwocie 20 zł”. Niezależnie od powyższego uznać należy, że zapisy § 11 ust. 2 umowy pożyczki w zakresie, w jakim nakładają na pożyczkobiorcę obowiązek zapłaty kosztów wezwań do zapłaty w zryczałtowanej określonej w umowie wysokości, są niewątpliwie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Opłaty windykacyjne określone w § 19 umowy w świetle czynności nimi objętych są rażąco wygórowane. Co prawda wysokość tych kosztów została ustalona umową stron, to jednakże pamiętać należy, że swoboda umów nie pozostaje całkowicie dowolna i podlega pewnym ograniczeniom, w tym wynikającym z powołanego przepisu art. 353 1k.c., Zdaniem Sądu, zapisy postanowień przedmiotowej umowy w zakresie opłat windykacyjnych sprzeczne są z zasadami współżycia społecznego i kształtują obowiązki drugiej strony umowy – pozwaną jako pożyczkobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Określone bowiem przez stronę powodową koszty za pisemne wezwania do zapłaty w kwocie 15 zł nie mają jakiegokolwiek uzasadnienia i powiązania ekonomicznego z poniesionymi rzeczywiście kosztami, a nadto nie przystają w żaden sposób do obowiązujących powszechnie w obrocie gospodarczym kosztów wskazanych czynności. Podniesione na etapie postępowania sądowego żądanie zapłaty związane z niewywiązaniem się kontrahenta z przyjętego na siebie zobowiązania ma na celu wyłącznie rekompensatę strat poniesionych przez drugą ze stron umowy i nie może prowadzić do uzyskania dodatkowych korzyści. Tymczasem określona w umowie wysokość opłat za czynności windykacyjne, jakimi były wezwania do zapłaty, ma na celu nie tylko pokrycie poniesionych ewentualnie przez stronę powodową z tego tytułu kosztów, ale także przysporzenie jej dodatkowych przychodów. Co więcej, trudno uznać za zasadne przerzucanie na klientów kosztów prowadzenia windykacji przedsądowej przez podmiot zajmujący się zawodowo udzielaniem pożyczek pieniężnych. Koszty takowe związane są z ryzykiem prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług finansowych i winny być wkalkulowane przez przedsiębiorcę w poczet kosztów bieżącej działalności, a konieczność ich ponoszenia zabezpieczona w inny sposób niż bezpośrednie obciążanie nimi pożyczkobiorców po dniu wymagalności należności. Tym bardziej, iż powodowa spółka zastrzegła na swoja rzez wynagrodzenie umowne i opłatę przygotowawcza w znacznych wysokościach.

Należy podkreślić, że w ocenie Sądu strona powodowa nie wykazała co do wysokości żądania – w odniesieniu do kosztów ubezpieczenia umowy, kosztów windykacji.

Biorąc natomiast pod uwagę ważne postanowienia umowy pożyczki, łączącej strony, Sąd ustalił, iż pozwany powinien zwrócić stronie powodowej kwotę łącznie 5607 zł, na którą złożyły się kwota 759 złotych tytułem opłaty przygotowawczej, kwota 4.000 złotych wypłaconej pożyczki, a także kwota 848 złotych tytułem wynagrodzenia umownego. Tymczasem uiściła już tytułem przedmiotowej pożyczki kwotę łącznie 5742 zł, która to suma znacznie przewyższa kwotę ustalonego przez Sąd zobowiązania wobec strony powodowej.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 720 § 1 k.c., w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U.2016, poz. 1528) a contrario, Sąd oddalił powództwo w całości, jako niezasadne, uznając, że przepisy te nie są sprzeczne z Konstytucją.

O kosztach procesu w pkt. II sentencji Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 108 k.p.c. Z uwagi na to, że stroną przegrywającą niniejsze postępowanie była powódka i tylko ona poniosła koszty procesu, Sąd obciążył stronę powodową tymi kosztami, uznając je za uiszczone w całości.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować w repertorium C i w kontrolce uzasadnień;

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy;

3.  przedłożyć z wpływem lub za 28 dni