Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu Wydział I Cywilny

z dnia 14 lipca 2016 roku

do sygn. akt: I C 935/13

Powód D. U. wystąpił z powództwem złożonym w dniu 24 lipca 2013 r. przeciwko pozwanej J. M. (1) o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda umowy darowizny z dnia 30 lipca 2008 r., na mocy której S. U. darował pozwanej nieruchomość wraz z budynkiem mieszkalnym, objętą KW nr (...) oraz umowę darowizny na rzecz pozwanej kwoty 370.000,00 zł uzyskanych ze sprzedaży segmentu jednorodzinnego stanowiącego własność powoda, położonego w N. przy ul. (...) (k. 2).

W uzasadnieniu swoich żądań powód wskazał, iż jego rodzice – A. U. i S. U. darowali w dniu 5 czerwca 1995 r. powodowi spółdzielcze własnościowe prawo do segmentu jednorodzinnego, położonego w N., przy ul. (...). W dniu 24 kwietnia 2008 r. S. U., nie posiadając formalnego pełnomocnictwa, zawarł w imieniu powoda umowę przedwstępną, na mocy której powód zobowiązał się do sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do segmentu wraz z własnością budynku na rzecz B. P. oraz M. P. za kwotę 370.000,00 zł. Aktem notarialnym z dnia 19 maja 2008 r. powód potwierdził zawarcie umowy przedwstępnej oraz udzielił S. U. pełnomocnictwa do zawarcia umowy przyrzeczonej i odbioru całej ceny uzyskanej z tytułu sprzedaży. Zawarcie umowy przyrzeczonej nastąpiło w dniu 9 lipca 2008 r., a kwota wskazana w umowie została uiszczona w dwóch ratach – kwota 170.000,00 zł została uiszczona do rąk S. U., natomiast kwota 200.000,00 zł na rachunek bankowy S. U.. S. U. nie przekazał powyższych kwot swojemu mocodawcy – tj. powodowi. W związku z powyższym powód wystąpił z prywatnym aktem oskarżenia do Sądu Okręgowego w Nowym Sączu, Wydział II Karny, który uznał S. U. winnym popełniania czynu z art. 283 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i nałożył na niego obowiązek naprawienia szkody w postaci zapłaty na rzecz powoda kwoty 370.000,00 zł. S. U. darował swojej siostrze – pozwanej J. M. (1) – własność nieruchomości wraz z budynkiem mieszkalnym położonym w K., które stanowiły własność S. U. od 27 marca 2006 r., natomiast pozwana ustanowiła na rzecz S. U. nieodpłatną dożywotnią służebność mieszkania. Wartość przedmiotu darowizny została wskazana na kwotę 100.000,00 zł. W wyniku tej darowizny S. U. pozbawił się jedynego wartościowego składnika swojego majątku i stał się niewypłacalny. Także kwota 370.000,00 zł została darowana pozwanej.

W odpowiedzi na pozew pozwana J. M. (1) wniosła o oddalenie powództwa. (k. 53).

Uzasadniając swoje stanowisko, pozwana podała, iż S. U. złożył swojemu synowi – powodowi D. U. – oświadczenie o odwołaniu darowizny spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego z dnia 5 czerwca 1995 r. z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. Zdaniem pozwanej, w związku z odwołaniem darowizny, upadła podstawa roszczeń powoda. Ponadto, pozwana podniosła, iż nabycie przez nią nieruchomości w K. nie spełnia warunków skargi pauliańskiej, gdyż w dacie dokonania darowizny nieruchomości na rzecz pozwanej, S. U. był wypłacalny i nie miał wierzycieli. Jednocześnie pozwana zaprzeczyła, jakoby doszło do darowizny na jej rzecz kwoty 370.000,00 zł, gdyż S. U. jedynie zwrócił jej pożyczone wcześniej pieniądze.

Ustosunkowując się do odpowiedzi na pozew (k. 67), powód wskazał, iż odwołanie przez S. U. darowizny na rzecz powoda miało miejsce niemal 5 lat od chwili, gdy S. U. dowiedział się o rzekomej niewdzięczności swojego syna, podczas gdy taka przesłanka może być powodem odwołania darowizny w terminie roku od powzięcia tej wiadomości. Ponadto, zdaniem powoda, nie zaszła przesłanka rażącej niewdzięczności po stronie powoda w stosunku do jego ojca. Powód nigdy także nie ustalał ze S. U., jakoby ten miał zatrzymać część kwoty uzyskanej ze sprzedaży segmentu. Wszystkie okoliczności przywłaszczenia sobie przez S. U. sumy uzyskanej ze sprzedaży oraz przekroczenie zakresu udzielonego mu pełnomocnictwa było już przedmiotem ustaleń w postępowaniu karnym. Powód powołał się również na okoliczność, iż nawet, gdyby przyjąć skuteczność odwołania przez S. U. darowizny na rzecz syna, nie mógłby on odwołać darowizny w całości, gdyż była ona udzielona wraz z żoną S. A. U., a małżonków, tj. rodziców powoda, łączy małżeński ustawowy ustrój majątkowy. Zatem S. U. mógłby od powoda domagać się co najwyżej zwrotu połowy wartości darowizny. Tym niemniej, zarzucanie powodowi rażącej niewdzięczności, w sytuacji gdy darczyńca został skazany prawomocnym wyrokiem karnym za przywłaszczenie sumy 370.000,00 zł miałoby być sprzeczne z zasadami logiki i zdrowym rozsądkiem. Zdaniem powoda, stanowisko pozwanej powstało we współpracy ze S. U. i ma na celu doprowadzenie do niewypłacalności S. U., aby uniemożliwić powodowi dochodzenia jego wierzytelności. Ponadto, nawet jeśli S. U. posiadał wobec pozwanej zadłużenie wynikające ze wcześniejszych pożyczek, winien był spłacić je z własnych środków.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód D. U., ur. (...), jest synem A. U. i S. U., którzy pozostają w związku małżeńskim. A. U. i S. U. są w separacji faktycznej. Powód wraz z matką i siostrą B. O. zamieszkują na stałe w USA.

/ okoliczność bezsporna/

Umową darowizny z dnia 5 czerwca 1995 r. R.. A Nr (...) - zawartą w Kancelarii Notarialnej w N. przed notariuszem J. S. U. wraz z małżonką A. U. darowali swemu synowi D. U. przysługujące im na prawach wspólności ustawowej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego stanowiącego Segment Nr A-1, w budynku nr (...) przy ul. (...) w N., o powierzchni użytkowej 109,80 m ², składający się z 6 izb, to jest pięciu pokoi i jednej kuchni, łazienki, przedpokoju, strychu oraz wbudowanego garażu.

Akt ten został odczytany, przyjęty i podpisany przez S. U., A. U., powoda D. U. i notariusza. W umowie nie zawarto żadnych obowiązków powoda względem darczyńców.

/ Dowód: w aktach sprawy SO w Nowym Sączu I C 482/14: kserokopia aktu notarialnego R.. A Nr (...) pozyskanego ze zbiorów aktów notarialnych za rok 1995 r. przekazanych przez notariusza J. C. do Sądu Rejonowego w Nowym Sączu Wydział VI Ksiąg Wieczystych - k. 87-88/

W dniu 3 stycznia 2007 r. w Kancelarii Notarialnej w N. przed notariuszem S. C. powód udzielił S. U. pełnomocnictwa między innymi do zbycia na rzecz dowolnych osób pod dowolnym tytułem prawnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w N. położonego w N., przy ul. (...) na warunkach i zasadach według uznania pełnomocnika, nie wyłączając pełnomocnika jako nabywcy.

Powód umówił się ze swoim ojcem, iż pieniądze uzyskane z ewentualnej sprzedaży nieruchomości zostaną przekazane powodowi na jego rachunek bankowy.

/ Dowód : w aktach sprawy SO w Nowym Sączu I C 482/14: kserokopia aktu notarialnego R.. A Nr (...) - k. 5-6, zeznania świadka A. U. od 00:18:14 – k. 100/2, protokół przesłuchania powoda D. U. – k. 162/

Następnie w dniu 9 lipca 2008 r. S. U., działając na podstawie powyższego pełnomocnictwa, zbył spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w N. położonego w N., przy ul. (...) za kwotę 370.000,00 zł na rzecz B. P. i M. P.. Przedmiotowa umowa została zawarta na mocy aktu notarialnego dokonanego w Kancelarii Notarialnej w N. przed notariuszem S. R.. ,A” nr (...).

/ Dowód: w aktach śledztwa Prokuratury Rejonowej w Nowym Sączu 3 Ds. 16/11/Sp: wypis z aktu notarialnego – k. 9/

Środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu położonego w N. przy ul. (...) w kwocie 370.000,00 zł powód przywłaszczył w ten sposób, że je zatrzymał dla siebie, a potem rozporządził nimi jak swoimi w okresie do 30 lipca 2008 r.

/ Dowód: w aktach sprawy SO w Nowym Sączu II K 32/12: wyrok Sądu Okręgowego w Nowym Sączu Wydział II Karny z dnia 19 grudnia 2012 r. – k. 299/

Kwotę 370.000,00 zł uzyskaną ze sprzedaży segmentu przy ul. (...), S. U. wpłacił na należący do pozwanej J. M. (1) rachunek bankowy. Mimo to, wyłącznie S. U. dysponował tymi pieniędzmi, pozwania nie korzystała z tej sumy, ani w ogóle z tego rachunku.

S. U. powiadomił swoją żonę A. U. i córkę B. O. – siostrę powoda, iż nie zamierza im przekazywać tych pieniędzy, a przeznaczy je na swoje potrzeby. We wrześniu 2008 r. doszło do rozmowy telefonicznej, w której udział brali A. U., S. U. i J. M. (1). W rozmowie tej A. U. domagała się od S. U. zwrotu kwoty 370.000,00 zł uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości należącej do ich syna D. U. oraz wyrażała pretensje, iż zakupiony przez S. U. dom w K. stał się własnością pozwanej J. M. (2).

/ Dowód: zeznania świadka A. U. od 00:18:14 – k. 100/2, zeznania świadka S. U. od 00:04:28 – k. 120/2, zeznania pozwanej J. M. (1) od 00:20:48 – k. 197/2, nagranie rozmowy A. U. z J. M. (2) i S. U. z dnia 4 września 2008 r. – k. 124/

Umową darowizny z dnia 30 lipca 2008 r. zawartą w formie aktu notarialnego R.. A nr (...) przed notariuszem S. C. S. U. darował swojej siostrze, pozwanej J. M. (1), nieruchomość położoną w K., złożoną z działki nr (...) o pow. 0,25 ha, zabudowaną drewnianym budynkiem mieszkalnym nr (...), objętej KW nr (...). Wartość darowizny określono na kwotę 100.000,00 zł. W umowie darowizny ustanowiono także na rzecz S. U. nieodpłatną dożywotnią służebność mieszkania w całym budynku mieszkalnym.

Nieruchomość w K. S. U. zakupił w 2006 r. Przy zakupie nieruchomości poinformował rodzinę, tj. żonę A. U. i dzieci, że dom ten ma w przyszłości służyć im wszystkim.

/ Dowód: wydruk z KW nr (...) – k. 10-11, zeznania świadka A. U. od 00:18:14 – k. 100/2, protokół przesłuchania D. U. – k. 162/

W dniu 31 marca 2011 r. powód D. U. wniósł do Sądu Okręgowego w Nowym Sączu prywatny akt oskarżenia przeciwko S. U., w którym zarzucił S. U. popełnienie przestępstwa przywłaszczenia kwoty 370.000,00 zł pochodzącej ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu położonego w N. przy ul. (...).

Na rozprawie w dniu 8 grudnia 2011 r. (sygn. akt II K 20/11) akt oskarżenia został rozszerzony o obowiązek naprawienia szkody. Pierwszym wyrokiem wydanym w sprawie 25 stycznia 2012 r. powód został uznany za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu.

/ Dowód: w aktach sprawy SO w Nowym Sączu II K 32/12: protokół z rozprawy głównej z dnia 8 grudnia 2011 r. – k. 38, wyrok Sądu Okręgowego w Nowym Sączu Wydział II Karny z dnia 25 stycznia 2012 r. do sygn. II K 20/11 – k. 54/

Za popełnienie przestępstwa przywłaszczenia środków pieniężnych powoda w kwocie 370.000,00 zł S. U. został wyrokiem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu Wydział II Karny z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie II K 32/12 skazany na karę jednego roku pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem na dwuletni okres próby. Nadto w wyroku tym na S. U. nałożono obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz powoda D. U. kwoty 370.000,00 zł

Powyższy wyrok uprawomocnił się wobec wydania 10 lipca 2013 r. przez Sąd Apelacyjny w Krakowie w sprawie II AKa 121/13 wyroku utrzymującego w mocy wyrok Sądu I Instancji.

/ Dowód: w aktach sprawy SO w Nowym Sączu II K 32/12: wyrok z dnia 19 grudnia 2012 r. – k. 299, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 lipca 2013 r. – k. 425/

W dniu 20 sierpnia 2013 r. wyrokowi Sądu Okręgowego w Nowym Sączu Wydział II Karny z dnia 19 grudnia 2012 r. na wniosek powoda D. U. nadano klauzulę wykonalności. Dysponując powyższym tytułem wykonawczym, powód wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Nowym Sączu A. K. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko S. U.. Egzekucja jest bezskuteczna.

/ Dowód: w aktach sprawy egzekucyjnej Km 1432/13: wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego – k. 1, wyrok SO w Nowym Sączu Wydział II Karny z dnia 19 grudnia 2012 r. opatrzony klauzulą wykonalności – k. 3/

Oświadczeniem z dnia 8 października 2013 r. S. U., działając imieniem własnym, odwołał w stosunku do powoda D. U. darowiznę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego stanowiącego Segment Nr A-1, w budynku nr (...) przy ul. (...) w N., o powierzchni użytkowej 109,80 m2, objętą aktem notarialnym z 05 czerwca 1995 r. R.. A Nr (...) - z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego.

Uzasadniając powyższą decyzję, S. U. wskazał, że rażąca niewdzięczność powoda polegała na tym, że powód doprowadził do prawomocnego skazania swojego ojca za przestępstwo przywłaszczenia środków znacznej wartości, pomimo że środki te miały służyć częściowo zaspokojeniu potrzeb opieki i zakwaterowania na starość S. U., obdarowany oddał darczyńcę do przymusowej egzekucji komorniczej, zmieniając jego życie w koszmar psychiczny i olbrzymi stres, bez względu na inwalidztwo własnego ojca, narażając go na egzekucję trwającą do końca jego życia oraz powód, pomimo podjęcia tylu negatywnych i drastycznych środków przeciwko własnemu ojcu wytoczył przeciwko siostrze darczyńcy (pozwanej J. M. (1)) powództwo ze skargi pauliańskiej, traktując własnego ojca jako przestępcę i niewypłacalnego dłużnika.

Oświadczenie to powód otrzymał w dniu 19 października 2013 r.

W dalszej kolejności wezwaniem z dnia 30 października 2013 r. S. U. wezwał powoda do zwrotu przedmiotu odwołanej darowizny, stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, poprzez zwrot wartości korzyści uzyskanej ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego tj. kwoty 370.000,00 zł. Wymienione wezwanie doręczono powodowi w dniu 8 listopada 2013 r.

/ Dowód: odwołanie darowizny – k. 57, wezwanie do zwrotu przedmiotu odwołanej darowizny – k. 60/

Jednocześnie S. U. wystąpił z powództwem z dnia 15 kwietnia 2014 r. przeciwko powodowi D. U. o ustalenie i zapłatę, domagając się ustalenia, iż obdarowany D. U. dopuścił się rażącej niewdzięczności wobec darczyńcy S. U. oraz zasądzenia na swoją rzecz kwoty 370.000,00 zł.

Wyrokiem z dnia 6 października 2015 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu Wydział I Cywilny do sygn. I C 482/14 oddalił powództwo S. U.. W uzasadnieniu wyroku wskazano, iż powództwo w zakresie żądania ustalenia rażącej niewdzięczności D. U. wobec darczyńcy podlegało oddaleniu z tego względu, iż S. U. nie wykazał interesu w żądaniu ustalenia z art. 189 k.p.c. W zakresie żądania zapłaty kwoty 370.000,00 zł Sąd nie dopatrzył się rażącej niewdzięczności w działaniu obdarowanego D. U., który wykorzystywał przysługujące mu prawa w ten sposób, że wszczął przeciwko darczyńcy postępowanie karne, a następnie egzekucyjne. Sąd zwrócił również uwagę, iż darowizna została dokonana przez oboje małżonków – A. U. i S. U., natomiast odwołania darowizny domagał się samodzielnie S. U..

Od powyższego orzeczenia S. U. złożył apelację, którą Sąd Apelacyjny w Krakowie oddalił wyrokiem z dnia 16 marca 2016 r., do sygn. I ACa 1733/15.

/ Dowód: w aktach sprawy SO w Nowym Sączu I C 482/14: wyrok z dnia 6 października 2015 r. – k. 97, wyrok SA w Krakowie z dnia 16 marca 2016 r. – k. 143/

Powód D. U. zamieszkuje na stałe w N., USA. Do Stanów Zjednoczonych wyjechał wraz z matką i siostrą w 1996 r. Początkowo korzystali oni z pomocy sióstr S. J. U. - M. i L. R., jednak powód szybko usamodzielnił się, ukończył studia w USA, a obecnie pracuje i utrzymuje się samodzielnie na satysfakcjonującym poziomie.

/ Dowód: zeznania świadka A. U. od 00:18:04 – k. 100/2, protokół przesłuchania D. U. – k. 162/

S. U. zamieszkuje w K., w domu, który na mocy umowy darowizny z dnia 30 lipca 2008 r. przekazał swojej siostrze, pozwanej J. M. (1). Wcześniej zamieszkiwał w N. w segmencie przy ul. (...), skąd wyprowadził się w związku z wydaniem nieruchomości na podstawie umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 9 lipca 2008 r., zabierając całe wyposażenie domu. W 2009 r. S. U. posiadał wierzytelności, które na jego zlecenie egzekwował W. L.. W wyniku czynności podjętych przez W. L. S. U. odzyskiwał drobne kwoty. Obecnie S. U. ma 73 lata, jest inwalidą. Utrzymuje się z niewielkiej emerytury w wysokości około 1200 złotych. Nie posiada żadnych wartościowych składników majątku. Nie utrzymuje stałego kontaktu z dziećmi.

/ Dowód: umowa o prowadzenie windykacji – k. 88, 91, 93, 96, 99, zeznania świadka S. U. od 00:04:28 – k. 1202/, zeznania świadka W. L. od 01:03:02 – k. 121/1, protokół przesłuchania D. U. – k. 162, informacja ZUS - k. 31 akt KM 1432/13/

Pozwana J. (używająca także imienia M.) U. - M. ma 80 lat i także jest emerytką. Od 1972 r. na stałe zamieszkuje w USA, obecnie w M. B. (F.). Od 2001 r. planowała powrót do Polski, jednak w USA otrzymuje lepszą opiekę medyczną, która jest niezbędna osobie w jej wieku. Mieszkając w USA, pozwana przesyłała swojemu bratu, S. U., różne kwoty na jego utrzymanie, pomogła również powodowi i jego matce podczas pierwszych chwil ich pobytu w Stanach Zjednoczonych.

/ Dowód: zeznania pozwanej J. M. (1) od 00:20:48 – k. 197/2, potwierdzenia złożenia dyspozycji przelewów – k. 193-196/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów w postaci powołanych dokumentów, znajdujących się zarówno w aktach niniejszej sprawy, jak i w aktach sprawy Sądu Okręgowego w Nowym Sączu I C 482/14 i II K 32/12, aktach w sprawie egzekucyjnej Km 1432/13 i aktach śledztwa 3 Ds/16/11/Sp. W ocenie Sądu dokumenty te w pełni zasługiwały na to aby zostały ocenione jako wiarygodne, ponieważ były przekonujące, spójne, a także wzajemnie się uzupełniały. Dokumenty te pozwoliły na pełniejszą weryfikację twierdzeń stron odnośnie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności i dlatego też Sąd oparł się na nich dokonując rekonstrukcji stanu faktycznego. Ponadto, do ustalenia stanu faktycznego Sądowi posłużyły również zeznania świadków oraz stron.

Na podstawie dokumentów i dowodów znajdujących się w aktach śledztwa 3 Ds. 16/11/Sp oraz w aktach sprawy II K 32/12 Sąd ustalił przebieg śledztwa i postępowania karnego, w wyniku którego S. U. został uznany winnym przywłaszczenia na szkodę powoda D. U. mienia znacznej wartości, tj. rzeczy ruchomych w postaci pieniędzy w kwocie 370.000,00 zł oraz orzeczono wobec S. U. środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz D. U. kwoty 370.000,00 zł. W dokumentach zgromadzonych w śledztwie i postępowaniu karnym wynika, iż S. U., działając w zakresie pełnomocnictwa udzielonego mu przez syna, D. U., sprzedał należący do syna (powoda) segment przy ul. (...) w N., po czym kwotą uzyskaną ze sprzedaży rozporządził jak swoją. Wyrok z dnia 19 grudnia 2012 r. podlegał kontroli instancyjnej, w wyniku wniesionej przez oskarżonego apelacji i został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 lipca 2013 r. W związku z tym, Sąd ustalił, iż S. U. został prawomocnie skazany za opisane powyżej przestępstwo, a jednocześnie D. U. przysługuje wobec S. U. wymagalna wierzytelność wynikająca z tytułu wykonawczego w postaci wyroku karnego opatrzonego klauzulą wykonalności.

Wskazany powyżej tytuł wykonawczy został przez powoda D. U. przedłożony komornikowi w sprawie egzekucyjnej Km 1432/13. Na podstawie akt tej sprawy Sąd ustalił przebieg egzekucji prowadzonej przeciwko S. U., w wyniku której nie udało się wyegzekwować przysługującej wierzycielowi wierzytelności. Zajęte w miejscu zamieszkania S. U. ruchomości zostały wskazane jako należące do jego żony A. U., kwota dostępna na rachunku bankowym dłużnika nie przekraczała kwoty wolnej od egzekucji, dłużnik nie posiadał żadnych innych wartościowych przedmiotów, z których mogłaby być dokonana egzekucja.

W toku niniejszego postępowania S. U. wystąpił do tut. Sądu z powództwem przeciwko D. U. o ustalenie, że D. U. dopuścił się względem S. U. rażącej niewdzięczności oraz o zasądzenie na rzecz S. U. od D. U. kwoty 370.000,00 zł. Jednocześnie S. U. złożył oświadczenie o odwołaniu darowizny z dnia 5 czerwca 1995 r. i wezwał D. U. do wydania przedmiotu darowizny. W postępowaniu tym S. U. zarzucał, że podczas sporządzania umowy darowizny z 5 czerwca 1995 r. nie był obecny D. U. i za niego miała podpisać się matka – A. U., jednak Sąd nie uwzględnił powyższego zarzutu. Powództwo S. U. zostało w całości oddalone, a wyrok stał się prawomocny w dniu 16 marca 2016 r.

W toku niniejszego postępowania pozwana przedłożyła szereg dowodów, wśród których znalazł się również protokół przyjęcia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa i wniosku o ściganie, złożonego przez S. U. (k. 182). W zawiadomieniu tym S. U. powoływał okoliczność, iż podpis D. U. na umowie darowizny z dnia 5 czerwca 1995 r. został sfałszowany przez matkę powoda – A. U.. W ocenie Sądu wobec jednoznacznej treści aktu notarialnego z 5 czerwca 1995 r., dowód ten nie zasługiwał na uwzględnienie, zatem Sąd nie uczynił go podstawą ustaleń faktycznych. Przede wszystkim protokół zawierał jedynie twierdzenia S. U., nie podparte żadnymi dowodami. Ponadto, S. U. nie powoływał tej okoliczności w postępowaniu karnym, którego konsekwencje – na tle wszystkich postępowań, których był on stroną – były najdotkliwsze. Zdaniem Sądu powyższe zawiadomienie zostało złożone wyłącznie na potrzeby toczących się postępowań dotyczących majątku S. U. i egzekucji z tego majątku i wynika wyłącznie z przyjętej przez S. U. „linii obrony” przed przysługującą powodowi D. U. wierzytelnością.

Za nieprzydatny Sąd uznał dowód w postaci wyjaśnień pisemnych A. U. z dnia 13 stycznia 2015 r. (k. 165). Z treści tego pisemnego oświadczenia wynikają wyłącznie okoliczności dotyczące majątku dorobkowego świadka A. U. i jej męża S. U., których konsekwencją było dokonanie przez małżonków darowizny na rzecz powoda D. U.. Wskazane przez A. U. na piśmie okoliczności pozostają jednak bez związku z niniejszym postępowaniem, gdyż przedmiotem badania Sądu nie były przyczyny dokonania darowizny, bowiem podstawą powództwa jest fakt istnienia wierzytelności, która wynikać ma z wyroku karnego. W związku z tym, także ten dowód Sąd przy ustaleniu stanu faktycznego pominął. Podobną wagę mają przedłożone przez powoda kopie aktów notarialnych, z których wynika, iż S. U. dokonał sprzedaży nieruchomości w miejscowości P., gmina L., powiat (...), woj. (...) (k. 211-216). (...) te nie są przedmiotem niniejszego postępowania i przedłożony dowód nie pozostaje z nim w żadnym związku, a może jedynie stanowić podstawę ewentualnych roszczeń A. U. wobec S. U., z których żadne nie jest stroną w tym postępowaniu. Dokumenty te świadczyć mogą jedynie o tym, iż S. U. nie dysponuje obecnie żadnym majątkiem, z którego powód mógłby zaspokoić swoją wierzytelność.

W toku postępowania przesłuchano szereg świadków.

Świadek A. U. (od 00:18:14 – k. 100/2) jest matką powoda D. U., żoną S. U. i bratową pozwanej J. M. (1). Świadek opisała okoliczności darowania synowi segmentu przy ul. (...) w N., sprzedaży tego domu przez S. U. oraz ustaleń ustnych pomiędzy S. U., a jego najbliższymi, tj. świadkiem A. U., powodem i siostrą powoda B. O.. Część zeznań świadka dotyczyła niezwiązanych z niniejszym postępowaniem kwestii rozliczeń pomiędzy świadkiem a S. U., jednak ich konsekwencją było nabycie przez S. U. domu w K.. Sąd dał wiarę zeznaniom tego świadka w całości, w szczególności co do kwestii tego, iż S. U. poinformował świadka o tym, iż dom w K. został zakupiony celem zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych małżonków. Jakkolwiek prawdziwe intencje S. U. nie mogły być świadkowi znane, Sąd za wiarygodne uznał twierdzenia świadka na okoliczność informacji, których świadkowi i najbliższym udzielał S. U..

Świadek F. U. (od 01:27:53 – k. 101) jest kuzynem powoda D. U. i bratankiem pozwanej J. M. (1). Świadek nie posiadał żadnych informacji w sprawie, przyznał, iż od dawna nie utrzymuje kontaktów z powodem, ma sporadyczny kontakt z pozwaną i S. U.. Nie miał także wiedzy odnośnie relacji majątkowych S. U. z innymi członkami rodziny.

Świadek W. L. (od 01:03:02 – k. 121/2) złożył zeznania obiektywne i szczere. Świadek zajmował się na zlecenie S. U. windykacją przynależnych S. U. wierzytelności. Zeznania tego świadka potwierdziły, iż S. U. od dawna już jest osobą niewypłacalną, gdyż nawet egzekucja jego wierzytelności nie przynosi żadnych dochodów, poza drobnymi kwotami.

Zeznaniom S. U. (od 00:04:28 – k. 120/2) Sąd dał wiarę jedynie w tej części, w której potwierdzają ustalony stan faktyczny. Wypowiedzi tego świadka były niespójne, zawierały wewnętrzne sprzeczności, a świadek kilkukrotnie w toku zeznań zmieniał swoje stanowisko, łącznie z tym, iż nie umiał jednoznacznie powiedzieć, czy darowany powodowi segment przy ul. (...) był w ogóle jego własnością. Świadek usiłował bronić się, kwestionując okoliczności uczynienia darowizny na rzecz syna, co nie było przedmiotem niniejszego postępowania. Za wiarygodne Sąd uznał przyznane przez świadka okoliczności wyjazdu jego żony wraz z dziećmi do Stanów Zjednoczonych, darowania segmentu powodowi, nabycia przez świadka nieruchomości w K., skazanie świadka za przywłaszczenie kwoty 370.000,00 zł oraz rozdysponowania tej kwoty. Świadek przyznał również, iż po objęciu w posiadanie pieniędzy w sumie 370.000,00 zł, poza przekazaniem ich siostrze, dokonał również kosztownego zakupu w postaci wysokiej klasy samochodu. Świadek twierdził co prawda, iż samochód miał być przeznaczony dla syna, jednak powód już wówczas od lat mieszkał w USA, a autem faktycznie dysponował świadek i do dnia dzisiejszego pozostaje ono w jego posiadaniu. Poza tymi kwestiami, które w świetle ujawnionego materiału dowodowego pozostawały oczywiste, zeznania świadka były niejasne, świadek usiłował skierować swoją wypowiedź na stawianie zarzutów żonie za transakcje, która ta miała rzekomo dokonywać jeszcze w latach 80. oraz na swój zły stan zdrowia. Jednocześnie świadek przyznał, iż w czasie poważnej choroby w 2002 r., powód przyjechał do świadka zza granicy. Świadek nie zaprzeczył także, iż zakupił nieruchomość w K. już w 2005 lub 2006 roku, od kiedy to stał się jej właścicielem i zamieszkał tam także po przekazaniu nabywcom segmentu przy ul. (...).

Zeznania pozwanej J. M. (1) Sąd co do zasady uznał za szczere. Pozwana przyznała wprost, iż kwota 370.000,00 zł została przez jej brata S. U. wpłacona na należący do pozwanej w Polsce rachunek bankowy, którym brat dysponował. Pozwana nie miała dostępu do wpłaconych na konto pieniędzy i nie miała poczucia, że do niej należą. Jednocześnie pozwana przyznała, iż w postępowaniu karnym zeznała nieprawdę, jakoby pieniądze te miały stanowić spłatę długu, jaki mieli u niej powód i jego rodzice. Pozwana skłamała wówczas na wyraźne polecenie swojego brata. Kwota 370.000,00 zł pozostawała wciąż do dyspozycji S. U., który posiadał upoważnienie do konta pozwanej, z którego z kolei ta nie korzystała. Za prawdziwe Sąd uznał również takie fakty wskazane przez pozwaną, jak przekazanie jej własności nieruchomości w K. oraz przekazywanie przez pozwaną S. U. różnych kwot pieniężnych. Początkowo pozwana niejasno i bez przekonania podnosiła, iż kwoty te stanowiły środki na zakup dla niej nieruchomości w Polsce, gdzie miała zamieszkać w związku z planowanym powrotem do kraju, jednak później wskazała, iż na przestrzeni lat wielokrotnie z dobrego serca wspierała brata różnymi sumami, często w wysokości kilku tysięcy dolarów, wiedząc o jego skomplikowanej sytuacji finansowej. Pozwana zeznała co prawda, iż każdorazowo podczas przekazywania bratu pieniędzy zaznaczała konieczność ich zwrotu, jednocześnie jednak wskazała, iż zwrotu się nie spodziewała, gdyż środki te miały charakter pomocy finansowej bratu.

Powód D. U. był przesłuchiwany w charakterze strony w drodze pomocy prawnej przed Konsulatem RP w N. (k. 162). Zeznaniom powoda Sąd dał wiarę w całości. W przeciwieństwie do swoich rodziców i pozwanej, powód nie przywoływał wydarzeń sprzed kilku dekad, które pozostawały bez związku ze sprawą, a rzeczowo i konkretnie przedstawił okoliczności sprzedaży przez S. U. należącego do powoda segmentu przy ul. (...) oraz wydarzenia związane z odzyskiwaniem przez powoda od S. U. sumy uzyskanej z tej sprzedaży.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

W pierwszej kolejności podnieść należy, iż w ocenie Sądu niniejsza sprawa mogła być rozpoznawana przez Sąd polski, gdyż dotyczyła uznania za bezskuteczną czynności prawnej dokonanej w Polsce i z pokrzywdzeniem wierzyciela, którego wierzytelność została stwierdzona w tytule wykonawczym wydanym przez Sąd polski i następnie była egzekwowana przez komornika działającego w Polsce.

Instytucja skargi pauliańskiej stanowi pomoc dla wierzyciela w uzyskaniu zaspokojenia z majątku dłużnika pomimo rozdysponowania tym majątkiem w czasie, kiedy dłużnik winien liczyć się z koniecznością spłaty należności, a poprzez dokonaną czynność stał się niewypłacalny w ogóle lub w stopniu wyższym niż był przed dokonaniem czynności - art. 527 § 1 k.c., w myśl którego gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności (art. 527 § 2 k.c.).

Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową (art. 531 § 1 k.c.). W orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że także takie czynności procesowe jak ugoda (zob. wyrok SN z dnia 15 października 1999 r., sygn. III CKN 388/98, OSN 2000, nr 4, poz. 75; wyrok SA w Krakowie z dnia 8 maja 2015 r., sygn. I ACa 271/15, Lex nr 1740678), uznanie powództwa, cofnięcie pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia są zaskarżalne, skoro z woli strony wywołują (choć za pośrednictwem sądu) skutek rozporządzający identyczny jak w wypadku czynności pozasądowej. Dominuje pogląd, ze zaskarżeniu czynności procesowej dłużnika nie stoi na przeszkodzie prawomocne orzeczenie kończące postępowanie, wydane w wyniku dokonania zaskarżonej czynności (Machnikowski P. [w:] Gniewek E. Machnikowski P. (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. Beck, wyd. 6, Warszawa 2014 r., s. 1052).

Na powodzie jako wierzycielu spoczywał ciężar wykazania: istnienia niezaspokojonej wierzytelności, w stosunku do której uznania czynności za bezskuteczną się domaga, niewypłacalności lub zwiększenia niewypłacalności dłużnika na skutek dokonania czynności, świadomości pozwanej, czyli osoby trzeciej zawierającej umowę z dłużnikiem, iż czyniła to z pokrzywdzeniem wierzyciela.

Powód wykazał istnienie wierzytelności poprzez odwołanie się do tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu Wydział II Karny z dnia 19 grudnia 2012 r., sygn. akt: II K 32/12 opatrzonego klauzulą wykonalności z dnia 20 sierpnia 2013 r., na mocy którego wobec S. U. orzeczono środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody poprzez nakazanie mu zwrotu powodowi kwoty 370.000,00 zł. W tym miejscu zaznaczenia wymaga, iż na mocy art. 11 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Wobec prawomocnego skazania S. U. wyrokiem karnym, które to orzeczenie stanowi tytuł wykonawczy i podstawę wierzytelności powoda, Sąd był obowiązany przyjąć za prawdziwe ustalenia dokonane w wyroku karnym.

Powód wykazał także, iż dłużnik S. U. jest niewypłacalny, co wynika z dokumentów zgromadzonych w sprawie egzekucyjnej prowadzonej przez komornika, oraz zeznań świadka W. L. i samego dłużnika. Także składane przez dłużnika w innym postępowaniu przed tut. Sądem wnioski o zwolnienie dłużnika od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu wskazują na to, iż dłużnik jest osobą ubogą i nie posiada majątku. Dłużnik nie zdołał i nie usiłował tym okolicznościom zaprzeczyć, powołując się na swój stan zdrowia, opuszczenie go przez najbliższych i skromny dochód w postaci niewysokiej emerytury. Co prawda odwoływał się do posiadanych przez siebie wierzytelności stwierdzonych tytułami wykonawczymi, jednak z zeznań świadka W. L. wynika, iż z prowadzonej na podstawie tych tytułów windykacji dłużnik jedynie od czasu do czasu otrzymywał drobne kwoty w wysokości kilkudziesięciu złotych. Ponadto, wierzytelności dłużnika były wymagalne na kilka lat przed powstaniem jego zadłużenia wobec powoda i nie pozostają w ocenie Sądu w związku ze stanem majątkowym dłużnika zarówno w chwili dokonywania zaskarżonych czynności prawnych, jak i obecnie. Jednocześnie z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, iż dłużnik od lat praktykował przekazywanie swojego majątku osobom trzecim, w tym także powodowi, o czym świadczy chociażby zakup przez dłużnika wartościowego samochodu i zarejestrowanie go formalnie na syna. Zatem w chwili dokonywania zaskarżonych czynności prawnych jedyny wartościowy majątek dłużnika stanowiły nieruchomość leżąca w K. oraz suma 370.000,00 zł, którą przywłaszczył sobie na szkodę powoda.

W § 3 art. 527 k.c. ustawodawca wprowadził domniemanie, iż jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Wymieniony przypadek stanowi tzw. domniemanie iuris tantum - usuwalne, a ciężar jego obalenia spoczywa na osobie bliskiej - pozwanym w sprawie toczącej się na podstawie przepisów o skardze pauliańskiej (wyrok SN z dnia 16 IV 2008r., sygn. III CSK 564/07). Wyrazem jeszcze dalej posuniętej ochrony wierzyciela i uprzywilejowania jego sytuacji w dochodzeniu uznania czynności prawnej dokonanej z jego pokrzywdzeniem za bezskuteczną jest art. 528 k.c. stanowiący, że jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Korzyść uzyskana bezpłatnie to korzyść za którą osoba trzecia nie spełniła ani nie zobowiązała się spełnić ekwiwalentnego świadczenia w ramach tego samego lub innego stosunku prawnego (nie chodzi zatem o nieodpłatność rozumianą czysto formalnie). Oceny czy ewentualne inne świadczenie stanowi odpowiednią odpłatę za korzyść uzyskaną wskutek zaskarżonej czynności należy dokonywać z punktu widzenia obiektywnego, nie zaś z punktu widzenia samych stron (Machnikowski P. [w:] Gniewek E. Machnikowski P. (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. Beck, wyd. 6, Warszawa 2014 r., s. 1056).

Pozwana jest siostrą dłużnika S. U., dlatego też z całą pewnością jest dla niego osobą najbliższą. Ponadto, pozwana przyznała, iż przekazanie jej kwoty 370.000,00 zł miało charakter pozorny, gdyż pieniądze te nigdy nie pozostawały w dyspozycji pozwanej, jak również pozwana nie poczuwała się do ich własności. Pozwana powoływała się na rzekomy dług, jaki powód i jego matka mieli względem pozwanej, jednak z zeznań pozwanej wynika, iż dług ten nie miał charakteru pieniężnego, a pozwana wymagała od powoda i jego matki po prostu wdzięczności za udzieloną im w USA pomoc ze strony pozwanej w pierwszych miesiącach pobytu powoda w Stanach Zjednoczonych. Ponadto, pozwana otrzymała od matki powoda – A. U. kwotę 5000-6000 dolarów jako zapłatę za udostępnienie im mieszkania, której pozwana dobrowolnie nie przyjęła, zatem pomiędzy powodem i pozwaną nie istnieje żaden stosunek zobowiązaniowy. Również do czynności darowania przez dłużnika na rzecz pozwanej nieruchomości w K. doszło pod tytułem darmym. Pozwana powoływała się co prawda na przekazywanie bratu wielokrotnie różnych sum pieniężnych, mających rzekomo zostać przeznaczonych na zakup domu dla pozwanej, jednocześnie jednak pozwana przyznała, iż kwoty te stanowiły swoistą zapomogę dla brata. W ocenie Sądu nie zostało zatem wykazane przez pozwaną, iż czynność prawna dokonana na jej rzecz przez dłużnika miała charakter inny niż nieodpłatny. Ponadto, do zakupu nieruchomości przez powoda doszło już wcześniej, powód zamieszkiwał również w domu będącym częścią tej nieruchomości, a swoją rodzinę poinformował, iż kupno domu pokierowane było chęcią zapewnienia żonie i dzieciom mieszkania w Polsce w przypadku ich powrotu z USA. Wynika z tego, iż dłużnik nie kupił nieruchomości w K. z myślą o siostrze, a o potrzebach własnej rodziny. Dopiero w sytuacji zagrożenia windykacją, zdecydował się przekazać nieruchomość pozwanej.

Wobec powyższego zachodzą ułatwienia dowodowe dla strony powodowej wynikające zarówno z domniemania art. 527 § 3 k.c. jak i liberalizacji przesłanek skargi pauliańskiej zawartych w art. 528 k.c. Przepis art. 528 k.c. statuuje surowsze przesłanki uznania czynności za bezskuteczną, niż czyni to § 3 art. 527 k.c. - jeżeli zatem ten drugi z wymienionych przepisów dostatecznie pewnie usprawiedliwia żądanie strony powodowej, to odwoływanie się do pierwszego z nich jest bezprzedmiotowe (tak wyrok SN z dnia 08 grudnia 2005r., sygn. II CK 309/05).

Domniemanie z art. 527 § 3 k.c. oraz art. 528 k.c. nie zostało obalone przez pozwaną. Pozwana zresztą nie podejmowała inicjatywy dowodowej w celu wykazania swojej niewiedzy o istnieniu zobowiązania dłużnika do zwrotu powodowi kwoty 370.000,00 zł. Pomiędzy sprzedażą przez S. U. w imieniu powoda segmentu, a złożeniem przez pozwanego subsydiarnego aktu oskarżenia minęło kilka lat. W tym czasie zarówno powód, jak i jego matka i siostra usiłowali polubownie wpłynąć na dłużnika, by wywiązał się z obowiązku zwrotu powodowi przywłaszczonej kwoty. Pozwana uczestniczyła w rozmowach S. U. z A. U., podczas których matka powoda domagała się od swojego męża zwrotu zarówno przywłaszczonej sumy, jak i nieruchomości w K.. Tym samym okoliczność, iż S. U. nie przekazał synowi zysku ze sprzedaży należącej do powoda nieruchomości, była pozwanej wiadoma. Również fakt, iż w umowie darowizny nieruchomości w K. na rzecz pozwanej zastrzeżone zostało prawo dożywotniego mieszkania na rzecz dłużnika wskazują, iż czynność prawna w postaci darowizny stanowiła stosowaną przez dłużnika od lat taktykę przenoszenia własności wartościowych składników majątku dłużnika na inne osoby. W chwili dokonywania umowy darowizny dłużnik dysponował już należną powodowi sumą 370.000,00 zł, poinformował żonę i dzieci o sprzedaży w imieniu powoda segmentu i odebrał ich żądania zwrotu uzyskanej kwoty. Okoliczności te wskazują, iż dłużnik spodziewał się wytoczenia przeciwko niemu kroków prawnych celem odzyskania zawłaszczonej sumy i podjął działania uniemożliwiające jej wyegzekwowanie.

Osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika (art. 533 k.c.).

Pozwana nie uwolniła się od odpowiedzialności poprzez wskazanie innego majątku dłużnika, który stanowiłby bazę dla zaspokojenia powoda.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 527 k.c. Sąd uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda D. U. umowę darowizny z dnia 30 lipca 2008 r. na mocy której S. U. darował J. M. (1) własność nieruchomości wraz z budynkiem mieszkalnym położonej w K., dla której Sąd Rejonowy w Nowym Sączu Wydział V Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz umowę darowizny na rzecz pozwanej J. M. (1), na mocy której S. U. darował pozwanej kwotę 370.000,00 zł, uzyskaną ze sprzedaży segmentu jednorodzinnego, stanowiącej własność powoda, położonego przy ul. (...) w N..

Powództwo zostało uwzględnione w całości. Powód uiścił opłatę od pozwu w kwocie 18.500,00 zł (k. 1) i był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Zasadą w takich przypadkach jest wyrzeczenie o kosztach na podstawie art. 98 k.p.c. statuującego zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (§ 1). W oparciu o to Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 25.717,00 zł, na którą złożyły się: uiszczona opłata od pozwu (18.500,00 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (7.200 zł - § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - Dz. U. z 2013 r., poz. 461 t.j. ze zm.) i opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa (17 zł).

Sąd nakazał również pozwanej, jako stronie przegrywającej, zwrot wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w kwocie 16,17 zł, która to kwota została wypłacona świadkowi W. L. tytułem zwrotu kosztów dojazdu (k. 130).

SSO Paweł Poręba