Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2018 r. w Szczecinie

sprawy W. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przywrócenie renty

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 12 grudnia 2017 r. sygn. akt VI U 976/14

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Barbara Białecka del. SSO Gabriela Horodnicka

- Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 81/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 października 2014 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił W. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu podał, że orzeczeniem z dnia 13.10.2014 roku Komisja Lekarska ZUS uznała ubezpieczonego za zdolnego do pracy.

Ubezpieczony W. W. odwołał się od tej decyzji. W odwołaniu wniósł o przyznanie mu dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2017 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 20 października 2014 roku znak (...) w ten sposób, że przywrócił ubezpieczonemu W. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy za okres od 1 września 2014 roku do 8 grudnia 2016 roku oraz umorzył postępowanie za okres od 9 grudnia 2016 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, że W. W. urodził się (...). Posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe w zawodzie – mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych. Dotychczas pracował jako ślusarz, robotnik transportowy, monter-mechanik, ślusarz remontowy, agent prowadzący punkt sprzedaży upominkowej i ochroniarz. Do dnia 31.08.2014 roku pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W dniu 7.08.2014 roku wystąpił z wnioskiem o przyznanie dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Decyzją z dnia 20.10.2014 roku organ rentowy odmówił mu prawa do tego świadczenia. U W. W. w styczniu 2012 r. doszło do stanu śpiączki mózgowej i od tego czasu jest on leczony z powodu padaczki. Ponadto od 2013 r. leczony jest z powodu schorzeń kręgosłupa, przewlekłych dolegliwości bólowych i objawów korzeniowych w przebiegu wielopoziomowej dyskopatii szyjnej i lędźwiowej oraz kręgozmyku L5-S. Leczony był także z uwagi na złamanie żebra X po stronie prawej ( w 2012 r. ), złamanie kostki bocznej lewej ( w 2013 r. ), przepuklinę pępkową ( w 2014 r. ). Występuje u niego dyskopatia szyjna i lędźwiowa wielopoziomowa z przewlekłym zespołem bólowo-korzeniowym, kręgozmyk L5-S1, stan po przebytej ropowicy lewego stawu kolanowego, brachalgia prawostronna i koksartroza obustronna. W dniu 25.03.2016 r. W. W. przebył zabieg operacyjny odbarczenia struktur nerwowych na poziomie L4-5 oraz blokady stawów międzykręgowych. W tym czasie korzystał ze świadczenia rehabilitacyjnego (od 14.01.2016 r. do 8.12.2016 r. ). W dniu 1.12.2016 r. przeszedł operację kręgosłupa szyjnego.

Po dniu 31.08.2014 roku W. W. jest nadal częściowo niezdolny do pracy do końca grudnia 2017 roku.

Decyzją z dnia 16.01.2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. przyznał W. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 9 grudnia 2016 r. do 31 grudnia 2017 roku.

Po dokonaniu powyższych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd orzekający wskazał, że sporem objęta była okoliczność, czy po dniu 31.08.2014 roku odzyskał on zdolność do pracy, jak to uznał organ rentowy, czy też nadal jest niezdolny do pracy, ewentualnie na jaki okres i w jakim stopniu.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy przyjął art. 107 w zw. z art. 12 i art. 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 roku, poz. 1383; dalej jako ustawa)

Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z dziedzin odpowiadających schorzeniom ubezpieczonego –ortopedy, neurologa, kardiochirurga i medyka pracy. Biegły ortopeda – R. K. i biegła neurolog – E. K. rozpoznali u ubezpieczonego dyskopatię szyjną i lędźwiową wielopoziomową z przewlekłym zespołem bólowo-korzeniowym, kręgozmyk L5-S1, stan po przebytej ropowicy lewego stawu kolanowego, brachalgię prawostronną i koksartrozę obustronną, padaczkę, stan po złamaniu kostki bocznej podudzia lewego i przebytą śpiączkę mózgową z nieznanej przyczyny. Zgodnie wskazali, że po dniu 31.08.2014 roku stan zdrowia skarżącego nie uległ poprawie i jest on nadal częściowo niezdolny do pracy co najmniej do marca 2017 roku. Wskazali także, że ubezpieczony wymaga dalszego leczenia operacyjnego i ma zaplanowaną operację kręgosłupa szyjnego, rokowania są niepewne, gdyż jego schorzenia mają charakter zmian utrwalonych i postępujących. Swoje stanowisko biegli podtrzymali w opinii uzupełniającej z dnia 4.07.2016 r., w której stwierdzili, że potwierdzeniem niezdolności ubezpieczonego był zabieg operacyjny w dniu 25.03.2016 r., który nie stanowił nowej okoliczności albowiem był on konsekwencją stanu chorobowego analizowanego przez organ rentowy.

Kolejny biegły – neurochirurg R. S. rozpoznała u ubezpieczonego zmiany zwyrodnieniowo dyskopatyczne odcinka szyjnego i lędźwiowego, stan po leczeniu operacyjnym dyskopatii lędźwiowej L4-5 / 25.03.2016/ oraz szyjnej C4-5 / 1.12.2016/ i zespół bólowy kręgosłupa w wywiadzie .

Uznała ona, że ubezpieczony po dniu 31.08.2014 odzyskał zdolność do pracy ponieważ w badaniach MRI z roku 2013 nie potwierdzano istotnego ucisku elementów nerwowych w kanale kręgowym - zarówno w odcinku szyjnym jak i lędźwiowym a sama obecność zmian o typie dyskopatii zwyrodnieniowych nie powoduje niezdolności do pracy ani wskazań do leczenia operacyjnego . Nadto, że ucisk worka oponowego także nie stanowi takiego wskazania przy braku istotnego ucisku elementów nerwowych oraz, że w dokumentacji po roku 2013 nie potwierdzono padaczki w żadnych obserwacjach lekarskich. Wskazała także, że z uwagi na zmiany zwyrodnieniowo dyskopatyczne kręgosłupa ubezpieczony był zdolny do pracy z ograniczeniem dźwigania, zwłaszcza, że wykonywał wiele zajęć nie wymagających dźwigania oraz, że mógł pracować jako osoba niepełnosprawna - zgodnie z posiadanym orzeczeniem stopnia niepełnosprawności, a w okresach nasilenia dolegliwości mógł być leczony w ramach krótkotrwałej niezdolności do pracy. Wreszcie, że częściowa niezdolność do pracy wystąpiła u ubezpieczonego dopiero od daty leczenia operacyjnego w dniu 25.03.2016 r.

Wobec zastrzeżeń ubezpieczonego i przedłożenia przez niego kolejnej dokumentacji medycznej biegła neurochirurg sporządziła opinię uzupełniającą, w której podtrzymała swoje stanowisko o uznaniu ubezpieczonego za zdolnego do pracy po dniu 31.08.2014 r. i powstaniu częściowej niezdolności do pracy z dniem 25.03.2016 r.

Tak kategoryczne stanowisko biegłej spowodowało kolejne uzupełnienie opinii przez pierwszy zespół biegłych ortopedy i neurologa, lecz i oni w opinii z 15.06.2017 r. nie zmienili swego stanowiska. Wskazali, że stanowisko biegłej neurochirurg nie znajduje potwierdzenia w zgromadzonej dokumentacji medycznej w tym, w skierowaniu ubezpieczonego przez jego lekarza leczącego neurochirurga już w październiku 2014 r. do zabiegu operacyjnego, czego potwierdzeniem były dwa zabiegi operacyjne opisywane przez biegłą neurochirurg w dniu 25.03.2016 r. i w dniu 1.12.2016 r. Kolejny biegły z zakresu medycyny pracy w opinii sporządzonej po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną i badaniu ubezpieczonego rozpoznał u niego stan po leczeniu operacyjnym dyskopatii szyjnej i lędźwiowej, brachialgię prawostronną, koksartrozę obustronną, przebyte złamanie kostki bocznej lewej i żebra X po stronie prawej, przebytą ropowicę kolana lewego, zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego na tle zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych wielopoziomowych, przebytą śpiączkę mózgową o nieznanej etiologii, padaczkę, dnę moczanową i hipercholesterolemię. W efekcie tych schorzeń, zdaniem biegłego, ubezpieczony po dniu 31.08.2014 r. był nadal częściowo niezdolny do pracy do końca 2017 r. W badaniu przedmiotowym biegły stwierdził ograniczenie ruchomości w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa i chód z utykaniem na lewą kończynę dolną. Biegła wskazała także, że uwzględniając stanowiska, na których badany pracował nie może zgodzić się ze stanowiskiem prezentowanym przez pozwanego, aby uznać zdolność do prac wymagających obciążenia układu ruchu, monotypii, pozycji ustalonej długotrwale, prac przy maszynach w ruchu ciągłym. Prace, które badany wykonywał zgodnie z kwalifikacjami zawodowymi należą właśnie do opisanych powyżej. Praca w charakterze agenta lub pracownika ochrony jest poniżej kwalifikacji zawodowych badanego. Rozpoznana i potwierdzona zaświadczeniami z Poradni Neurologicznej padaczka stanowi przeciwwskazanie do pracy przy maszynach w ruchu ciągłym, na wysokości oraz w porze nocnej. Biegła zaznaczyła także, że dostępna dokumentacja wskazuje na nieprzerwanie zgłaszane dolegliwości bólowe kręgosłupa, również po dacie 31.08.2014 r. Podjęcie pracy zgodnej z kwalifikacjami, obciążającej układ ruchu nasiliłoby dolegliwości. W efekcie biegła zgodziła się z opiniującymi specjalistami neurologii i ortopedii, nie uznając za słuszne orzeczenia KL ZUS.

Pozwany, pomimo pewnych zastrzeżeń, zgodził się z treścią opinii biegłej z zakresu medycyny pracy i uznał jej stanowisko za rozstrzygające. Ubezpieczony podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Uznając, iż okoliczności sporne zostały w sprawie wyjaśnione, Sąd Okręgowy uznał, iż ubezpieczony po dniu 31.08.2014 roku nie był zdolny do pracy.

Sąd I instancji w pełni dał wiarę opiniom biegłych sądowych lekarzy albowiem w sposób jasny i wyczerpujący przedstawili oni powody swoich twierdzeń. Wskazali na występujące u ubezpieczonego schorzenia i ocenili ich wpływ na jego dalszą niezdolność do pracy. Opinie sporządzili zgodnie ze zleceniem Sądu i są one jasne, logiczne i spójne.

Sąd orzekający dał również wiarę opinii biegłej sądowej neurochirurg w zakresie uznającym, że ubezpieczony co najmniej od 25 marca 2016 r. był częściowo niezdolny do pracy, tj. po wykonanej operacji. Sąd Okręgowy nie zgodził się natomiast ze stanowiskiem biegłej uznającym odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy po dniu 31.08.2014 r. albowiem sama biegła przyznała, że nie mogła dokładnie ocenić poprawy stanu zdrowia ubezpieczonego po dniu 31.08.2014 r. z uwagi na fakt badania ubezpieczonego już po dwóch kolejnych operacjach jakie miały miejsce 25.03.2016 r. i 1.12.2016 r. Ponadto przyznała, że swoje wnioski wyciągnęła na podstawie wyników badania przedmiotowego w dniu 2.01.2017 r. kiedy to nie stwierdziła istotnych objawów korzeniowych. Z taką argumentacją Sąd Okręgowy się nie zgodził zważywszy na kategoryczne opinie pozostałych biegłych, w tym biegłej z zakresu medycyny pracy, która odnosiła rozpoznane u ubezpieczonego schorzenia do jego kwalifikacji. Biegli ortopeda, neurolog i biegła medycyny pracy w sposób szczegółowy odnieśli się do schorzeń ubezpieczonego, stopnia ich nasilenia i ocenili ich wpływ na jego zdolność do pracy po dniu 31.08.2014 roku. Dokonali szczegółowej analizy zebranej w sprawie dokumentacji medycznej, przeprowadzili także badanie skarżącego.

Stąd też, na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Dalej Sąd I instancji podał, że o zasadności przyznania prawa do renty lub odmowy świadczą okoliczności istniejące w dniu ustalania prawa do świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2014 r. II UK 96/14, LEX nr 1642878).

Decyzja odmawiająca prawa do renty rozstrzyga o braku prawa do tego świadczenia od dnia wniosku do dnia wydania decyzji i nie wypowiada się co do okresu późniejszego. Dokumenty bądź schorzenia dotyczące stanu zdrowia ubezpieczonego występujące po dacie wydania decyzji odmawiającej przyznania świadczenia rentowego nie mogą być brane pod uwagę przy ocenie, czy zaskarżona decyzja organu rentowego była trafna. Mogą one stanowić podstawę do złożenia ponownego wniosku o świadczenie, co miało miejsce w niniejszej sprawie albowiem ubezpieczony do dnia 14.01.2016 r. korzystał ze zwolnienia lekarskiego, a następnie od 14.01.2016 r. do 8.12.2016 r. ze świadczenia rehabilitacyjnego, a następnie od 9.12.2016 r. z renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Z uwagi na fakt przyznania renty od dnia 9.12.2016 r. a więc od dnia, który pokrywał się z uznanym przez wszystkich biegłych okresem częściowej niezdolności do pracy, Sąd na podstawie art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. umorzył postępowanie co do prawa do renty po dniu 9.12.2016 r.

Z wyrokiem w części dotyczącej jego punktu I nie zgodził się organ rentowy. Rozstrzygnięciu zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.: art. 227 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c., polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w wyniku błędnego przyjęcia, że treść ww. materiału dowodowego uzasadnia zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przywrócenie ubezpieczonemu renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy za okres od 14.01.2016r. do 08.12.2016r. w sytuacji gdy takich podstaw nie było- w tym zakresie pominięcie pisma procesowego organu rentowego z dnia 11.08.2017r. i okoliczności, polegającej na przyznaniu ubezpieczonemu w ww. okresie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, co potwierdzają także załączone do apelacji karta zasiłkowa i decyzja organu rentowego, nr: (...) z dnia 20.06.2016r. - które to ww. uchybienia miały istotny wpływ na wynik sprawy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty organ wniósł o:

1.zmianę zaskarżonego wyroku w części, dotyczącej jego pkt. I poprzez przyznanie spornego prawa za okres od 01.09.2014r. do 13.01.2016r. i oddalenie odwołania w pozostałym zakresie.

Ewentualnie apelujący wniósł o chylenie zaskarżonego wyroku w części, dotyczącej jego pkt. I i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Organ wniósł też o zasądzenie od odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie w całości, o obciążenie organu rentowego kosztami postępowania według norm przepisanych ewentualnie o nieobciążanie ubezpieczonego kosztami postępowania ze względu na trudną sytuację zdrowotną i majątkową.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

Analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny nie podzielił żadnego ze sformułowanych w apelacji zarzutów. Sąd Okręgowy wyjaśnił w sprawie wszystkie istotne okoliczności, przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe, bez potrzeby jego uzupełniania, oraz dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego. Wnioski, które wywiódł Sąd Okręgowy z opinii biegłych są trafne i wynika z nich, że ubezpieczony jest nadal osobą częściowo niezdolną do pracy. Sąd Okręgowy nie naruszył zasad postępowania, które rzutowałyby na trafność poczynionych w sprawie niezbędnych ustaleń faktycznych i uzasadniałyby uwzględnienie wniosków apelacji.

Wstępnie zważyć trzeba, że szczególna sytuacja sądu drugiej instancji wynika z rozpoznawania sprawy „w granicach apelacji” (art. 378 § 1 k.p.c.). Dla przebiegu postępowania w drugiej instancji nie bez znaczenia pozostają zarzuty skarżącego zgłoszone w apelacji – stanowiąc z jednej strony, punkt wyjścia dla rozpoznania apelacyjnego, z drugiej zaś strony, pełniąc wobec sądu drugiej instancji rolę inspiracyjną w kierunku podjęcia przez ten sąd czynności w celu usunięcia niedostatków dotychczasowego materiału procesowego oraz wadliwości ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego wyroku.

Z poszanowaniem powyższego Sąd Odwoławczy uznał, że kwestią sporną na etapie postępowania przed Sądem II instancji pozostało ustalenie, czy prawidłowo uczynił Sąd Okręgowy przywracając ubezpieczonemu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy także i za okres od 14 stycznia 2016 roku do 8 grudnia 2016 roku, kiedy to W. W. pobierał świadczenie rehabilitacyjne.

Wobec wątpliwości organu, wyjaśnienia wymaga, że prawo do świadczenia powstaje ex lege w dniu spełnienia ustawowych warunków (zob. wyrok SN z dnia 24 stycznia 2001 r., II UKN 136/00, OSNAPiUS 2002, nr 18, poz. 441). Faktem jest, że od tej zasady ustawa przewiduje wyjątek (art. 100 ust. 2), tj. powstanie prawa przesuwa się do końca okresu pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub wynagrodzenia chorobowego, choćby zainteresowany spełnił warunki nabycia prawa do emerytury lub renty w czasie pobierania tamtych świadczeń (zob. wyroki SN: z dnia 7 lipca 1995 r., II URN 56/94, OSNAPiUS 1995, nr 24, poz. 302 i z dnia 31 marca 2000 r., II UKN 458/99, OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 565). W konsekwencji osoby, które uprawnienia emerytalno-rentowe nabyły w czasie pobierania zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia, prawa do świadczeń emerytalno-rentowych zrealizują później niż one faktycznie powstały.

Sąd Apelacyjny uznał, że omówiona wyżej sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie, albowiem na podstawie opinii biegłych przeprowadzonych przed Sądem I instancji, ostatecznie ustalono, że uprawnienia rentowe z tytułu częściowej niezdolności do pracy ubezpieczony nabył zanim przyznano mu świadczenie rehabilitacyjne, mianowicie od 1 września 2014 roku. Podniesiony w apelacji zarzut pobierania przez ubezpieczonego wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, świadczenia rehabilitacyjnego w okresie od 14 stycznia 2016 r. do 8 grudnia 2016 r. roku nie stanowi podstawy do stosowania art. 100 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W rozpoznawanym stanie faktycznym wniosek ubezpieczonego o ponowne ustalenie uprawnień do renty wpłynął bowiem do organu 7 sierpnia 2014 roku. Decyzją z dnia 20 października 2014 roku ZUS odmówił W. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Z powyższego wynika, że ubezpieczony nie pobierał tego świadczenia w dacie zgłoszenia wniosku o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Organ rentowy ma możliwość rozliczenia pokrywających się ewentualnie okresów i powinien tego dokonać po otrzymaniu prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego.

Tak argumentując Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, a wniesiona od niego apelacja jest niezasadna, co skutkować musiało jej oddaleniem, o czym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Urszula Iwanowska SSA Barbara Białecka SSO del. Gabriela Horodnicka –Stelmaszczuk