Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2019 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra

Protokolant Sekretarz sądowy Katarzyna Szumiło

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2019 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa D. (...)Funduszu (...) w W.

przeciwko B. P.

o zapłatę kwoty 1505,71 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji powoda od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej z dnia 10 maja 2018 roku, w sprawie I C 270/18

I. oddala apelację;

II. oddala wniosek D. (...) Funduszu (...) w W. o zasądzenie od B. P. zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt II Ca 671/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 5 stycznia 2018 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej w dniu 22 stycznia 2018 roku, powód – D. (...) Fundusz (...) z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej – B. P. kwoty 1505,71 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych (k. 3-4v).

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że jego roszczenie wynika z umowy z dnia 19 lutego 2013 roku, łączącej (...) Spółkę Akcyjną i pozwaną, której przedmiotem było świadczenie usług telewizyjnych i radiowych.

Powód wskazał, że z tytułu tej umowy pozwana powinna uiścić na rzecz pierwotnego wierzyciela „kwotę stanowiącą obecnie wartość przedmiotu sporu, będącą ekwiwalentem świadczonych przez niego usług”.

Powód wskazał, że na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 16 maja 2017 roku nabył „roszczenie względem strony pozwanej wynikające z tytułu łączącej strony Umowy, której przedmiotem było (…) świadczenie na rzecz strony pozwanej usług telewizyjnych i radiowych”.

Powód wskazał, że „na dochodzone przez powoda roszczenie składa się:

1) kwota 149,70 zł stanowiąca wysokość zobowiązania strony pozwanej wynikająca z Umowy o świadczenie usług telewizyjnych i radiowych,

2) kwota 1293,46 zł stanowiąca wysokość zobowiązania strony pozwanej wynikająca z wystawionych not obciążeniowych Umowy o świadczenie usług telewizyjnych i radiowych,

3) kwota 62,55 zł stanowiąca wysokość skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie oraz wystawionych przez wierzyciela pierwotnego not odsetkowych”.

*

W piśmie procesowym z dnia 27 lutego 2018 roku, złożonym w wykonaniu zarządzenia Przewodniczącego Wydziału z dnia 15 lutego 2018 roku (k. 26), powód wskazał, że pozwaną łączyła z pierwotnym wierzycielem umowa z dnia 19 lutego 2013 roku, numer(...) (...), której przedmiotem było świadczenie usług telewizyjnych i radiowych. Umowa ta została zawarta na okres 24 miesięcy, jednak z uwagi na niewywiązywanie się przez pozwaną ze zobowiązania wynikającego z umowy, pierwotny wierzyciel wypowiedział umowę w dniu 5 listopada 2015 roku.

Powód wskazał, że na dochodzoną pozwem kwotę składają się następujące kwoty:

1. „należność główna” w wysokości 149,70 zł, będąca sumą:

a) kwoty 7,14 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 kwietnia 2015 roku,

b) kwoty 28,48 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 czerwca 2015 roku,

c) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 czerwca 2015 roku,

d) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 kwietnia 2015 roku,

e) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 czerwca 2015 roku,

f) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 kwietnia 2015 roku,

g) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 maja 2015 roku,

h) 28,48 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 maja 2015 roku,

i) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 kwietnia 2015 roku,

j) kwoty 7,14 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 maja 2015 roku,

k) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 kwietnia 2015 roku,

l) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 czerwca 2015 roku,

ł) 28,48 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 czerwca 2015 roku,

m) kwoty 7,14 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 czerwca 2015 roku,

n) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 czerwca 2015 roku,

o) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 maja 2015 roku,

p) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 maja 2015 roku,

r) kwoty 3,57 zł wynikającej z „dokumentu księgowego” z dnia 19 maja 2015 roku;

2. „koszty” w kwocie 1293,46 zł, która obejmuje:

a) kwotę 953,46 zł wynikającą z noty obciążeniowej numer (...),

b) kwotę 340 zł wynikającą z noty obciążeniowej numer (...);

3. odsetki ustawowe za opóźnienie w kwocie 62,55 zł, naliczone od kwoty 953,46 zł wynikającej z noty obciążeniowej numer (...), od dnia 20 listopada 2015 roku do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu (k. 29-31).

*

Wyrokiem zaocznym z dnia 10 maja 2018 roku Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej:

1. oddalił powództwo;

2. oddalił wniosek powoda o zasądzenie kosztów procesu (k. 46).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że (...) Spółka Akcyjna zawarła w dniu 19 lutego 2013 roku z B. P. umowę, w której Spółka zobowiązała się do świadczenia usług na rzecz B. P. w postaci dostarczania programów telewizyjnych „i/lub” radiowych, natomiast B. P. zobowiązała się do uiszczania opłat z tego tytułu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 16 maja 2017 roku D. (...) Fundusz (...)z siedzibą w W. zawarł z (...) Spółką Akcyjną umowę, którą nabył od Spółki pakiet wierzytelności.

Sąd Rejonowy wskazał, że uznał za wiarygodne dowody z dokumentów w postaci umowy przelewu oraz wyciągu z ksiąg sekurytyzacyjnych powoda w części, w jakiej stwierdzały, że powód zawarł z (...) Spółką Akcyjną umowę przelewu pakietu wierzytelności. W ocenie Sądu Rejonowego, dokumenty te nie wykazują jednak, że powód nabył wierzytelność względem pozwanej. Powód nie wykazał dokumentem, jak tego wymaga art. 511 k.c., jakie wierzytelności nabył od zbywcy. Wykazał jedynie, że zawarł ze zbywcą umowę przelewu. Powód nie wykazał zatem, że przysługuje mu legitymacja czynna w procesie.

Sąd Rejonowy wskazał, że niezależnie od powyższego powód nie udowodnił wysokości dochodzonego roszczenia.

Sąd Rejonowy wskazał, że wyciąg z ksiąg rachunkowych jest dokumentów prywatnym, który stanowi dowód wyłącznie tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego nie jest dostatecznym dowodem istnienia wierzytelności w tym wyciągu wskazanej, a tylko dowodem, że w księgach rachunkowych funduszu taką wysokość wierzytelności wpisano.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że nie było podstaw do naliczania kary umownej w kwocie 953,46 zł, ponieważ powód podał, że umowa została rozwiązana z winy abonenta z dniem 5 listopada 2015 roku, a więc już po upływie okresu podstawowego. Z punktu 13 umowy wynika, że w przypadku rozwiązania umowy abonenckiej z winy abonenta przed upływem okresu podstawowego będzie on zobowiązany do zapłaty kary umownej w wysokości nieprzekraczającej ulgi przyznanej abonentowi w związku z zawarciem umowy na okres podstawowy, pomniejszonej o proporcjonalną jej wartość od dnia zawarcia umowy do dnia jej rozwiązania. W części A umowy wskazano, że ulga ta wynosi 462,70 zł, natomiast okres podstawowy wynosił 15 miesięcy.

Sąd Rejonowy wskazał, że w złożonej przez powoda umowie brak jest postanowień dotyczących kary umownej za niezwrócenie sprzętu, czego dotyczyła nota obciążeniowa wystawiona na kwotę 340 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, że pozostała część należności objętych pozwem dotyczy „dokumentów księgowych” wystawionych na łączną kwotę 149,70 zł. Pomimo wezwania, powód nie wskazał jednak sposobu ich wyliczenia oraz podstaw faktycznych i prawnych ich naliczenia, jak również nie złożył tych dokumentów.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 98 k.p.c.

*

Od wyroku zaocznego z dnia 10 maja 2018 roku apelację wniósł powód, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

„I. naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1) art. 339 § 2 k.p.c. przez jego niezastosowanie i oddalenie powództwa w sytuacji, gdy skoro strona pozwana nie stawiła się na rozprawę, to wówczas Sąd I instancji powinien przyjąć za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie, ponieważ nie budziły one uzasadnionych wątpliwości oraz nie zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

2) art. 232 k.p.c. przez nieuzasadnione przyjęcie, że strona powodowa nie wywiązała się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z których wywodzi skutki prawne, w szczególności w zakresie legitymacji czynnej powoda oraz w zakresie wysokości i zasadności istnienia zobowiązania strony pozwanej względem strony powodowej, podczas gdy powód przedstawił dowody wykazujące przejście wierzytelności, jak również wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego, które wobec niestawienia się pozwanego na rozprawę i niezajęcia stanowiska w sprawie powinny być uznane za dowody wystarczające do udowodnienia wysokości i zasadności dochodzonego roszczenia.

3) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. przez dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, dokonaną w sposób wybiórczy, a przez to uznanie przez Sąd I instancji, że powód nie udowodnił, że przysługuje mu legitymacja czynna oraz że powód nie udowodnił wysokości i zasadności dochodzonego roszczenia, podczas gdy powód przedłożył do akt niniejszej sprawy dokumenty wykazujące przejście wierzytelności, jak również wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego, które to dokumenty wprost wskazują wysokość i zasadność dochodzonego w niniejszym postępowaniu roszczenia jak również wskazują na legitymację czynną powoda.

4) art. 245 k.p.c. w zw. z art. 230 k.p.c. przez uznanie, że dokumenty prywatne przedstawione przez powoda nie dowodzą w sposób wystarczający wysokości i wymagalności jego roszczenia i uznanie, że wyłącznie dokumenty urzędowe mogą stanowić wiarygodny dowód w postępowaniu sądowym podczas, gdy z przedłożonych przez powoda dokumentów prywatnych i urzędowych można wywieść zasadność roszczenia dochodzonego pozwem.

5) art. 309 k.p.c. przez jego niezastosowanie i przyjęcie, że przedłożone kserokopie wykazujące legitymację czynną powoda oraz pozostałe dokumenty załączone niepoświadczone za zgodność z oryginałem nie stanowią dowodu na przysługiwanie powodowi legitymacji czynnej, istnienia wierzytelności, jej wysokości oraz wymagalności, podczas gdy ww. kserokopie stanowią inny środek dowodowy, co jednoznacznie wskazuje na brak rozpoznania przez Sąd I instancji istoty sprawy.

II. naruszenie prawa materialnego, tj.:

1) art. 6 k.c. przez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na uznaniu, że powód nie zadośćuczynił spoczywającemu na nim ciężarowi dowodu i nie udowodnił faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym w szczególności w zakresie legitymacji czynnej powoda oraz w zakresie wysokości i zasadności dochodzonego roszczenia, co stoi w sprzeczności z przedłożonymi do pozwu dokumentami, a w konsekwencji nierozpoznanie istoty sprawy i zaniechanie przez Sąd I instancji zbadania podstaw żądania powoda,

2) art. 509 § 1 k.c. przez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na uznaniu, że powód przedłożonymi dokumentami nie wykazał przejścia uprawnienia na rzecz następcy prawnego, podczas gdy powód przedstawił dokumenty z których wynika legitymacja czynna powoda,

3) art. 194 ust. 1 i 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi przez ich niewłaściwą wykładnię i uznanie, że powód nie wykazał wysokości dochodzonego roszczenia, podczas gdy sam wyciąg z ksiąg rachunkowych fundusz stanowi dowód tego, że określona kwota wierzytelności jest wpisana w księgach rachunkowych względem określonego dłużnika na podstawie opisanego w tej księdze zdarzenia, co powoduje wobec nieprzedstawienia przez pozwanego odmiennych dowodów, konieczność uznania, że dokument w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu potwierdza wysokość dochodzonego roszczenia”.

Powód wniósł o:

„1) zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości,

2) zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancję, w tym kosztów postępowania apelacyjnego według norm przypisanych wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

ewentualnie

3) uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia co do kosztów postępowania apelacyjnego”.

Powód wniósł również o dopuszczenie dowodu z dokumentów wskazanych w apelacji.

*

Na rozprawie apelacyjnej strony nie zajęły stanowiska.

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda jest bezzasadna, zaś zaskarżony wyrok jest prawidłowy, pomimo nietrafnego w niewielkiej części uzasadnienia.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że nie jest zasadny wniosek apelacji o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Wprawdzie wniosek ten został zgłoszony jako wniosek ewentualny, ale, jako dalej idący, wymaga omówienia w pierwszej kolejności.

Z przepisów art. 386 § 2 i 4 k.p.c. wynika, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji może nastąpić tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Dodatkową podstawę prawną uchylenia wyroku stanowi przepis art. 505 ¹² § 1 k.p.c., mający zastosowanie w postępowaniu uproszczonym. Przepis ten stanowi, że jeżeli sąd drugiej instancji stwierdzi, że zachodzi naruszenie prawa materialnego, a zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku, uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania.

W ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna ze wskazanych wyżej podstaw uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Postępowanie przed Sądem pierwszej instancji nie jest dotknięte nieważnością. Wydanie wyroku przez Sąd Okręgowy nie wymaga również przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, ani też nawet uzupełniania, czy powtarzania postępowania dowodowego.

W sprawie nie zachodzą również okoliczności, o których mowa w art. 505 ¹² § 1 k.p.c.

Nie jest uzasadniony zarzut apelacji, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy. Sąd Rejonowy oddalił wprawdzie powództwo, ustalając, że powód nie nabył wierzytelności objętych żądaniem pozwu, a zatem nie jest legitymowany do ich dochodzenia, jednak niezależnie od prawidłowości ustaleń w tym zakresie Sąd Rejonowy wypowiedział się również w uzasadnieniu wyroku na temat zasadności powództwa w sytuacji, gdyby przyjąć, że powód nabył te wierzytelności. Sąd Rejonowy rozpoznał zatem istotę sprawy, analizując zasadność żądania pozwu z punktu widzenia wszystkich okoliczności faktycznych przytoczonych jako podstawa faktyczna powództwa.

÷

Oczywiście bezzasadne są zarzuty prawa materialnego podniesione w apelacji.

Zarzucając naruszenie przepisów art. 6 k.c. i art. 509 § 1 k.c., powód kwestionuje jednocześnie prawidłowość ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, które miałyby stanowić podstawę faktyczną zastosowania tych przepisów.

Naruszenie prawa materialnego może nastąpić bądź przez jego błędną wykładnię, bądź przez jego niewłaściwe zastosowanie, nie zaś przez błędne ustalenia faktyczne1.

Zarzut naruszenia prawa materialnego ma rację bytu wówczas, gdy sąd dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, a tylko nie zastosował odpowiednich przepisów prawa materialnego, niewłaściwie je zastosował lub też dokonał błędnej ich wykładni. W takich wypadkach naruszenie prawa materialnego ma charakter pierwotny i może stanowić podstawę zarzutu apelacyjnego.

Jeżeli natomiast sąd pierwszej instancji dokona nieprawidłowych ustaleń faktycznych i stosownie do tych ustaleń zastosuje lub nie określone przepisy prawa materialnego, to naruszenie prawa materialnego ma charakter wtórny, gdyż jest pochodną nieprawidłowych ustaleń faktycznych. W takim przypadku nie następuje naruszenie prawa materialnego w znaczeniu ścisłym, a podnoszenie wówczas takiego zarzutu jest bezprzedmiotowe.

÷

Przepisy art. 194 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1355 – tekst jednolity ze zm.) nie są przepisami prawa materialnego, ponieważ nie regulują praw i obowiązków podmiotów prawa w oderwaniu od jakichkolwiek procedur prawnych, w szczególności praw i obowiązków cywilnoprawnych. Przepis art. 194 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku jest szeroko rozumianym przepisem o charakterze proceduralnym, określającym moc prawną wskazanych w tym przepisie dokumentów, a mianowicie poprzez nadanie im mocy dokumentów urzędowych. Przepis art. 194 ust. 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku jest natomiast typowym przepisem postępowania cywilnego, ponieważ wyraźnie w swojej treści odnosi się do tego postępowania.

÷

Całkowicie błędne jest twierdzenie powoda, że przepisy art. 6 k.c., art. 509 § 1 k.c. i art. 194 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi miałyby zostać naruszone przez błędną ich wykładnię.

Wykładnia oznaczonego przepisu prawa polega na określeniu przez sąd właściwego znaczenia tego przepisu. Powód nawet nie wskazał w apelacji, jakie miałoby być właściwe znaczenie wskazanych wyżej przepisów oraz w jaki sposób znaczenie to miałoby się różnić od znaczenia ustalonego przez Sąd pierwszej instancji.

÷

Oczywiście bezzasadny jest zarzut naruszenia przepisu art. 6 k.c.

Przepis art. 6 k.c. reguluje zagadnienie ciężaru dowodu w znaczeniu materialnym, czyli zagadnienie podmiotu, którego obciążają materialnoprawne skutki nieudowodnienia twierdzeń w zakresie okoliczności istotnych dla rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy. Z naruszeniem tego przepisu mielibyśmy do czynienia wówczas, gdyby Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo określił na kim w rozpoznawanej sprawie spoczywa ciężar dowodu w zakresie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Taka sytuacja jednak w rozpoznawanej sprawie nie wystąpiła.

Przepis art. 6 k.c. nie dotyczy natomiast zagadnienia, czy strona wywiązała się ze swego obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Przepis art. 6 k.c. nie reguluje kwestii skuteczności wykazania dowodzonych okoliczności, ponieważ ta kwestia podlega ocenie w świetle przepisów procesowych. Kwestionowanie prawidłowości uznania przez sąd, że przeprowadzone dowody nie są wystarczające do przyjęcia za udowodnione okoliczności, których ciężar udowodnienia spoczywał na jednej ze stron, może nastąpić w drodze zarzutu naruszenia odpowiednich przepisów prawa procesowego, nie zaś art. 6 k.c. Nie jest również objęte tym przepisem, które z faktów i z jakich przyczyn sąd uznał za udowodnione2.

÷

Bezzasadny jest zarzut naruszenia przepisu art. 339 § 2 k.p.c. Powołany przepis należy interpretować w ścisłym związku z przepisem art. 339 § 1 k.p.c., co oznacza, że możliwość zastosowania przepisu art. 339 § 2 k.p.c., jako samodzielnej podstawy ustaleń faktycznych w sprawie (odrębnej od podstaw wskazanych w przepisach art. 227 k.p.c. – art. 231 k.p.c. i art. 234 k.p.c.), zachodzi tylko wówczas, jeżeli istnieją warunki formalne wydania wyroku zaocznego.

Przepis art. 339 § 1 k.p.c. stanowi, że jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny.

Przepis art. 339 § 2 k.p.c. stanowi, że w tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie mógł uznać za wiarygodne wszystkich twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie, skoro część tych twierdzeń budziła wątpliwości już tylko ze względu na ich treść przytoczoną w pozwie, a dodatkowo ze względu na sprzeczność z dołączonymi do pozwu dokumentami.

A. Twierdzenie, że „na dochodzone przez powoda roszczenie składa się: 1) kwota 149,70 zł stanowiąca wysokość zobowiązania strony pozwanej wynikająca z Umowy o świadczenie usług telewizyjnych i radiowych”, nie tylko nie jest w pełni gramatyczne, ale nie wyjaśnia w ogóle za jakiego konkretnie rodzaju usługę telewizyjną lub radiową kwota 149,70 zł stanowi zapłatę.

W wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego numer (...) z dnia 5 stycznia 2008 roku (k. 5) również nie wynika konkretnie, za jakie usługi radiowe i telewizyjne omawiana kwota stanowi wynagrodzenie. W treści wyciągu mowa jedynie o „kapitale”, co w żaden sposób nie wyjaśnia bliżej podstawy faktycznej żądania w omawianym zakresie.

Wreszcie kwota ta nie jest wyraźnie wymieniona w piśmie z dnia 23 czerwca 2017 roku, w którym mowa jedynie o kwocie 1449,52 zł z tytułu bliżej nieokreślonej „należności głównej”. Dołączone do pisma zestawienie tabelaryczne (k. 7) zawiera wymienienie dwudziestu bliżej nieokreślonych „not karnych”, bez jakiejkolwiek możliwości uzyskania informacji, jakich konkretnie zobowiązań pozwanej „noty” te dotyczą, zarówno gdy chodzi o podstawę faktyczną, jak i wysokość zobowiązania.

Wreszcie kwota 149,70 zł nie jest w ogóle odrębnie wymieniona w dokumencie zatytułowanym „Wyciąg z elektronicznego załącznika do Umowy Przelewu Wierzytelności z dnia 16.05.2017 r.” (k. 9), ani też nie daje się ustalić jako suma kwot wymienionych w tym dokumencie, niezależnie od ilości i rodzaju kwot (czynników) przyjętych do sumowania.

B. Twierdzenie, że „na dochodzone przez powoda roszczenie składa się: (…) 2) kwota 1293,46 zł stanowiąca wysokość zobowiązania strony pozwanej wynikająca z wystawionych not obciążeniowych Umowy o świadczenie usług telewizyjnych i radiowych”, również nie jest w pełni gramatyczne, a ponadto w ogóle nie wyjaśnia, jakiego konkretnie rodzaju zobowiązanie wynika z „not obciążeniowych”, które w liczbie mnogiej zostały wymienione w treści sformułowania.

W wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego numer (...) z dnia 5 stycznia 2008 roku podstawa faktyczna wierzytelności w kwocie 1293,46 zł określona została jako „koszty” (k. 5), bez jakiegokolwiek bliższego doprecyzowania.

Wreszcie kwota 1293,46 zł nie jest wyraźnie wymieniona w piśmie z dnia 23 czerwca 2017 roku, w którym mowa jedynie o kwocie 1449,52 zł z tytułu bliżej nieokreślonej „należności głównej”. Dołączone do pisma zestawienie tabelaryczne (k. 7) zawiera wymienienie dwudziestu bliżej nieokreślonych „not karnych”, bez jakiejkolwiek możliwości uzyskania informacji, jakich konkretnie zobowiązań pozwanej „noty” te dotyczą, zarówno gdy chodzi o podstawę faktyczną, jak i wysokość zobowiązania.

Kwota 1293,46 zł nie jest w ogóle odrębnie wymieniona w dokumencie zatytułowanym „Wyciąg z elektronicznego załącznika do Umowy Przelewu Wierzytelności z dnia 16.05.2017 r.” (k. 9). Wprawdzie kwota ta stanowi wynik dodawania kwot 953,46 zł i 340 zł, wymienionych w tym dokumencie, jednak nie wiadomo w ogóle, jakiego rodzaju zobowiązań kwoty te dotyczą i czy rzeczywiście kwota 1293,46 zł obejmuje dwie wierzytelności, których wysokość wynosi 953,46 zł i 340 zł.

C. Twierdzenie, że „na dochodzone przez powoda roszczenie składa się: (…) 3) kwota 62,55 zł stanowiąca wysokość skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie oraz wystawionych przez wierzyciela pierwotnego not odsetkowych”, nie dawało w ogóle obrazu zakresu żądania zapłaty odsetek, jak i jego podstawy faktycznej.

Niczego w tym zakresie nie wyjaśniają pozostałe dokumenty dołączone do pozwu, w szczególności wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego numer (...) z dnia 5 stycznia 2008 roku, w którym mowa jedynie o „odsetkach”.

W zakresie żądania zapłaty kwoty 62,55 zł zawartego w pozwie zachodziły podstawy do zastosowania przepisu art. 130 § 1 k.p.c., w związku z czym zarządzeniem z dnia 15 lutego 2018 roku Przewodniczący wezwał pełnomocnika powoda do uzupełnienia braków formalnych pozwu (k. 26).

—

Z powyższych rozważań wynika, że treść pozwu w rozpoznawanej sprawie nie dawała podstawy do zastosowania przepisu art. 339 § 2 k.p.c., a dodatkowo w zakresie żądania zapłaty kwoty 62,55 zł nie można było nadać temu pozwowi dalszego biegu, ponieważ pozew był dotknięty brakiem formalnym.

Przy ocenie, czy i w jakim zakresie zachodziły w rozpoznawanej sprawie podstawy do zastosowania przepisu art. 339 § 2 k.p.c., należy rozważyć również treść pisma procesowego powoda z dnia 27 lutego 2018 roku (k. 29-31), złożonego w wykonaniu zarządzenia Przewodniczącego z dnia 15 lutego 2018 roku (k. 26). Analizy tej należy zatem dokonać zestawiając treść pisma procesowego z dnia 27 lutego 2018 roku i treść pozwu.

W piśmie procesowym z dnia 27 lutego 2018 roku powód wskazał, że kwota 149,70 zł obejmuje osiemnaście kwot wynikających z „dokumentów księgowych”, jednak poza wskazaniem tych kwot oraz trzech dat, z których mają pochodzić poszczególne „dokumenty księgowe”, powód nie wskazał jakiego rodzaju wierzytelności obejmują poszczególne „dokumenty księgowe”.

Jeżeli chodzi o kwotę 1293,46 zł, to w piśmie procesowym z dnia 27 lutego 2018 roku powód wskazał, że kwota ta stanowi „koszty” i obejmuje dwie kwoty:

a) kwotę 953,46 zł wynikającą z „noty obciążeniowej numer (...)”,

b) kwotę 340 zł wynikającą z „noty obciążeniowej numer (...)”.

Powód nie wskazał jednak w piśmie procesowym z dnia 27 lutego 2018 roku jakiego rodzaju „koszty” stanowią wskazane wyżej kwoty, ani też jakiego rodzaju wierzytelności obejmują wskazane w tym piśmie „noty obciążeniowe”.

Jeżeli chodzi o kwotę 62,55 zł z tytułu odsetek, to powód rzeczywiście uzupełnił w piśmie procesowym z dnia 27 lutego 2018 roku brak formalny pozwu i dokładnie określił żądanie z tego tytułu, jednak nadal nie było wiadomo, jaki jest tytuł wierzytelności pieniężnej w kwocie 953,46 zł, od której naliczone zostały odsetki ustawowe za opóźnienie za okres od dnia 20 listopada 2015 roku do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu.

Biorąc pod uwagę treść pozwu i treść pisma procesowego z dnia 27 lutego 2018 roku, należy zatem uznać, że zastosowanie przepisu art. 339 § 2 k.p.c. wchodziło w grę jedynie w zakresie ustalenia, że pozwana zawarła w dniu 19 grudnia 2013 roku z (...) Spółką Akcyjną umowę o świadczenie usług telewizyjnych i radiowych oraz że w dniu 16 maja 2017 roku (...) Spółka Akcyjna i Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty zawarli umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której powód nabył jakieś wierzytelności względem B. P. wynikające z umowy z dnia 19 lutego 2013 roku. Treść pozwu i treść pisma procesowego z dnia 27 lutego 2018 roku nie pozwalała już jednak na ustalenie, o jakiego rodzaju wierzytelności chodzi.

Wydając w dniu 10 maja 2018 roku wyrok zaoczny, Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej nie mógł zatem poprzestać i nie poprzestał na wykorzystaniu podstawy ustaleń faktycznych przewidzianej przez przepis art. 339 § 2 k.p.c., lecz miał obowiązek odwołać się i odwołał się do zebranego w sprawie materiału dowodowego. Chodzi mianowicie o dowody z dokumentów dołączonych do pozwu oraz do pisma procesowego z dnia 27 lutego 2018 roku, czemu Sąd Rejonowy dał wyraz w postanowieniu dowodowym wydanym na rozprawie w dniu 10 maja 2018 roku. Innych dowodów powód w pierwszej instancji nie przedstawił, pomimo niczym nieograniczonych możliwości w tym zakresie.

Biorąc pod uwagę z jednej strony twierdzenia pozwu i pisma procesowego powoda z dnia 27 lutego 2018 roku, a z drugiej strony dowody przedstawione przez powoda, można uznać, że przedmiotem przelewu były dwie wierzytelności:

1) wierzytelność w kwocie 953,46 zł, której podstawa faktyczna została określona przez powoda w dokumencie z dnia 5 listopada 2015 roku jako „Kara za rozwiązanie umowy w okresie podstawowym (...)”,

2) wierzytelność w kwocie 340 zł, której podstawa faktyczna została określona przez powoda w dokumencie z dnia 14 grudnia 2015 roku jako „Kara umowna z tytułu braku zwrotu sprzętu d6db- (...)”.

W żadnym miejscu powód nie twierdził w pozwie i wprost w piśmie z dnia 27 lutego 2018 roku, że domaga się od pozwanej zapłaty jakichkolwiek kar umownych. Okoliczność ta wynikała dopiero z zestawienia treści pisma z dnia 27 lutego 2018 roku z treścią dołączonych do niego dokumentów w postaci „not obciążeniowych” z dnia 5 listopada 2015 roku i z dnia 14 grudnia 2015 roku, w których w sposób wyżej opisany wskazano tytuł (podstawę faktyczną) wierzytelności.

Wskazanie wymienionych wyżej „not obciążeniowych” w załączniku do pisma z dnia 23 czerwca 2017 roku (zawiadomienia dłużnika o cesji wierzytelności) (k. 8) oraz wymienienie kwot 953,46 zł i 340 zł w dokumencie mającym stanowić wyciąg z elektronicznego załącznika do umowy przelewu wierzytelności z dnia 16 maja 2017 roku (k. 9) pozwala na przyjęcie, że tak opisane wierzytelności były przedmiotem przelewu.

Zwrócić należy również uwagę na fakt, że powód dysponował co najmniej kserokopiami umowy z dnia 19 lutego 2013 roku i załączników do niej (k. 32-35) oraz kserokopiami „not obciążeniowych” z dnia 5 listopada 2015 roku i z dnia 14 grudnia 2015 roku, skoro złożył je do akt sprawy. Pozwala to na przyjęcie, że w posiadanie tych dokumentów wszedł od pierwotnego wierzyciela, co przemawia dodatkowo za wnioskowaniem – na podstawie art. 231 k.p.c., że omawiane dwie wierzytelności były przedmiotem przelewu.

Tylko w omawianym zakresie można dokonać ustaleń faktycznych częściowo odmiennych od ustaleń Sądu pierwszej instancji. W pozostałym zakresie ustalenia te są natomiast prawidłowe.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie jakiego rodzaju jeszcze inne wierzytelności zbywcy w stosunku do B. P. były przedmiotem przelewu w dniu 16 maja 2017 roku.

÷

Trafnie Sąd Rejonowy ocenił zasadność żądań powoda z tytułu kar umownych.

Skoro powód twierdził, że do rozwiązania umowy doszło z winy abonenta z dniem 5 listopada 2015 roku, to w świetle postanowień umowy z dnia 19 lutego 2013 roku nastąpiło to po upływie tak zwanego okresu podstawowego, a w związku z tym kara umowna za rozwiązanie umowy nie przysługiwała (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. (postanowienie zawarte w punkcie 13 umowy).

Co więcej, ewentualna kara umowna mogła przysługiwać w wysokości co najwyżej 462,70 zł, ponieważ zgodnie z zawartą umową wysokość kary umownej z tego tytułu nie mogła przekraczać ulgi przyznanej abonentowi w związku z zawarciem umowy, a ponadto powinna być jeszcze pomniejszona, zgodnie z postanowieniem zawartym w punkcie 13 umowy.

Sąd Rejonowy trafnie uznał również, że z treści dokumentów przedstawionych przez powoda, a mających wyznaczać treść zawartej w dniu 19 lutego 2013 roku umowy, nie wynika, aby strony zastrzegły karę umowną na wypadek niezwrócenia urządzeń transmisyjnych lub innych, dostarczonych przy zawarciu umowy abonentowi.

÷

Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił wnioski powoda o dopuszczenie dowodu z dokumentów dołączonych do apelacji.

Część dokumentów dołączonych do apelacji została złożona przez powoda w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji i z dokumentów tych Sąd Rejonowy przeprowadził już dowód. Chodzi mianowicie o umowę z dnia 19 lutego 2013 roku (k. 92-93; k. 32-33), dokument z dnia 19 lutego 2013 roku oznaczony jako „49CI” (k. 94; k. 34), dokument z dnia 19 lutego 2013 roku bez tytułu (k. 95; k. 35), dokument z dnia 5 listopada 2015 roku zatytułowany jako „Nota obciążeniowa Numer (...)” (k. 101; k. 37) i dokument z dnia 14 grudnia 2015 roku zatytułowany jako „Nota obciążeniowa Numer (...)” (k. 102; k. 36).

Zgłoszenie w apelacji wniosku o przeprowadzenie dowodu z dokumentów, które już zostały złożone w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji i z których Sąd ten przeprowadził już dowód, wskazuje, że strona powodowa nie orientuje się, jakie dowody zgłosiła w postępowaniu przez Sądem Rejonowym.

Nie są uzasadnione pozostałe wnioski dowodowe zawarte w apelacji.

Z przepisu art. 381 k.p.c. wynika, że sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.

Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i (lub) dowody, gdy strona ponosi winę za to, że ich wcześniej nie przytoczyła3. Uregulowanie zawarte w art. 381 k.p.c. jest wyrazem dążenia do koncentracji materiału dowodowego przed sądem pierwszej instancji. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, musi się liczyć z tym, że sąd drugiej instancji jej wniosku dowodowego nie uwzględni4.

Przewidziane w art. 381 k.p.c. ograniczenie możliwości wprowadzenia do materiału procesowego „nowych faktów i dowodów” zostało ustanowione nie po to, aby ograniczyć apelację i zawęzić ramy odwoławcze, lecz głównie w celu dyscyplinowania stron przez skłanianie ich do przedstawiania całego znanego im materiału faktycznego i dowodowego już w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji; tym sposobem ustawodawca zapobiega także przewlekłości postępowania5.

Nie ulega żadnych wątpliwości, że pozostałe dokumenty dołączone do apelacji mogły być przedstawione już w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji. To samo dotyczy nowych twierdzeń powoda co do faktów.

Niezależnie od wskazanych wyżej przyczyn oddalenia wniosków dowodowych, wnioski powoda podlegały oddaleniu już z przyczyn proceduralnych. Skarżący ma obowiązek, zarówno oparcia apelacji na podstawie nowości, jak i wykazania, że powołanie nowych faktów i (lub) dowodów nie było możliwe albo potrzeba powołania się na nie powstała później. Dociekanie, czy istniały takie przyczyny, nie należy do sądu drugiej instancji6.

Strona, zgłaszając wnioski dowodowe w apelacji, powinna zarówno wskazać, jak i wykazać, że wniosków tych nie mogła powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, albo też, że potrzeba powołania się na nie wynikła później7.

Niezależnie od tego należy stwierdzić, że potrzeba powołania się na nowe fakty i dowody w postępowaniu apelacyjnym musi być uzasadniona okolicznościami o charakterze obiektywnym, nie może wynikać jedynie z samego faktu przegrania sprawy i chęci podważenia dotychczasowych ustaleń faktycznych niekorzystnych dla strony.

Twierdzenie apelującego, że Sąd Rejonowy wydając wyrok na niekorzyść powoda uniemożliwił powodowi uzupełnienie materiału dowodowego jest oczywiście bezzasadne w takim stopniu, że nie wymaga bliższego wyjaśniania, i świadczy o zupełnym niezrozumieniu przez powoda podstawowych zasad, które wyznaczają tok i zakres postępowania wyjaśniającego i dowodowego w sprawie cywilnej.

Już w pozwie powód powinien przytoczyć twierdzenia dotyczące okoliczności faktycznych w taki sposób, aby jednoznacznie definiowały rodzaj i zakres podstawy faktycznej powództwa. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy strona dochodzi więcej niż jednego roszczenia, a więc wypadku tak zwanej kumulacji przedmiotowej roszczeń. Jeżeli okoliczności faktyczne przytoczone w pozwie na uzasadnienie żądania (lub żądań – w wypadku ich wielości) jednoznacznie identyfikują to żądanie (żądania) i nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do swojej wiarygodności), to wyrok zaoczny może być wydany wyłącznie na podstawie twierdzeń pozwu dotyczących okoliczności faktycznych (art. 339 § 2 k.p.c.), bez potrzeby, a nawet możliwości przeprowadzania postępowania dowodowego. Wyjątki mogą wynikać z przepisów szczególnych (na przykład art. 431 k.p.c., art. 452 k.p.c., art. 458 § 1 k.p.c.).

Z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego wynika również jednoznacznie, że to strona powinna przytoczyć okoliczności faktyczne, które mają stanowić podstawę faktyczną powództwa, oraz wskazać dowody dla stwierdzenia tych okoliczności (art. 3 k.p.c., art. 126 § 1 pkt 3 k.p.c., art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c., art. 210 § 1 k.p.c., art. 232 zd. 1 k.p.c.). Wyjątki od tej zasady mogą wynikać z przepisów szczególnych, które w określonych kategoriach spraw lub oznaczonym zakresie nakładają na sąd obowiązek ustalania (wyjaśniania) faktów z urzędu lub przeprowadzania postępowania dowodowego. Rozpoznawana sprawa to tego rodzaju spraw nie należy.

Dodatkowo należy wskazać, że w rozpoznawanej sprawie zarządzeniem z dnia 15 lutego 2018 roku pełnomocnik powoda wezwany został do wskazania warunków, na jakich została zawarta umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych, podstawy i okoliczności jej rozwiązania oraz naliczenia należności wskazanych w fakturach, z wyliczeniem ich wysokości, w szczególności podstaw prawnych naliczania i sposobu wyliczenia not odsetkowych/obciążeniowych, wysokości przyznanej ulgi oraz stopnia pomniejszenia obowiązku zwrotu ulgi (k. 26, 27, 28).

We wskazanym terminie pełnomocnik powoda miał możliwość nie tylko przedstawienia dowodów, ale przede wszystkim możliwość takiego przytoczenia okoliczności faktycznych, aby ich prawdziwość nie budziła uzasadnionych wątpliwości.

Nie jest uprawnione odwoływanie się przez powoda w apelacji do przepisów art. 56 i art. 57 ust. 6 ustawy z dnia 16 lipca 2004 roku – Prawo telekomunikacyjne. Przepis art. 57 ust. 6 tej ustawy nie wyklucza zawarcia w umowie o świadczenie usług telekomunikacyjnych postanowień bardziej korzystnych dla abonenta niż wynika to z tego przepisu. W szczególności dostawca usług może w umowie nie przewidzieć roszczenia na wypadek jednostronnego rozwiązania umowy przez abonenta lub przez dostawcę usług z winy abonenta przed upływem terminu, na jaki umowa została zawarta, albo też ograniczyć zakres tego roszczenia w sposób korzystniejszy dla abonenta, niż wynika to z powołanego przepisu.

Wbrew twierdzeniom apelacji należy wskazać, że Sąd Rejonowy nie przyjął, że zbycie wierzytelności ma zostać wykazane dokumentem urzędowym, ani też nie przyjął, że dokumenty prywatne nie mogą stanowić dowodu przejścia wierzytelności. Sąd Rejonowy dokonał jedynie oceny wiarygodności konkretnych dowodów z dokumentów przedstawionych przez powoda.

W szczególności należy wskazać, że nie może być w rozpoznawanej sprawie uznany za wiarygodny dokument w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego, skoro z dokumentu tego nie wynika dokładnie jakie są podstawy faktyczne wierzytelności, które stwierdza. Co więcej, jak wynika z późniejszych twierdzeń powoda i dokumentów przez niego przedstawionych, wierzytelność określona w tytule jako „kapitał”, nie była kapitałem w znaczeniu prawnym, lecz stanowiła 18 wynagrodzeń za bliżej nieokreślone usługi, zaś wierzytelność określona jako „koszty” nie stanowiła kosztów, lecz obejmowała w istocie dwie kary umowne.

Podsumowując należy stwierdzić, że w rozpoznawanej sprawie pozew, jak również pismo procesowe z dnia 27 lutego 2018 roku, zostały sporządzone z naruszeniem minimalnych standardów zawodowych radcy prawnego. Wyrazem tego jest chociażby sprzeczność lakonicznych twierdzeń pozwu i treści dołączonych do pozwu dokumentów.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało oddalić apelację, jako bezzasadną.

*

Na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił wniosek D. (...)Funduszu (...) w W. o zasądzenie od B. P. zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja powoda została oddalona w całości, powód jest stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Powód nie może zatem uzyskać od pozwanej zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Z kolei pozwana nie poniosła w postępowaniu odwoławczym żadnych kosztów, które z urzędu podlegałyby zasądzeniu na jej rzecz (art. 109 § 1 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.).

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

1 Por.: postanowienie SN z dnia 28 maja 1999 roku, I CKN 276/99, Prokuratura i Prawo 1999, nr 11-12, poz. 34; wyrok SN z dnia 19 stycznia 1998 roku, I CKN 424/97, OSN C 1998, z. 9, poz. 36; uzasadnienie postanowienia z dnia 28 marca 2003 roku, IV CKN 1961/00, Lex nr 80241.

2 Por.: wyrok SA we Wrocławiu z dnia 7 marca 2012 roku, I ACa 97/12, Lex nr 1130079; wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2011 roku, I CSK 517/10, Lex nr 960502; wyrok SN z dnia 27 stycznia 2011 roku, II PK 173/10, Lex nr 786376; wyrok SN z dnia 20 stycznia 2011 roku, I CSK 409/10, Lex nr 738082; wyrok SN z dnia 5 listopada 2010 roku, I CSK 23/10, Lex nr 786548; wyrok SN z dnia 6 października 2010 roku, II CNP 44/10, Lex nr 970065; wyrok SN z dnia 25 czerwca 2010 roku, I CSK 544/09, Lex nr 737245; wyrok SN z dnia 16 czerwca 2010 roku, I CSK 482/09, Lex nr 607236; wyrok SN z dnia 11 marca 2009 roku, I CSK 363/08, Lex nr 560510.

3 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 2 marca 2012 roku, II CSK 362/11, Lex nr 1165068; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 16 maja 2002 roku, CKN 1269/00, Lex nr 564704; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 7 grudnia 2000 roku, II CKN 334/00, Lex nr 11700115.

4 Por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 17 kwietnia 2002 roku, IV CKN 980/00, Lex nr 53922; uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 lutego 2002 roku, IV CK 3/02, Lex nr 564819.

5 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 lipca 2011 roku, II PK 23/11, Lex nr 1095821; uzasadnienie wyroku SN z dnia 23 lipca 2008 roku, I UK 7/08, Lex nr 500238.

6 Por. uzasadnienie postanowienia z dnia 21 listopada 2000 roku, II CKN 428/00, Lex nr 536998; uzasadnienie wyroku SN z dnia 21 września 2007 roku, V CSK 192/07, Lex nr 619680; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 21 listopada 2000 roku, II CKN 428/00, Lex nr 536998.

7 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 13 grudnia 2006 roku, II PK 125/06, Lex nr 950402; uzasadnienie wyroku SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku, I CK 647/03, Lex nr 585675; uzasadnienie wyroku SN z dnia 7 marca 2003 roku, I CKN 94/01, Lex nr 78899; uzasadnienie wyroku SN z dnia 11 października 2002 roku, I CKN 1063/00, Lex nr 515435; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 stycznia 2001 roku, IV CKN 481/00, Lex nr 52802; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 4 października 2001 roku, I CKN 365/99, Lex nr 52718; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 11 stycznia 2001 roku, V CKN 1683/00, Lex nr 536812.