Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2019 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Anna Bielecka-Gąszcz

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Zuchora

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2019 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa G. C., A. Z. i A. G.

przeciwko H. P.

o zapłatę 7.933,58 zł

1.  zasądza od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 7.933,58 zł (siedem tysięcy dziewięćset trzydzieści trzy złote i pięćdziesiąt osiem groszy) wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 22 czerwca 2018 roku do dnia zapłaty;

2.  nie obciąża pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu należnych stronie powodowej;

3.  przyznaje i nakazuje wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi na rzecz adwokata A. P. kwotę 1.476 zł (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu pozwanej H. P..

Sygn. akt VIII C 2788/18

UZASADNIENIE

W dniu 22 czerwca 2018 roku powodowie solidarni G. C., A. Z. i A. G. wytoczyli przeciwko pozwanej H. P. w elektronicznym postępowaniu upominawczym powództwo o zasądzenie kwoty 7.933,58 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, ponadto wnieśli o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu podniesiono, że w dniu 16 stycznia 2017 roku pozwana zawarła z pierwotnym wierzycielem umowę pożyczki, na mocy której otrzymała kwotę 10.000 zł, zobowiązując się do jej spłaty w 36 miesięcznych ratach zgodnie z harmonogramem. Z przyjętego zobowiązania pozwana wywiązała się wyłącznie w części dokonując 9 wpłat na łączną kwotę 3.310 zł, która została zaksięgowana na poczet: kapitału – 2.491,12 zł, odsetek kapitałowych – 808,28 zł, odsetek od zadłużenia przeterminowanego – 10,60 zł. Na datę wniesienia pozwu do spłaty pozostał kapitał w wysokości 7.508,88 zł, odsetki umowne naliczone w okresie obowiązywania umowy – 290,32 zł, odsetku umowne za opóźnione naliczone w okresie obowiązywania umowy – 30,70 zł oraz odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości 103,68 zł naliczone za okres od dnia wymagalności pożyczki do dnia 21 czerwca 2018 roku. Powodowie podnieśli ponadto, iż wierzytelność wobec pozwanej nabyli na mocy umowy cesji z dnia 16 kwietnia 2018 roku. (pozew w e.p.u. k. 2-3v.)

W dniu 6 sierpnia 2018 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie stwierdził w sprawie brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, w następstwie czego, przekazał sprawę do rozpoznania tutejszemu Sądowi. (postanowienie k. 7)

Po przekazaniu sprawy z e.p.u., powód uzupełnił braki pozwu i podtrzymał powództwo w całości. (pismo procesowe k. 9, pozew k. 10-11v.)

W dniu 19 października 2018 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi wydał przeciwko pozwanej nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, który pozwana zaskarżyła sprzeciwem w całości, wnosząc o oddalenie powództwa w całości. Ponadto H. P. wniosła o zwolnienie jej od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu. (nakaz zapłaty k. 35, sprzeciw k. 43-47)

Postanowieniem z dnia 11 lutego 2019 roku Sąd zwolnił pozwaną od kosztów sądowych w całości oraz ustanowił dla niej pełnomocnika z urzędu. (postanowienie k. 58)

W piśmie procesowym z dnia 20 marca 2019 roku pełnomocnik pozwanej z urzędu podtrzymał stanowisko wyrażone w sprzeciwie oraz wniósł o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, powiększonych o stawkę podatku VAT. W uzasadnieniu wskazał, że postanowienia umowne przewidujące prowizję są sprzeczne z dobrymi obyczajami i mają niedozwolony charakter. Ponadto podniósł, iż zastrzeżenie w umowie odsetek za opóźnienie na poziomie maksymalnym stanowi nadużycie prawa ze strony powodowej, że odsetki kapitałowe winny być naliczone wyłącznie za okres obowiązywania umowy, a także, że pozwana nie była świadoma opłat dodatkowych. (pismo procesowe k. 64-65v.)

W odpowiedzi na powyższe pełnomocnik powoda podtrzymał stanowisko w sprawie. Wyjaśnił, iż sporne koszty mieszczą się w limicie zakreślonym art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Na rozprawie w dniu 11 października 2019 roku pełnomocnik powodów nie stawił się. Pełnomocnik pozwanej z urzędu podtrzymał stanowisko w sprawie. (pismo procesowe k. 69-72, protokół rozprawy k. 77-79)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 maja 2017 roku pozwana H. P. zawarła z pierwotnym wierzycielem (...) Finanse Sp. z o.o. w T. umowę pożyczki gotówkowej, zgodnie z treścią której, pozwanej udzielono pożyczki w kwocie 10.000 zł, która obejmowała kapitał pożyczki – 5.000 zł oraz prowizję – 5.000 zł. Przyznaną kwotę wraz z odsetkami umownymi w kwocie 1.687,52 zł (10% w stosunku rocznym) pozwana zobowiązał się spłacić w 36 ratach w wysokości: pierwsza rata – 394,07 zł, pozostałe raty – po 322,67 zł każda, płatnych do 15-go dnia każdego miesiąca począwszy od dnia 15 marca 2017 roku. Niespłacenie raty pożyczki w całości lub w części w ustalonym terminie skutkowało powstaniem zadłużenia przeterminowanego, od którego pożyczkodawca był uprawniony naliczać odsetki w wysokości równej dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. W przypadku powstania zadłużenia przeterminowanego dokonane spłaty były zaliczane w następującej kolejności: odsetki od zadłużenia przeterminowanego, odsetki, kapitał pożyczki. Pożyczkodawca miał prawo wypowiedzieć umowę w formie pisemnej z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia w przypadku niespłacenia przez pożyczkobiorcę jednej pełnej raty pożyczki przez okres co najmniej 30 dni. (dowód z przesłuchania pozwanej 00:05:01-00:14:55 elektronicznego protokołu rozprawy z dnia 11 października 2019 roku, umowa pożyczki k. 18-19v., harmonogram k. 20-20v., okoliczności bezsporne)

W dniu 17 stycznia 2017 roku (...) Finanse Sp. z o.o. w T. zawarła ze stroną powodową umowę o przelew wierzytelności wobec dłużnika H. P., wynikającą z tytułu umowy pożyczki gotówkowej z dnia 16 stycznia 2017 roku. W treści umowy zadłużenie pozwanej zostało oznaczone na kwotę 10.005,48 zł, z czego kwota 10.000 zł stanowiła kapitał pożyczki, a kwota 5,48 zł naliczone odsetki umowne.

W dniu 14 lutego 2017 roku powodowie zawarli z M. N. umowę przeniesienia prawa majątkowego nr (...), na mocy której przenieśli na rzecz nabywcy wszelkie prawa przysługujące im wobec H. P. z tytułu przedmiotowej umowy pożyczki. Następnie, na mocy umowy powierniczego przelewu wierzytelności z dnia 16 kwietnia 2018 roku, M. N. dokonała przelewu wierzytelności z tytułu tejże umowy w postaci niespłaconego kapitału pożyczki (7.508,88 zł), odsetek kapitałowych (235,82 zł), odsetek karnych (18,36 zł), z powrotem na rzecz powodów. (umowa przelewu wierzytelności z załącznikami k. 21-25, umowa przeniesienia prawa majątkowego z załącznikiem k. 26-27, umowa powierniczego przelewu wierzytelności z załącznikiem k. 28-29)

Na poczet zaciągniętego zobowiązania pozwana dokonała dziewięciu wpłat w łącznej kwocie 3.310 zł, która została zaksięgowana na poczet: należności kapitałowej – 2.491,12 zł, odsetek kapitałowych oznaczonych w harmonogramie spłaty – 808,28 zł, odsetek za opóźnienie w terminowej spłacie rat – 10,60 zł.

Wobec zaprzestania spłaty pożyczki strona powodowa pismem z dnia 2 maja 2018 roku, doręczonym w dniu 9 maja 2018 roku, złożyła pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. (wypowiedzenie wraz z potwierdzeniem odbioru k. 30-31, okoliczności bezsporne)

Do dnia wyrokowania pozwana nie spłaciła zadłużenia dochodzonego przedmiotowym powództwem. (okoliczność bezsporna)

Pozwana H. P. ma 69. Samotnie prowadzi gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z emerytury w wysokości ok. 1.500 zł miesięcznie. Poza domem nie posiada innego majątku, nie ma również oszczędności. Na utrzymanie domu wydaje miesięcznie co najmniej 300 zł. W okresie zimowym pozwana kupuje węgiel za kwotę ok. 900 zł. Pozwana ponosi ponadto koszt zakupu żywności – ok. 150 zł oraz leków – ok. 300 zł. Spłaca także zobowiązania kredytowe w wysokości ok. 5.000 zł. (dowód z przesłuchania pozwanej 00:05:01-00:14:55 elektronicznego protokołu rozprawy z dnia 11 października 2019 roku, oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania k. 48-52)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie znajdujących się w aktach sprawy dowodów z dokumentów, których prawdziwość i rzetelność sporządzenia nie budziła wątpliwości Sądu. Za podstawę ustaleń faktycznych Sąd przyjął ponadto dowód z przesłuchania pozwanej.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo było zasadne i zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Rozważania w niniejszej sprawie rozpocząć należy od wskazania, że strona powodowa oparła swoje roszczenie na przepisie art. 720 k.c., w myśl którego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury kodeksowa definicja pożyczki wskazuje, że świadczeniem dającego pożyczkę jest przeniesienie na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku i wykonanie tego świadczenia dający pożyczkę powinien udowodnić w procesie cywilnym. Dopiero wówczas zasadne staje się oczekiwanie od biorącego pożyczkę, że udowodni on spełnienie swego świadczenia umownego tj. zwrot pożyczki (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 17 kwietnia 2012 r., I ACa 285/12, LEX nr 1162845). Innymi słowy pozwany, od którego powód domaga się zwrotu pożyczki nie musi wykazywać zwrotu pożyczki, dopóty powód nie wykaże, że pożyczki udzielił. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie powodowie wykazali, że pierwotny wierzyciel udzielił pozwanej pożyczki w wysokości 10.000 zł, którą pozwana zobowiązała się zwrócić wraz z odsetkami w 36 miesięcznych ratach. Powodowie przedłożyli umowę pożyczki, który to dokument został podpisany przez H. P., w konsekwencji Sąd uznał, że powód wykazał swoje roszczenie co do zasady. W oparciu o twierdzenia powoda Sąd przyjął ponadto, iż na poczet zadłużenia pozwana dokonała wpłat w łącznej kwocie 3.310 zł. Przypomnienia wymaga, że to pozwaną obciążał obowiązek wykazania, że spłaciła zaciągnięte zobowiązanie w całości albo przynajmniej w części większej, aniżeli oznaczonej przez powoda, jeśli z faktu tego chciała wywodzić korzystne dla siebie skutki prawne (art. 6 k.c., art. 232 k.p.c.). Powinności tej pozwana nawet nie starał się sprostać. Sąd uznał ponadto, iż po stronie powoda ukonstytuowało się uprawnienie do wypowiedzenia umowy.

Kontestując żądanie powoda pozwana zakwestionowała postanowienia umowne odnoszące się do kosztów pożyczki, jako naliczone z obejściem obowiązujących przepisów prawa.

Odnosząc się do wywiedzionych przez pozwaną zarzutów w pierwszej kolejności przypomnienia wymaga, że obowiązujące przepisy prawa nie zabraniają stronom stosunku zobowiązaniowego umawiania się na prowizję, która obok odsetek stanowi wynagrodzenie dla pożyczkodawcy z tytułu udostępnienia pożyczkobiorcy środków finansowych i jest powszechnie stosowana nie tylko przez podmioty oferujące pożyczki krótkoterminowe, ale także instytucje bankowe. W omawianym przypadku ustalona przez powoda prowizja mieści się w limicie pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidzianych art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Maksymalna wysokość wspomnianych kosztów jest ustalana, stosownie do art. 36a ust. 1 cyt. ustawy, poprzez dodanie dwóch wartości: 25% całkowitej kwoty kredytu oraz 30% całkowitej kwoty kredytu obliczonej stosownie do długości okresu spłaty, przy czym wymieniona wartość 30% obowiązuje dla okresu jednego roku. W praktyce oznacza to, że pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogą w skali 6 miesięcy przekroczyć 40% całkowitej kwoty kredytu (25% + 15%), w skali roku 55% (25% + 30%), w skali 2 lat 85% (25% + 60%), a w każdym wypadku 100% całkowitej kwoty kredytu, stosownie do art. 36a ust. 2 cyt. ustawy (w niniejszej sprawie, wobec zobowiązania zaciągniętego na 36 miesięcy, limit ten wyznaczał kapitał pożyczki).W tym miejscu zaznaczyć należy, że wartości maksymalne przewidziane w art. 36a cyt. ustawy zostały ustalone przez ustawodawcę w oparciu o analizę danych dotyczących działalności kredytodawców, odzwierciedlających realia rynku kredytowego. Wyjaśnienia wymaga, że wartości maksymalne przewidziane w art. 36a cyt. ustawy zostały ustalone przez ustawodawcę w oparciu o analizę danych dotyczących działalności kredytodawców, odzwierciedlających realia rynku kredytowego. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 roku o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw, mocą której wprowadzono przepis art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, część kosztów związanych z udzieleniem pożyczki ma charakter stały, niezależny od okresu kredytowania: np. ocena zdolności kredytowej klienta, w tym sprawdzenie jego historii w Biurze (...) oraz biurach informacji gospodarczej, przygotowanie umowy w formie papierowej i przekazanie jej klientowi (w przypadku firm operujących w Internecie konieczność dostarczenia umowy pocztą), wycena ryzyka klienta na dzień zawarcia umowy (ryzyko stanowi również element części ruchomej limitu kosztów, ponieważ wraz z wydłużaniem okresu kredytowania ryzyko wzrasta), utrzymywanie baz danych o klientach (konieczność wypełniania wymogów związanych z ochroną danych osobowych), wynagrodzenia pracowników etc. W ocenie ustawodawcy, wprowadzenie limitu stałego całkowitego kosztu kredytu z wyłączeniem odsetek, niezależnego od okresu kredytowania, w wysokości 25% całkowitej kwoty kredytu (pierwsza część wzoru z art. 36a ustawy) miało na celu umożliwienie przedsiębiorcom pokrycia kosztów stałych związanych z udzieleniem pożyczki. Jednocześnie limit mieszczący się w dolnej granicy kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców, miał na celu motywować przedsiębiorców do racjonalizacji kosztów. Z uwagi na fakt, że sektor pożyczek konsumenckich jest zróżnicowany, a zatem obejmuje również pożyczki udzielane na dłuższe okresy, w projekcie ustawy zaproponowano dodatkowo limit całkowitego kosztu kredytu z wyłączeniem odsetek, w wysokości 30%, uzależniony od okresu kredytowania (mający zastosowanie w skali roku). Wskazano, że koszty operacyjne w segmencie pożyczek udzielanych na dłuższe okresy stanowią 27,5% do 51% kwoty pożyczki. Do kosztów operacyjnych należy dodać koszt ryzyka, który szacuje się w tym segmencie na ok. 22%–25%. Całkowite koszty pożyczki udzielonej na okres 1 roku oscylują więc w granicach 49,5%–76% kwoty pożyczki. I w tym przypadku zaproponowany przez ustawodawcę limit mieści się w dolnych granicach kosztów ponoszonych przez pożyczkodawców (druk sejmowy nr 3460). Wskazać wreszcie należy, że za reprezentatywny przykład pożyczki przyjęto na etapie prac nad art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, sytuację, w której pożyczkobiorca otrzymuje kwotę 4.000 zł na okres 36 miesięcy, zaś kwota do zwrotu wynosi 10.800 zł, a więc jest blisko 3-krotnie wyższa. Kończąc tę część rozważań wyjaśnienia wymaga, że naliczanie odsetek, choćby w maksymalnej przewidzianej prawem wysokości, w świetle poczynionych wyżej rozważań odnośnie stałych kosztów operacyjnych, nie jest w stanie zrekompensować pożyczkodawcom kosztów prowadzonej przez nich działalności. Jednocześnie nie budzi wątpliwości, że pierwotny wierzyciel prowadzi działalność nastawioną na zysk, a także, że pozwana miała pełną swobodę w wyborze instytucji, u której zamierzała się zadłużyć. Skoro więc pozwana zdecydowała się skorzystać z usług pierwotnego wierzyciela, uznać należy, że akceptowała wysokość naliczanych przez pożyczkodawcę w związku z wnioskowaną kwotą pożyczki, prowizji. Nie sposób przy tym wymagać od pożyczkodawcy, aby na gruncie każdej z udzielanych pożyczek wykazywał wysokość poniesionych przez siebie kosztów, większość z nich, o czym była już mowa wyżej, ma bowiem stały charakter, niezależny od liczby zawartych w danym okresie umów, a zatem niemożliwe jest ich proste przeliczenie na potrzeby konkretnej umowy. Nieprzeliczalny jest również godziwy zysk, jaki pożyczkodawca ma prawo dla siebie osiągnąć i tu bowiem trudno znaleźć miarę, podług której zysk taki miałby być oceniany. Wysokość tego zysku jest niewątpliwie pochodną realiów rynkowych, te zaś, co jest rzeczą powszechnie znaną, cechuje duży dynamizm zmian. Powtórzenia wymaga, że wybór danego pożyczkodawcy należy wyłącznie do pożyczkobiorcy, to on decyduje u kogo i na jakich warunkach chce się zadłużyć. Wprawdzie naliczona w przedmiotowej umowie prowizja z całą pewnością nie była niska, to jednak pozwana decydując się na pożyczkę oferowaną w sektorze pozabankowym godziła się na jej poniesienie. Wyraźnego zaznaczenia wymaga, że kwestie związane ze sporną prowizją zostały dokładnie opisane w umowie pożyczki, a wykładnia postanowień dotyczących warunków udzielenia pożyczki nie nastręcza żadnych trudności interpretacyjnych. Nie mogą się przy tym ostać twierdzenia pozwanej, iż umowa została sporządzona drobnym, nieczytelnym drukiem. Wręcz przeciwnie, kwoty pożyczki, kapitału wypłacanego pozwanej oraz całkowitej kwoty do zapłaty zostały wpisane do umowy pogrubionym drukiem. Jednocześnie koszty pożyczki zostały opisane w osobnym paragrafie umowy z oznaczeniem, co się na te koszty składa. Pozwana podnosiła również, że działała w zaufaniu do przedstawiciela pożyczkodawcy, który zapewniał ją, że będzie ona spłacała korzystne raty. Okoliczność ta, w ocenie Sądu, jest jednak irrelewantna z punktu widzenia żądania powoda. Obowiązkiem pozwanej, jako pożyczkobiorcy, było dokładne zapoznanie się z postanowieniami umowy, pod treścią której składała swój podpis. Oczywiście można sobie wyobrazić sytuację, w której pozwana zaniechuje lektury przedłożonego jej do podpisania dokumentu, okoliczność ta jednak w żaden sposób nie może wywoływać negatywnych skutków po stronie wierzyciela. Co istotne, pozwana nie podnosi, że została wprowadzona przez drugą stronę umowy w błąd, co do kosztów zaciąganego zobowiązania. Pamiętać także należy, że pożyczkobiorca ma możliwość odstąpienia od umowy w terminie 14 dni, które to działanie rodzi wyłącznie koszty odsetkowe, a więc obiektywnie niewysokie. Pozwana mogła zatem w domu na spokojnie zapoznać się z treścią umowy i w przypadku uznania, iż jej warunki są dla niej nieodpowiednie, czy też niezrozumiałe, złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Oczywiste jest również, że skoro ustawodawca przewidział możliwość naliczania pozaodsetkowych kosztów kredytu w wysokości oznaczonej w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, a jednocześnie brak jest przepisów prawa, które zabraniałyby stronom stosunku zobowiązaniowego umawiania się na prowizję, nie sposób przyjąć, aby zastrzegając sporną opłatę pierwotny wierzyciel działał w sposób sprzeczny z ustawą, bądź też dążył do jej obejścia. Jak wyjaśnił Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z dnia 19 czerwca 2018 roku w sprawie III Ca 686/18, z woli ustawodawcy, takie działanie powoda, które przejawia się naliczeniem pozaodsetkowych kosztów kredytu w wysokości przewidzianej art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, jest w pełni dopuszczalne. Nie można zatem stwierdzić, że tego rodzaju zastrzeżenia umowne w istocie mają na celu obejście przepisów o odsetkach maksymalnych. skutkując nieważnością umowy w tej części czy też bezskutecznością tego zastrzeżenia z uwagi na jego abuzywny charakter (tak też m.in. Sąd Okręgowy w Kielcach w wyroku z dnia 5 czerwca 2018 roku, II Ca 340/18, L.; Sąd Okręgowy w Lublinie w wyroku z dnia 26 lipca 2018 roku, II Ca 171/18, L.). Powyższe stanowisko koresponduje z koncepcją racjonalności polskiego ustawodawcy zgodnie, z którą działanie w ramach przepisów prawa nie powinno zostać uznane za kształtujące obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub zasadami współżycia społecznego. Nieuprawnione jest twierdzenie, by działanie w ramach jasnych i niebudzących wątpliwości co do ich wykładni przepisów ustawy, służącej w istocie ochronie interesów konsumenta, pozostawało w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego czy dobrymi obyczajami. W świetle powyższych rozważań, za chybiony należy także uznać zarzut pełnomocnika pozwanej, iż pożyczkodawca zastrzegając w umowie odsetki za opóźnienie na maksymalnym przewidzianym przepisami poziomie nadużył prawa podmiotowego.

Wyraźnego podkreślenia wymaga również, że powód dochodzi zapłaty nieuiszczonych odsetek umownych (kapitałowych) wyłącznie za okres obowiązywania umowy (całość odsetek wynosiła 1.687,52 zł, z wpłat pozwanej należność odsetkowa została pokryta do kwoty 808,28 zł, zaś powód dochodzi z powyższego tytułu wyłącznie kwoty 290,32 zł).

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd zasądził od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 7.933,58 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie w stosunku rocznym, od dnia 22 czerwca 2018 roku do dnia zapłaty.

Podkreślić należy, że strona powodowa miała prawo, oprócz żądania należności głównej, żądać za czas opóźnienia odsetek w umówionej wysokości, jako że przepis art. 481 k.c. obciąża dłużnika obowiązkiem zapłaty odsetek bez względu na przyczyny uchybienia terminu płatności sumy głównej. Sam fakt opóźnienia przesądza, że wierzycielowi należą się odsetki. Dłużnik jest zobowiązany uiścić je, choćby nie dopuścił się zwłoki w rozumieniu art. 476 k.c., a zatem nawet w przypadku, gdy opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności i choćby wierzyciel nie doznał szkody. Odpowiedzialność dłużnika za ustawowe odsetki w terminie płatności ma zatem charakter obiektywny. Do jej powstania jedynym warunkiem niezbędnym jest powstanie opóźnienia w terminie płatności. Zgodnie z treścią § 2 art. 481 k.c. jeżeli strony nie umówiły się co do wysokości odsetek z tytułu opóźnienia lub też wysokość ta nie wynika ze szczególnego przepisu, to wówczas wierzycielowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie. Na gruncie przedmiotowej umowy pożyczki po stronie pożyczkodawcy zastrzeżono prawo naliczania odsetek od zadłużenia przeterminowanego w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, dlatego też strona powodowa była uprawniona żądać odsetek w wyższej wysokości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., mając na uwadze szczególnie trudną sytuację życiową pozwanej, która zdaniem Sądu, oceniana przez pryzmat zasad współżycia społecznego, uzasadnia odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. jest przy tym suwerennym uprawnieniem sądu orzekającego i od oceny tegoż sądu należy przesądzenie, że taki szczególnie uzasadniony wypadek nastąpił w rozpoznawanej sprawie oraz usprawiedliwia odstąpienie od obowiązku ponoszenia kosztów procesu (por. m.in. postanowienie SN z dnia 25.03.2011 r., IV CZ 136/10, LEX nr 785545; postanowienie SN z dnia 19.01.2012 r., IV CZ 118/11, LEX nr 1169157; postanowienie SN z dnia 26.01.2012 r., III CZ 10/12, OSNC 2012/7-8/98; postanowienie SN z dnia 9.02.2012 r., III CZ 2/12, LEX nr 1162689). W ocenie Sądu taki właśnie szczególny wypadek zachodzi w stosunku do pozwanej. Pozwana utrzymuje się z emerytury, której wysokość z trudem wystarcza na pokrycie jej miesięcznych wydatków. Jednocześnie pozwana spłaca inne zobowiązania, których łączna wartość przekracza jej możliwości finansowe. Dokonana analiza sytuacji życiowej i majątkowej H. P. doprowadziła Sąd orzekający w sprawie do przekonania, że pozwana nie posiada wystarczających środków na pokrycie kosztów procesu, które zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności stron za wynik sprawy winien ponieść, jako przegrywająca proces.

Jednocześnie Sąd przyznał i nakazał wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi na rzecz adw. A. P. kwotę 1.476 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu (§ 4 ust. 1 i 3, § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, tj. Dz.U. 2019, poz. 18).

Z powyższych względów orzeczono, jak w sentencji.