Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Joanna Składowska (ref.)

Sędziowie Barbara Bojakowska

Katarzyna Powalska

Protokolant sekretarz sądowy Joanna Wołczyńska-Kalus

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K. i M. M.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu

z dnia 26 lipca 2019 roku, sygnatura akt I C 946/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości na następujący:

„1. zasądza od Towarzystwa (...) S.A.
z siedzibą w W. na rzecz J. K. i M. M. kwoty po 16 175,00 (szesnaście tysięcy sto siedemdziesiąt pięć) złotych dla każdego z nich z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 23 lutego 2018 roku do dnia zapłaty;

2. oddala powództwa w pozostałej części;

3. znosi między stronami koszty procesu;

4. nakazuje pobrać od Towarzystwa (...) S.A.
z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w (...) 618,00 (jeden tysiąc sześćset osiemnaście ) złotych z tytułu opłaty sądowej od uwzględnionej części powództwa, której powodowie nie mieli obowiązku uiścić.”;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  znosi między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 470/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 26 lipca 2019 r., wydanym pod sygn. akt I C 946/18, Sąd Rejonowy w Wieluniu zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powodów J. K. i M. M.:

- po 24 175 złotych z tytułu zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 23 lutego 2018 r. do dnia zapłaty;

- po 12 000 złotych z tytułu zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 10 października 2018 r. do dnia zapłaty;

- po 3 651 złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu;

oddalając powództwo w pozostałej części i nakazując pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Wieluniu kwotę 1 936,76 złotych z tytułu kosztów sądowych, od których powodowie zostali zwolnieni.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 2 listopada 2006 r. w B. doszło do wypadku komunikacyjnego, w którym śmierć poniósł ojciec powodów Z. K. (1), będący pasażerem samochodu osobowego marki F. (...) o nr rej. (...). Kierującą tym pojazdem była jego córka H. N., która nie dostosowała prędkości pojazdu do warunków panujących na drodze, doprowadzając do niekontrolowanego poślizgu pojazdu, który uderzył w przydrożne drzewo.

W chwili wypadku Z. K. (1) nie był zapięty pasem bezpieczeństwa, bowiem samochód nie był wyposażony w tego rodzaju pasy. Nawet jednak zapięty pas bezpieczeństwa nie miałby istotnego wpływu na zakres i rodzaj doznanych przez Z. K. (1) obrażeń ciała, w szczególności nie chroniłby go przed powstaniem obrażeń, które spowodowały jego śmierć.

W dacie zdarzenia posiadaczowi pojazdu marki F. (...) o nr rej. (...) ochrony ubezpieczeniowej w zakresie odpowiedzialności cywilnej udzielał pozwany.

Z. K. (1) w chwili wypadku miał 81 lat. Był wdowcem. Miał sześcioro dzieci. Po śmierci żony zamieszkał wraz z córką H. N.. Relacje Z. K. (2) z jego dziećmi były bardzo dobre. Często spotykali się ze sobą, rozmawiali serdecznie.

Powód J. K. ma 66 lat. W chwili śmierci ojca miał 54 lata. Jest żonaty. Ma troje dzieci. Mieszkali z ojcem w tej samej wsi. Często się spotykali; ojciec pomagał powodowi w budowie domu, doradzał. W chwili zdarzenia powód nie pracował zawodowo, był na zwolnieniu lekarskim. Po śmierci ojca nie wrócił do pracy, przeszedł na świadczenie przedemerytalne. Po wypadku zażywał tabletki na uspokojenie; do dzisiaj ma nerwicę. Sytuacje stresowe spowodowały u powoda śmierć rodziców i brata. Powód za każdym razem kiedy przejeżdża obok miejsca, w którym zdarzył się wypadek bardzo to przeżywa.

Powódka M. M. ma 68 lat. W chwili śmierci ojca miała 56 lat. Była już wówczas wdową. Ma córkę i wnuki, z którymi mieszka. Ojciec powódki mieszkał niedaleko niej. Często się odwiedzali. Powódka przeżyła mocno śmierć ojca. Podupadła na zdrowiu; przeszła udar. Do dzisiaj przyjmuje leki. Często odwiedza grób ojca. Po śmierci ojca miała wsparcie córki i wnuków.

Decyzjami z 23 lutego 2018 r. pozwany przyznał powodom zadośćuczynienie w kwotach po 3 825 złotych, przyjmując 70% przyczynienie się poszkodowanego do powstania z szkody.

Jak zauważył Sąd pierwszej instancji, Towarzystwo (...) S.A. w W. ponosi odpowiedzialność majątkową za szkodę wyrządzoną przez osobę objętą obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu, stosownie do art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. i 34 ust. 2 pkt. 3 oraz art. 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. tj. z 2018 r., poz. 473 ze zm.).

Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy pozwalają na uznanie, iż powodowie na skutek śmierci ojca Z. K. (1) doznali naruszenia dóbr osobistych poprzez zerwanie z nim więzi, co uzasadnia prawo do żądania zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c.

Powodowie wykazali, iż byli emocjonalnie związani i pozostawali w bliskich relacjach ze zmarłym ojcem. Jego śmierć wywołała u powodów smutek, żal, poczucie straty i tęsknotę.

Zadośćuczynienie ma na celu złagodzenie cierpień wywołanych śmiercią osoby najbliższej. Ustalając kwotę należnego powodom zadośćuczynienia Sąd Rejonowy oceniał relacje łączące powodów z ojcem i wpływ jego śmierci na ich dalsze życie.

Mając powyższe na uwadze Sąd przyjął, iż krzywda każdego z powodów powinna zostać zrekompensowana przez przyznanie zadośćuczynień w wysokościach jakie żądają, łącznie z rozszerzonym żądaniem pozwu.

Z okoliczności faktycznych niniejszej sprawy wynika, iż zmarły Z. K. (1) nie przyczynił się do powstania szkody. Nie zachodzą zatem podstawy do pomniejszania powodom kwot zadośćuczynienia na podstawie art. 362 k.c.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy, przy uwzględnieniu dotychczas przyznanych powodom kwot zadośćuczynienia, na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zasądził na rzecz każdego z powodów kwoty po 24 175 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 lutego 2018 r. do dnia zapłaty, a także kwoty po 12 000 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10 października 2018 r. do dnia zapłaty.

Odsetki od przyznanych powodom kwot 24 175 zł zasądzono od daty 23 lutego

2018 r. - wydania decyzji odszkodowawczej na podstawie art. 481 § 1 i 2 ¹ k.c. O odsetkach zaś od kwot 12 000 złotych - na podstawie art. 481 § 1 i 2 ¹ k.c. w zw. art. 455 k.c., od daty po dniu doręczenia pozwanemu pisma rozszerzającego powództwo.

W pozostałym zakresie powództwo, w części dotyczącej zasądzenia odsetek od kwot 24 175 złotych od dnia 29 stycznia 2018 r. zostało oddalone.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie
z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, obciążając nimi w całości pozwanego.

O kosztach sądowych, od których uiszczenia powodowie zostali zwolnieni zaś na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł pozwany, zaskarżając orzeczenie w punktach 1, 2 i 4, zarzucając:

I.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy poprzez:

1.  wadliwą ocenę zebranego w sprawie materiału skutkującą błędem w subsumpcji stanu faktycznego do zakresu stosowania normy stanowiącej o odpowiedzialności pozwanego za naruszenie dobra osobistego powodów, w sytuacji gdy w ogóle w sprawie nie przeprowadzono żadnych obiektywnych dowodów potwierdzając fakt zaistnienia krzywdy w związku z utratą siostry;

2.  wyciągnięcie rażąco wadliwych wniosków z zebranego materiału i przyjęcie, iż na podstawie dostarczonego materiału dowodowego można było orzekać o istnieniu jakiegokolwiek dobra osobistego u powodów i jego naruszeniu wskutek śmierci Z. K. (3);

3.  dowolne przyjęcie, iż powód udowodnił swoje roszczenie w sytuacji, gdy wszechstronna analiza zebranego materiału nie pozwalała na przyjęcie, iż roszczenie powoda jest udowodnione, bowiem nie przedstawiono żadnych dowodów potwierdzających twierdzenia zgłoszone w pozwie, będące w rzeczywistości przede wszystkim i wyłącznie twierdzeniami powodów o tyle niedoskonałymi, iż zawierającymi wyłącznie ich subiektywną ocenę okoliczności śmierci K. W., więzi i sytuacji rodzinnej;

4.  naruszenie przepisu art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c. poprzez pominięcie, iż pozwany kwestionował jakoby powodowie doznali jakiejkolwiek krzywdy w związku ze śmiercią ojca, jakoby stan ten w jakikolwiek sposób wpłynął na ich życie, plany, funkcjonowanie w społeczeństwie i rodzinie, przełożył się na jakiekolwiek zaburzenie w dotychczasowym funkq'onowaniu w życiu rodzinnym czy społecznym;

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj:

5.  art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i art. 24 k.c. oraz w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej wykładni skutkującej przyznaniem zadośćuczynienia rażąco wygórowanego względem całokształtu okoliczności istotnych dla oceny naruszonego dobra, a także braku wykazania istnienia krzywdy oraz wysokości odpowiedniej sumy zadośćuczynienia, a także spełnienia już uprzednio świadczenia, poprzez niewłaściwe zastosowanie, skutkujące pominięciem stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, w szczególności w zakresie zmienionej sytuacji życiowej powodów, odczuwanych aktualnie żalu i smutku i kompensacyjnego oddziaływania upływu czasu na stan powodów, a także poprzednio dokonanych wypłat oraz nie wykazania, aby powodowie doznali zaburzeń emocjonalnych i psychicznych warunkujących istnienie krzywdy;

6.  art. 481 k.c. w zw. z 817 § 1 i 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie i zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od 23 lutego 2018 r. i od 10 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty z powołaniem na błędną podstawę rozstrzygnięcia oraz z pominięciem dyrektywy, że w razie ustalenia wysokości zadośćuczynienia według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy uzasadnione jest przyznanie odsetek dopiero od chwili wyrokowania;

7.  naruszenie przepisu art. 88 k.c. w zw. z art. 362 k.c. i art. 316 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, iż powodowie skutecznie złożyli oświadczenie o błędnym powoływaniu się na przyczynienie ojca z powodu nie zapięcia pasów bezpieczeństwa i wysokości należnych im świadczeń.

W oparciu o wskazane zarzuty skarżący wnosił o:

1.  zmianę rozstrzygnięcia poprzez oddalenie powództwa;

2.  rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania w pierwszej i drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powodowie domagali się oddalenia apelacji na koszt skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała jedynie na częściowe uwzględnienie.

Przede wszystkim bowiem Sąd Rejonowy poczynił właściwe ustalenia faktyczne, opierając się na zgromadzonych dowodach. Dowody te w postaci zeznań świadków oraz stron zostały przywoływane w pisemnych motywach rozstrzygnięcia. Dokonał również właściwej z punktu widzenia kryteriów z art. 233 k.p.c. oceny zgromadzonych dowodów. Skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w powołanej normie prawa procesowego nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego, opartej na własnej ocenie materiału dowodowego wersji zdarzeń. Konieczne jest wykazanie - przy posłużeniu się argumentami jurydycznymi - że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż tylko takie uchybienie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest też wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął Sąd, doniosłości poszczególnych dowodów. Tylko zatem w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (patrz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05, LEX nr 172176, z dnia 18 czerwca 2004 r., II CK 369/03, LEX nr 174131, z dnia 27 września 2002 r., sygn. akt: II CKN 817/00, LEX nr 56906). Skarżący nie sprostał powyższym wymaganiom.

Warto również zauważyć, że część stwierdzeń zawartych w apelacji nie odnosi się w ogóle do rozpatrywanej sprawy; mowa jest o śmierci siostry; wymienia się jako zmarłą K. W..

Odnosząc się do zarzutu naruszenia norm prawa procesowego należy także zauważyć, że zasadniczo dotyczy on nie faktów, lecz ich ocen, taki bowiem wymiar ma określenie wysokości należnego powodom świadczenia. Zatem zarzuty apelacyjne należało rozpatrywać w kontekście prawidłowości zastosowania norm prawa materialnego.

W sprawie przedmiotowej, na podstawie przepisu art. 448 k.c., zrekompensowaniu podlegała krzywda, której doznali powodowie w związku ze śmiercią ojca. Rozmiar tej krzywdy należało określić na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności sprawy. Nie może budzić żadnych wątpliwości, że ojciec należy do kręgu osób najbliższych, a istnienie więzi między rodzicami a dziećmi jest zjawiskiem naturalnym. Do sytuacji zaś wyjątkowych należą takie, gdy owej bliskiej relacji faktycznie nie ma, a strata rodzica nie wiąże się z ujemnymi doznaniami psychicznymi. Z tej przyczyny, negowanie przez skrzącego samego faktu wystąpienia u powodów krzywdy wynikającej z utraty ojca - w niekwestionowanych okolicznościach przedmiotowej sprawy - wydaje się zupełnie niezrozumiałe, w szczególności w zestawieniu z tym, iż pozwany przed wszczęciem procesu wypłacił z tego tytułu powodom określone świadczenia. Warto zaznaczyć, że w orzecznictwie, jak i w piśmiennictwie podkreśla się, że ustalenie wysokości świadczenia wymaga uwzględnienia, z jednej strony czytelnych czynników obiektywnych, zweryfikowanych potwierdzonymi dowodami, z drugiej zaś subiektywnego odczucia krzywdy, przy uwzględnieniu indywidualnej sytuacji osoby poszkodowanej. Wszelkie dolegliwości psychiczne i krzywda mają ze swej natury bowiem charakter subiektywny (vide: wyrok SN z dnia 19 marca 2008r., I PK 256/07, LEX nr 465982, wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2002r., II CKN 605/00, LEX nr 484718, wyrok SN z dnia 12 września 2002r., IV CKN 1266/00, LEX nr 80272). Wydaje się zatem, że apelującemu chodzi raczej o rozmiar owej krzywdy i podnoszone argumenty należy poddać analizie przy ocenie wysokości zasądzonych przez Sąd pierwszej instancji kwot.

Przyznana suma zadośćuczynienia ma stanowić ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej, wynagradzający doznane cierpienia oraz mający ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć, aby w ten sposób przynajmniej częściowo przywrócona została równowaga zachwiana na skutek utraty osoby najbliższej. Na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (np. nerwicy, depresji), leczenie doznanej traumy, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolność jej zaakceptowania, wiek pokrzywdzonego. Co istotne, zasada umiarkowanej wysokości zadośćuczynienia trafnie łączy wysokość tego świadczenia z wysokością stopy życiowej społeczeństwa, gdyż zarówno ocena, czy jest ono realne, jak i czy nie jest nadmierne musi pozostawać w związku z poziomem życia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1266/00, nie publ.). Za prawidłowy uznać należy także postulat kierowania się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia sumami zasądzonymi z tego tytułu w innych sprawach, pozwalający ocenić, czy na ich tle nie jest ono rażąco wygórowane; oczywiście pod warunkiem, że daje się to pogodzić z zasadą indywidualizacji okoliczności określających rozmiar krzywdy w odniesieniu do konkretnej osoby poszkodowanego i pozwala uwzględnić specyfikę konkretnego przypadku (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 listopada 2009 r., III CSK 62/09, OSNC - Zb. dodatkowy 2010 nr C, poz. 80, str. 75). Jednolitość orzecznictwa odpowiada bowiem poczuciu sprawiedliwości i równości wobec prawa. W zbliżonych stanach faktycznych obywatele winni spodziewać się orzeczenia zasądzającego świadczenie w podobnej wysokości. Właściwa wydaje się zatem idea jednolitości orzecznictwa w zakresie zadośćuczynienia w związku ze śmiercią osoby najbliższej w odniesieniu do określonych grup osób i typów więzi, oczywiście z uwzględnieniem specyfiki konkretnego wypadku.

Sąd Rejonowy w sprawie przedmiotowej nie nadał jej okolicznościom właściwego znaczenia, a tym samym suma przyznanych świadczeń jawi się jako zawyżona w kontekście dotychczasowej praktyki orzeczniczej sądów polskich. Śmierć dotknęła bowiem osobę w podeszłym wieku, w którym dzieci mogą się jej spodziewać z naturalnych przyczyn. Powodowie nie zamieszkiwali z ojcem. Mieli własne rodziny. Wpływ zatem śmierci ojca na ich życie był ograniczony i złagodzony wsparciem innych osób bliskich.

W ocenie Sądu Okręgowego, kwotą adekwatną do krzywdy powodów, przy uwzględnieniu praktyki orzeczniczej w innych podobnych sprawach jest 20 000 złotych, co przy uwzględnieniu kwot wypłaconych - 3 825 złotych uzasadnia zasądzenie po 16 175 złotych.

Odnosząc się do terminu płatności odsetek za opóźnienie należy wskazać, że problemy dotyczące wykładni art. 481 § 1 k.c. w związku z określeniem daty, od której poszkodowanemu należą się odsetki od zasądzonego na jego rzecz zadośćuczynienia zostały podsumowane i szczegółowo objaśnione w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 18 lutego 2011 r., I CSK 243/10 (nieopubl.). Sąd Najwyższy wskazał w nim, że rozbieżność stanowisk co do początkowego terminu naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wpisuje się w szerszą problematykę oznaczenia początkowego terminu naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie odszkodowania za naprawienie szkody majątkowej. Przytoczył też poglądy, według których zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę jest wymagalne dopiero z dniem wyrokowania przez sąd (art. 316 k.p.c.), a zobowiązany dopiero od tego dnia pozostaje w opóźnieniu w zapłacie zasądzonego zadośćuczynienia i tym samym dopiero od tego dnia należą się od niego odsetki za opóźnienie oraz przeciwne, stosownie do których zobowiązany ma zapłacić zadośćuczynienie za krzywdę niezwłocznie po wezwaniu przez uprawnionego (art. 455 in fine k.c.) i od daty wyznaczonej mu do spełniania tego świadczenia powinny być zasądzone odsetki za opóźnienie. W powołanym wyroku z 18 lutego 2011 r., I CSK 243/10 Sąd Najwyższy stwierdził, że żadne z przytoczonych rozwiązań nie może być uznane za wyłącznie właściwe, gdyż data, z którą w okolicznościach konkretnej sprawy zakład ubezpieczeń popada w opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego na rzecz poszkodowanego wymaga określenia indywidualnie. To stanowisko znalazło akceptację także w innych orzeczeniach Sądu Najwyższego (por. np. nieopublikowane wyroki z 8 marca 2013 r., III CSK 192/12, 7 marca 2014 r., IV CSK 375/13, z 3 marca 2017 r., I CSK 213/16).

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 481 k.c., odsetki stanowią opartą na uproszczonych zasadach rekompensatę typowego uszczerbku majątkowego doznanego przez wierzyciela wskutek pozbawienia go możliwości czerpania korzyści z należnego mu świadczenia pieniężnego i należą się - w zasadzie według stopy ustawowej - za samo opóźnienie w spełnieniu świadczenia, choćby wierzyciel nie poniósł żadnej szkody i choćby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Termin, w jakim zakład ubezpieczeń powinien zaspokoić zgłoszone mu roszczenie został określony przez ustawodawcę. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych zakład ubezpieczeń ma obowiązek naprawić szkodę wyrządzoną zdarzeniem objętym jego odpowiedzialnością co do zasady w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Termin ten ulega przedłużeniu, gdy wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe. Zgodnie z 14 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych zakład ubezpieczeń wypłaca wówczas odszkodowanie w terminie 14 dni od dnia, w którym wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zależy od wyników toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. Jeżeli ubezpieczyciel nie płaci odszkodowania lub zadośćuczynienia w terminie wynikającym z art. 14 ust. 1 lub 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 in fine k.c., to uprawniony nie ma możliwości czerpania korzyści z tych świadczeń i w konsekwencji odsetki za opóźnienie w ich zapłacie należą mu się niewątpliwie w terminie określonym zgodnie z tymi przepisami.

Podsumowując, wymagalność roszczenia o odszkodowanie i o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie tych świadczeń, może się różnie kształtować w zależności od okoliczności sprawy. Ustalenie ostatecznego, podlegającego naprawieniu rozmiaru szkody i krzywdy powinno zatem nastąpić według stanu istniejącego w dacie wyrokowania, co jednakowoż nie zawsze oznacza, że ten zakres będzie inny niż w dacie, w której uprawniony zgłosił swoje roszczenia zakładowi ubezpieczeń. Termin wymagalności roszczenia o wypłatę odszkodowania i zadośćuczynienia kompensującego krzywdę i szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym powinien być oznaczony z uwzględnieniem wysokości świadczeń należnych z obu tych tytułów w momencie zgłoszenia odpowiedzialnemu za naprawienie szkody roszczenia o wypłacenie zadośćuczynienia i odszkodowania. Jeżeli więc powód żąda od pozwanego zapłaty określonej kwoty tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia poprzedzającego dzień wyrokowania, odsetki te powinny być zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu, o ile tylko w toku postępowania zostanie wykazane, że dochodzona suma rzeczywiście się powodowi należała tytułem zadośćuczynienia od wskazanego dnia. Jeżeli natomiast sąd ustali, że zadośćuczynienie w rozmiarze odpowiadającym sumie dochodzonej przez powoda należy się dopiero od dnia wyrokowania, odsetki od zasądzonego w takim przypadku zadośćuczynienia mogą się należeć dopiero od dnia wyrokowania.

W świetle powyższych uwag, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, w której powodowie wystąpili z pozwem wiele lat po śmierci ojca i zgłosili swoje żądanie pozwanemu zakładowi ubezpieczeń w wymiarze wyższym, aniżeli dochodzony w pozwie przed wszczęciem procesu, oznaczenie terminu płatności odsetek ustawowych za opóźnienie przez Sąd Rejonowy ocenić należy za właściwe.

Na zakończenie należy wskazać, że ustalenie Sądu pierwszej instancji, iż zmarły nie przyczynił się do powstania szkody, wymagało skorzystania z wiadomości specjalnych i dokonane zostało na podstawie dowodu z opinii biegłego stosownej specjalności. Jakiekolwiek oświadczenia w tym zakresie składane przez powodów nie miały zaś dla wyniku sprawy jakiegokolwiek znaczenia.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok, obniżając zasądzone kwoty do 16 175 złotych, a w pozostałym zakresie - na zasadzie art. 385 k.p.c. - oddalił apelację.

Zmiana wyniku sprawy uzasadniała także korektę zaskarżonego wyroku, poprzez zniesienie kosztów między stronami na podstawie art. 100 k.p.c. oraz obniżenie obciążającej pozwanego - na podstawie art. 113 ust. 2 u.k.s.s.c. - opłaty do 1 618 złotych (5% od zasądzonej ostatecznie na rzecz obojga powodów kwoty).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c., znosząc je między stronami.